بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{علم معصوم}} | {{علم معصوم}} | ||
{{خرد}} | {{خرد}} | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[علم معصوم]]''' است. "'''[[وراثت از پیامبر]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[وراثت از پیامبر در قرآن]] | [[وراثت از پیامبر در حدیث]] | [[وراثت از پیامبر در کلام اسلامی]] | [[وراثت از پیامبر در فلسفه اسلامی]] | [[وراثت از پیامبر در عرفان اسلامی]]</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | |||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | |||
شرح | ==امام [[وارث]] [[علم]] انبیاء== | ||
*[[امام]] از نظر [[کمالات وجودی]]، [[تالی]] تلو [[نبی]] بوده، و [[امامت]]، با [[نبوت]] اتصال و ارتباط [[بلافصل]] دارد لذا [[امام]]، [[وارث]] انبیاست<ref>ر.ک. مولوی، محمد، نیاز جهان به امام زمان، ص ۲۰ ـ ۲۲</ref> و از منابع [[علم امامان]]{{ع}} [[وصایت]] و [[وراثت]] [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است،<ref>ر.ک. عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل چهارم، صفحه؟؟؟؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۴؛ عرفانی، محمدنظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۱؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸؛ تورانی، اعلا و خطیبی، زهرا، علم امام در آینۀ حکمت متعالیه، ص ۵۹</ref> در [[اصل]] تمام [[علوم]] [[انبیای گذشته]] به [[پیامبر اسلام]] به [[ارث]] رسیده و ایشان هم، همۀ [[معارف]] و [[علوم]] خود را به اولین [[وصی]] خود، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[تعلیم]] داده و [[امام علی]]{{ع}} نیز به فرزندانش تا [[امام زمان]]{{ع}} منتقل کردند.<ref>ر.ک. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، ص ۲۹؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲؛ یوسفیان، حسن، علم غیب امام، ص ۳۴۸؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت، ویژگی ها، ابعاد و مبادی آن، ص ۱۵۰</ref> | |||
*مطابق [[آیات]] و [[روایات]] [[علم غیب]] یکی از این [[علوم]] است، زیرا طبق آیۀ: «عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَدًا *إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ»<ref>سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷</ref> [[خداوند]] [[علم غیب]] را به [[پیامبر]] و هر کسی که از او راضی باشد [[تعلیم]] داده است، در روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} آمده است:<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۸۱، باب ۱۴</ref> «[[رسول الله]]{{صل}} که مرضیّ نزد [[خدا]] است [[غیب]] می‌داند، ما هم ورثۀ همان رسولی هستیم که [[خدا]] او را به هر مقدار از [[غیب]] خود خواسته [[آگاه]] کرده، پس ما هم می‌دانیم آنچه شده و آنچه تا [[روز قیامت]] خواهد شد».<ref>ر.ک. لاری، علی اکبر، فی کیفیة علم الامام و منابع ذلک العلم، ص ۲۵۸؛ خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۵۲</ref> [[علم غیب]] اختصاص به [[خداوند]] دارد و اگر برای [[پیامبر]] اثبات شده به واسطۀ [[تعلیم]] [[خداوند]] است از [[راه وحی]] و برای [[امامان]]{{ع}} نیز از راه [[وراثت از پیامبر]] ثابت میشود.<ref>ر.ک طباطبایی، سیدمحمد حسین، اسلام و انسان معاصر، ص ۱۹۸ و ۲۰۸ ـ ۲۱۱؛ خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۵۲</ref> | |||
==دلیل به [[ارث]] رسیدن [[علم]] غیب== | |||
*یکی از [[دلایل]] به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] و از جمله [[علم غیب]] آن است که [[علم]] از طرف [[خداوند]] است و اگر به [[ارث]] نرسد [[مردم]] [[جاهل]] مانده، [[نظام]] خلق فاسد می‌گردد و [[خداوند]] نیز حجّتی بر [[مردم]] نخواهد داشت بلکه بر عکس خواهد بود، بنابراین چون [[خداوند]] [[حکیم]] است، [[حکمت]] او مقتضی توارث [[علم]] و دوام [[عالم]] است تا [[حجت]] بر [[مردم]] تمام گردد.<ref>ر.ک. شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین و حادثۀ عاشورا، ص ۷۱ ـ ۷۳</ref> [[علم]] [[ائمه اطهار]]، علومی الهی است که نسل به نسل از [[رسول خدا]]{{صل}} به [[ارث]] برده‌اند و [[علوم]] ایشان [[اجتهاد]] و [[استنباط]] مصطلح نیست،<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref> لذا می‌توان [[کلام]] یکی از آنها را به دیگری نسبت داد.<ref>ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی{{ع}}، صفحه؟؟؟</ref> اصولاً از آنجایی که [[امامت]] در راستای [[خاتمیت]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} قرار گرفته، [[وراثت]] معنای خاصی دارد که به معنای شرح آموزه‌های [[پیامبر]] در راستای نیاز [[مردم]] است.<ref>ر.ک. حجامی، حسین، علم امام وحی و خاتمیت، پایگاه اطلاع رسانی مؤسسۀ آینده روشن </ref> | |||
==راه به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] [[انبیا]] و مصادیق آن== | |||
*[[ارث]] رسیدن [[دانش]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[امامان]]{{ع}} از دو راه بوده است: | |||
#از راه عادی که همان [[تعلیم]] و تعلم است: [[حضرت علی]]{{ع}} می‌فرمایند: «کنت ادخل [[علی]] [[رسول الله]] کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَة... إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی ابْتَدَأَنِی»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۶۴</ref> | |||
#راه دیگر [[تعلیم]] از راه غیر عادی و از راه القاء و عنایت خداوندی است، [[امام علی]]{{ع}} آنگاه که به [[دستور پیامبر]]{{صل}} عازم [[یمن]] شد، از ایشان درباره پرسش‌هایی که [[مردم]] [[یمن]] درباره قضا از او میکنند، [[راهنمایی]] خواست. [[پیامبر]] فرمودند:<ref>ر.ک. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار{{ع}}، ج ۲، ص ۳۰۱</ref> «ادن، فدنوت فضرب بیده [[علی]] صدری ثم قال: "اللهم ثبت لسانه واهد قلبه" فلا والذی فلق الحبة و برء النسمة ما شککت فی قضاء بین اثنین بعد».<ref>ر.ک. مصطفوی، سیدحسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص۳۰</ref> | |||
*[[وراثت]] [[امامان]]{{ع}} از [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در دو موضوع بوده است: | |||
#[[وراثت]] اعتباری؛ یعنی اموری که مربوط به آثار ظاهری [[نبوت]] است، مانند [[پیراهن حضرت یوسف]](ع)، [[عصای موسی]](ع) و...، و بیشتر برای ابراز [[حق]] در مواردی که مسئله [[امامت]] ایشان مشتبه می‌شده و داشتن آثار ظاهری [[انبیاء]] نشانه [[حقانیت]] ایشان معرفی شده است به [[ارث]] برده‌اند.<ref>ر.ک. تحریری، محمدباقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ حسینی میلانی، سیدعلی، با پیشوایان هدایتگر، ج ۲، ص ۲۶۰</ref> | |||
#[[وراثت]] حقیقی؛ یعنی [[علوم]] و حکمت‌ها و [[کمالات]] و [[سجایای اخلاقی]] که در هر [[پیامبری]] به صورتی [[ظهور]] نموده است به [[ارث]] برده اند،<ref>ر.ک. تحریری، محمدباقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ حسینی میلانی، سیدعلی، با پیشوایان هدایتگر، ج ۲، ص ۲۶۰</ref> و از همین باب است [[وراثت کتب انبیاء]] سابق<ref>ر.ک. بیابانی اسکویی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟</ref> و انتقال برخی کتب مانند [[جفر]] و [[جامعه]] و... میان ایشان،<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۱۸۰</ref> چنان‌که در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} [[سؤال]] میشود:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، توحید، ص ۲۷۵</ref> آیا [[تورات]] و [[انجیل]] و [[کتب انبیاء]] نزد شما است؟ حضرت فرمود: «آنها در نزد ما به صورت [[وراثت]] از ایشان به ما رسیده است و همان‌گونه که آنها قرائت می‌کردند ما نیز آنها را می‌خوانیم و همان‌گونه که آنها از آن کتاب‌ها سخن می‌گفتند ما نیز از آنها سخن می‌گوییم، به [[راستی]] [[خداوند]] حجتی را در زمینش قرار نمی‌دهد که از او چیزی [[سؤال]] شود و او بگوید: نمی‌دانم».<ref>ر.ک. تحریری، محمدباقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵</ref> | |||
==بررسی روایات== | |||
*[[روایات]] فراوانی که از حد شمارش بیرون است،<ref>ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص ۹۱</ref> از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در این زمینه وارد شده است<ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲</ref> و مفهوم آنها این است که [[علم ائمه]]{{ع}} بالوراثه از [[رسول]] خداست.<ref>ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص ۹۱؛ فاضل لنکرانی، محمد، اشراقی، شهاب الدین، پاسداران وحی، ص ۱۹۳؛ جوادی آملی، عبدالله، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی{{ع}}، صفحه؟؟؟؛ میرباقری، سیدمحمد مهدی، حقیقت علم امیرالمؤمنین{{ع}}، فرهنگستان علوم اسلامی قم؛ نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از دیدگاه متکلمان قم و بغداد، ص ۶۲؛ گنجی، حسین، امام شناسی، ج ۱، ص ۱۶۲؛ زرین جویی، عین الله، مسألۀ علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص ۷۶ ـ ۷۷</ref> و نیز [[روایات]] متعددی<ref>مانند: محمد بن حسن صفار؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد{{ع}}؛ ص ۲۹۰ ـ ۲۹۶</ref> دلالت میکنند هر امامی از [[امام]] پیشین، دانش‌هایی را فرا می‌گرفته است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، علم امام تام یا محدود، صفحه؟؟؟</ref> برخی از این [[روایات]] عبارتند از:<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد، اشراقی، شهاب الدین، پاسداران وحی، ص ۱۹۳؛ جوادی آملی، عبدالله، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی{{ع}}، صفحه؟؟؟؛ امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۴۷؛ نادم، محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از دیدگاه متکلمان قم و بغداد، ص ۶۲؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شؤون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ منصوری رامسری، خلیل، بی کرانگی علم امام، وبگاه سماموس؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ رستم نژاد، مهدی، سخنرانی با موضوع: یکی از استلزامات علم لدنی، عصمت است، خبرگزاری ابنا؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۴ و ۳۰۵؛ نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل چهارم، صفحه؟؟؟؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، وبگاه راسخون؛ یوسفیان، حسن، علم غیب امام، ص ۳۴۸؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۴؛ عرفانی، محمدنظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۱؛ مولوی، محمد، نیاز جهان به امام زمان، ص ۲۰ ـ ۲۲؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین و حادثۀ عاشورا، ص ۷۱ ـ ۷۳؛ رنجبر، جواد، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ صادقی، حسن، مقایسۀ پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا{{ع}}، ص ۸۳؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمۀ زهرا{{س}}، ص ۳۶ و ۳۷</ref> | |||
#[[محمد]] بن [[فضل]] [[هاشمی]] از [[امام رضا]]{{ع}} [[روایت]] کرده،<ref>راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۳۴۳</ref> آن جناب نظر کرد به ابن هذاب، و سپس فرمود: «اگر به تو خبر دهم در این روزها یکی از بستگان تو کشته خواهد شد آیا گفته مرا [[تصدیق]] می‌کنی؟» عرض کرد خیر، زیرا جز [[خداوند متعال]] کسی [[علم غیب]] نمی‌داند. [[امام رضا]]{{ع}} آیۀ: «عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ» را تلاوت نموده و بعد فرمودند: [[رسول خدا]]{{صل}} مورد [[رضا]] و پسند خداست و ما [[وارثان]] همین [[رسول]] هستیم که [[خداوند]] او را بر [[غیب]] خود که می‌خواهد [[آگاه]] نموده و آن حضرت [[علم]] به وقایع گذشته و بعد تا [[روز قیامت]] را به ما آموخت».<ref>ر.ک. حجامی، حسین، علم امام وحی و خاتمیت، پایگاه اطلاع رسانی مؤسسۀ آینده روشن </ref> | |||
#[[مفضل بن عمر]] [[روایت]] کرده [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب کافی، ج ۱، ص ۲۲۴</ref> «[[سلیمان]] از [[داود]] [[ارث]] برد و [[محمد]]{{صل}} از [[سلیمان]] [[ارث]] برد و ما از [[محمد]]{{صل}} [[ارث]] بردیم. [[علم]] [[تورات]] و انجیل و [[زبور]] و [[تفسیر]] [[الواح]] نزد ماست. [[مفضل]] عرض کرد: [[علم]] زیادی است! [[امام]] فرمودند: این [[علم]] چندان مهم نیست بلکه [[علم]] مهم، علمی است که در هر روز و در هر ساعت به ما داده میشود».<ref>ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۴۷</ref> | |||
#[[زراره]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۲</ref> «علمی که همراه [[حضرت آدم]] نازل شد، به [[علی]]{{ع}} به [[ارث]] رسید، و هیچ کدام از ما [[امامان]] از [[دنیا]] نمی‌رویم مگر اینکه یک نفر از [[اهل بیت]] ما، آن [[علم]] را یا هر گونه که [[خدا]] بخواهد، به [[ارث]] می‌بریم».<ref>ر.ک. افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شؤون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۵ ـ ۷۰</ref> | |||
==نتیجه گیری== | |||
*در نتیجه [[علوم]] انبیای گدشته، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]] قبلی و از جمله [[علم غیب]] به [[امامان]]{{ع}} به [[ارث]] رسیده است و یکی از راه‌های [[علوم]] آموزی [[اهل بیت]] از این راه است. | |||
== پرسش‌های وابسته == | |||
* [[رابطۀ وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[علم معصوم]] | * [[علم معصوم]] | ||
* [[علم غیب معصوم]] | * [[علم غیب معصوم]] | ||
=='''[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]'''== | |||
{{پرسش‌های وابسته}} | |||
{{ستون-شروع|3}} | |||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛ | |||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛ | |||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]]. | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
==منابع== | |||
* [[پرونده:lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|'''جلوه‌های لاهوتی''']]؛ | |||
==پانویس== | |||
{{یادآوری پانویس}} | |||
{{پانویس2}} | |||
{{علم معصوم افقی}} | {{علم معصوم افقی}} | ||
[[رده:مدخل‌های | [[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]] | ||
[[رده: | [[رده:وراثت علوم انبیا]] | ||
[[رده: | [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | ||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] | |||