علم غیب امام از منظر نقل و عقل (پایان‌نامه)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

علم غیب امام(ع) از منظر نقل و عقل
زبان	فارسی
پژوهشگر	محبوبه ابراهیمی (ایران)
استاد راهنما	حمید پارسانیا (ایران)
موضوع	علم، علم غیب
مذهب	شیعه
سال دفاع	۱۳۸۵
وابسته به	دانشگاه باقرالعلوم
تعداد صفحات	(نامعلوم)
وبگاه معرف	مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
شماره رکورد	۴۶۱۱۹۹

علم غیب امام(ع) از منظر نقل و عقل پایان‌نامه‌ای است که به موضوع امامت می‌پردازد و به بحث علم امام - به ویژه علم غیب امام - از منظر نقل و عقل نگاه تخصصی‌تری دارد. این پایان‌نامه توسط خانم محبوبه ابراهیمی نگاشته و در دانشکده ادبیات و علوم انسانی وابسته به دانشگاه باقرالعلوم دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای حمید پارسانیا و استاد مشاور آن آقای علی شیروانی است.

چکیده پایان‌نامه

• این رساله پژوهشی پیرامون علم غیب پیامبران و امامان(ع) از منظر عقل و روایات می‌باشد.
• پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «مساله علم امام(ع) به طور اجمالی مورد اتفاق همه علمای شیعه می‌باشد و به قول مخالف در این باره دست نیافتیم، زیرا از طرفی ادله نقلی دلیل قطعی بر وقوع آن می‌باشد و تعارض ظاهری میان ادله، خللی بر مدعا وارد نکرده و قابل جمع است و عمده‌ترین طریق جمع آن است که علم غیب ذاتی و استقلالی در انحصار خداوند است، اما بندگان برگزیده الهی به تعلیم او و بالعرض، از غیب مطلع‌اند. از طرف دیگر عقل آن را ممکن می‌داند و ما بر اساس مبانی فلسفه موجود در حکمت مشاء و حکمت متعالیه، امکان اطلاع بر غیب را بررسی نموده و وقوع آن را نسبت به ائمه(ع) که صاحب "نفوس قدسیه"‌اند و از برترین و بالاترین درجه وجودی در بین مخلوقات الهی برخوردارند، به اثبات رسانده‌ایم. اما با وجود اتفاق همه علما در اصل آگاهی امام(ع) از غیب، اختلاف نظرهای اساسی در پاره‌ای از مسائل موجود در علم غیب امام(ع) مطرح است که عمده‌ترین آنها عبارت است از- علم غیب امام(ع)، بعد تشریحی یا فراتر از آن،- کیفیت علم غیب امام(ع)، فعلی یا ارادی،- متعلق به علم غیب امام(ع)، لوح محفوظ یا لوح محو و اثبات،- علم غیب امام(ع) در میدان عمل و تکلیفشان در رابطه با این مسایل به طور خلاصه می‌توان گفت که بر اساس ادله نقلی و عقلی، دانش غیبی امام(ع) فراتر از بعد تشریع است، اما اینکه امتداد آن تا کجاست، ادله فوق صریحا آنرا بیان نکرده است».
• پژوهشگر می‌افزاید:«این علوم غیبی در محدوده تشریع قطعا بالفعل است لکن در محدوده فراتر از آن، اختلاف نظر وجود دارد البته عده‌ای طریق جمع در این زمینه را در آن دیده‌اند که بالفعل بودن علم غیب امام(ع) مربوط به مقام نورانیت ایشان است و بالاراده بودن آن مربوط به مقام عنصری و جسمانی آن بزرگواران در رابطه با متعلق دانش غیبی ائمه(ع) نیز به دلیل ادله نقلی متفاوت اختلاف نظر است اما قدر مسلم این است که دانش غیبی ایشان در مورد مسایل دین و شریعت به لوح محفوظ تعلق گرفته که قابل محو و اثبات نیست و در مورد مسایل و رای آن نیز امتناعی برای این امر وجود ندارد اگر چه گاهی ممکن است حکمت و مصلحت الهی چنین اقتضا کند که آن بزرگواران از تغییرات موجود در لوح محو و اثبات اظهار بی اطلاعی کنند و البته این نقصی برای آنها محسوب نمی شود چرا که به عقیده برخی ایشان بر حسب مقام نورانیتشان از آن امو نیز مطلع‌اند».
• در این رساله آمده است: «نکته مهم و اساسی دیگر این است که ائمه(ع) در به‌کارگیری دانش غیبی خویش، پیرو تکالیف الهی و مصلحت‌های واقعی بوده‌اند و بر این اساس در بیشتر اوقات تنها علوم بشری خود را ملاک عمل قرار می‌دادند البته گاه همان مصلحت‌ها و حکمت‌ها اقتضا می‌کرد که آن بزرگواران از دانش غیبی خود استفاده نموده و آن را مبنای فعل و عمل خود قرار دهند این مسأله پایه و اساس حل بسیاری از شبهات پیرامون علم غیب امام(ع) است».

فهرست پایان‌نامه

در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.

درباره پدیدآورندگان

• 

  علی شیروانی
  (استاد مشاور)

• 

  حمید پارسانیا
  (استاد راهنما)

• 

  محبوبه ابراهیمی
  (پژوهشگر)

• در مورد پژوهشگر این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست.

• استاد راهنمای این پایان‌نامه حجت‌ الاسلام‌ و المسلمین دکتر حمید پارسانیا (متولد ۱۳۳۷ ش، مشهد مقدس)، تحصیلات حوزوی خود را نز اساتیدی همچون حضرات آیات: حسین وحید خراسانی، عبدالله جوادی آملی، حسن حسن‌زاده آملی و محمد فاضل لنکرانی پیگیری کرد. عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی، ریاست دانشگاه باقرالعلوم(ع)، کمسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم(ع) از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «تحریر تمهید القواعد»، «مبانی و تطورات برهان صدیقین» و «انواع و ادوار روشنفکری با نگاه به روشنفکری حوزوی» برخی از این آثار است.

• استاد مشاور این پایان‌نامه حجت‌ الاسلام‌ والمسلمین دکتر علی شیروانی (متولد ۱۳۴۳ ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید محمد ضیاءآبادی، حسین وحید خراسانی و عبدالله جوادی آملی پیگیری کرد. وی رشته فلفه و کلام را در مقطع دکتری در دانشگاه تربیت مدرس به اتمام رساند. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سلوک عرفانی در سیره اهل بیت(ع)»، «حضرت زهرا در کتب اهل سنت »، «رساله حقوق امام سجاد(ع)» و «علم امام(ع)» برخی از این آثار است.

استخراج مقاله از پایان‌نامه

• علم غیب امام از منظر عقل (مقاله)

چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب

در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.

جستارهای وابسته

• آثار علم غیب معصوم
• علم غیب معصوم (پرسش)
• علم غیب معصوم (نمایه موضوعی)
• آیا امامان اخبارات غیبی داشته‌اند؟ (پرسش)

پیوند به بیرون

• پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک)
• پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه