←واژه‌شناسی لغوی
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==واژه‌شناسی لغوی== | ==واژه‌شناسی لغوی== | ||
*بدعت در لغت به معنای نوآوری یا اختراع چیزی بدون نمونه پیشین است<ref>لسان العرب، ج۱، ص۳۴۲؛ مقاییس اللغه، ج۱، ص۲۰۹، «بدع».</ref> و در اصطلاح متون و منابع [[اسلامی]] عبارت است از عملی که اصل و پایه‌ای در [[شریعت]] نداشته باشد<ref>الاعتصام، ج۱، ص۲۳؛ فتح الباری، ج۱۳، ص۲۱۲.</ref> یا وارد ساختن چیزی که جزء [[دین]] به شمار نمی‌رود در [[دین]]<ref>الروضة البهیه، ج۱، ص۵۸۱؛ غنائم الایام، ج۱، ص۲۷۷.</ref>. برخی دیگر بدعت را اعم از زیاد کردن چیزی در [[دین]] یا کم کردن از آن دانسته‌اند<ref>رسائل، ج۲، ص۲۶۴؛ البحرالرائق، ج۱، ص۶۱۱.</ref>. برخی [[فقیهان]] [[اهل سنت]] هرگونه نوآوری را بدعت شمرده، آن را به بدعت [[پسندیده]] و ناپسند تقسیم کرده‌اند<ref>فتح الباری، ج۱۳، ص۲۱۲؛ مغنی المحتاج، ج۴، ص۴۳۶؛ حواشی الشروانی، ج۱۰، ص۲۳۵.</ref>. گروهی دیگر از اینان بدعت را به ۵ قسم [[واجب]]، [[حرام]]، [[مکروه]]، [[مستحب]] و [[مباح]] تقسیم کرده‌اند<ref>حاشیة رد المحتار، ج۱، ص۶۰۳؛ صحیح مسلم، ج۶، ص۱۵۴؛ فتح الباری، ج۱۳، ص۲۱۳.</ref>؛ ولی در [[روایات]] فراوانی که از طریق [[شیعه]] و [[اهل سنت]] [[نقل]] شده به گونه مطلق هر بدعتی عامل [[گمراهی]]<ref>الکافی، ج۱، ص۵۶؛ صحیح مسلم، ج۳، ص۲۳۵؛ سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۱۶.</ref> و دور شدن از [[سنت]] به شمار رفته<ref>الکافی، ج۱، ص۵۸؛ مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۳۲۴.</ref> و [[مسلمانان]] به [[برائت]] جستن از آنها [[مأمور]] گشته‌اند<ref>کنزالعمال، ج۱، ص۳۸۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۶۷.</ref>، بر این اساس، باید تقسیمات یاد شده را به بدعت لغوی مربوط دانست؛ نه بدعت اصطلاحی، زیرا نوآوری گاهی [[پسندیده]] و گاهی ناپسند است<ref>فی ظلال التوحید، ص۱۱۴.</ref>، چنان‌که از نظر تکلیفی نیز می‌تواند یکی از [[احکام]] پنج‌گانه مذکور را داشته باشد؛ اما افزودن چیزی بر [[دین]] همواره ناپسند و [[حرام]] است<ref>بحارالانوار، ج۳۱، ص۱۴.</ref>. برخی [[علت]] این تقسیم‌بندی را توجیه سخن [[خلیفه دوم]] درباره [[نماز]] تراویح دانسته‌اند که پس از امر به [[جماعت]] خواندن آن این کار را بدعتی نیکو شمرد<ref>بحارالانوار، ج۷۱، ص۲۰۳؛ البدعه، باقری، ص۱۴۱ـ۱۴۳.</ref>. درباره اینکه بدعت فقط [[اعتقادات]] و [[احکام]] عبادی را در برمی‌گیرد یا شامل امور عادی نیز می‌شود [[فقها]] [[اختلاف]] نظر دارند؛ از سخن برخی برمی‌آید که نوآوری در امور عادی زندگی نیز در صورتی که منتسب به [[شریعت]] نباشد، بدعت است<ref>فی ظلال التوحید، ص۱۱۳ـ۱۱۴؛ البدعه، سبحانی، ص۷۶.</ref>؛ ولی برخی دیگر این‌گونه | *بدعت در لغت به معنای نوآوری یا اختراع چیزی بدون نمونه پیشین است<ref>لسان العرب، ج۱، ص۳۴۲؛ مقاییس اللغه، ج۱، ص۲۰۹، «بدع».</ref> و در اصطلاح متون و منابع [[اسلامی]] عبارت است از عملی که اصل و پایه‌ای در [[شریعت]] نداشته باشد<ref>الاعتصام، ج۱، ص۲۳؛ فتح الباری، ج۱۳، ص۲۱۲.</ref> یا وارد ساختن چیزی که جزء [[دین]] به شمار نمی‌رود در [[دین]]<ref>الروضة البهیه، ج۱، ص۵۸۱؛ غنائم الایام، ج۱، ص۲۷۷.</ref>. | ||
*برخی دیگر بدعت را اعم از زیاد کردن چیزی در [[دین]] یا کم کردن از آن دانسته‌اند<ref>رسائل، ج۲، ص۲۶۴؛ البحرالرائق، ج۱، ص۶۱۱.</ref>. برخی [[فقیهان]] [[اهل سنت]] هرگونه نوآوری را بدعت شمرده، آن را به بدعت [[پسندیده]] و ناپسند تقسیم کرده‌اند<ref>فتح الباری، ج۱۳، ص۲۱۲؛ مغنی المحتاج، ج۴، ص۴۳۶؛ حواشی الشروانی، ج۱۰، ص۲۳۵.</ref>. گروهی دیگر از اینان بدعت را به ۵ قسم [[واجب]]، [[حرام]]، [[مکروه]]، [[مستحب]] و [[مباح]] تقسیم کرده‌اند<ref>حاشیة رد المحتار، ج۱، ص۶۰۳؛ صحیح مسلم، ج۶، ص۱۵۴؛ فتح الباری، ج۱۳، ص۲۱۳.</ref>؛ ولی در [[روایات]] فراوانی که از طریق [[شیعه]] و [[اهل سنت]] [[نقل]] شده به گونه مطلق هر بدعتی عامل [[گمراهی]]<ref>الکافی، ج۱، ص۵۶؛ صحیح مسلم، ج۳، ص۲۳۵؛ سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۱۶.</ref> و دور شدن از [[سنت]] به شمار رفته<ref>الکافی، ج۱، ص۵۸؛ مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۳۲۴.</ref> و [[مسلمانان]] به [[برائت]] جستن از آنها [[مأمور]] گشته‌اند<ref>کنزالعمال، ج۱، ص۳۸۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۶۷.</ref>، بر این اساس، باید تقسیمات یاد شده را به بدعت لغوی مربوط دانست؛ نه بدعت اصطلاحی، زیرا نوآوری گاهی [[پسندیده]] و گاهی ناپسند است<ref>فی ظلال التوحید، ص۱۱۴.</ref>، چنان‌که از نظر تکلیفی نیز می‌تواند یکی از [[احکام]] پنج‌گانه مذکور را داشته باشد؛ اما افزودن چیزی بر [[دین]] همواره ناپسند و [[حرام]] است<ref>بحارالانوار، ج۳۱، ص۱۴.</ref>. | |||
*برخی [[علت]] این تقسیم‌بندی را توجیه سخن [[خلیفه دوم]] درباره [[نماز]] تراویح دانسته‌اند که پس از امر به [[جماعت]] خواندن آن این کار را بدعتی نیکو شمرد<ref>بحارالانوار، ج۷۱، ص۲۰۳؛ البدعه، باقری، ص۱۴۱ـ۱۴۳.</ref>. درباره اینکه بدعت فقط [[اعتقادات]] و [[احکام]] عبادی را در برمی‌گیرد یا شامل امور عادی نیز می‌شود [[فقها]] [[اختلاف]] نظر دارند؛ از سخن برخی برمی‌آید که نوآوری در امور عادی زندگی نیز در صورتی که منتسب به [[شریعت]] نباشد، بدعت است<ref>فی ظلال التوحید، ص۱۱۳ـ۱۱۴؛ البدعه، سبحانی، ص۷۶.</ref>؛ ولی برخی دیگر این‌گونه نوآوریها را بدعت ندانسته و گفته‌اند: در صورتی که نوآوری در امور عادی با آنچه [[خداوند]] منع کرده مخالف باشد، شخص تنها مرتکب عمل [[حرام]] گردیده است؛ نه بدعت، زیرا نوآوری او به نام [[دین]] نبوده است<ref>فی ظلال التوحید، ص۱۱۳ـ۱۱۴؛ البدعه، سبحانی، ص۷۶.</ref><ref>[[یعقوب علی برجی|برجی، یعقوب علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص ۴۰۹ - ۴۱۹.</ref> | |||
==بدعت در [[قرآن]]== | ==بدعت در [[قرآن]]== | ||