|
|
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}}
| | #تغییر_مسیر [[نیابت خاص امام مهدی]] |
| {{مهدویت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} است. "'''[[امام مهدی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] | [[امام مهدی در حدیث]] | [[امام مهدی در کلام اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *در [[غیبت صغرا]] چهار سفیر یا نایب خاص، درخواستهای مردم را به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و نیز نامه‌ها و توقیعات آن حضرت را به مردم می‌رساندند و خود به زیارت ایشان نایل میشدند. در آغاز نیابت خاص، جایگاه سفارت برای مردم روشن نبود. فقط عده اندکی از خواص و وکیلان، با نایب آن حضرت در ارتباط بوده، مسایل مورد نیاز خود را با او در میان میگذاشتند؛ امّا پس از گذشت زمان، با تلاشهای خالصانه وکیلان، نیابت خاص، حضرت نزد شیعیان، جایگاه خود را یافت.
| |
| *بنابراین ارتباط شیعیان با نوّاب خاص در دورههای نخست، به طور عمده به واسطه وکیلان بود. به این صورت که مردم، خواستههای خود را با وکیلان در میان میگذاشتند یا وجوهات شرعی خود را به آنان میپرداختند. وکیلان نیز آنها را به سفیر و نایب [[امام]]{{ع}} منتقل میکردند و با واسطه سفیر، از ناحیه مقدسه پاسخ پرسش‌های خود را میگرفتند. با روشن شدن جایگاه نوّاب خاص، برخی شیعیان به صورت پنهانی توانستند به طور مستقیم با آنان تماس برقرار کنند. این کار، به طور عمده از زمان دومین نایب آغاز شد و ادامه یافت.
| |
| ==وظایف نایبان خاص==
| |
| *برخی فعالیت‌های نایبان خاص بدین قرار بود:
| |
| #'''برطرف کردن تردید شیعیان درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:''' ولادت آخرین ذخیره الهی به صورت پنهانی صورت گرفت و جز اندکی از شیعیان، آن حضرت را در دوران پدر بزرگوارش ندیده بودند و تردیدهایی میان شیعیان پدید آمده بود؛ از اینرو، یکی از مسؤولیتهای مهم و حساس نواب خاص، از میان بردن تردیدهای موجود درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بود. این تلاشها، بیشتر در دوران نایبان اوّل و دوم انجام شد؛ ولی در مواقع مورد نیاز در دوره دیگر نواب نیز بدان توجه میشد. از آنجا که این مسأله، بسیار مهم و حساس بود، افزون بر ارائه کراماتی از طرف نایبان خاص، خود حضرت در موارد لازم، با صدور توقیعاتی این امر را بر ایشان آسان میکرد. میان توقیعاتی که هماکنون از آن حضرت در دست است، تعدادی درباره همین مسأله است.
| |
| #'''پنهان نگهداشتن مکان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:''' از احادیث نقل شده توسط نوّاب خاص و توقیعات صادر شده از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} به دست آنان<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۲۲</ref>، دانسته می‌شود نوّاب وظیفهای دو جانبه داشتهاند: از سویی محل زندگی [[امام]] را نه فقط از دشمنان، بلکه از شیعیان پنهان نگه میداشتند و از سوی دیگر، به وکلای خود آموزش می‌دادند مبادا اسمی از آن حضرت به میان آورند؛ از اینرو توانستند شیعیان را از خطر عباسیان مصون دارند. | |
| #'''پاسخگویی به پرسش‌های فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی:''' نایبان خاص، پرسش‌های فقهی و شرعی شیعیان را خدمت امام و پاسخ آنها را به مردم می‌رساندند. به ویژه در دوره نیابت نایب دوم، [[محمد بن عثمان]]، پرسش‌های فقهی بسیاری مطرح شد و [[امام]]، ضمن توقیعات پرشماری به آنها پاسخ داد. فعالیت‌های نایبان خاص به مسایل فقهی محدود نمیشد؛ بلکه وظیفه دیگر آنان حل مشکلات علمی و شرکت در بحثها و مناظرات عقیدتی بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۷۶</ref>.
| |
| #'''سازماندهی وکیلهای حضرت:''' یکی از تشکلهای مهمی که در دوران [[امامان]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} شکل گرفت، تشکیلات وکالت بود. آن بزرگواران، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر مردم، برای تحمل دوران غیبت [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به وجود آوردند؛ از اینرو هرچه بیشتر میکوشیدند از مواجهه مستقیم، کم کرده، امور را بر عهده افراد شایسته بگذارند. این تشکیلات، به طور رسمی در زمان [[امام کاظم]]{{ع}} پدید آمد؛ امّا در زمان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به اوج خود رسید؛ بنابراین، سیاست تعیین وکیل برای اداره امور نواحی گوناگون و برقراری ارتباط میان شیعیان و [[امامان]]، از دورانهای [[امامان]] پیشین وجود داشت. در عصر غیبت، این تماس با [[امام زمان]]، قطع شد و محور ارتباط وکیلان با [[امام]]، نایبی بود که [[امام زمان]] تعیین میکرد. مناطق شیعهنشین- به طور تقریبی- مشخص بود و بنا به ضرورت در هر منطقه، وکیلی تعیین میشد. گاهی چند وکیل در مناطق کوچکتر، تحت سرپرستی وکیلی بودند که [[امام]] یا نایب خاص برای آنها تعیین میکرد. در مواردی ممکن بود برخی از وکیلان برای یک بار [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را ملاقات کنند؛ چنانکه [[محمد بن احمد قطّان]] "از وکیلان [[ابو جعفر]]، نایب دوم" به ملاقات [[امام]] نایل شد<ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۴۴۲</ref>؛ اما به طور معمول، آنان زیر نظر نایب خاص [[امام]]، انجام وظیفه میکردند.
| |
| #'''آماده کردن شیعیان برای [[غیبت کبرا]]:''' یکی از مسؤولیتهای نایبان خاص- به ویژه آخرین نایب- آماده کردن اذهان عمومی برای [[غیبت کبرا]] و عادت دادن تدریجی مردم به پنهانزیستی [[امام]] و جلوگیری از غافلگیر شدن در موضوع غیبت بود. غیبت ناگهانی [[امام مهدی]]{{ع}} چه بسا باعث انکار مطلق وجود آن حضرت و انحراف افکار عمومی میشد. نمایندگان خاص [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، به این هدف و غرض نایل شدند و افکار و اذهان عمومی را برای [[غیبت کبرا]] آماده کردند.
| |
| #'''رهبری دوستداران و طرفداران [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و حفظ مصالح اجتماعی شیعیان؛''' [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} توانست به وسیله نایبان خاص، رهبری خویش را در جامعه اعمال کرده، خسارتهای ناشی از عدم حضور مستقیم خود را جبران نماید. همچنین، کمبودی که به واسطه حاضر نبودن [[امام]]، در اجتماع شیعیان پیدا شده بود، پر کرده، مصالح اجتماع آن زمان و دوستداران را- در سختترین و پیچیدهترین شرایط اجتماعی و سیاسی- حفظ کند و نگذارد شیعیان منحرف شده و متلاشی شوند<ref> ر. ک: صدر، سیّد محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶</ref>.
| |
| #'''جلوگیری از فرقهگرایی شیعیان:''' از مسؤولیتهای مهم نایبان خاص، این بود که شیعیان را از پراکندگی بیشتر مصون دارند. ایشان همواره آن دسته از گفتارهای [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} را بیان میکردند که دلالت داشت مجموع پیشوایان معصوم{{عم}} به دوازده ختم می‌شود و واپسین آنان غیبت خواهد کرد. نوّاب خاص، در این مرحله، به پیروزی چشمگیری دست یافتند و توانستند انشعابات پدید آمده در مکتب تشیع را کمتر کرده در نهایت، به حداقل برسانند.
| |
| #'''مبارزه با مدعیان دروغین نیابت:''' یکی از مسؤولیتهای مهم نایبان خاص، مبارزه با مدعیان دروغین نیابت بود. این مبارزه به طور عمده، با هدایتهای [[امام]]- با صدور توقیعات از طرف آن حضرت- صورت میگرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۴۴</ref>.
| |
| #'''گرفتن اموال متعلق به امام و مصرف آن در موارد لازم:''' هرکدام از نوّاب خاص [[امام]]، در دوران سفارت خود، وجوه و اموال متعلق به حضرت را تحویل میگرفت و در مواردی که [[امام]] دستور میداد، مصرف میکرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص: ۴۵۱ - ۴۵۴.</ref>.
| |
| ==نواب اربعه در موعودنامه==
| |
| *سفیران چهارگانه [[امام زمان]] {{ع}} در [[غیبت صغری]] بودند. در تمام مدت غیبت صغری، این چهار نفر میان [[امام زمان]] {{ع}} و مردم واسطه بودند و آنان نامه‌ها و عرایض شیعیان را به امام غایب می‌رساندند و به دستور حضرت، به آنان پاسخ می‌دادند. این پاسخ‌ها به صورت توقیع از ناحیه مقدسه صادر می‌گردید. مرحوم مجلسی همه این توقیعات را در "بحار الانوار" آورده است. آن چهار نفر عبارتند از:
| |
| #ابو عمرو عثمان بن سعید عمری
| |
| #ابو جعفر محمد بن عثمان عمری
| |
| #ابو القاسم حسین بن روح نوبختی
| |
| #ابو الحسن علی بن محمد سمری
| |
| *به نواب اربعه، نواب خاص هم اطلاق می‌شود. وظایف و فعالیت‌های اساسی نواب اربعه را می‌توان چنین برشمرد:
| |
| #مخفی داشتن نام و جایگاه امام
| |
| #اخذ و توزیع اموال متعلق به امام
| |
| #پاسخگویی به سؤالات فقهی و مشکلات عقیدتی مردم
| |
| #مبارزه با مدعیان دروغین نیابت<ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۷۴۱.</ref>.
| |
| ==پرسش‌های وابسته==
| |
| * [[وظایف نواب خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)]]
| |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| {{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']].
| |
| * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']].
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| {{امام مهدی}}
| |
| | |
| [[رده:امام مهدی]]
| |
| [[رده:نایب خاص امام مهدی]]
| |
| [[رده:مدخل موعودنامه]]
| |
