سنت الهی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

سنت الهی در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۱۳

۱۳٬۵۹۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۰

←‏سنت تاریخ در باره آینده جهان

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۱۳۹

ویرایش

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
+==[[جایگاه]] [[سنت]]==
+*[[سنت]] در لغت به معنی راه، روش، [[شریعت]] و [[طبیعت]] می‌آید، گفتار و [[رفتار]] [[پیغمبر]] را هم در اصطلاح [[سنت]] می‌نامند و با [[قرآن]] قرین نموده، «[[کتاب و سنت]]» می‌گویند. [[سنی]] منسوب به همین [[سنت]] است و بر چهار فرقه‌ای که [[اکثریت]] [[مسلمین]] را تشکیل می‌دهند، گفته می‌شود؛ چون خود را پیرو و [[مطیع]] اقوال و [[اعمال]] [[پیغمبر]] می‌دانند. در [[قرآن کریم]] نزدیک بیست بار لفظ [[سنت]] به صورت مفرد و جمع و با اضافه به [[خدا]] و [[خلق]] آمده، ولی هیچ گاه در [[نظام خلقت]] و [[قوانین]] و قواعد [[حاکم]] بر [[جهان آفرینش]] و خلاصه در امور [[تکوینی]] به کار نرفته است. هر چند چنین استعمالی معمول و متداول و صحیح است. همچنین در [[قرآن]] در چند جا این کلمه را به کار گرفته است:
+#{{متن قرآن|فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«به کافران بگو: اگر (از کفر) باز ایستند گذشته‌هایشان بخشوده می‌گردد و اگر (به آن) باز گردند، (بدانند که) سنّت پیشینیان گذشته است» سوره انفال، آیه ۳۸.</ref>
+#{{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«از سر گردنکشی در زمین و نیرنگ زشت؛ و نیرنگ زشت، جز به نیرنگباز برنمی‌گردد؛ پس آیا جز سنّت پیشینیان (خود) را چشم می‌دارند؟ هرگز برای سنت خداوند دگرگونی نخواهی یافت و هرگز برای سنّت خداوند جابه‌جایی  نخواهی یافت» سوره فاطر، آیه ۴۳.</ref>
+#{{متن قرآن|فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«از سر گردنکشی در زمین و نیرنگ زشت؛ و نیرنگ زشت، جز به نیرنگباز برنمی‌گردد؛ پس آیا جز سنّت پیشینیان (خود) را چشم می‌دارند؟ هرگز برای سنت خداوند دگرگونی نخواهی یافت و هرگز برای سنّت خداوند جابه‌جایی  نخواهی یافت» سوره فاطر، آیه ۴۳.</ref>
+#{{متن قرآن|وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا}}<ref>«از سر گردنکشی در زمین و نیرنگ زشت؛ و نیرنگ زشت، جز به نیرنگباز برنمی‌گردد؛ پس آیا جز سنّت پیشینیان (خود) را چشم می‌دارند؟ هرگز برای سنت خداوند دگرگونی نخواهی یافت و هرگز برای سنّت خداوند جابه‌جایی  نخواهی یافت» سوره فاطر، آیه ۴۳.</ref>
+#{{متن قرآن|سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبَادِهِ}}<ref>«اما همین که عذاب ما را دیدند دیگر ایمانشان برای آنها سودی نداشت- بنابر سنّت (و قانون) خداوند که میان بندگانش برگذشته است- و در آنجا کافران زیان دیدند» سوره غافر، آیه ۸۵.</ref>
+*بنابراین، منظور از [[سنت]] در این مدخل، [[قانون]] و طریقه و معامله‌ای است که [[خداوند]] با [[اقوام]] گذشته نموده، مانند: اهلاک، تعذیب [[کفار]]، مثل ایجاد [[طوفان]] و [[عذاب]] [[قوم نوح]]. چنانکه در بحث [[سنت]] و برخورد [[پیامبر]] با سنت‌های [[اقوام]] و [[ملل]]، مسائل بسیاری مطرح است. مثلاً، [[قرآن کریم]] در چند جا گفته است که هرگز در [[سنت]] [[خدا]] تغییری نخواهی یافت و تعبیر به سنة [[الله]] که در [[قرآن]] آمده، اشاره به آن است که سرنوشتی که برای امت‌های پیش می‌آید طبق یک [[قانون]] و [[سنت]] و دارای شرایط ثابتی است<ref>ر. ک: [[مطهری]]، [[عدل الهی]]، ص ۱۲۶ - [[جهان]] و [[انسان]] از دیدگاه [[قرآن]]، ش ۵۸، ص ۵۴.</ref>
+#{{متن قرآن|قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«به کافران بگو: اگر (از کفر) باز ایستند گذشته‌هایشان بخشوده می‌گردد و اگر (به آن) باز گردند، (بدانند که) سنّت پیشینیان گذشته است» سوره انفال، آیه ۳۸.</ref>
+#{{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا * سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا}}<ref>«و به راستی نزدیک بود که تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرون رانند و در آن صورت (آنها نیز) پس از تو جز اندکی درنگ نداشتند * بنا بر سنتی (انجام یافته) با پیامبران ما که پیش از تو فرستادیم و در سنّت ما هیچ دگرگونی نمی‌یابی» سوره اسراء، آیه ۷۶-۷۷.</ref>
+#{{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا}}<ref>«و روزی که ستم پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.</ref>
+*'''نکات''': در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
+# [[مأموریت]] [[پیامبر]] در مورد [[ابلاغ]] [[سنت الهی]] [[هلاکت]] [[کافران]] [[حق]] [[ستیز]]، به [[کفار]] عصر [[بعثت]]: {{متن قرآن|قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«به کافران بگو: اگر (از کفر) باز ایستند گذشته‌هایشان بخشوده می‌گردد و اگر (به آن) باز گردند، (بدانند که) سنّت پیشینیان گذشته است» سوره انفال، آیه ۳۸.</ref>
+# [[تذکر]] [[خداوند]] به [[هلاکت]] [[مشرکان]] در صورت اخراج [[پیامبر]] از [[مکه]] بر اساس [[سنت الهی]]: {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا * سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا}}<ref>«و به راستی نزدیک بود که تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرون رانند و در آن صورت (آنها نیز) پس از تو جز اندکی درنگ نداشتند * بنا بر سنتی (انجام یافته) با پیامبران ما که پیش از تو فرستادیم و در سنّت ما هیچ دگرگونی نمی‌یابی» سوره اسراء، آیه ۷۶-۷۷.</ref>
+#رویگردانی [[ستمگران]] و [[گناهکاران]] از [[سنت]] و راه [[پیامبر]]، موجب [[حسرت]] آنان در [[قیامت]] {{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا}}<ref>«و روزی که ستم پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.</ref>
+*'''نتیجه''': اهمیت [[شناخت]] [[سنت]] در رابطه با [[پیامبر اسلام]] این است که بفهمیم، قانونی برای [[دعوت]] [[حاکم]] است، یا نمی‌توان نظامی برای آن ترسیم کرد.
+*از [[آیات قرآن]] استفاده می‌شود که خود [[رسالت پیامبر]] در مجموعه [[نظام]] و [[مشیت الهی]] است. وانگهی در این کتاب حتی یک بار نگفته که [[سنت]] [[خدا]] در امور [[تکوینی]] غیر قابل تغییر است، بلکه همواره در این امور می‌فرماید: [[خداوند]] هر چه بخواهد می‌کند و هر گونه [[مشیت]] بالغه‌اش اقتضا کند، انجام می‌دهد. از نظر [[عقل]] هم هیچ [[دلیل]] و برهانی وجود ندارد که [[خداوند]] از [[قوانین طبیعی]] نظامات [[تکوینی]] [[تخلف]] نکند، بلکه بر عکس، اما این معنایش [[هرج و مرج]] نیست. [[عقل]] [[حکم]] می‌کند که [[قادر]] مطلق، طبق [[حکمت]] و به مقتضای [[مصلحت]] بتواند در مصنوع و مخلوق خود بر اساس طرح و تدبیری که در افکنده - که از آن [[قرآن]] بارها به عنوان [[مشیت]] یاد می‌کند - [[تصرف]] کند. بر این اساس [[پروردگار]] [[حکیم]]، نباید در دستگاه [[خلقت]]، [[نظم]] [[جهان]] را بر هم زند و هر روز وضعی [[جدید]] پدید آرد و طرحی نو در اندازد که موجب اختلال و اغتشاش می‌گردد.
+*اما [[سنت]] لا یتغیر [[پروردگار]]، منحصرا مربوط به راه و روش [[خداوند]] در [[جوامع انسانی]] است و در [[قرآن]] فقط و فقط [[سنت]] در همین معنی به کار رفته است. مثلا در [[سوره]] الفتح، می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَوْ قَاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا * سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«و اگر کافران با شما به جنگ برمی‌خاستند واپس می‌گریختند سپس یار و یاوری نمی‌یافتند * بنابر سنّت خداوند که پیش‌تر هم بر گذشته است و هرگز برای سنت خداوند، دگرگونی نخواهی یافت» سوره فتح، آیه ۲۲-۲۳.</ref>. و در [[سوره احزاب]] آمده: {{متن قرآن|لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا * مَلْعُونِينَ أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَقُتِّلُوا تَقْتِيلًا * سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«اگر منافقان و بیماردلان و شایعه‌افکنان  مدینه دست (از کارهایشان) برندارند، تو را بر آنان برمی‌انگیزیم سپس در آن شهر جز زمانی اندک در کنار تو نخواهند بود * در حالی که لعنت‌شدگانند؛ هر جا یافته شوند باید بی‌درنگ گرفتار و کشته شوند * بنا به سنّت خداوند در میان کسانی که پیش‌تر درگذشته‌اند؛ و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی  نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۰-۶۲.</ref>. همچنین [[گناهکاران]] از [[سنت]] و راه [[پیامبر]]، موجب [[حسرت]] آنان در [[قیامت]]: {{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا}}<ref>«و روزی که ستم پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.</ref>
 ==[[سنت]] [[تاریخ]] در باره [[آینده جهان]]==
 *منظور آن دسته از آیاتی است که [[آینده جهان]] را به طور کل به عنوان [[سنت‌های الهی]] و [[فلسفه تاریخ]] بیان شده است. این بیان در آیاتی در خطاب به [[پیامبر]] و توجه به [[سنت]] خودس در چند [[آیه]] مطرح شده که از جمله آنها این دو [[آیه شریفه]] است.