حسبه: تفاوت میان نسخه‌ها

*گاهی از اصل [[امر به معروف]] در قالب حسبه یاد شده است. در کتاب معالم القریه فی [[احکام]] الحسبه<ref>کتابی با عنوان "معالم القریه فی طلب الحسبه"، در متون عربی موجود است. نویسنده این کتاب در مقدمه، خود را چنین معرفی کرده است: {{عربی|محمد بن محمد بن أحمد عرف بابن الأخوة القرشي نسباً و الشافعي مذهباً الأشعري معتقداً}}. متن کتاب فوق در این سایت موجود است:://www.al-islam.comhttp</ref>، کاربرد حسبه در [[امر به معروف و ‌نهی از منکر]] بحث شده است. اصطلاحی بوده که از [[قرن دوم هجری]]، امر به معروف و نهی از منکر را "حسبه" می‌گفته‌اند. [[محتسب]]، یعنی [[آمر به معروف و ناهی از منکر]]. تشکیلاتی در [[کشورهای اسلامی]] به نام تشکیلات حسبه‌ای با احتسابی بوده است<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۱۹۸-۱۹۹.</ref><ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، ص۷.</ref><ref>[[بهروز محمدی منفرد|محمدی منفرد، بهروز]]، [[چلچراغ حکمت ج28 (کتاب)|مهدویت]]</ref>

*از نظر [[جرجی زیدان]] دایره احتساب در قدیم همان کاری را می‌کرده که امروز شهرداری‌ها می‌کنند. اما به نظر می‌رسد بر خلاف نگرش [[زیدان]]، در گذشته [[وظیفه]] دایره حسبه به این [[کارها]] منحصر نبود، بسیاری از [[کارها]] را که امروز [[وظیفه]] نیروی انتظامی شمرده می‌شود آن روز محتسبین انجام می‌دادند، مثل [[مبارزه]] با روزه‌خواری، مِیْ‌خوارگی و [[تظاهر]] و تجاهر به [[فسق]]. البته هر چند دایره احتساب و حسبه یک نهاد رسمی در [[دستگاه خلافت]] بوده است، اما چون [[مردم]] به [[امر به معروف]] [[اعتقاد]] جدی داشتند، با این نهاد [[همکاری]] می‌کردند. البته احتساب به لحاظ تعلق به [[حکومت]]، [[وظیفه]] [[اعمال]] [[قوه]] قهری را در امر به معروف و نهی از منکر بر دوش می‌کشید. اما سایر مراتب از [[تذکر]] دادن و [[موعظه]] کردن و در مواقعی [[اعراض]] و [[قطع]] رابطه کردن و امثال اینها [[وظیفه]] [[فرد]] فرد [[مسلمانان]] است و در قدیم هم هر فردی [[وظیفه]] حتمی خود می‌دانست که به اندازه [[قدرت]] و [[توانایی]] خود در [[اصلاح]] امور [[مسلمانان]][[ شرکت]] کند. همچنین نکته بارزی که در امر احتساب آشکار است، آن است که؛ مطالعه [[ تاریخ]] حسبه و احتساب معلوم می‌کند که در سابق شعاع دید [[مسلمانان]] امتداد بیشتری داشته و امر به معروف و نهی از منکر را محدود نکرده بودند به چهار تا مسئله [[عبادات]]، بلکه این اصل را عملاً ضامن همه [[اصلاحات]] [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] خود می‌دانسته‌اند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۵، ص۳۴۱.</ref>. همچنین باید بین امر به معروف و نهی از منکر و [[تبلیغ دین]] تفاوت قائل شد.[[تبلیغ]]، مرحله شناساندن و خوب رساندن است، پس مرحله [[شناخت]] است. ولی امر به معروف و نهی از منکر مربوط به مرحله [[اجرا]] و عمل است<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۳۲۲.</ref>. [[تبلیغ]] خودش یک [[وظیفه]] عمومی برای همه [[مسلمین]] است، همچنان که امر به معروف و نهی از منکر یک [[وظیفه]] عمومی است. [[وظیفه]] [[تبلیغی]] هر [[مسلمان]] این است که این [[احساس]] در او پیدا شود که به نوبه خودش حامل [[پیام اسلام]] است". اما [[وظیفه]] هر [[مسلمان]] در مورد امر به معروف و نهی از منکر این است که باید این [[احساس]] در او باشد که "مجری این [[پیام]] است و باید آن را در [[جامعه]] به مرحله عمل و تحقق برساند و به آن [[لباس]] عینیت بپوشاند"<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۳۲۲.</ref>. بدین جهت امر به معروف و نهی از منکر یک مطلب است و [[تبلیغ]]، مطلبی دیگر<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، ص۷.</ref><ref>[[بهروز محمدی منفرد|محمدی منفرد، بهروز]]، [[چلچراغ حکمت ج28 (کتاب)|مهدویت]]</ref>.