جز
جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'
جز (جایگزینی متن - 'پنهان' به 'پنهان') |
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
[[قرآن]] افزون بر معرفی [[مشرکان]] اشاره‌ای هم به [[اعمال]] آنان نسبته به [[مردم]] و [[خداوند]] دارد. از جمله [[رفتار]] ناپسندشان این بوده که به [[خدای تعالی]] بی‌حرمتی می‌کردند، و از جمله گفتارهای باطلشان این بوده که می‌گفتند: چرا آن عذابی که ما را بدان [[تهدید]] می‌کنی نازل نمی‌شود؟ و چرا با این [[پیامبر]] گنجی نازل نشد؟ و یا چرا همراه او فرشته‌ای نیامد؟ و یا گفتند: این [[قرآن]] [[راوی]] به [[دروغ]] به [[خدا]] نسبت می‌دهد. البته در این [[آیات]] پاره‌ای [[معارف]] دیگر نیز خاطر نشان شده است. | [[قرآن]] افزون بر معرفی [[مشرکان]] اشاره‌ای هم به [[اعمال]] آنان نسبته به [[مردم]] و [[خداوند]] دارد. از جمله [[رفتار]] ناپسندشان این بوده که به [[خدای تعالی]] بی‌حرمتی می‌کردند، و از جمله گفتارهای باطلشان این بوده که می‌گفتند: چرا آن عذابی که ما را بدان [[تهدید]] می‌کنی نازل نمی‌شود؟ و چرا با این [[پیامبر]] گنجی نازل نشد؟ و یا چرا همراه او فرشته‌ای نیامد؟ و یا گفتند: این [[قرآن]] [[راوی]] به [[دروغ]] به [[خدا]] نسبت می‌دهد. البته در این [[آیات]] پاره‌ای [[معارف]] دیگر نیز خاطر نشان شده است. | ||
#{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلَادِهِمْ شُرَكَاؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ}}<ref>«و بدین‌گونه در نظر بسیاری از مشرکان، شریکان آنان کشتن فرزندانشان را آراسته جلوه دادند تا آنان را نابود کنند و دینشان را بر آنان مشتبه گردانند و اگر خداوند می‌خواست چنین نمی‌کردند پس آنان را با آنچه دروغ می‌بافند واگذار» سوره انعام، آیه ۱۳۷.</ref>. | #{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلَادِهِمْ شُرَكَاؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ}}<ref>«و بدین‌گونه در نظر بسیاری از مشرکان، شریکان آنان کشتن فرزندانشان را آراسته جلوه دادند تا آنان را نابود کنند و دینشان را بر آنان مشتبه گردانند و اگر خداوند می‌خواست چنین نمی‌کردند پس آنان را با آنچه دروغ می‌بافند واگذار» سوره انعام، آیه ۱۳۷.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|أَلَا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ أَلَا حِينَ يَسْتَغْشُونَ ثِيَابَهُمْ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«آگاه باشید که آنان دل می‌گردانند تا (خویش را) از (شنیدن) آن (قرآن) نهفته دارند، آگاه باشید! همان دم که جامه بر سر می‌کشند (خداوند) آنچه نهان می‌دارند و آنچه آشکار می‌کنند می‌داند؛ بی‌گمان او به اندیشه‌ها داناست» سوره هود، آیه ۵.</ref>. '''نکته''': سر به گریبان فروبردن [[مشرکان]]، به منظور پنهان ماندن توطئه‌هایشان علیه [[پیامبر]] از [[خدا]] و [[مشرکان]] دارای مواضع علنی و | #{{متن قرآن|أَلَا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ أَلَا حِينَ يَسْتَغْشُونَ ثِيَابَهُمْ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«آگاه باشید که آنان دل می‌گردانند تا (خویش را) از (شنیدن) آن (قرآن) نهفته دارند، آگاه باشید! همان دم که جامه بر سر می‌کشند (خداوند) آنچه نهان می‌دارند و آنچه آشکار می‌کنند می‌داند؛ بی‌گمان او به اندیشه‌ها داناست» سوره هود، آیه ۵.</ref>. '''نکته''': سر به گریبان فروبردن [[مشرکان]]، به منظور پنهان ماندن توطئه‌هایشان علیه [[پیامبر]] از [[خدا]] و [[مشرکان]] دارای مواضع علنی و آشکار علیه [[پیامبر]] و توطئه‌های سرّی و محرمانه بر ضد آن [[حضرت]]: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ}} منظور از جمله {{متن قرآن|يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ}} این است که [[مشرکین]] با سینه‌های خود به طرف عقب متمایل می‌شوند و سرهایشان را زیر می‌اندازند تا خود را از شنیدن [[کتاب آسمانی]] پنهان بدارند، تا وقتی [[قرآن]] خوانده می‌شود به گوششان نخورد. و این تعبیر کنایه است از اینکه [[کفار]] خود را در هنگام [[تلاوت قرآن]] از [[رسول خدا]]{{صل}} و یارانی که نزد آن جناب بودند پنهان می‌کردند که در آن محل دیده نشوند، و [[علی]] الظاهر [[حجت]] بر آنان تمام نگردد. {{متن قرآن|أَلَا حِينَ يَسْتَغْشُونَ ثِيَابَهُمْ...}} از این تعبیر چنین بر می‌آید که گویا [[مشرکین]] سرهای خود را نیز با [[جامه]] خود می‌پوشاندند، و لذا [[خدای تعالی]] خبر داد به اینکه او می‌داند و خبر دارد از آنچه [[مشرکین]] در خفاء و [[ظهور]] انجام می‌دهند، {{متن قرآن|يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ}} پس اینکه در هنگام [[تلاوت قرآن]] خود را پنهان می‌نمایند هیچ سودی به حالشان ندارد، زیرا [[خدای تعالی]] پنهان و آشکار آنان را می‌داند. {{متن قرآن|إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}. | ||
#{{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref>«و به راستی نزدیک بود که تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرون رانند و در آن صورت (آنها نیز) پس از تو جز اندکی درنگ نداشتند» سوره اسراء، آیه ۷۶.</ref>. | #{{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref>«و به راستی نزدیک بود که تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرون رانند و در آن صورت (آنها نیز) پس از تو جز اندکی درنگ نداشتند» سوره اسراء، آیه ۷۶.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ}}<ref>«و به یقین پروردگارت آنچه دل‌هاشان پنهان می‌دارد و آنچه (آنان) آشکار می‌کنند می‌داند» سوره نمل، آیه ۷۴.</ref>. | #{{متن قرآن|وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ}}<ref>«و به یقین پروردگارت آنچه دل‌هاشان پنهان می‌دارد و آنچه (آنان) آشکار می‌کنند می‌داند» سوره نمل، آیه ۷۴.</ref>. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
#یکی از زشتکاری‌های [[رفتاری]] [[بت‌پرستان]] این بود که شرکای آنها [[پرستش]] و [[عشق]] به – [[بت‌ها]] و یا متولیان بت‌خانه - [[قتل]] [[فرزندان]] را در نظر بسیاری از [[بت‌پرستان]] [[زیبا]] جلوه داده بود {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلَادِهِمْ شُرَكَاؤُهُمْ}} تا آنجا که کشتن بچه‌های خود را یک نوع [[افتخار]] و یا [[عبادت]] محسوب می‌داشتند. و نتیجه این‌گونه [[اعمال زشت]] این بود که [[بت‌ها]] و خدمه آن، [[مشرکان]] را به [[هلاکت]] بیفکنند {{متن قرآن|لِيُرْدُوهُمْ}} و [[دین]] و [[آیین حق]] را مشتبه سازند و آنها را از رسیدن به یک [[آیین پاک]] [[محروم]] نمایند {{متن قرآن|لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ}}؛ | #یکی از زشتکاری‌های [[رفتاری]] [[بت‌پرستان]] این بود که شرکای آنها [[پرستش]] و [[عشق]] به – [[بت‌ها]] و یا متولیان بت‌خانه - [[قتل]] [[فرزندان]] را در نظر بسیاری از [[بت‌پرستان]] [[زیبا]] جلوه داده بود {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلَادِهِمْ شُرَكَاؤُهُمْ}} تا آنجا که کشتن بچه‌های خود را یک نوع [[افتخار]] و یا [[عبادت]] محسوب می‌داشتند. و نتیجه این‌گونه [[اعمال زشت]] این بود که [[بت‌ها]] و خدمه آن، [[مشرکان]] را به [[هلاکت]] بیفکنند {{متن قرآن|لِيُرْدُوهُمْ}} و [[دین]] و [[آیین حق]] را مشتبه سازند و آنها را از رسیدن به یک [[آیین پاک]] [[محروم]] نمایند {{متن قرآن|لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ}}؛ | ||
#یکی از [[رفتار]] منفی [[مشرکان]] نقشه و [[توطئه]] آنان بود که برای خنثی کردن [[دعوت پیامبر]] او را از زادگاهش به نقطه‌ای که احتمالاً نقطه خاموش و دور افتاده‌ای بود [[تبعید]] کنند [[خداوند]] می‌گوید: و نزدیک بود آنها تو را از این [[سرزمین]] با نقشه و تحریک ماهرانه و حساب شده‌ای خارج سازند {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا}} و هرگاه چنین می‌کردند گرفتار [[مجازات]] سخت [[الهی]] شده و پس از تو، جز مدت کمی باقی نمی‌ماندند {{متن قرآن|وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا}}؛ | #یکی از [[رفتار]] منفی [[مشرکان]] نقشه و [[توطئه]] آنان بود که برای خنثی کردن [[دعوت پیامبر]] او را از زادگاهش به نقطه‌ای که احتمالاً نقطه خاموش و دور افتاده‌ای بود [[تبعید]] کنند [[خداوند]] می‌گوید: و نزدیک بود آنها تو را از این [[سرزمین]] با نقشه و تحریک ماهرانه و حساب شده‌ای خارج سازند {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا}} و هرگاه چنین می‌کردند گرفتار [[مجازات]] سخت [[الهی]] شده و پس از تو، جز مدت کمی باقی نمی‌ماندند {{متن قرآن|وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا}}؛ | ||
# [[آگاهی]] [[خداوند]] از [[بغض]] و [[کینه]] پنهان و | # [[آگاهی]] [[خداوند]] از [[بغض]] و [[کینه]] پنهان و آشکار [[مشرکان]] نسبت با [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَرَبُّكَ يَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ}}؛ | ||
# [[مشرکان]] آرزومند [[سازش]] [[پیامبر]] با آنها: {{متن قرآن|وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ}} روشن است که منظور [[سازش]] در امر [[دعوت]] [[توحید]] و [[پذیرش]] [[بت‌ها]] هرچند به‌طور موقت است که مورد [[نهی]] [[خداوند]] قرار گرفته وگرنه از نظر [[اخلاقی]] یکی از ویژگی‌های [[پیامبر]] [[نرمی]] و [[مهربانی]] که مورد [[ستایش خداوند]] قرار گرفته است {{متن قرآن|فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ}}<ref>«پس با بخشایشی از (سوی) خداوند با آنان نرمخویی ورزیدی و اگر درشتخویی سنگدل می‌بودی از دورت می‌پراکندند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>. | # [[مشرکان]] آرزومند [[سازش]] [[پیامبر]] با آنها: {{متن قرآن|وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ}} روشن است که منظور [[سازش]] در امر [[دعوت]] [[توحید]] و [[پذیرش]] [[بت‌ها]] هرچند به‌طور موقت است که مورد [[نهی]] [[خداوند]] قرار گرفته وگرنه از نظر [[اخلاقی]] یکی از ویژگی‌های [[پیامبر]] [[نرمی]] و [[مهربانی]] که مورد [[ستایش خداوند]] قرار گرفته است {{متن قرآن|فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ}}<ref>«پس با بخشایشی از (سوی) خداوند با آنان نرمخویی ورزیدی و اگر درشتخویی سنگدل می‌بودی از دورت می‌پراکندند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>. | ||
| خط ۲۰۰: | خط ۲۰۰: | ||
#درخواست [[رسالت]] و [[دریافت وحی]]، شرط بی‌جای [[مشرکان]] [[مکه]] برای [[ایمان آوردن]] به [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ...}}؛ | #درخواست [[رسالت]] و [[دریافت وحی]]، شرط بی‌جای [[مشرکان]] [[مکه]] برای [[ایمان آوردن]] به [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ...}}؛ | ||
#سرسختی و [[لجاجت]] [[مشرکان]]، در مقابل سخنان و [[تعالیم]] [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَ * وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ}}؛ | #سرسختی و [[لجاجت]] [[مشرکان]]، در مقابل سخنان و [[تعالیم]] [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَ * وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ}}؛ | ||
# [[آگاهی]] [[خداوند]] از [[بغض]] و [[کینه]] پنهان و | # [[آگاهی]] [[خداوند]] از [[بغض]] و [[کینه]] پنهان و آشکار [[مشرکان]] نسبت با [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ مَا كَانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ * وَرَبُّكَ يَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ}}؛ | ||
# [[قرآن]]، آموزه فردی [[عجم]] به [[پیامبر]] از دیدگاه [[مشرکان]] {{متن قرآن|وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ}} و پاسخ [[خداوند]] به آنان که اینها توجه ندارد، [[زبان]] کسی که [[قرآن]] را به او نسبت می‌دهند عجمی است {{متن قرآن|لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ}}در حالی که این [[قرآن]] به [[زبان عربی]] [[فصیح]] و | # [[قرآن]]، آموزه فردی [[عجم]] به [[پیامبر]] از دیدگاه [[مشرکان]] {{متن قرآن|وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ}} و پاسخ [[خداوند]] به آنان که اینها توجه ندارد، [[زبان]] کسی که [[قرآن]] را به او نسبت می‌دهند عجمی است {{متن قرآن|لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ}}در حالی که این [[قرآن]] به [[زبان عربی]] [[فصیح]] و آشکار نازل شده است {{متن قرآن|وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ}}؛ | ||
# [[مشرکان]] نیز [[خالقیت]] و آفرینش‌گری [[خدا]] را می‌پذیرند؛ چرا که [[عقل]] و [[فطرت انسان]] به این امر [[گواهی]] می‌دهد و هیچ [[انسانی]] نمی‌پذیرد که معبودان و بت‌های بی‌جان بتوانند [[جهان]] پهناور ما را بیافرینند. {{متن قرآن|وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ}} [[خداوند]] به [[پیامبر]] میفرماید به [[مشرکان]] بگو [[بت‌ها]] و معبودان [[مشرکان]] [[توانایی]] جلب [[منفعت]] و دفع زیان را ندارند، [[ولی خدا]] مالک سود و زیان [[انسان]] است. پس این بت‌های [[ناتوان]] [[شایستگی]] [[پرستش]] را ندارند. {{متن قرآن|قُلْ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۷۱۰-۷۴۱.</ref>. | # [[مشرکان]] نیز [[خالقیت]] و آفرینش‌گری [[خدا]] را می‌پذیرند؛ چرا که [[عقل]] و [[فطرت انسان]] به این امر [[گواهی]] می‌دهد و هیچ [[انسانی]] نمی‌پذیرد که معبودان و بت‌های بی‌جان بتوانند [[جهان]] پهناور ما را بیافرینند. {{متن قرآن|وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ}} [[خداوند]] به [[پیامبر]] میفرماید به [[مشرکان]] بگو [[بت‌ها]] و معبودان [[مشرکان]] [[توانایی]] جلب [[منفعت]] و دفع زیان را ندارند، [[ولی خدا]] مالک سود و زیان [[انسان]] است. پس این بت‌های [[ناتوان]] [[شایستگی]] [[پرستش]] را ندارند. {{متن قرآن|قُلْ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۷۱۰-۷۴۱.</ref>. | ||