فدک: تفاوت میان نسخه‌ها

*همچنین [[ابوبکر]] با شنیدن خبری از [[مغیره]] و [[محمد بن مسلمه]] [[دستور]] داد که به [[جده]] ([[مادر]] بزرگ) میت نیز [[ارث]] داده شود؛ چون این دو گفته بودند، [[پیامبر]]{{صل}} یک ششم از [[میراث]] را به جد متوفی اختصاص داده است. سپس [[ابوبکر]] همین [[حکم]] را با شنیدن خبری از [[بلال]] که گفت: این [[حکم]] بر خلاف دستور [[رسول خدا]]{{صل}} است، [[تغییر]] داد<ref>کشف الأسرار، بخاری، ج۲، ص۵۴۴؛ او در این باره مینویسد:... یکی از آن موارد (که ابوبکر با توجه به خبر واحد دیگران عمل نموده و به نفع راوی، حکم کرده است)، عمل و اعتماد او به خبر واحد در سهیم شدن جده در ارث به روایت مغیره و محمد بن مسلمه است که گفتند: رسول خدا یک‌ششم از میراث را به جده داد و همچنین وقتی که بلال به او خبر داد که رسول خدا بر خلاف او حکم کرده است، ابوبکر حکمش را نقض کرد.</ref>. جالب توجه آنکه [[ابوبکر]] از [[فاطمه]]{{س}} برای [[درستی]] سخنش، [[شاهد]] خواست اما اطرافیانش خبرهای [[ابوبکر]] را بدون درخواست [[شاهد]] از او می‌پذیرند؛ از جمله، او ادعا کرد که از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیده است [[پیامبران]] [[ارث]] نمی‌گذارند<ref>کشف الأسرار، بخاری، ج۲، ص۵۴۴.</ref>. با این حال، [[حضرت فاطمه]]{{س}}، برای اعطای فدک به ایشان شاهدانی را نیز به نزد [[ابوبکر]] آورد؛ پس [[امیرمؤمنان]]{{ع}} به عنوان [[شاهد]]، حاضر شده و [[شهادت]] داد که [[رسول خدا]] فدک را به [[فاطمه]]{{س}} بخشیده است اما [[ابوبکر]] آن را کافی ندانست و [[شاهد]] دیگری خواست<ref>فتوح البلدان، بلاذری، ج۱، ص۴۴؛ الخراج و صناعة الکتابه، قدامة بن جعفر، ج۱، ص۲۵۹؛ معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۴، ص۲۳۹.</ref>. در حالی که [[شهادت امیرمؤمنان]]{{ع}} کافی بود و به [[شاهد]] دیگر نیازی نبود. [[دلیل]] این مطلب، ماجرای [[خزیمه]] [[ذوالشهادتین]] است که [[رسول خدا]]{{صل}} [[شهادت]] وی را به جای [[شهادت]] دو نفر پذیرفت و به او [[لقب]] [[ذوالشهادتین]] داد<ref>ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب، ج۱، ص۲۸۸؛ الوافی بالوفیات، صفدی، ج۱۳، ص۱۹۲. وی در زمان رسول خدا{{صل}} پس از ادعای مردی یهودی بر بدهکاری رسول خدا{{صل}} به وی و نیز در اجابت دعوت زمان رسول خدا{{صل}} که فرمود: "چه کسی شهادت میدهد که من قرض این مرد را ادا کرده‌ام؟"، تنها کسی بود که بر آن شهادت داد و وقتی رسول خدا{{صل}} از او پرسید: "تو چگونه شهادت میدهی در حالی که نه از آن خبر داشتی و نه حاضر بوده‌ای؟". گفت: "ما شما را درباره وحی و پیام‌آوری از خداوند، تصدیق کرده‌ایم، با این حال چگونه سخن‌تان را در بازپرداخت بدهی این مرد یهودی تصدیق نکنیم؟"؛ ر.ک: دایرة المعارف صحابه، خزیمة بن ثابت.</ref>. این در حالی است که [[خزیمه]] از [[اصحاب]] [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} بود که در [[صفین]]، پس از [[شهادت]] [[عمار]]، در [[یاری]] آن [[حضرت]] به [[شهادت]] رسید<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۲۶۳؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۷۴؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۱۶، ص۳۷۰.</ref>. حال چگونه است که [[ابوبکر]]، [[شهادت امیرمؤمنان]]{{ع}} را که احدی از [[صحابه]] از او در نزد [[رسول خدا]]{{صل}} محبوب‌تر نبوده است<ref>المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۶۷، ح۴۷۳۰.</ref> و [[رسول خدا]]{{صل}} بارها درباره او می‌فرمود: "[[علی]] با [[حق]] و [[حق]] با اوست و این دو هرگز از یکدیگر جدایی ندارند تا آنکه در [[روز قیامت]] در کنار [[حوض کوثر]] بر من وارد شوند"<ref>{{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}؛ الامالی، شیخ صدوق، ص۱۵۰؛ الخصال، همو، ص۴۹۶؛ الجمل، شیخ مفید، ص۲۳۱. منابع اهل سنت که این مطلب در آنها آمده: مناقب علی بن ابی‌طالب{{ع}}، ابن مردویه، ص۱۶۳؛ تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۳۲۰؛ ربیع الابرار، زمخشری، ج۱، ص۱۳۳؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۴۴۹.</ref>؛ کافی نمی‌داند؛ در حالی که [[رسول خدا]]{{صل}} [[شهادت]] [[خزیمه]] را به جای دو [[شاهد]] پذیرفته است؟

*[[فاطمه]]{{س}} بعد از کافی شمرده نشدن [[شهادت امیرمؤمنان]]{{ع}}، دو [[شاهد]] دیگر نیز آورد که آنها [[ام ایمن]] و رباح، [[خادمان]] [[رسول خدا]]{{صل}} بودند، آن دو نزد [[ابوبکر]] حاضر شده، و [[شهادت]] دادند که [[رسول خدا]]{{صل}} فدک را به [[فاطمه]]{{س}} بخشیده است، اما [[ابوبکر]] [[شهادت]] آنها را نپذیرفت <ref>فتوح البلدان، بلاذری، ج۱، ص۴۴.</ref>. [[فاطمه]] از بازپس‌گیری فدک [[ناامید]] شد و لذا در مرحله دوم به همراه عمویش، [[عباس]] نزد [[ابوبکر]] آمد و فدک را به عنوان [[میراث]] [[رسول خدا]]{{صل}} از او خواست، زیرا [[مالکیت]] کامل [[رسول خدا]]{{صل}} بر فدک به [[شاهد]] نیازی نداشت و [[انکار]] شدنی نبود و لاجرم فدک باید به [[فاطمه]]{{س}} که [[فرزند]] آن [[حضرت]] بود، به [[ارث]] می‌رسید اما [[ابوبکر]] با ادعای اینکه از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیده که [[پیامبران]]، [[ارث]] نمی‌گذارند و آنچه از آنان می‌ماند [[صدقه]] است، باز هم [[فاطمه]]{{س}} را از فدک و بلکه تمامی [[اموال]] [[رسول خدا]]{{صل}} [[محروم]] کرد<ref>المصنف، صنعانی، ج۵، ص۴۷۲؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۴؛ الجامع، بخاری، ج۴، ص۱۴۸۱ و ج۶، ص۲۴۷۴؛ صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج۳، ص۱۳۸۱؛ تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه نمیری، ج۱، ص۱۲۲.</ref>.

*[[ابوبکر]] که در مقابل [[استدلال]] محکم [[فاطمه]]{{س}} چیزی برای گفتن نداشت چنین گفت: "ای دختر [[رسول خدا]]! تو، خودِ برهانی و [[منطق]] حکمتی و مرا توان [[پاسخگویی]] به تو نیست<ref>بلاغات النساء، ابن طیفور، ج۱، ص۸؛ دلائل الامامه، طبری، ص۱۱۸.</ref> اما پای [[مردم]] در میان است، زیرا که آنان از آنچه من انجام داده‌ام [[پیروی]] کرده و در آنچه ستانده و رها کردم دنباله‌رو من بوده‌اند (حال چگونه به خطای خود اعتراف کنم)".  

*[[فاطمه]]{{س}} رو به جمعیت حاضر کرد و فرمود: "ای [[مردم]]! آیا درباره کسی که به [[باطل]] رو کرده و بر فعل زیان‌بار، [[هم‌رأی]] شده‌اید؟! به [[راستی]] که باطل‌گرایان چه بد سزایی دارند؛ ولی آنها که گوش‌هایشان کر است، هنگامی که [[انذار]] می‌شوند، سخنان را نمی‌شنوند!<ref>این سخن فاطمه{{س}} نیز آیه {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أُنْذِرُكُمْ بِالْوَحْيِ وَلَا يَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعَاءَ إِذَا مَا يُنْذَرُونَ}} («بگو جز این نیست که شما را با وحی بیم می‌دهم و کران را چون بیم دهند نمی‌شنوند» سوره انبیاء، آیه ۴۵) است.</ref> به [[خدا]] [[سوگند]]، روزی که پرده‌ها برچیده شود، جزای این عمل خود را سنگین خواهید یافت که وقت [[نجات]] گذشته است<ref>این سخن فاطمه{{س}} نیز آیه {{متن قرآن|كَمْ أَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ فَنَادَوْا وَلَاتَ حِينَ مَنَاصٍ}} («چه بسیار نسل‌های پیش از ایشان را نابود کردیم که بانگ (به رهایی) برداشتند اما دیگر زمان فرار (و رهایی) نبود» سوره ص، آیه ۳) است.</ref> و از جانب [[خداوند]]، آنچه را که از آن هراسانید، برایتان پیش خواهد آمد".

*[[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز در مقابل [[ابوبکر]] چنین پاسخ داد: "[[قرآن]] چنین می‌فرماید: [[سلیمان]] از [[داود]] [[ارث]] بُرد"{{متن قرآن|وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ}}<ref> «و سلیمان از داود میراث برد و گفت: ای مردم! به ما زبان مرغان آموخته‌اند و از همه چیز (بهره‌ای) بخشیده‌اند؛ بی‌گمان این برتری  آشکاری است» سوره نمل، آیه ۱۶.</ref> و زکریای [[پیامبر]] در دعایش به پیشگاه [[الهی]]<ref>{{متن قرآن|يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا}} «(همان) که از من و از خاندان یعقوب میراث می‌برد و پروردگارا! او را پسندیده گردان» سوره مریم، آیه ۶.</ref> گفت: "پروردگارا! [[فرزندی]] که از من و [[آل یعقوب]] [[ارث]] بَرَد، نصیب من فرما". [[ابوبکر]] در مقابل [[استدلال]] محکم [[امیرمؤمنان]]{{ع}} راهی جز [[تسلیم]] نیافت و گفت: "همین طور است"، اما باز همان [[حدیث]] را مطرح کرد و [[امیرمؤمنان]]{{ع}} او را به [[پایبندی به قرآن]] [[دعوت]] کرد و فرمود: "این [[کتاب خدا]] است که چنین میگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۲، ص۳۱۵؛ نهایة الارب فی فنون الأدب، نویری، ج۱۸، ص۲۶۰؛ کنز العمال، متقی هندی، ج۵، ص۲۵۰.</ref>.

*همچنین [[حضرت فاطمه]]{{س}} به [[ابوبکر]] فرمود: "دخترت از تو [[ارث]] می‌برد و من از پدرم [[ارث]] نمی‌برم!"<ref>المعجم الأوسط، طبرانی، ج۴، ص۱۰۴.</ref> و نیز فرمود: "چرا تو به جای ما از [[رسول خدا]]{{صل}} [[ارث]] می‌بری؟!"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۲، ص۳۱۴؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۰.</ref> او پاسخ داد: "ای دختر [[رسول خدا]]! من از پدرت [[زمین]] و طلا و نقره و [[غلام]] [[ارث]] نبردم". [[فاطمه]]{{س}} فرمود: "اکنون سهمی را که [[خداوند]] برای ما قرار داده و مخصوص ما گردانده، در [[دست]] تو است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۲، ص۳۱۴.</ref>.

*در این باره در معتبرترین [[منابع حدیثی]] [[اهل سنت]] چنین آمده است: پس از [[وفات رسول خدا]]{{صل}} [[فاطمه]] [[میراث]] پدرش را از [[ابوبکر]] خواست. [[ابوبکر]] گفت: "[[رسول خدا]]{{صل}} گفته است: ما [[ارث]] نمی‌گذاریم و آنچه از ما می‌ماند [[صدقه]] است". [[فاطمه]] غضبناک شد و دیگر با [[ابوبکر]] [[سخن]] نگفت تا اینکه [[وفات]] کرد. فاطمه‌ای که [[پیامبر]]{{صل}} درباره او فرمود: "[[فاطمه]] پاره تن من است؛ هر که او را غضبناک کند، مرا غضبناک کرده است"<ref>الکتاب المصنف، ابی شیبه کوفی، ج۶، ص۳۸۸؛ صحیح البخاری، بخاری، ج۳، ص۱۳۶۱ و ۱۳۷۴.</ref>. و نیز فرمود: "[[فاطمه]] پاره تن من است؛ هر که او را آزرده سازد مرا آزرده است"<ref>تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۲، ص۱۹۶؛ شرح الاخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۳، ص۳۰؛ علل الشرائع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۸۷؛ من لا یحضره الفقیه، همو، ج۴، ص۱۲۵. منابع اهل سنت که به این مطلب اشاره کرده‌اند: المعجم الکبیر، طبرانی، ج۲۲، ص۴۰۴؛ معرفة الصحابه، ابو نعیم اصفهانی، ج۶، ص۳۱۸۸. </ref>.

== جستارهای وابسته ==