ازدواج در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[نگرانی]] از [[تنگ‌دستی]]، یکی از بهانه‌هایی است که برای [[گریز]] از [[ازدواج]]، مطرح می‌شود. [[قرآن]]، این‌گونه به انسان [[امیدواری]] می‌دهد: از [[فقر]] و تنگ‌دستیِ بی‌همسران، [[غلامان]] و کنیزانِ درست‌کارِ خود نگران نباشید و در ازدواج آنها بکوشید؛ چرا که اگر [[فقیر]] باشند، [[خداوند]] از [[فضل]] خویش، آنان را [[بی‌نیاز]] می‌سازد: "واَنکِحوا الاَیـمی مِنکُم والصّــلِحینَ مِن عِبادِکُم واِمائِکُم اِن یَکونوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ اللّهُ مِن فَضلِه". ([[نور]] / ۲۴، ۳۲) برخی گفته‌اند: مفاد این [[آیه]]، [[وعده خداوند]] به بی‌نیاز کردن کسانی است که [[تشکیل خانواده]] می‌دهند.<ref>روح‌المعانی، مج۱۰، ج۱۸، ص۲۱۸؛ المیزان، ج۱۵، ص‌۱۱۳.</ref> روایاتی نیز این معنا را [[تأیید]] می‌کند. در [[حدیثی]]، [[امام صادق]]{{ع}}، [[ترک ازدواج]] به‌سبب [[ترس]] از فقر و [[تنگدستی]] را [[سوء ظن]] به [[پروردگار]] دانسته؛<ref>الکافی، ج۵، ص۳۳۰؛ مجمع‌البیان، ج‌۷، ص‌۲۲۰.</ref> زیرا پس از [[وعده]] قرآن به توسعه رزق ، نگرانی در این زمینه، جز [[بدگمانی به خدا]] نیست.

با توجّه به اینکه افرادی در [[جامعه]]، پس از ازدواج، نه‌تنها [[ثروتمند]] نمی‌شوند، بلکه بر فقرشان افزوده می‌شود و اگر این آیه، متضمّن وعده خداوند باشد [[خلف وعده]] لازم می‌آید و خلف وعده [[قبیح]] است، گروهی برآنند که برای وعده در این آیه باید [[مشیّت الهی]] در تقدیر گرفته شود؛ یعنی پس از ازدواج، اگر [[خدا]] بخواهد، آنان را بی‌نیاز می‌کند؛ چنانکه در آیه‌۲۸ [[توبه]] / ۹، برای [[وعده الهی]] به [[غنا]] و [[بی‌نیازی]]، به [[مشیّت]] خدا تصریح شده است: "وَ‌اِن خِفتُم عَیلَةً فَسَوف یُغنیکُمُ اللّهُ مِن فَضلِه اِن شاءَ‌."... ممکن است گفته شود: همان‌طور که غنا و بی‌نیازی متأهّلان، به مشیّت منوط است، غنا و بی‌نیازی مجرّدها و کسانی‌که [[همسر]] ندارند (بلکه هر پدیده‌ای) نیز به مشیّت توقّف دارد، پس این چه وعده‌ای است که خدا برای ازدواج داده است؛ زیرا همان‌گونه که متأهل‌ها، با مشیّت الهی، به دو گونه (فقیر و [[غنی]]) تقسیم می‌شوند، مجرّدها نیز چنین هستند و اتّفاقاً این [[وعده]] درباره مجردان در [[قرآن]] آمده است: "... ‌و‌اِن یَتَفَرَّقا یُغنِ اللّهُ کُلاًّ مِن سَعَتِه‌.".. ([[نساء]] / ۴، ‌۱۳۰)؛ اگر وضعیّتی پیش آید که [[زن]] و شوهر نتوانند باهم [[زندگی]] کنند و از هم جدا شوند، [[خداوند]] هر دو را با [[فضل]] و [[رحمت]] خود [[بی‌نیاز]] خواهد کرد.

پاسخ آن است که بسیاری از [[مردم]] می‌پندارند [[ازدواج]] و فراوانی عائله سبب [[فقر]]، و تجرّد سبب [[اندوختن ثروت]] می‌شود. [[آیه]] درصدد آن است که این توهّم را از [[دل‌ها]] بزداید و [[غفلت]] از [[رزّاق]] [[حقیقی]] را بردارد و به ما بفهماند که گاه، [[برکت]] و فراوانی، در [[مال]] [[انسان]] (با وجود عائله‌مند بودن) ایجاد می‌شود، و گاهی هم انسان (در‌عین کم عائله بودن و مجرّد زیستن) هر چه می‌کوشد، در [[معیشت]] او پیشرفتی حاصل نمی‌گردد.<ref>الکشاف، ج‌۳، ص‌۲۳۵‌ـ‌۲۳۶.</ref> افزون بر آن‌که [[پذیرفتن]] تأمین زن و فرزند، در او حسّ مسؤولیّت استفاده بهینه از وقت و کسب [[عزّت]] و اعتبار فراهم می‌آورد. بنابراین، آیه "اِن‌یَکونوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ" ([[نور]] / ۲۴، ۳۲) بیان می‌دارد که گاهی با ازدواج، فقر از زندگی رخت برمی‌بندد، نه آن‌که همیشه با ازدواج، فقر برطرف می‌شود و گرنه با آیه بعد "ولیَستَعفِفِ الَّذین لایَجِدونَ نِکاحًا" (نور / ۲۴، ۳۳) تناقض می‌یافت.<ref>کنزالعرفان، ج‌۲، ص‌۱۳۵.</ref> فخررازی [[معتقد]] است که آیه "اِن‌یَکونوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ اللّهُ" در [[مقام]] [[وعده الهی]] نیست؛ بلکه مفاد آیه آن است که نباید [[ترس]] از فقر، مانع ازدواج شود؛ زیرا مال، فناپذیر است و آن‌چه [[ارزش]] و بقا دارد، فضل [[خدا]] است که باید در پی آن بود که از انباشتن [[ثروت]] بهتر است: "قُل‌بِفضلِ اللّهِ و بِرَحمَتِهِ فَبِذلکَ فَلیَفرَحوا هُو خَیرٌ مِمّا یَجمَعونَ". ‌([[یونس]] / ۱۰، ۵۸)<ref>التفسیرالکبیر، ج‌۲۳، ص‌۲۱۴.</ref> آثار دیگری نیز بر ازدواج مترتّب است؛ مانند [[حرمت]] برخی از [[زنان]] و اثر دیگر آن، ایجاد [[حقوق]] زوجیّت است که به‌طور مستقل از آن بحث خواهد شد.<ref>[[سید مصطفی اسدی|اسدی، سید مصطفی]]، [[ازدواج (مقاله)|مقاله «ازدواج»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ |دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>