بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{خرد}} | |||
{{نبوت}} | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[نبوت در لغت]] | [[نبوت در قرآن]] | [[نبوت در حدیث]] | [[نبوت در نهج البلاغه]] | [[نبوت در کلام اسلامی]] | [[نبوت در فلسفه اسلامی]] | [[نبوت در عرفان اسلامی]] | [[نبوت از دیدگاه برون‌دینی]] | [[مقام نبوت]] | [[نبوت در معارف دعا و زیارات]] | [[نبوت در معارف و سیره سجادی]] | [[نبوت در معارف و سیره رضوی]]</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[نبوت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | |||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | |||
'''[[نبوّت]]''' از «نبأ» به معنای خبر دارای فایده بزرگ<ref>مفردات راغب، ص ۷۸۹، «نبأ».</ref> و یا از «نَبْو» به معنای [[رفعت]] و بلندی است<ref>همان، ص ۷۹۰، «نبی».</ref>. [[نبوّت]] رابطه‌ای است بین [[خداوند]] و [[بندگان]] [[خردمند]] خویش، به منظور رفع [[مشکلات]] و نابسامانیهای مربوط به [[امور معاش]] و [[معاد]] [[انسان‌ها]]. «نبی‌ء» (با همزه) از آن جهت است که خبر دهنده به اموری است که با آنها [[عقول]] [[پاک]] [[آرامش]] می‌یابد و می‌تواند به معنای اسم فاعلی [خبر دهنده] و یا اسم مفعولی (خبر گیرنده) باشد<ref>مفردات راغب، ص ۷۸۹، «نبأ».</ref>. «[[نبیّ]]» در صورت مشتقّ بودن از «نبو» به معنای صاحب [[مقام]] بلند و رفیع نسبت به سایر [[مردمان]] است<ref>المیزان، ج ۱۴، ص ۳۰۴؛ مفردات، ص ۷۹۰، «نبی».</ref>. در این مدخل از واژه «[[نبیّ]]» و بعضی [[آیات]] که دلالت بر [[نبوّت]] می‌کند، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]، واژه «نبوّت».</ref>. | |||
نبوت مقامی است که از سوی [[خداوند]] به برخی افراد یاک و [[برگزیده]] عطا می‌شد، تا [[دین خدا]] و دستورهای او را به [[مردم]] برسانند. به کسی که [[پیام الهی]] را به صورت [[وحی]] دریافت کند، "[[نبی]]" و "[[پیامبر]]" گفته میشود. پیامبرانی که [[مأمور]] رساندن [[پیام آسمانی]] به مردمند، [[رسول]] و [[فرستاده خدا]] نامیده میشوند و چنین مقامی "[[رسالت]]" نام دارد. [[خداوند]] برای [[هدایت]] [[بشر]]، [[صد و بیست و چهار هزار پیامبر]] فرستاده است که اولین آنها [[حضرت آدم]]{{ع}} و آخرینشان [[حضرت محمد]]{{صل}} است. نام تعدادی از [[انبیا]] و سرگذشت آنان در [[قرآن کریم]] آمده است. [[پیامبر الهی]] باید [[معصوم]] باشد و هیچ گناهی نکند و سابقه [[شرک]] و [[انحراف]] نداشته باشد. [[ایمان]] به نبوت [[پیامبر اسلام]] و [[انبیای بزرگ]] گذشته از شرایط [[مسلمانی]] است و کسی که نبوت [[پیامبر]] را [[انکار]] کند، [[کافر]] است. پس از [[حضرت محمد]]{{صل}} دیگر [[پیامبری]] نیامده است و [[دین]] او [[کامل‌ترین]] [[آیین]] تا [[روز قیامت]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref>. | |||
==مفهوم‌شناسی [[نبوت]]== | |||
===در لغت=== | |||
===در اصطلاح [[قرآنی]]=== | |||
===در اصطلاح [[حدیثی]]=== | |||
===در [[کلام]]=== | |||
==روابط معنایی== | |||
===رابطۀ [[وحی]] و [[نبوت]]=== | |||
===رابطه [[نبوت]] با [[رسالت]]=== | |||
===رابطه [[نبوت]] با [[امامت]]=== | |||
===رابطه [[نبوت]] با [[بعثت]]=== | |||
==[[ضرورت نبوت]] ([[اثبات نبوت]])== | |||
===[[دلیل عقلی]] ([[فلسفی]] و [[کلامی]])=== | |||
===[[دلیل نقلی]] ([[قرآنی]] و [[حدیثی]])=== | |||
===[[دلیل]] [[عرفانی]]=== | |||
===[[ادعای نبوت]]=== | |||
===[[پیامبران دروغین]]=== | |||
==اقسام [[نبوت]]== | |||
===[[نبوت تبلیغی]]=== | |||
===[[نبوت تشریعی]]=== | |||
==[[مراتب نبوت]]== | |||
===[[تفاوت مقامات پیامبران]]=== | |||
===[[پیامبران دارای کتاب]]=== | |||
===[[پیامبران دارای شریعت]]=== | |||
===[[پیامبران اولوالعزم]]=== | |||
===[[پیامبران]] [[رسول]] یا [[امام]]=== | |||
===[[پیامبران غیر مرسل]]=== | |||
==[[اهداف نبوت]] ([[فلسفه بعثت]])== | |||
==[[آثار نبوت|آثار]] و [[فواید نبوت]] ([[کارکردهای نبوت]])== | |||
==[[وظایف نبوت|وظایف]] و [[شؤون نبوت]] ([[مقامات پیامبران]])== | |||
==[[خصایص نبوت]] ([[ویژگی‌های پیامبران]])== | |||
===[[خلافت الهی]]=== | |||
===[[ولایت]] ([[ولایت پیامبران]])=== | |||
===[[دریافت وحی]]=== | |||
===[[معجزه]]=== | |||
===[[علم لدنی]]=== | |||
===[[عصمت]]=== | |||
===[[شبهه نبوغ عقلی]]=== | |||
==[[پیامبران]] و [[پیمان‌های الهی]]== | |||
==[[تکثر نبوت]]== | |||
===[[تعداد پیامبران]]=== | |||
===[[فلسفه فراوانی پیامبران]]=== | |||
==[[ختم نبوت]] ([[انقطاع نبوت]])== | |||
===[[تجدید نبوت]]=== | |||
== [[نبوت پیامبر خاتم]]== | |||
==واژه‌شناسی لغوی == | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{همچنین|پیامبر}}</div> | |||
* [[نبی]] یا از "نبأ" به معنای خبر است <ref> کتاب العین، ج۸، ص۳۸۲؛ لسان العرب، ج۱، ص۱۶۲.</ref> یا از "نَباوه" به معنای ارتفاع و [[شرافت]]. <ref> لسان العرب، ج۱، ص۱۶۳ و ج۱۵، ص۳۰۲.</ref> در صورت اول معنای [[نبی]] خبردهنده، خبر داده شده یا خبردار است و در صورت دوم به معنای رفیع و بلند مرتبه. <ref> الفروق اللغویة، ص۵۳، معانی الاخبار، ص۱۱۴.</ref> بنابراین، [[نبی]] کسی است که [[خداوند]] به او خبر داده، یا کسی است که از جانب [[خداوند]] خبر می‌دهد <ref> کتاب العین، ج۸، ص۳۸۲؛ لسان العرب، ج۱، ص۱۶۲ و ۱۶۳.</ref> و شریف‌تر و بلند مرتبه‌تر از سایر انسان‌هاست <ref> مجمع البحرین، ج۱، ص۴۰۵؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۰۲؛ تاج العروس، ج۲۰، ص۲۱۳.</ref>. | |||
==نبوت در اصطلاح== | |||
* بررسی [[تاریخ]] [[زندگی]] [[بشر]] نشان می‌دهد همواره گروهی به نام [[پیامبران]] و [[رسولان]] اعلام کرده‌اند، از جانب [[خداوند متعال]] به سوی [[مردم]] آمده‌اند تا [[تعالیم]] و [[فرامین]] آسمانی را به ایشان [[ابلاغ]] نمایند. در واکنش به این دعوت‌ها، گروهی به آنان [[ایمان]] آورده و از آموزه‌ها و ارشادهای آنان بهره‌مند شده‌اند و عده‌ای نیز نسبت به این مسئله راه [[انکار]] در پیش گرفته‌اند. از این رو مبحثی تحت عنوان نبوت در کنار سایر [[اصول اعتقادی]] شکل گرفته است. | |||
# '''نبوت در اصطلاح [[متکلمان]]:''' [[متکلمان]] [[امامیه]]، با استفاده از [[حسن و قبح ذاتی]] و [[عقلی]] و با کمک [[صفات الهی]] همچون [[عدل]] و [[حکمت]] و [[لطف الهی]]، به تعریف نبوت و [[ضرورت]] [[بعثت پیامبران]] پرداختند. مجموع این تعاریف دارای سه عنصر اصلی است: | |||
##[[نبی]]، از طرف [[خداوند]] است. | |||
##[[مأموریت]] به [[اصلاح]] امور [[مردم]] و [[هدایت‌گری]] آنان است. | |||
##برای [[اثبات]] خود از روش [[اعجاز]] کمک گرفته‌اند<ref>[[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص ۳۷-۳۹.</ref>. | |||
# '''نبوت در اصطلاح [[فیلسوفان]]:''' [[فلاسفه]] معتقدند، وقتی تمام قوای [[حسی]] و خیالی و [[عقلی]] [[انسان]] [[رشد]] کرد، قابلیت [[ارتباط]] با [[ملائکه]] و امکان دریافت [[وحی]] و [[توانایی]] صدور [[معجزه]] را پیدا می‌کند. در واقع [[وحی الهی]]، فعل [[الهی]] و تفضلی است به [[پیامبران]]، از آن جهت که [[رشد]] هستی شناختی داشته و قابلیت دریافت آن را داشته باشند <ref>[[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص ۴۰ و ۴۱.</ref>. | |||
# '''نبوت در اصطلاح [[عارفان]]:''' اصطلاحاتی در [[عرفان]] مطرح است که [[شناخت]] آنها در [[تبیین]] نبوت مؤثر است. نبوت، [[مقام]] [[ظهور]] [[خلافت]] و [[ولایت]] است و [[ولایت]]، [[مقام]] بطون نبوت است. [[مقام نبوت]]، دو قسم تعریف و [[تشریع]] دارد. [[نبوت تعریف]] افزون بر [[تبلیغ احکام]]، [[تأدیب به اخلاق]]، [[تعلیم به حکمت]] و [[قیامِ به سیاست]] است، این قسم از نبوت را [[رسالت]] نیز می‌گویند. | |||
# '''نبوت از دیدگاه برون‌دینی:''' | |||
==ادامه نبوت در [[ولایت]]== | |||
*[[ولایت]] اعمّ از نبوت و [[رسالت]] است و [[نبوّت]] اعمّ از [[رسالت]] و اخصّ از [[ولایت]]. [[ولایت]]، فلک محیط عام است و [[اخبار]] عام دارد و هرگز [[انقطاع]] نمی‌پذیرد، اما نبوت [[تشریع]] و [[رسالت]] که جهتِ خلقی است منقطع می‌گردد، و ادامه نبوت در [[ولایت]] جلوه می‌کند<ref>محمدحسین مختاری مازندرانی، امامت و رهبری، ص۳۹.</ref>. | |||
*[[مذهب]] [[شیعه دوازده امامی]]، جریان نبوت و همچنین [[امامت]] [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} را دارای نصاب معیّنی می‌داند که نه افزایش آن ممکن است و نه کاهش آن مقدور. از آنجایی که سلسلۀ [[انبیا]] به نصاب خود رسیده، و با [[انتصاب]] [[پیامبر خاتم]]{{صل}} از طرف [[خداوند]]، مُحال است کسی به [[مقام نبوت]] راه یابد، بنابراین بعد از ایشان، گرچه [[ولایت]] [[تشریع]] منقطع می‌گردد، [[خورشید]] [[ولایت]] کلّیه که مشتمل بر [[ولایت عامه]] و [[خاصه]] و مطلقه و مقیده است، [[ائمه]] اطهارند که از مولا [[علی]]{{ع}} تا [[حضرت مهدی]]{{ع}} که [[خاتم ولایت]] است، تابش دارد<ref>محمدحسین مختاری مازندرانی، امامت و رهبری، ص۳۹؛ برای اطلاع بیشتر از ادله نقلی امامتِ امامان دوازده‌گانه ر.ک: جعفر سبحانی، محاضرات، ص۵۶۵–۵۶۸. </ref>. [[سلسله]] [[امامان معصوم]]{{عم}} نیز با [[انتصاب]] [[حضرت بقیة الله]]{{ع}} به نصاب نهایی خود رسیده و محال است بعد از ایشان، احدی به [[مقام]] والای [[امامت]] برسد<ref>عبدالله جوادی آملی، وحی و رهبری، ص۱۳۴.</ref>. | |||
*[[اعتقاد]] کلی [[مسلمانان]] این است که دوره [[نبوت تشریعی]] به وجود [[حضرت]] [[خاتم انبیاء|خاتم الانبیا]]{{صل}} ختم شده است که فرمودند: {{متن حدیث|لَا نَبِيَّ بَعْدِي}}. اما دوره نبوت تفریعی و [[ولایت]] تکمیلی که ملازم [[امامت]] و [[ولایت]] باشد، در تمام اَدوار و اَزمنه بدون فَترت و [[انقطاع]] تا [[قیام قیامت]]، دوام و استمرار دارد و هیچ عصر و زمانی از جهت [[امام]] و ولیّ‌عصر خالی نباشد<ref>محمدحسین مختاری مازندرانی، امامت و رهبری، ص۴۰.</ref>. | |||
*[[شیعه]] [[معتقد]] است اگرچه با [[رحلت رسول اکرم]]{{صل}} [[وحی]] منقطع میشود و [[نبوّت]] ختم می‌گردد، از آنجا که بعد از [[پیامبر اکرم]]، [[قرآن کریم]] متکفل خطوط کلی [[اسلام]] است و این خطوط کلی [[نیازمند]] [[تبیین]] و تشریح [[معصومانه]] است. همچنین جزئیات و تفاصیل بسیاری از [[احکام الهی]] در زمان [[پیامبر]]{{صل}} بیان نشده است، لذا از جانب [[خداوند متعال]]، کسانی عهده‌دار [[تبیین]] و تشریح [[معصومانه]] [[وحی]] و تفصیل [[احکام الهی]] گشته‌اند. این افراد [[منصوب]] از جانب [[خداوند]] که توسط [[پیامبر]] به [[مردم]] معرفی شده‌اند، در [[کلام شیعه]]، "[[امام]]" یا "[[ولیّ]]" نامیده میشوند<ref>مرتضی مطهری، امامت و رهبری، ص۶۶- ۸۵.</ref>. آنها چون دارای [[عصمت]] و [[علم غیب]] هستند، صلاحیت [[تصدی]] [[منصب]] رفیع [[امامت]] و [[ولایت]] را دارند. به همین [[دلیل]] میتوان گفت که [[تبیین]] و تشریح [[وحی]]، تفصیل و بیان جزئیات [[تعالیم]] و [[احکام الهی]] از سوی [[عترت طاهره]]{{عم}}، نه از سنخ [[نقل]] و توضیح و [[تفسیر صحابه]] و [[تابعین]] است، نه از قبیل [[اجتهاد]] و [[استنباط]] و [[تفقه]] [[مجتهدان]] و [[فقیهان]] و [[مفسران]]. بلکه بیانات [[اهل بیت]]{{عم}} متن [[دین]] است، عین[[حق]] است و کاملاً منطبق بر واقع. در [[تبیین]] و تشریح [[ائمه]]{{عم}} [[خطا]] راه ندارد، این تفاصیل برگرفته و استمرار [[علم لدنّی]] [[رسول اکرم]]{{صل}} است<ref>مرتضی مطهری، امامت و رهبری، ص۵۲.</ref>. | |||
*به نظر [[شیعه]]، [[معصومان]]{{عم}} صاحب مرتبه‌ای از [[ولایت تکوینی]] بوده که بر [[جهان]] و [[انسان]] [[نفوذ]] [[غیبی]] دارند و ناظر بر [[ارواح]] و [[نفوس]] و [[قلوب]] هستند و به اذن الله وسائط [[فیض الهی]] هستند. معجزه‌های صادر شده از [[معصومان]]، [[مظهر]] این [[ولایت]] است. زمام [[هدایت]] [[معنوی]] [[آدمیان]] به دست [[امام]]{{ع}} است و [[زمین]] هرگز از [[حجت خدا]] – صاحب [[ولایت معنوی]] – خالی نمی‌ماند<ref>مرتضی مطهری، امامت و رهبری، ص۸۱- ۸۳.</ref>. | |||
*از طرفی نیز همان‌گونه که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در عصر خویش از جانب [[خداوند]] [[زعامت سیاسی]] و [[قضا]] در مرافعات [[مسلمانان]] را به عهده داشته است، [[ائمه اطهار]]{{عم}} نیز به [[زعامت سیاسی]] و [[قضا]] از طرف [[خداوند]] [[منصوب]] شده‌اند و [[اطاعت]] از آنان به عنوان "[[ولیّ]] امر" [[واجب]] است. [[ولایت]] [[قضایی]] و [[ولایت]] [[زعامت]]، از [[شئون]] [[ولایت اهل بیت]]{{عم}} است<ref>عبدالرزاق لاهیجی، گوهرالمراد، مقاله سوم، باب سوم، ص۴۶۰ به بعد.</ref> و لازمه چنین [[ولایتی]] [[تشکیل حکومت]] است. اما عملاً برای دلیل‌های [[سیاسی]]، برخی [[مردم]] آنان را از [[تشکیل حکومت]] بازداشتند و جز چند سال [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و چند ماه [[امام مجتبی]]{{ع}}، [[معصومین]]{{عم}} نتوانستند زمام امور را در دست گیرند و براساس تعالم [[اسلام]] نظامِ [[قسط و عدل]] را گسترش دهند<ref>سید حسن طاهری خرم‌آبادی، ولایت فقیه و حاکمیت ملت، ص۵۴.</ref>. | |||
*لذا به [[دلیل]] [[سوء]] [[اختیار]] [[مردم]] و خویِ [[عصیان]] [[بشر]]، [[آخرین امام معصوم]] [[شیعه]] به [[اذن خداوند]] در پس پرده [[غیبت]] پنهان گشته‌اند. خواجه [[نصیرالدّین طوسی]] در عبارت کوتاه و مشهور خود، [[علت غیبت امام زمان]]{{ع}} را عدم [[تمکین]] [[مکلفان]] و [[تبهکاری]] [[جوامع بشری]] معرفی کرده: "[[وجود امام]] [[لطف]] است و [[تصرف]] او [[لطف]] دیگر و غیبتِ او از ماست"<ref>{{عربی|وجوده لطف، و تصرّفه لطف آخر، و عدمه منّا}}؛ علی شیروانی، ترجمه و شرح کشف المراد، ج۲، ص۶۱.</ref>. [[علامه حلّی]] در توضیح سخن خواجه، [[لطف بودن امامت]] را بر سه رکن رَکین [[استوار]] دانسته و می‌گوید: | |||
#قسمتی از آن بر [[خداوند]] لازم است و آن عبارت است از آفریدن [[امام]] و [[قدرت]] و [[علم]] دادن به او و تصریح به اسم و نَسَب او، که این کار را [[خدا]] کرده است. | |||
#بخشی از آن بر خود [[امام]] لازم است که [[پذیرفتن]] این [[مسئولیت]] سنگین و [[امانت الهی]] باشد، که قبول کرده است. | |||
#بخشی از آن هم بر [[مردم]] لازم است که [[اطاعت]] کنند و [[یاری]] کنند و [[جان]] بر کف پشتِ سر [[رهبری]] باشند و متأسفانه در زمان [[ائمه]]{{عم}} رکن سوم محقَق نشد و نمونه‌های [[تاریخی]] بسیاری در این باب هست که با [[علی]]{{ع}} آن کردند که فرمود: {{متن حدیث|لَا رَأْيَ لِمَنْ لَايُطَاعُ}} و با [[امام حسن]]{{ع}} در [[جبهه]] [[جنگ]] آن کردند و با [[حسین بن علی]]{{ع}} و اصحابش در [[کربلا]] چه کردند و... پس [[مانع]] از کامل شدن [[لطف]] [[امامت]]، خودِ مردمند نه [[خدا]] و [[امام]]. [[خدا]] و [[امام]] کوتاه نیامده‌اند تا عذر و بهانه برای هیچ‌کس نباشد<ref>علی محمدی، شرح کشف المراد، ص۴۱۱.</ref>. | |||
*شایان ذکر است هر چند [[متکلمین]]، [[غیبت]] و [[ادله]] آن را مطرح کرده‌اند، درباره [[تکلیف حکومت]] در [[زمان غیبت]] [[معصوم]]{{ع}} در [[علم کلام]] بحثی به میان نیاورده و نفیاً و اثباتاً از [[ولایت فقیه]] [[سخن]] نگفته‌اند. | |||
*البته نکته قابل توجه درباره [[حکومت]] ولایی [[امامان معصوم]]{{عم}} این است که "[[حکومت]] یکی از شاخه‌های [[امامت]] است، ما هرگز نباید چنین اشتباهی را مرتکب شویم که تا مسئله [[امامت]] در [[شیعه]] مطرح شد، بگوییم یعنی مسئله [[حکومت]]... مسئله [[حکومت]] از [[فروع]] و یکی از شاخه‌های بسیار کوچک موضوع [[امامت]] است و این دو را نباید با یکدیگر مخلوط کرد"<ref>مرتضی مطهری، امامت و رهبری، ص۷۰–۷۱.</ref>. لذا ولایت [[زعامت]] [[معصومین]]{{عم}} بر [[انسان‌ها]] هرگز به معنای تحویل [[امامت]]، به عنوان متمّم نبوت و کارشناسی [[معصومانه]] [[دین]]، به موضوع [[حکومت دنیوی]] نیست<ref>داوود فیرحی، نظام سیاسی و دولت در اسلام، ص۱۹۷.</ref>. اما واضح است که با [[وجود امام معصوم]]{{ع}}، [[حکومت]] هم خودبه‌خود از آنِ اوست و مهم این است که در [[زمان غیبت]] [[معصوم]]{{ع}} این [[وظیفه]] خطیر بر عهده کیست؟<ref>[[هادی اکبری ملک‌آبادی|اکبری]] و [[رقیه یوسفی سوته|یوسفی]]، [[ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی (کتاب)| ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی]]، ص۹۴-۹۸.</ref>. | |||
==[[حقیقت نبوت]]== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|حقیقت نبوت}}</div> | |||
==نسبت بین نبوت با [[امامت]]، [[رسالت]] و [[خلافت]]== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|رسالت}}</div> | |||
*در [[قرآن کریم]] هر چهار کلمه [[خلیفه]]، [[امام]]، [[نبوت]] و [[رسالت]] یا مشتقات آن، استعمال شده است که [[آیات]] دارای کلمه [[خلیفه]] در ذیل عنوان مفهوم [[خلیفه]] در [[قرآن]] مطرح شد. | |||
*اما کلمه [[امام]]، در [[قرآن مجید]]، بر مصادیق مختلفی استعمال شده است که به دو دسته تقسیم میشود: | |||
#مصادیق غیر بشری، مانند [[لوح محفوظ]]: {{متن قرآن|وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ}}<ref>«و هر چیزی را در نوشته‌ای روشن بر شمرده‌ایم» سوره یس، آیه ۱۲.</ref> | |||
#[[کتاب آسمانی]]: {{متن قرآن|وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً}}<ref>«و کتاب موسی به پیشوایی و بخشایش پیش از او بوده است» سوره هود، آیه ۱۷؛ سوره احقاف، آیه ۱۲.</ref>. | |||
*مصادیق بشری که از جهت [[حقانیت]] و بطلان، به دو دسته تقسیم میشود: | |||
#[[امام حق]]: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> | |||
#[[امام باطل]]: {{متن قرآن|فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ}}<ref>«با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید» سوره توبه، آیه ۱۲.</ref> و {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ}}<ref>«و آنان را (به کیفر کفرشان) پیشوایانی کردیم که (مردم را) به سوی آتش دوزخ فرا می‌خوانند» سوره قصص، آیه ۴۱.</ref>. | |||
*امّا [[امامت]] در اصطلاح [[دینی]] به دو صورت [[عام و خاص]] است که در معنای عام، شامل [[نبوت]] و [[رسالت]] به عنوان [[مقتدا]] و [[اسوه]] میشود و در معنای خاص، شامل آنها نشده و در بعضی موارد بعد از تحقق [[مقام نبوت]] و [[رسالت]] است{{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref> «و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستم‌کاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>. یا [[مقام]] ویژه‌ای است که از طرف [[خدای سبحان]] به اوصایای [[پیامبران]]{{عم}}، [[عنایت]] میشود. | |||
*اما کلمه [[نبوت]]، ۵ بار {{متن قرآن|مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُؤْتِيَهُ اللَّهُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ}}<ref> «هیچ بشری را نسزد که خداوند به او کتاب و حکمت و پیامبری بدهد» سوره آل عمران، آیه ۷۹.</ref>؛ {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ}}<ref>«آنان کسانی هستند که به آنها کتاب و داوری و پیامبری دادیم» سوره انعام، آیه ۸۹.</ref>؛ {{متن قرآن|وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ}}<ref>«و ما به او اسحاق و (نوه‌اش) یعقوب را بخشیدیم و در فرزندان او پیامبری و کتاب (آسمانی) را نهادیم» سوره عنکبوت، آیه ۲۷.</ref>؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ}} <ref>«و به راستی ما به بنی اسرائیل کتاب (آسمانی) و داوری و پیامبری دادیم» سوره جاثیه، آیه ۱۶</ref>؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا وَإِبْرَاهِيمَ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ}}<ref>«و نوح و ابراهیم را فرستادیم و در فرزندان آنان پیامبری و کتاب (آسمانی) نهادیم» سوره حدید، آیه ۲۶.</ref> در [[قرآن]] استعمال شده و در اصل و ریشه آن، [[اختلاف]] است. بعضی گفته‌اند: از نَبَأ به معنای خبر مشتق شده<ref>تبیان، ج۷، ص۱۳۳؛ کنزالدقائق، ج۸، ص۲۳۲؛ المیزان، ج۲، ص۱۳۹.</ref> و برخی دیگر نوشته‌اند: از نبوه (بر وزن نغمه) به معنای [[رفعت]] و بلندی [[مقام]]، مشتق شده است<ref>مجمع البیان، ج۶، ص۸۰۰؛ کشف الاسرار، ج۶، ص۵۴.</ref>؛ لذا با لحاظ ریشه، ترجمه [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا}}<ref>«و در این کتاب از موسی یاد کن که ناب و فرستاده‌ای پیامبر بود» سوره مریم، آیه ۵۱.</ref> دو گونه میشود؛ ای [[پیامبر]]! در کتاب [[قرآن]] از [[موسی]] یاد کن که او [[بنده]] [[مخلَص]] و فرستاده [[حق]] و پیام‌آور برای خَلق بود. | |||
*ای [[پیامبر]]! در کتاب [[قرآن]] از [[موسی]] یاد کن که او [[بنده]] [[مخلَص]] و فرستاده‌ای والامقام بود. | |||
*اما کلمه [[رسالت]] فقط یک بار{{متن قرآن|فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَةَ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ وَلَكِنْ لَا تُحِبُّونَ النَّاصِحِينَ}}<ref> «(صالح) از آنان روی گردانید و گفت: ای قوم من! بی‌گمان پیام پروردگارم را به شما رسانده‌ام و برای شما خیرخواهی کرده‌ام امّا شما خیرخواهان را دوست نمی‌دارید» سوره اعراف، آیه ۷۹.</ref> و جمع آن "رسالات"، ۸ بار در [[قرآن مجید]] استعمال شده است؛ و معنای [[رسالت]] این است که مأموریتی بر عهده کسی بگذارند و او موظف به [[تبلیغ]] و ادای آن شود<ref>[[عبدالله حق‌جو|حق‌جو، عبدالله]]، [[ولایت در قرآن (کتاب)|ولایت در قرآن]]، ص:۵۶-۵۸.</ref>. | |||
==نسبت بین نبوت و [[امامت]]== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|امامت}}</div> | |||
* [[امام]]{{ع}} در جهت با [[نبی]] مشترک است<ref>[[احد فرامرز قراملکی| فرامرز قراملکی، احد]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۵۸ - ۶۰.</ref>. | |||
* [[شیخ الطائفه]]: "[[نبی]]، [[پیام]] رسان از جانب [[خداوند متعال]] است، بدون واسطه بشری، چنین معنایی، مختص [[نبی]] است و لا غیر و [[ائمه]]{{عم}} و [[راویان حدیث]]، پیام‌رسان با واسطه هستند. از لفظ و واژه [[نبی]] دو معنی قابل استفاده است: یک معنی [[مقتدا]] بودن [[نبی]] در [[افعال]] و گفتارش است. معنای دیگر آن، کسی است که به [[تدبیر]] [[امت]] و [[سیاست]] آن [[قیام]] می‌کند؛ از حیث معنای نخست، [[نبی]] با [[نبی]] تفاوتی ندارد اما از حیث معنای دوم باید گفت: [[قیام]] به [[تدبیر]] و [[سیاست]] و به دست گرفتن [[امور حکومتی]] [[جامعه]]، بر هر نبی‌ای [[واجب]] نیست<ref>[[احد فرامرز قراملکی| فرامرز قراملکی، احد]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۵۸ - ۶۰.</ref>. | |||
*از مفاد آیۀ ۲۴۷ [[سوره]] بقره نیز مدعای ما [[استنباط]] میشود. جمع بین نبوت و [[حکومت]]، تنها در خصوص برخی از [[انبیاء]] مانند [[حضرت داوود]]{{ع}} و [[حضرت سلیمان]]{{ع}} و [[پیامبر]] گرامی [[اسلام]] بوده است"<ref>[[احد فرامرز قراملکی| فرامرز قراملکی، احد]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۵۸ - ۶۰.</ref>. | |||
* [[شیخ مفید]]، این دیدگاه را مطابق با نظر جمهور [[شیعه]] می‌داند<ref>[[احد فرامرز قراملکی| فرامرز قراملکی، احد]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۵۸ - ۶۰.</ref>. | |||
*در خصوص [[امامت]]، [[اجماع]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بر این است که پرداختن به [[دین]] و [[دنیا]] و [[تصرف]] در امور [[مسلمانان]]، در تعریف [[امامت]] اخذ میشود اما [[امام]] با واسطه بشری است و با [[نبی]] که [[بلا]] واسطه بشری است تباین خواهد داشت<ref>[[احد فرامرز قراملکی| فرامرز قراملکی، احد]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۵۸ - ۶۰.</ref>. | |||
==[[نیاز]] [[بشر]] به [[وحی]] و نبوت == | |||
===[[ضرورت نبوت]]=== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|ضرورت نبوت}}</div> | |||
*به [[دلیل]] آنکه [[انسان]]ها به صورت معمولی به [[معارف]] فراعادی دسترسی ندارند لذا [[انسان]]هایی باید باشند تا این [[معارف]] را از [[خداوند]] دریافت کرده و به [[مردم]] برسانند، یعنی براساس [[حکمت]] [[الهی]]، باید رسولانی [[مبعوث]] شوند تا راه صحیح و کامل [[سعادت]] را در [[اختیار انسان]] قرار دهند. <ref>[[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص ۱۲۴.</ref>. برای این کار لازم است افرادی [[معصوم]] این مهم را برعهده بگیرند و در صورت [[لزوم]]، مجری [[احکام الهی]] باشد.<ref>[[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص ۱۴۰ و ۱۴۱.</ref>. | |||
* از جمله [[ضرورت]]های نبوت موارد زیر را میتوان نام برد: (۱): [[ضرورت]] [[وحیانی]]؛ (۲): [[ضرورت]] [[کلامی]]؛ (۳): [[ضرورت]] [[فلسفی]]؛ (۴): [[ضرورت]] [[عرفانی]]. | |||
===[[کارکردهای نبوت]] (فواید و آثار [[بعثت]] [[انبیا]])=== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|کارکردهای نبوت}}</div> | |||
==[[اثبات نبوت]]== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|اثبات نبوت}}</div> | |||
===راه‌های [[اثبات نبوت]] === | |||
==اقسام نبوت== | |||
* تقسیمات مختلفی برای نبوت وجود دارد مانند: | |||
# [[نبوت مطلق]] و [[نبوت مقید]]. | |||
# [[نبوت عامه]] و [[نبوت خاصه]]. | |||
# [[نبوت تشريعى]] كه در آن [[پیامبران]] از جانب [[خداوند]] [[شريعت]] خاصى را به [[بشر]] عرضه مى كنند؛ و [[نبوت تبلیغی]] که در آن [[پيامبران]] وظيفه [[تبليغ]] و [[ترويج]] همان شريعتى را كه [[پيامبر تشريعى]] آورده به عهده دارند. | |||
==اهداف نبوت ([[حکمت بعثت]])== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|فلسفه بعثت}}</div> | |||
==[[شؤون نبوت]]== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|شأن پیامبر}}</div> | |||
== تکثر نبوت== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|کثرت پیامبر}}</div> | |||
== [[ختم نبوت]]== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|ختم نبوت}}</div> | |||
== رابطه [[وحی]] و نبوت== | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|وحی}}</div> | |||
== [[نبوت پیامبر خاتم]] == | |||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{اصلی|نبوت پیامبر خاتم}}</div> | |||
==نبوت در فرهنگ مطهر== | |||
نبوّت، [[راهنمایی]]، [[امامت]] و [[رهبری]] است. نبوّت، [[ابلاغ]] اِخبار، اطلاع دادن، [[اتمام حجّت]] و راهنمایی است. پس نبوّت، راهنمایی است و یک [[منصب]] است<ref>مجموعه آثار، ج۳، ص۳۱۸.</ref>. | |||
[[حقیقت]] این است که اتّصال به [[غیب و شهود]] حقایق [[ملکوتی]]، شنیدن سروش [[غیبی]] و بالاخره “خبر شدن” از [[غیب]]، نبوّت نیست؛ نبوّت “خبر باز آوردن” است و نه “هر که او را خبر شد، خبر باز آورد”<ref>مجموعه آثار، ج۳، ص۱۷۰.</ref><ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۷۹۴.</ref> | |||
===[[نبوت]] و امامت=== | |||
فرق میان نبوت و امامت که اولی راهنمایی است و دومی رهبری و هم چنان که راهنمایی [[دینی]] نوعی راهنمایی است که از افق غیب باید رسیده باشد، یعنی [[راهنما]] باید غیبی باشد، رهبری نیز چنین است، و اینکه [[پیغمبر اکرم]] و برخی [[پیامبران]] دیگر هم راهنما بوده‌اند و هم [[رهبر]]، و ختم نبوت ختم راهنمایی [[الهی]] است نه ختم [[رهبری الهی]]. امامت و نبوت دو منصب و دوشأنند و احیاناً قابل تفکیک. بسیاری از پیامبران [[نبی]] بوده و رسانند؛ [[وحی]] بوده‌اند ولی [[امام]] نبوده‌اند هم چنان که [[ائمه]] امام‌اند و نبی نیستند ولی [[ابراهیم]] و [[محمد]]{{صل}} هم نبی هستند و هم امام: {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا}}<ref>«من تو را پیشوای مردم می‌گمارم» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref> اکنون می‌گوییم که نبوت راهنمایی است و امامت، رهبری. [[وظیفه]] نبی [[تبلیغ]] است: {{متن قرآن|وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ}}<ref>«و بر (عهده) پیامبر جز پیام‌رسانی آشکار نیست» سوره نور، آیه ۵۴.</ref>، ولی [[وظیفه امام]] این است که [[ولایت]] و [[سرپرستی]] و رهبری کند کسانی را که رهبری او را پذیرفته‌اند<ref>امامت و رهبری، ص۲۸.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۷۹۴.</ref> | |||
==منابع== | |||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# [[پرونده: 1100453.jpg|22px]] [[هادی اکبری ملک‌آبادی|اکبری]] و [[رقیه یوسفی سوته|یوسفی]]، [[ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی (کتاب)|''' ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی ''']] | |||
# [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی ج۲''']] | |||
# [[پرونده:1233456.jpg|22px]] [[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|'''آموزش کلام اسلامی''']] | |||
# [[پرونده:Imamat.jpg|22px]] [[احد فرامرز قراملکی| فرامرز قراملکی، احد]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|'''امامت‌پژوهی''']] | |||
# [[پرونده:1368921.jpg|22px]] [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|'''انسان‌شناسی''']]. | |||
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']] | |||
# [[پرونده:1100662.jpg|22px]] [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|'''فرهنگ مطهر''']] | |||
{{پایان}} | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
==[[محمد بیابانی اسکوئی]] == | ==[[محمد بیابانی اسکوئی]] == | ||
===واژه‌شناسی لغوی=== | ===واژه‌شناسی لغوی=== | ||