|
|
| خط ۷: |
خط ۷: |
|
| |
|
| ==[[رساله حقوق]]== | | ==[[رساله حقوق]]== |
| این رساله [[شریف]] که به منزله درسنامه [[اخلاقی]] [[انسان]] [[مؤمن]] در حوزه [[روابط فردی]] و [[اجتماعی]]، در نسبت با [[خدا]]، خویشتن و دیگر چیزهاست دربردارنده ۵۱ [[حق]] است که هرکدام از این [[حقوق]] تکالیفی را بر عهده انسان می‌نهد. این حقوق به شرح زیر فهرست می‌شود<ref>شرح نراقی، فهرست مطالب.</ref>:
| |
| ۱. [[حق خدا]]؛ ۲. [[حق نفس]]؛ ۳. [[حق زبان]]؛ ۴. [[حق گوش]]؛ ۵. [[حق چشم]]؛ ۶. [[حق پا]]؛ ۷. [[حق دست]]؛ ۸. [[حق شکم]]؛ ۹. [[حق عورت]]؛ ۱۰. [[حق نماز]]؛ ۱۱. [[حق روزه]]؛ ۱۲ و ۱۳. [[حق حج]] و [[قربانی]]؛ ۱۴. [[حق صدقه]]؛ ۱۵. [[حق حاکم]]؛ ۱۶. [[حق استاد]] و [[آموزگار]]؛ ۱۷، ۱۸؛ ۱۹ و ۲۰. [[حق مالک]]، برده، [[مولی]] و [[بنده]]؛ ۲۱. [[حق رعیت]] ([[مردم]])؛ ۲۲. [[حق شاگرد]]؛ ۲۳. [[حق همسر]]؛ ۲۴ و ۲۵. [[حق مادر و پدر]]؛ ۲۶. [[حق فرزند]]؛ ۲۷. [[حق برادر]]؛ ۲۸. [[حق احسان‌کننده]]؛ ۲۹. [[حق مؤذن]]؛ ۳۰. [[حق امام جماعت]]؛ ۳۱. [[حق همنشین]]؛ ۳۲. [[حق همسایه]]؛ ۳۳ و ۳۴. [[حق دوست]] و همراه: ۳۵. [[حق شریک]]؛ ۳۶. [[حق مال]]؛ ۳۷. [[حق طلبکار]]؛ ۳۸ و ۳۹. [[حق مدعی]] و مدعی علیه؛ ۴۰ و ۴۱. [[حق مشورت‌کننده]] و [[مشاور]]؛ ۴۲ و ۴۳. [[حق نصیحت‌خواه]] و نصیحت‌کننده؛ ۴۴. [[حق بزرگ‌سالان]]: ۴۵. [[حق خردسالان]]؛ ۴۶ و ۴۷. [[حق سائل]] و [[مسئول]]؛ ۴۸. [[حق خوشحال‌کننده]]؛ ۴۹. [[حق کسی که به تو بدی کرده]] ([[دشمن]])؛ ۵۰. [[حق هم‌کیشان]] و ۵۱. [[حق اقلیت‌های دینی]].
| |
|
| |
| این رساله در منابع متقدم ذکر شده است. [[شیخ صدوق]] (م ۳۸۲ ه) در دو کتاب خود "[[خصال]]" و "من لایحضره الفقیه" آن را [[نقل]] کرده است. همچنین ابن‌شعبه [[حرانی]]، از علمای [[قرن چهارم هجری]]، در [[کتاب]] [[ارزشمند]] "تحف العقول عن [[آل]] الرسول" در بخشی که به [[سخنان امام سجاد]]{{ع}} اختصاص داده این رساله را نقل کرده است<ref>بر اساس روایت تحف این حقوق بالغ بر ۵۰ حق است و در انتهای این روایت می‌خوانیم: {{متن حدیث|فَهَذِهِ خَمْسُونَ حَقّاً مُحِیطاً بِکَ لَا تَخْرُجْ مِنْهَا فِی حَالٍ مِنَ الْأَحْوَالِ یَجِبُ عَلَیْکَ رِعَایَتُهَا وَ الْعَمَلُ فِی تَأْدِیَتِهَا}}؛ این پنجاه حق برعهده تو است که در هیچ شرایطی نمی‌توانی از آنها جدا شوی (و آنها را نادیده بگیری)، رعایت این حقوق و تلاش برای ادای حق لازم است بر تو لازم است.</ref>.
| |
|
| |
| این رساله علاوه بر [[فارسی]] به زبان‌های گوناگون همچون مالایی، تایلندی، تاجیکی، ارمنی، [[هندی]] و صربی ترجمه شده است. تمامی این ترجمه‌ها به توسط معاونت امور بین‌الملل مجمع جهانی [[اهل‌بیت]]{{عم}} صورت گرفته است. همچنین شروح متعددی به [[زبان فارسی]] و [[عربی]] بر این رساله نگاشته شده است. از آن جمله است: آیینه [[حقوق]]: حقوق از دیدگاه [[امام سجاد]]{{ع}}، تألیف قدرت‌الله مشایخی؛ [[رساله حقوق]] امام سجاد{{ع}}، شرح [[علی محمد]] حیدری نراقی؛ حقوق [[اخلاق]] بر اساس رساله الحقوق امام سجاد{{ع}} و ۱۵۰ نکته آموزنده و سازنده اثر [[علی]] مشفق‌پور طالقانی؛ تأملات فی رساله الحقوق للامام [[علی بن الحسین]]{{ع}} اثر [[محمد]] [[تقی]] المدرسی و تفصیل الحقوق، شرح [[روایی]] علی رساله الحقوق للامام السجاد{{ع}}، تألیف محمد [[حسین]] الرمی الطبسی.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «دیگر آثار امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۲۶.</ref>
| |
|
| |
| ===نمونه‌ای از حقوق===
| |
| امام سجاد{{ع}} در این رساله در مورد حق [[خدا]] می‌فرماید: {{متن حدیث|فَأَمَّا حَقُّ اللَّهِ الْأَكْبَرُ فَإِنَّكَ تَعْبُدُهُ لَا تُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً...}}؛ اما حق بزرگ‌تر [[خداوند]] آن است که او را بپرستی و چیزی را [[شریک]] او قرار ندهی و اگر از روی [[اخلاص]] چنین کنی، [[خدا]] بر خود مقرر کرده کار [[دنیا]] و [[آخرت]] تو را به عهده گیرد و آنچه را [[دوست]] می‌داری برایت نگه دارد<ref>شرح نراقی، ص۲۵.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «دیگر آثار امام سجاد»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۲۷.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[دعای ابوحمزه ثمالی]]== | | ==[[دعای ابوحمزه ثمالی]]== |
