|
برچسب: تغییر هدف تغییرمسیر |
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}}
| | #تغییر_مسیر [[ابان بن سعید اموی]] |
| {{امامت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ابان بن سعید بن العاص در تراجم و رجال]] | [[ابان بن سعید بن العاص در تاریخ اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| چون در [[خاندان]] [[امیه]] دو نفر با نام [[سعید بن عاص]] هست، نام آنان و فرزندانشان [[اشتباه]] می‌شود. هر دو نفر هم، [[فرزندی]] به نام أبان داشته‌اند و بنابراین، [[ابان بن سعید بن عاص]] بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس، غیر از فرد موضوع این شرح [[سعید]] حال است.
| |
| | |
| سعید بن عاص بن أمیه، [[ابواحیحه]]، از بزرگان [[قریش]] و از [[دشمنان]] [[رسول خدا]]{{صل}} در [[مکه]] بود. هنگام محاصره [[طائف]]، [[ابوبکر]]، [[قبر]] ابواحیحه را دید و گفت: [[خدا]] صاحب این قبر را [[لعنت]] کند، چقدر با خدا و رسولش [[دشمنی]] کرد. [[ابان]] و [[عمرو]] [[فرزندان]] او حاضر بودند، گفتند: خدا [[ابوقحافه]] را لعنت کند. رسول خدا{{صل}} فرمود: "[[دشنام]] دادن به [[مردگان]]، زنده‌ها را می‌آزارد"<ref>واقدی، ج۳، ص۹۲۵ بلاذری، ج۶، ص۴۶.</ref>.
| |
| | |
| در [[منابع تاریخی]]، از [[تولد]] ابان سخنی نیست. از آنجا که [[خالد]] و عمرو، [[برادران]] ابان، جزو [[مهاجران]] [[حبشه]] به شمار می‌روند<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۲۳.</ref>، برخی در موضوع [[هجرت به حبشه]]، میان این سه [[برادر]] خلط کرده‌اند. [[ابن عساکر]] و [[ابن حجر]] به نقل از [[ابن اسحاق]]، ابان را جزو مهاجران حبشه دانسته‌اند که همراه همسرش [[فاطمه]]، دختر [[صفوان کنانی]] به آنجا [[هجرت]] کرد<ref>ابن عساکر، ج۶، ص۱۳۲؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۶۹.</ref>، ولی بی‌تردید این دو مؤلف، در نقل مطلب به [[خطا]] رفته‌اند؛ زیرا اولاً آنچه در ابتدا و انتهای [[سیره]] [[ابن هشام]] به نقل از ابن اسحاق آمده، این است که [[عمرو بن سعید بن عاص]]، همراه همسرش فاطمه، دختر صفوان کنانی از مهاجران حبشه‌اند<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۲۳ و ج۲، ص۳۶۰.</ref>. ثانیاً، کسی فاطمه دختر صفوان را [[همسر]] ابان ندانسته است. ثالثاً، ابن عساکر و ابن حجر در جای دیگری به نقل از ابن اسحاق، هجرت کننده به حبشه را، [[عمرو بن سعید]] و همسرش فاطمه معرفی می‌کنند<ref>ابن عساکر، ج۴۶، ص۲۱؛ ابن حجر، ج۸، ص۲۷۲.</ref>. [[ابن اثیر]] می‌گوید: [[ابن منده]]، [[أبان بن سعید]] را از مهاجران حبشه دانسته و در عین حال گفته او دیر [[اسلام]] آورد و البته این سخنی متناقض است؛ زیرا [[مهاجران]] [[حبشه]]، قدیم الاسلام بودند و [[ابان]] به حبشه [[هجرت]] نکرد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۹.</ref>. ابان پیش از [[ایمان]] آوردنش، جزو [[دشمنان اسلام]]<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۹.</ref> و در [[نبرد بدر]]، با [[مشرکان]] بود<ref>ابن حجر، ج۱، ص۱۶۸.</ref>.
| |
| | |
| هنگامی هم که برادرانش [[خالد]] و [[عمرو]] [[مسلمان]] شدند، اشعاری گفت که ابتدای آن چنین است: "کاش پدرم که در ظریبه مدفون است زنده بود و [[دروغ بستن]] فرزندانش را به [[دین]] می‌دید"<ref>{{عربی|"الا ليت ميتاً بالظريبة شاهد لما يفتري في الدين عمرو و خالد}}؛ ابن هشام، ج۲، ص۳۶۰.</ref>. هنگامی که [[عثمان]] برای [[مذاکره]] با [[قریش]]، از [[حدیبیه]] به [[مکه]] رفت، أبان او را [[پناه]] داد و پشت سر خود بر مرکب سوار کرد<ref>ابن هشام، ج۲، ص۳۱۵.</ref>، [[زمان]] [[اسلام آوردن]] وی به روشنی معلوم نیست. ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۵۹.</ref> می‌گوید: ابان در فاصله دو رویداد حدیبیه و [[خیبر]] ایمان آورد.
| |
| | |
| [[ابن اثیر]]، [[سخن]] [[ابونعیم]] را که می‌گوید: "ابان پیش از خیبر اسلام آورد و در [[نبرد خیبر]] حضور داشت"، نقل کرده و ترجیح داده است. او می‌گوید: دلیل این سخن، گزارش صحیحی به نقل از [[ابوهریره]] است که [[رسول خدا]]{{صل}} أبان را پیش از نبرد خیبر، برای سریه‌ای سوی نجد فرستاد و او پس از [[فتح خیبر]] به آن [[حضرت]] پیوست و از [[پیامبر]] خواست وی و هم‌رزمانش را در [[غنایم]] خیبر سهیم کند. ابوهریره می‌گوید: از رسول خدا{{صل}} خواستم چنین نکند و ابان ناراحت شد. آن حضرت به ابان فرمود: "بنشین" و او را در غنایم [[شریک]] نکرد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۹-۱۴۸.</ref>. با اینکه این مطلب در دسته‌ای از منابع، به ویژه در کتب [[روایی]] [[اهل سنت]] مشهور است و آن را در موضوع [[غنیمت]] نبردن کسی که در [[نبرد]] حاضر نبوده، ذکر می‌کنند<ref>ر.ک: ابن عساکر، ج۴۷، ص۴۷؛ ابوداود، ج۱، ص۶۱۹؛ ابن قدامه، ج۱۰، ص۴۶۳.</ref>، واقدی آن را به گونه‌ای دیگر گزارش کرده است. او می‌گوید: وقتی دوسی‌ها و [[ابوهریره]] به [[خیبر]] آمدند، [[رسول خدا]]{{صل}} درباره شرکت دادن ایشان در [[غنایم]] با [[اصحاب]] خود [[گفتگو]] کرد و آنان پاسخ مثبت دادند. در این میان، [[ابان بن سعید]] به ابوهریره گفت: تو سهم نمی‌بری و میان آن دو سخنی به [[اهانت]] رد و بدل شد<ref>واقدی، ج۲، ص۶۸۳.</ref>.
| |
| | |
| از آنجا که [[روایت]] پیشین در منابع [[سیره]] و [[مغازی]] وجود ندارد و از طرفی، [[پیوستن]] ابوهریره و دوسی‌ها به [[مسلمانان]] در خیبر تردیدناپذیر است؛ بنابراین، پذیرش این مطلب که [[ابان]] پیش از خیبر به سریه‌ای اعزام شده باشد، محل [[تأمل]] خواهد بود. مطلب دیگری که مؤید گزارش اول است اینکه صحابه‌نگاران می‌گویند: وقتی [[برادران]] ابان از [[حبشه]] بازگشتند و او را به [[اسلام]] [[دعوت]] کردند، پذیرفت و همراه آنان در [[نبرد خیبر]] حاضر شد. مقدمه اسلام آوردنش را، [[ملاقات]] با راهبی [[مسیحی]] دانسته‌اند که درباره [[صفات پیامبر]] از او پرسید و [[راهب]] گفت: او بر [[زمین]] مسلط خواهد شد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۹؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۶۹؛ و ر.ک: ذیل شرح حال راهب در ابن حجر، ج۱، ص۴۷۳.</ref>.
| |
| | |
| نام ابان در شمار کاتبان رسول خدا{{صل}} آمده است<ref>بلاذری، ج۲، ص۱۹۳؛ طبری، ج۳، ص۱۷۳.</ref>. همچنین آن [[حضرت]] او را بر [[بحرین]] گماشت و آنجا بود تا [[پیامبر]] [[رحلت]] کرد و بحرینیان [[مرتد]] شدند. پس به [[مدینه]] بازگشت و بعد از [[جنگ رده]] که [[ابوبکر]] خواست دوباره او را بر آنجا بگمارد، نپذیرفت و گفت: پس از رسول خدا{{صل}} [[کارگزار]] کسی نخواهم شد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۲۶۷.</ref>. ابان بن سعید در ردیف امویانی است که از [[بیعت با ابوبکر]] [[امتناع]] کردند<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۵۰.</ref>.
| |
| | |
| اگر گزارش [[امارت]] او بر بحرین تا پس از [[رحلت پیامبر]] درست باشد، موضوع [[تخلف]] از [[بیعت ابوبکر]] را باید به [[زمان]] برگشت او از بحرین مربوط دانست یا آنکه ابان هنگام [[ماجرای سقیفه]]، در مدینه حضور داشته و سپس به محل مأموریتش بازگشته است. احتمال قوی‌تر آن است که در همان [[بحرین]] از [[بیعت]] [[امتناع]] کرده باشد. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۶، ص۱۲۷ و ج۱۴، ص۱۴.</ref> گزارشی از اعزام [[ابان]] از سوی [[خلیفه اول]] برای [[یمن]] ذکر می‌کند. این [[صحابی]]، داماد [[ابوجهل]] و [[عثمان]] بود<ref>ابن سعد، ج۸، ص۲۰۶؛ بلاذری، ج۶، ص۷۰.</ref>.
| |
| | |
| تنها [[حدیثی]] که از او نقل کرده‌اند، جمله‌ای از [[خطبه]] [[رسول]] خداست که در آن فرمود: "هر خونی که در [[جاهلیت]] ریخته شده، نادیده گرفته می‌شود"<ref>ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۶۱؛ ابن عساکر، ج۶، ص۱۲۷ و ج۴۹، ص۱۵.</ref>. این نقل به ابان اختصاص ندارد، بلکه جمله‌ای از خطبه معروف [[رسول الله]] در [[حجة الوداع]] است که دیگران نیز آن را گزارش کرده‌اند<ref>برای نمونه ر.ک: طبری، ج۳، ص۱۵۰؛ ابن عساکر، ج۴۵، ص۴۰۳.</ref>.
| |
| | |
| تاریخ‌نگاران درباره تاریخ [[مرگ]] ابان، [[اختلاف]] زیادی دارند. اقوال آنان عبارت است از:
| |
| #[[سال]] ۱۳ در واقعه [[اجنادین]]<ref>خلیفة بن خیاط، ص۸۰.</ref>؛ | |
| #سال ۱۳ در واقعه [[مرج]] الصفر<ref>بلاذری، ج۶، ص۴۷.</ref>؛
| |
| #سال ۱۴ یا ۱۵ در [[نبرد یرموک]]<ref>طبری، ج۳، ص۵۷۲؛ خلیفة بن خیاط، ص۸۹.</ref>؛
| |
| #سال ۲۹<ref>بلاذری، ج۶، ص۴۷.</ref>.
| |
| قول اخیر با روایتی مطابق است که می‌گوید: ابان عهده‌دار املای [[مصحف]] عثمان بر [[زید بن ثابت]] بود<ref>ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۶۰.</ref>. [[ابن حجر]] این [[روایت]] را نامشهور دانسته و می‌گوید: [[سعید بن عاص بن سعید بن عاص]]، برادرزاده ابان عهده‌دار این کار بود<ref>ابن حجر، ج۱، ص۱۷۱.</ref>.
| |
| | |
| به این نکته نیز باید توجه کرد که سه قول نخست، درباره [[برادران]] او، [[خالد]] و [[عمرو]] نیز آمده است <ref>ر.ک: خلیفة بن خیاط، ص۸۰؛ ابن سعد، ج۴، ص۷۴؛ بلاذری، ج۱، ص۲۲۶.</ref>.
| |
| | |
| بنابراین، می‌توان گفت تاریخ مرگ این سه برادر، با یکدیگر [[اشتباه]] شده است. گفته شده اعقاب [[ابان بن سعید]] در [[کوفه]] [[زندگی]] می‌کرده‌اند.<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۹۳-۹۴.</ref>
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| * [[سعید بن عاص]] (پدر)
| |
| * [[عاص بن سعید بن عاص]] (برادر)
| |
| * [[عبیده بن سعید بن عاص]] (برادر)
| |
| * [[عمرو بن سعید بن عاص]] (برادر)
| |
| * [[سعید بن سعید بن عاص]] (برادر)
| |
| * [[حکم بن سعید بن عاص]] (برادر)
| |
| * [[یحیی بن سعید بن عاص اموی]] (برادر)
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| # [[پرونده:1100558.jpg|22px]] [[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|'''مقاله «اَبان بن سعید بن عاص بن أمیة بن عبدشمس قرشی، ابوالولید»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:ابان بن سعید بن العاص]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:صحابه]]
| |
| {{صحابه}}
| |
| {{بنی‌امیه}}
| |
