|
|
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}}
| | #تغییر_مسیر [[علم حضوری]] |
| {{علم معصوم}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم حضوری معصوم در قرآن]] | [[علم حضوری معصوم در حدیث]] | [[علم حضوری معصوم در کلام اسلامی]] | [[علم حضوری معصوم در فلسفه اسلامی]] | [[علم حضوری معصوم در عرفان اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==چیستی علم حضوری==
| |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{همچنین| آیا علم معصوم حضوری است یا غیر حضوری؟ (پرسش)}}</div>
| |
| *مراد از حضوری و یا فعلی بودن علم امام، آن است که علم، نزد ایشان حاضر (بالفعل) باشد، یعنی علم به اشیاء یا به تعبیر صحیح‌تر اشیاء و حقایق در پیش امام حاضر هستند و امام به همۀ اشیا به حسب مقام نورانیت خود آگاه است.<ref>ر.ک. زرین جویی، عین الله، مسألۀ علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص 62 ـ 65</ref> مراد از علم در این مقام، آگاهی از موضوعات خارجی جزئی محض است، نه آگاهی از موضوعات احکام کلی.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، علم الامام، ص 47 ـ 57</ref>. به عبارتی دیگر مراد از علم حضوری انبیا و امامان(علیهم السلام) علم باطنی فطری لدنی موهوبی از جانب خداوند عالم است، با وحی مع‌الواسطه یا بلاواسطه یا الهام و یا هر اسبابی که اختصاص به انبیا و اوصیا آنها دارد.<ref>ر.ک. موسوی، سیدامین، گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی، ص 248</ref> از این علم به علم احاطی یا دائمی نیز تعبیر شده است.<ref>ر.ک. واعظی، حسین، گستره و چگونگی علم امام از منظر كتاب سنت و عقل، ص 190 ـ 191</ref> در این صورت تفاوت علم امام با علم خداوند در این است که علم آنها غیرذاتی و علم خداوند ذاتی است.<ref>ر.ک. کرباسی زاده، علی، رضایی، محمدجعفر، علم امام در اندیشه علمای معاصر حوزه اصفهان، فصلنامه نقد و نظر، ش 69، ص 132 و 133</ref>
| |
| *در مقابلِ علم حضوری و یا فعلی، علم شأنی قرار دارد؛ شأنی دانستن علم امام بدین معنا است که امام به برخی موضوعات علم ندارد؛ اما توان دریافت آنها را به شیوه های خاص خود دارد.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ویژگی های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه، صفحه؟؟؟</ref> یعنی آنان هر وقت بخواهند و اراده کنند می‌دانند و خداوند آنان را آگاه می‌کند و اگر نخواهند نمی‌دانند؟<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218</ref>
| |
| *بسیاری از اندیشمندان و محققین، از علم غیب فعلی و مطلق پیامبران و امامان(علیهم السلام) جانبداری می‌کنند و بر این باورند که بندگان برگزیدۀ الهی همواره از همۀ امور مربوط به حال و گذشته و آینده آگاهند و چیزی از رویدادهای جهان بر آنان پوشیده نمی‌ماند.<ref>ر.ک. موسوی، سیدامین، گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی، ص 248</ref>
| |
| ==دو دیدگاه دربارۀ علم امام==
| |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{همچنین| فرق بین علم فعلی و شأنی معصوم چیست؟ (پرسش)}}</div>
| |
| *برخی از بزرگان<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ویژگی های علوم ائمه از دیدگاه امامیه، صفحه؟؟؟</ref> بر پایۀ اصولی از قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام)، اعتقاد دارند اصل و فرع دین از راه وحی و شهود و علم حضوری به صورت قرآن و حدیث قدسی با واسطه یا بی واسطۀ فرشتگان به پیامبر و امام می رسد. البته امامان(علیهم السلام) از پیامبر(صلی الله علیه و آله) این معارف را از راه شهودی، با واسطۀ فرشته یا بدون واسطه آن می یابند و به مردم ابلاغ می کنند.<ref>ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج 18، ص 347</ref> امام به حقایق جهان هستی و حقایق امور و اسرار ملکوتى و آنچه مورد تصور و تعقل و حس درآید،<ref>ر.ک. حسینی همدانی نجفی، سید محمد، درخشان پرتوی از اصول کافی، ج 4، ص 39</ref> در هرگونه شرایطی که وجود داشته باشند، به اذن خداوند واقف است، اعم از اینکه تحت حس قرار دارند و یا بیرون از دایرۀ حس میباشند، مانند موجودات آسمانی و حوادث گذشته و وقایع آینده.<ref>ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، بررسی های اسلامی، ج 1، ص 195؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 147 ـ 150</ref> و مراد ما از علم در این مقام، آگاهی از موضوعات خارجیِ جزئی محض است، نه آگاهی از موضوعات احکام کلی.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57</ref>
| |
| *در مقابل برخی دیگر از بزرگان علم امام را حصولی می دانند به دلیل آنکه می گویند: "علوم پیامبر(صلی الله علیه و آله) به تعلیم خداست که به او آموخته و علوم امامان(علیهم السلام) به تعلیم پیغمبر است به ایشان و این بیان با حضوری بودن علم ایشان منافات دارد بلکه از صریح آن اخبار چنین مستفاد می‌شود که علم ایشان حصولی است. علاوه بر اینکه اخبارِ صحیفه‌های مختومه‌ای که برای هر یک از ایشان رسیده از جمله شواهد حصولی بودن علم ایشان است، همچنین اخبار صریحۀ صحیحه و معتبره که دلالت دارد بر اینکه اگر بخواهند بدانند".<ref>ر.ک. میرجهانی طباطبایی، سید محمد حسن، ولایت کلیه، ص 177</ref>
| |
| | |
| ==دلایل علم حضوری امام==
| |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{همچنین| آیا علم معصوم شأنی است یا فعلی؟ (پرسش)}}</div>
| |
| *چندین دلیل برای اینکه علم امام(علیه السلام) حضوری است بیان شده است که به برخی از آنها اشاره می شود:
| |
| #امام به حسب مقام نورانیتی که دارد کاملترین انسان زمان خود و مظهر تام اسماء و صفات خدایی است و بالفعل به همه چیز عالم و به هر واقعۀ شخصی آشناست و به حسب وجود عنصریِ خود به هر طرف توجه کند، حقایق برای وی روشن می‌شود.<ref>ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، بررسی های اسلامی، ج 1، ص 195؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 147 ـ 150</ref>
| |
| #نافعتر بودن علم حضوری برای امت: جانشین پیامبر باید کسی باشد که صفات ایشان را داشته باشد. امام باید علم سرشار و جوشیدۀ از علم الهی داشته باشد تا بتواند مردم را از انحراف نگه دارد. متصف بودن به علم حضوری برای امام لازم است تا اگر کسی سؤالی داشت بتواند به آن پاسخ دهد.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا، ص ص 44 ـ 46</ref> | |
| #کاملتر بودن علم حضوری در رسالت و امامت: این کامل تر بودن زمانی است که معصوم متصف به علم حضوری باشد نه مشروط زیرا علم مشروط به اراده گرچه کمال و فضیلت است امّا بالاترین کمال و فضیلت نیست.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57</ref>
| |
| #سزاوارتر بودن انتخاب افضل برای امام: انسان ها دنبال انتخاب برترین فضلیت ها هستند و شکی نیست که علم حضوری برتر از علم ارادی است و چون انتخاب علم حضوری با خود رسول یا امام است، چرا آن را انتخاب نکند و کاملتر را برنگزیند.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57</ref> و دلایل دیگر.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57؛ واعظی، حسین، گستره و چگونگی علم امام از منظر كتاب سنت و عقل، ص 190 ـ 191؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا، ص ص 44 ـ 46</ref>
| |
| #دورتر بودن علم حضوری از نافرمانی مردم: اگر مردم بدانند که امام، نهان و آشکار آنان و گناهانی که مرتکب می‌شوند و طاعاتی که انجام می‌دهند را می‌داند و چون می‌داند به آنان گزارش می‌دهد و هنگام انجام گناه آنان را منع و نهی می‌کند و گاهِ طاعات تشویق‌شان می‌نماید، این موجب می‌گردد مردم از مصیبت دورتر و به طاعات نزدیک‌تر شوند.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57</ref>
| |
| #اصل در علم فعلی بودن است و آیات و روایاتی که علم را برای اهل بیت(علیهم السلام) اثبات می کنند مطلق هستند و قید ارادی بودن را ندارند، همچنین روایاتی داریم که حضوری و فعلی بودن علم ایشان را اثبات می کند مانند: امام صادق(علیه السلام) فرمودند:<ref>مفید، محمد بن محمد، اختصاص، ص 217</ref> «دنیا برای امام تمثل پیدا می‌کند مثل نصف یک گردو (گردوی شکافته) که چیزی از آن، از او پنهان نیست.» یعنی امام به کل دنیا احاطه دارد.<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص 218</ref> و دلایل دیگر.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 47 ـ 57</ref> البته برخی از این دلایل مورد مناقشه قرار گرفته که در جای خود به آن اشاره شده است.<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص 218</ref>
| |
| *خلاصۀ سخن آنکه، حتی اگر از امامان(علیهم السلام) بیانات و شواهدی بر حضوری بودن علمشان به دست ما نرسیده بود، دلالت عقل بر آن کافی و واضح بود.<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 108 ـ 113</ref>
| |
| ==منابع==
| |
| | |
| == پرسش‌های وابسته ==
| |
| * [[علم فعلی یا حضوری یا دائمی و احاطی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)]]
| |
| * [[آیا علم معصوم حضوری است یا غیر حضوری؟ (پرسش)]]
| |
| * [[دلایل قایلان به فعلی و حضوری بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)]]
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| | |
| =='''[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]'''==
| |
| {{پرسش‌های وابسته}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
| |
| * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
| |
| * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]].
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| {{علم معصوم افقی}}
| |
| [[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]]
| |
| [[رده:علم حضوری معصوم]]
| |
| [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
| |
| [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
| |
