|
|
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{علم معصوم}}
| | #تغییر_مسیر [[علم غیر ذاتی]] |
| {{خرد}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[علم معصوم]]''' است. "'''[[علم غیر ذاتی معصوم]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم غیر ذاتی معصوم در قرآن]] | [[علم غیر ذاتی معصوم در حدیث]] | [[علم غیر ذاتی معصوم در کلام اسلامی]] | [[علم غیر ذاتی معصوم در فلسفه اسلامی]] | [[علم غیر ذاتی معصوم در عرفان اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| '''علم عیرذاتی''' علمی است که به واسطۀ تعلیم خداوند، انسان‌های برگزیده می‌توانند از آن بهره‌مند شوند و چنین علمی، تبعی و نسبت به علم خداوند موقتی و محدود می‌باشد.<ref>ر.ک. [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۲۴</ref>
| |
| | |
| ==چیستی علم غیر ذاتی==
| |
| {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[علم غیر ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)|علم غیر ذاتی معصوم چیست؟]]'''{{پایان}}
| |
| |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
| |
| *علم غیر ذاتی علمی است که به واسطۀ تعلیم خداوند، انسان‌های برگزیده می‌توانند از آن بهره‌مند شوند و چنین علمی، تبعی و نسبت به علم خداوند موقتی و محدود می‌باشد.<ref>ر.ک. [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۲۴</ref> از این علم به علم مستفاد<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> و یا علم اکتسابی<ref>ر.ک. [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ج ۲، ص۲۷</ref> نیز یاد شده است. علم خداوند بالذات است اما علم [[انبیا]]ء و [[امامان]] {{عم}} علم مستفاد.<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> توجه باشد که علم غیرذاتی باید از طریق وحی و یا از طریق زمینه ها و اسباب لازم منتقل شود.<ref>ر.ک. [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ج ۲، ص۲۷</ref> در مقابل علم غیر ذاتی، علم غیب ذاتی یا استقلالی قرار دارد و آن علمی است که از درون عالِم می‌جوشد و وابسته به دیگری نیست،<ref>ر.ک. [[غلام محمد شریعتی|شریعتی، غلام محمد]]، [[علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی (مقاله)|علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی]]، دوفصلنامه قرآن‌شناخت، شماره ۱۵، ص ۲۹</ref> علمی است که اکتسابی و محدود نبوده<ref>ر.ک. [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، جدال احسن: نقد و بررسی شبهات وهابیان، ص ۹۸ و ۹۹؛ [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، انسان‌شناسی، ص ۴۰۰</ref> و تعلیم و تحصیل در آن راه ندارد.<ref>ر.ک. [[علی جزیری احسائی|جزیری احسائی، علی]]، [[دفع الریب عن علم الغیب (کتاب)|دفع الریب عن علم الغیب]]، صفحه؟؟؟</ref> به عبارتی دیگر علم حضوری خداوند است به خویش و به اشیا قبل از ایجاد آنان که در مرتبه ذات او عین آن است،<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۲۵۰</ref> چنین علمی ازلی و ابدی و نامتناهی است.<ref>ر.ک. [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۲۴</ref> این علم، ویژه خدای سبحان است،<ref>ر.ک. [[غلام محمد شریعتی|شریعتی، غلام محمد]]، [[علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی (مقاله)|علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی]]، دوفصلنامه قرآن‌شناخت، شماره ۱۵، ص ۲۹؛ [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ج ۲، ص۲۷</ref> و هیچکس با او در این صفت شریک نیست.<ref>ر.ک. [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، جدال احسن: نقد و بررسی شبهات وهابیان، ص ۹۸ و ۹۹</ref>
| |
| ==نفی علم ذاتی از معصوم==
| |
| *برای علم ذاتی دو معنا صورت گرفته است که هر دو معنا از ایشان نفی شده است:
| |
| #ذاتی به معنای استقلالی: بدان معناست که تصور شود امام دانش‌های خود را به طور غیر وابسته به خداوند و صرف نظر از عطای الهی در ذات خود دارد؛ به عبارت دیگر علم او هیچ ارتباطی با خداوند نداشته و ذات امام به طور مستقل دارای این علوم باشد. این معنا با توجه به معارف توحیدی و اسلامی باطل است و تنها علم خداوند ذاتی است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمی امامیه، صفحه؟؟؟ و [[قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن (مقاله)|قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن]]، ص ۲۷۶؛ بخارایی زاده، [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده، سید حبیب]]، [[علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)|علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت]]، ص ۱۹</ref> روایات اشاره به این مطلب دارند که علوم [[اهل بیت]] {{عم}} از طریق فراگیری از [[پیامبر]]{{صل}}، بهره‌مندی از کتاب‌های الهی و ویژه، [[الهام]]، تحدیث فرشتگان و... به دست می‌آید؛ یعنی وقتی علوم آنان کسبی است، ذاتی بودن آن نفی می‌شود<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمی امامیه، صفحه؟؟؟</ref> و علوم ایشان غیرذاتی است.<ref>ر.ک. [[مصطفی سلطانی|سلطانی، مصطفی]]، [[امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه (کتاب)|امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه]]، ص ۶۹</ref> بخشی از علوم معصومان{{عم}} به شیوه‌های عادی مانند حواس یا تعقل کسب می‌شود، لذا این بخش از دانش آنان اکتسابی است و بخشی دیگر به توسط وحی و الهام و شهود دریافت می‌شود که در این صورت نیز به نوعی اکتسابی یا موهوبی و با تعلیم خداوند است. از حیث توحید افعالی، علوم همه انسان‌ها وابسته به خداوند است و او معلم کل است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، علوم برگزیدگان، صفحه؟؟؟</ref>
| |
| #ذاتی به معنای فطری: اگر چه علم امام غیر ذاتی و وابسته به عطای خداوند متعال است، اما خداوند، هرگاه امامی را می‌آفریند، علم ویژه را همراه او در فطرتش قرار می‌دهد لذا علم امام ذاتی یعنی فطری است. البته این معنا مورد اختلاف میان علما قرار گرفته است، برخی از علما<ref>مانند مرحوم ملاصالح مازندرانی</ref> از فطری بودن علم امام طرفداری کرده‌اند؛ اما عده‌ای دیگر علم امام را تدریجی و افزایش پذیر دانسته‌اند.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمی امامیه، صفحه؟؟؟</ref>
| |
| ==دلیل نقلی==
| |
| *آیات و روایات دال بر این مطلب هستند که علم غیب غیر خداوند به صورت غیرذاتی است و اگر خبر از موضوعی در آینده می دانند به تعلیم الهی بوده است، مانند تعبیر خواب حضرت یوسف توسط حضرت یعقوب که از پس پرده خبر داد و ... .<ref>ر.ک. [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، جدال احسن، نقد و بررسی شیهات وهابیان، ص ۱۰۰</ref> باید توجه داشت اگر برخی از آیات [[علم غیب]] را از غیر خداوند نفی می کنند منظورشان علم غیب ذاتی است نه غیرذاتی، چه اینکه منظور آیاتی که علم غیب را برای غیرخداوند اثبات می کنند علم غیب غیرذاتی است لذا تعارضی میان آیات قرآن وجود ندارد.<ref>ر.ک. [[مصطفی سلطانی|سلطانی، مصطفی]]، [[امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه (کتاب)|امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه]]، ص ۶۹</ref> در روایتی از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۱۰</ref> {{عربی|«إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَكْنُونٌ مَخْزُونٌ لَا يَعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِكَ يَكُونُ الْبَدَاءُ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُه}}<ref>ر.ک. [[مصطفی سلطانی|سلطانی، مصطفی]]، [[امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه (کتاب)|امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه]]، ص ۶۹</ref> همچنین افزایش علم [[امامان]] {{عم}} که در روایات بدان اشاره رفته است به معنای غیرذاتی بودن علم ایشان است.<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش </ref>
| |
| | |
| ==نتیجه گیری==
| |
| *بنابراین در غیرذاتی بودن علوم امامان{{عم}} به معنای غیر استقلالی بودن تردیدی وجود ندارد و بزرگان بر این نکته تأکید دارند که همه مخلوقات در تمام کمالات خود وابسته به خداوند متعال هستند و نه تنها علم امام بلکه کمالات ایشان هم وابسته به لطف و افاضه خداوند است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمی امامیه، صفحه؟؟؟</ref>
| |
| | |
| == پرسش‌های وابسته ==
| |
| * [[علم غیر ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)]]
| |
| * [[علم غیب غیر ذاتی چیست؟ (پرسش)]]
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| | |
| =='''[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]'''==
| |
| {{پرسش‌های وابسته}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
| |
| * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
| |
| * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]].
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| {{فهرست اثر}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه (کتاب)|'''ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه''']] و [[علوم برگزیدگان (کتاب)|'''علوم برگزیدگان''']]
| |
| * [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، '''[[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]'''.
| |
| * [[پرونده:11499.jpg|22px]] [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، '''[[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]'''.
| |
| * [[پرونده:11058796.jpg|22px]] [[غلام محمد شریعتی|شریعتی، غلام محمد]]، [[علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی (مقاله)|'''علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی''']]
| |
| * [[پرونده:92C26832.jpg|22px]] [[علی جزیری احسائی|جزیری احسائی، علی]]، [[دفع الریب عن علم الغیب (کتاب)|'''دفع الریب عن علم الغیب''']]
| |
| * [[پرونده:lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، '''[[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]'''.
| |
| * [[پرونده:18465721.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن (مقاله)|'''قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن''']]
| |
| * [[پرونده:Daneshgaheqom.jpg|22px]] [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده، سید حبیب]]، '''[[علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)|علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت]]'''.
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| {{علم معصوم افقی}}
| |
| [[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]]
| |
| [[رده:علم غیر ذاتی معصوم]]
| |
| [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
| |
| [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
| |
