|
|
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}}
| | #تغییر_مسیر [[قناعت در معارف و سیره نبوی]] |
| {{ولایت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[قناعت]]''' است. "'''[[قناعت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[قناعت در قرآن]] | [[قناعت در حدیث]] | [[قناعت در نهج البلاغه]] | [[قناعت در اخلاق اسلامی]] | [[قناعت در معارف دعا و زیارات]]| [[قناعت در سیره پیامبر خاتم]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[قناعت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==چیستی [[قناعت]] در [[کلام نبوی]]{{صل}}==
| |
| *از [[رسول اکرم]]{{صل}} [[نقل]] شده است که آن [[حضرت]]، مواردی را از [[جبرئیل]] پرسیدند که یکی از آنها چیستی [[قناعت]] بود و [[جبرئیل]] در پاسخ، چنین به [[پیامبر اکرم]]{{صل}} گفت: "... و [[قناعت]]، آن است که ([[انسان]]) به آن‌چه از (روزی) [[دنیا]] به او می‌رسد، اکتفا کند و با چیز کم بسازد و بر عطای اندک ([[خدا]]) [[سپاس]] گزارد"<ref>معانی الاخبار، ص ۲۶۱؛ ابوالفضل علی بن حسن طبرسی، مشکاة الانوار، ص ۲۴۱ و ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص ۹۴.</ref>. همچنین ایشان در [[روایات]] متعددی از [[قناعت]] با عنوان‌های: [[برکت]]<ref>محمد بن محمد کوفی، الجعفریات، ص ۱۶۰ و محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ص ۲۳۲.</ref>؛ گنجی پایان‌ناپذیر<ref>حسن بن أبی الحسن دیلمی، ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۱۸؛ محمد بن حسن فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ج ۲، ص ۴۵۶؛ مشکاة الانوار، ص ۱۳۲ و جلال الدین سیوطی، الدر المنثور، ج ۱، ص ۳۶۱.</ref>؛ دریایی از [[مال]] که کرانه ندارد<ref>محمد محمدی ری شهری و همکاران، حکمت‌نامه پیامبر اعظم{{صل}}، ج ۱۳، ص ۱۸۱.</ref>؛ سواری دهنده‌ای که [[رضایت]] [[خدای متعال]] را به همراه دارد و سوار خویش را به سرای [[خدا]] می‌رساند<ref>امام صادق{{ع}}، مصباح الشریعه، ص ۲۰۳.</ref> و... یاد فرموده است<ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۱.</ref>.
| |
| *همچنین آن [[حضرت]] در جای دیگری [[قناعت]] را اکتفا کردن به مقدار [[نیاز]] هم دانسته‌اند. [[نقل]] شده است که [[پیامبر خدا]]{{صل}} در این باره به [[ابوذر]] فرمود: "به آن [[توانگری]] که [[خدا]] به تو می‌دهد، توانگر شو"![[ابوذر]] گفت: "ای [[پیامبر خدا]]{{صل}}! آن چیست؟" فرمود: "صبحانه یک روز و [[شام]] یک شب (منظور دو [[وعده]] [[غذا]] در هر روز است)<ref>مشابه همین مطلب در روایت دیگری آمده است که [[پیغمبر]]{{صل}} فرمود: «... و [[قناعت]] کردن به خوراک صبح و شب؛ هر کس به روزی خدا [[قناعت]] کند، او بی‌نیازترین مردم است». (حسن بن أبی الحسن دیلمی، اعلام الدین، ص ۲۰۰؛ شیخ طوسی، الامالی، ص ۵۳۶ و ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۴.</ref>. پس هر که به آن‌چه [[خدا]] روزی‌اش کرده است، [[قناعت]] ورزد، توانگرترین [[مردم]] است"<ref>حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۴۶۹؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۴؛ امالی طوسی، ص ۵۳۶ و اعلام الدیم، ص ۲۰۰.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۱-۵۷۲.</ref>.
| |
| | |
| ==یاد کردن از [[قناعت]] [[پیامبر]]{{صل}}، در دیگر [[ادیان]]==
| |
| *در [[روایات]] ما از آن [[حضرت]] [[نقل]] شده که فرموده است: "[[پیش از ظهور]] ([[نبی اکرم]]{{صل}}) [[یهودیان]] به [[اعراب]] می‌گفتند: "ای [[اعراب]]! الان عصری است که در آن، [[پیامبری]] از [[مکه]]، [[ظهور]] و به این [[شهر]] (یثرب) [[هجرت]] می‌کند و او [[خاتم انبیا]] و [[بهترین]] آنهاست. در چشمانش لکه سرخ‌رنگ و در بین کتف‌هایش مهر [[پیامبری]] هست و [[لباس خشن]] می‌پوشد و به مقداری نان خشک و خرما [[قناعت]] می‌کند"<ref>طبرسی، اعلام‌الوری، ص ۶۹؛ علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج ۱، ص ۳۳ و شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۱۹۸.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۲.</ref>.
| |
| *[[نقل]] شده است، [[زبیر]] بن باطا، پیر خشک مرد باتجربه و [[کهن‌سالی]] که [[نابینا]] شده بود و از [[یهود]] [[بنی‌قریظه]] به شمار می‌رفت نیز در این باره به اطرافیان خود می‌گفته است: "در توراتی که [[خدا]] برای ما نازل کرده است، خواندم که [[خداوند]] [[پیامبری]] را در [[آخرالزمان]] [[مبعوث]] می‌کند که او از [[مکه]] [[خروج]] کرده، و به [[مدینه]] [[مهاجرت]] می‌کند. او بر الاغ برهنه سوار می‌شود؛ عبا می‌پوشد؛ به کمی نان و خرما [[قناعت]] می‌کند و..."<ref>بحار الانوار، ج ۲۰، ص ۲۲۲ و تفسیر القمی، ج ۲، ص ۱۸۰.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۲.</ref>.
| |
| | |
| ==[[قناعت]]؛ هدیه‌ای الهی==
| |
| *از [[پیامبر]]{{صل}} [[نقل]] شده است که روزی [[جبرئیل]] نزد ایشان آمد و گفت: "ای [[رسول خدا]]{{صل}}![[خداوند]] مرا همراه هدیه‌ای به سوی تو فرستاده است که این هدیه به کسی پیش از تو داده نشده است"؛ [[نبی خاتم]]{{صل}} فرمود: "آن چیست؟" [[جبرئیل]] گفت: "[[صبر]] و بهتر از آن!" [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "بهتر از آن ([[صبر]]) چیست؟" [[جبرئیل]] پاسخ داد: "آن، [[قناعت]] است..."<ref>مشکاة الانوار، ص ۲۴۱.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۲.</ref>.
| |
| | |
| ==[[قناعت]]؛ از صفات بارز [[رسول اکرم]]{{صل}}==
| |
| *[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} درباره [[سیره]] [[رسول اکرم]]{{صل}} فرموده است: "او - که [[درود]] [[خدا]] بر وی و خاندانش [[باد]]! - روی [[زمین]] [[غذا]] می‌خورد؛ همچون [[بندگان]] می‌نشست؛ با دست خود پای‌افزار خویش را می‌دوخت؛ جامه خود را وصله می‌کرد؛ بر خر بی‌پالان سوار می‌شد و دیگری را بر ترک خود سوار می‌کرد. روزی پرده‌ای بر در خانه او آویخته شده بود که نقش و نگار داشت؛ پس، به یکی از [[زنان]] خویش گفت: "این پرده را از نظرم [[پنهان]] کن که هرگاه بدان می‌نگرم، دنیاو زیورهای آن را به یاد می‌آورم". آن [[حضرت]] با تمام [[قلب]] خویش از [[دنیا]] روی گرداند و یاد آن را از وجود خود راند و [[دوست]] داشت که زینت [[دنیا]] از او [[نهان]] ماند تا زیوری از آن برندارد. [[دنیا]] را پایدار نمی‌دانست و در آن [[امید]] ماندن نداشت. پس، آن را از وجود خود بیرون کرد و [[دل]] از آن برداشت و دیده از آن برگرفت. آری؛ کسی که چیزی را [[دشمن]] دارد، خوش ندارد بدان بنگرد یا نام آن نزد وی بر زبان [[رود]]"<ref>نهج البلاغه، ص ۲۲۸.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۲-۵۷۳.</ref>.
| |
| *[[امام صادق]]{{ع}} نیز در این باره می‌فرماید: "[[خداوند]] [[رسول]] خویش را به [[اخلاق]] [[نیک]] و [[پسندیده]] مخصوص کرد؛ شما هم خود را بیازمایید؛ اگر آن [[اخلاق]] [[نیک]] در شما بود، خدای را [[سپاس]] بگویید و از او بخواهید تا آن را در شما بیفزاید". سپس [[امام]]{{ع}} آنها ([[اخلاق]] [[نیک]] و [[پسندیده]] [[پیامبر]]{{صل}}) را بدین ترتیب، در ده [[خصلت]] برشمرد: "[[یقین]]، [[قناعت]]، [[صبر]]، [[شکر]]، [[بردباری]]، [[خوش‌خلقی]]، [[سخاوت]]، [[غیرت]]، [[شجاعت]] و [[جوانمردی]]"<ref>شیخ صدوق، الامالی، ص ۲۲۱؛ معانی الأخبار، ص ۱۹۱ - ۱۹۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۵۵۴ - ۵۵۵؛ الکافی، ج ۲، ص ۵۶ و شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۸۰.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۳.</ref>.
| |
| | |
| ==[[قناعت]]؛ از بایستگی‌های [[ایمان]]==
| |
| *[[نقل]] شده که [[پیامبر]]{{صل}} فرموده است: "سزاوار است که [[مؤمن]]، هشت [[خصلت]] داشته باشد: داشتن [[وقار]] در ناملایمات؛ [[شکیبایی]] در [[بلا]]؛ [[شکر]] در هنگام [[گشایش]]؛ [[قناعت]] به آن‌چه [[خداوند متعال]] به او داده است؛ [[ستم]] نکردن به [[دشمنان]]؛ مزاحم [[دوستان]] نشدن؛ در [[رنج]] بودن تن و در [[آسایش]] بودن [[مردم]] از او"<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۵۴؛ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۴۰۶؛ مکارم الاخلاق، ص ۴۳۴ و محمد بن ادریس حلی، مستطرفات السرائر، ص ۶۱۶.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۳.</ref>.
| |
| *همچنین آن [[حضرت]] فرموده است: "... [[مالی]] سودمندتر از [[قناعت]] نیست و [[آدمی]] باید با [[مال]] اندکی که [[زندگی]] را [[کفایت]] می‌کند، بسازد و از زیاده خواهی دست باز دارد..."<ref>الهیثمی، مجمع الزوائد، ج ۱۰، ص ۲۵۶؛ الطبرانی، المعجم الاوسط، ج ۷، ص ۸۴: المتقی الهندی، کنز العمال، ج ۳، ص ۳۹۳ و جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۱۷۱.</ref>. و همچنین از ایشان [[نقل]] شده است: "قانع باش تا [[شکر]] گزارترین [[مردم]] باشی"<ref>مجموعه ورام، ج ۱، ص ۱۶۳؛ ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۱۸ و کنزالعمال، ج ۱۵، ص ۸۸۲.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۴.</ref>.
| |
| | |
| ==[[قناعت]]، از ویژگی‌های [[عقل]]==
| |
| *[[پیامبر خاتم]]{{صل}} فرموده‌اند: "[[خداوند]]، [[عقل]] را از نوری [[ذخیره]] و [[پنهان]] در [[علم]] ازلیِ خود آفرید و هیچ [[پیامبر]] فرستاده شده و [[فرشته]] مقرّبی را بر آن [[آگاه]] نساخت؛ مگر آنکه [[دانش]] را [[جان]] آن؛ [[فهم]] را روحش؛ [[زهد]] را سرش؛ [[حیا]] را چشمانش؛ [[حکمت]] را زبانش؛ مهر را همّتش؛ و [[رحمت]] را دلش قرار داد و آن گاه ده چیز را در وی جا داد و او را به سبب آنها [[توانایی]] بخشید: [[یقین]]، [[ایمان]]، [[راستی]]، [[آرامش]]، [[اخلاص]]، [[مدارا]]، [[بخشش]]، [[قناعت]]، [[تسلیم]] بودن و سپاسگزاری"<ref>ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۹۷؛ امالی طوسی، ص ۵۴۲؛ روضة الواعظین، ج ۱، ص ۳ و معانی الاخبار، ص ۳۱۲.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۴.</ref>.
| |
| | |
| ==آثار [[قناعت]]==
| |
| #'''در [[دنیا]] :''' آن [[حضرت]] در این باره فرموده است: "کسی که به اندک [[قناعت]] کند، از بسیار (و زیاد) بی‌نیاز شود و کسی که به بسیار بی‌نیاز نشود، به چیز اندک و پست [[نیازمند]] شود"<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج ۱، ص ۳۰۱؛ علامه حلی، کشف الیقین، ص ۱۸۲ - ۱۸۳ و بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۴۲۲.</ref>. همچنین آن [[حضرت]]، درباره [[روحیه]] [[آزمندی]] در برخی [[انسان‌ها]] فرموده است: "دو آزمند، (هیچ گاه) سیر نمی‌شوند: جویای [[دنیا]] و جویای [[دانش]]؛ پس، کسی که از [[دنیا]] به آن‌چه [[خداوند]] برایش [[حلال]] کرده است، [[قناعت]] کند، سالم می‌ماند"<ref>الکافی، ج ۱، ص ۴۶؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۳۲۸؛ ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج ۴، ص ۷۷ و شهید ثانی، منیة المرید، ص ۱۳۸.</ref>. [[نبی گرامی]] [[اسلام]]{{صل}} در [[روایت]] دیگری، از آثار ([[دنیایی]]) [[قناعت]] این چنین یاد می‌فرماید: "هر کس به [[زندگی]] اندک [[قناعت]] کند، [[خداوند]] به عمل‌اند ک او [[راضی]] خواهد شد و هر کس دنبال [[مال]] [[حلال]] برود، [[زندگی]] بر او آسان می‌شود و [[دنیا]] را به [[خوشی]] می‌گذراند"<ref>بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۶۳؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج ۲، ص ۱۳۵ و حرانی، حسن بن شعبه، تحف العقول، ص ۵۷.</ref>. آن [[حضرت]] [[قناعت]] را مایه آسودگی [[انسان]] می‌دانست<ref>اعلام الدین، ص ۳۴۱ و بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۸۵.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۴-۵۷۵.</ref>.
| |
| #'''در عقبی ([[آخرت]]):''' [[ابوذر]] می‌گوید: "روزی به [[پیامبر اسلام]] گفتم: ای [[رسول خدا]]! آیا آن کسانی که از [[خدا]] ترسان‌اند و در مقابل وی [[فروتنی]] می‌ورزند و ذکر [[خدا]] را بسیار می‌گویند؛ آنان به سوی [[بهشت]] [[سبقت]] می‌گیرند؟ [[پیغمبر]]{{صل}} فرمود: "نه! بلکه آنان فقرای مسلمین‌اند. مراد از فقرای [[مسلمین]]، آن مؤمنی است که به [[حلال]] اندک [[قناعت]] می‌کند و آنها پای بر گردن [[مردم]] می‌گذارند تا به [[بهشت]] می‌رسند؛ پس نگهبانان جنّت به آنها می‌گویند: آیا به حساب شما رسیدگی شده است؟" می‌گویند: "ما به چه چیز [[محاسبه]] شویم؟ [[مالی]] نداشتیم تا با آن [[ستم]] یا [[عدالت]] کنیم و از [[دنیا]] چیزی به دست ما نرسیده بود تا امساک کرده، آن را نگه داریم یا آن را میان [[مردم]] پخش کنیم؛ ما فقط پروردگارمان را می‌پرستیدیم تا آن زمان که ما را به سرای جاودان خواند و ما هم او را [[اجابت]] کردیم و بدین [[جهان]] آمدیم"<ref>اعلام الدین، ص ۱۹۵؛ امالی طوسی، ص ۵۳۲، مجموعه ورام، ج ۲، ص ۵۷ و مکارم الاخلاق، ص ۴۶۳.</ref>. " همچنین آن [[حضرت]] روزی خطاب به [[راوی]] این [[حدیث]] فرمود: "به آن‌چه به تو داده شده است، [[قناعت]] کن تا [[حسابرسی]]، بر تو آسان شود"<ref>بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۸۹؛ ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۶۲ و اعلام الدین، ۳۴۴.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[قناعت (مقاله)|قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۵.</ref>.
| |
| | |
| ==[[جایگاه]] شخص قانع نزد [[خداوند متعال]]==
| |
| *[[پیامبر خدا]]{{صل}} فرموده است، [[خداوند]] می‌فرماید: "[[جوان]] [[معتقد]] به [[قضا و قدر]] من؛ [[خشنود]] از کتاب من؛ [[قناعت]] کننده به روزی من و رها کننده خواسته‌های [[نفس]] به خاطر من، یکی از [[فرشتگان]] من است"<ref>مجموعه ورام، ج ۱، ص ۳۷ و کنزالعمال، ج ۱۵، ص ۷۸۶.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[ قناعت (مقاله)| قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۷۵.</ref>.
| |
| | |
| == پرسش‌های وابسته ==
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| {{فهرست اثر}}
| |
| {{ستون-شروع|7}}
| |
| * [[آثار [[قناعت]]
| |
| * [[اعتدال مالی]]
| |
| * [[حرص]]
| |
| * [[خوردن عادت]]
| |
| * [[ستایش [[قناعت]]
| |
| * [[عزت]]
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:152259.jpg|22px]] [[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]]، [[ قناعت (مقاله)| قناعت]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:سیره پیامبر خاتم]]
| |
| [[رده:فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]
| |
| [[رده:قناعت]]
| |
| [[رده:فضایل اخلاقی]]
| |
