امامت از دیدگاه امامیه: تفاوت میان نسخه‌ها

در منظومه دینی شیخ مفید و [[مکتب کلامی]] او، بحث ضرورت وجود امام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و از این‌رو، نیازمند مطالعه و بررسی است. از دیدگاه شیخ مفید، امامان «[[قائم مقام]]» [[پیامبران]] در [[تنفیذ احکام]] و برپا داشتن [[حدود الهی]] و [[پاسداری]] از [[شرایع]] و [[تربیت]] بشرند. از این‌رو، [[شیخ مفید]] تأکید بیشتری به نقش [[امام]] در [[جامعه]] [[مؤمنان]] به عنوان [[ریاست]] [[اجتماع]] [[دینی]] دارد؛ از اینجا بود که [[متکلمان]] امامی در این دوره در تداوم [[اندیشه]] [[فضل بن شاذان]]، [[ضرورت وجود امام]] را از راه [[قاعده لطف]] تبیین و اصول [[امامت]] را از این راه باز اندیشی می‌کردند. در این دیدگاه وجود «[[تکلیف]]» عقلاً ضرورت وجود امام را توضیح می‌دهد و [[تعیین امام]] را از سوی [[خداوند]] [[واجب]] می‌سازد. در جایگاهی که شیخ مفید و شاگردانش برای امام به عنوان ریاست جامعه مؤمنان قائلند، [[وجود امام]] برای [[مصالح دینی]] مؤمنان [[پیش‌بینی]] شده، و به این سبب، با ثبوت «تکلیف»، بر خداوند واجب است که بر مبنای [[لطف]] عمل کند و امام را که وجودش برای وجود تکلیف ضروری است، تعیین کند. در این [[تفسیر]] از وجود امام، امام تنها یک [[مفسر قرآن]] و [[سنت نبوی]] نیست، بلکه به عنوان [[رییس]] [[جامعة]] مؤمنان، کسی است که دارای نفاذ [[امر و نهی]] است و طاعتش مفروض است و از این‌رو، ریاست او، ریاست مطلقه به حساب می‌آید. صرف وجود چنین کسی در هنگامی که از [[وجوب]] تکلیف و ثبوت آن سخن گفته می‌شود، برای مؤمنان امری واجب است، چه، مقتضای لطف [[باری تعالی]] است. بر این اساس، [[تصرف امام]] در [[امت]]، لطف است و [[مصلحت دینی]] آنان را در بر دارد. متکلمان در [[استدلال]] به قاعده لطف، افزون بر ثبوت [[تکلیف عقلی]]، ارتفاع [[عصمت]] را نیز شرط کرده‌اند، به این معنا که هنگامی می‌توان بر وجود امام به عنوان لطف تأکید کرد که [[مکلفان]] از عصمت برخوردار نباشند و از این‌رو، برای انجام دادن واجب و [[امتناع]] از [[قبیح]]، به وجود رییس نیازمند باشند. طبعاً برای چنین رییسی عصمت ضروری است، چه، مقتضای درونمایه قاعده لطف است و از آنجا که تنها خداوند کاشف از [[عصمت امام]] است، امت را به [[انتخاب]] کردن [[امام]] راهی نیست و بنابراین، نمی‌توان بر پایه [[استدلال]] به وجود [[امامت]] به عنوان [[ریاست]] [[الهی]] [[جامعه]] [[مؤمنان]]، برای «[[اختیار]]» جامعه مؤمنان، شأنی در [[انتخاب امام]] مفروض دانست؛ زیرا جدا از [[لطف]] و [[نص]]، [[کشف]] [[عصمت امام]] نیز از سوی [[مردم]] امکان‌ناپذیر است. بر این اساس، طبق [[قاعده لطف]] که [[متکلمان]] امامی بر مبنای آن منظومه امامت را در دوره‌های [[شیخ مفید]] و شاگردانش تنظیم کردند، با ثبوت عدم [[عصمت]] در یک شخص، نمی‌توان از [[انتخاب]] او از سوی مردم و [[دینی]] بودن ریاست مطلقه وی و نیز ابتنای آن بر [[مصالح دینی]] مؤمنان سخن گفت؛ زیرا براساس این قاعده، به صرف وجود مصالح دینی در ریاست امام، وجود و تعیین و عصمت او [[ضرورت]] می‌یابد و بر [[خدا]] [[واجب]] می‌شود که از باب لطف او را تعیین کند.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۲۶۹.</ref>.

* [[موارد اختلافی امامیه و اهل سنت در مورد امامت چیست؟ (پرسش)]]

== جستارهای وابسته ==  

* [[ولایت]]

* [[امامان از اهل بیت پیامبر خاتم]]

=='''[[:رده:آثار امامت|منبع‌شناسی جامع امامت]]'''==

* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت|کتاب‌شناسی امامت]]؛

* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های امامت|مقاله‌شناسی امامت]]؛

* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های امامت|پایان‌نامه‌شناسی امامت]].  

==پانویس==