بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{خرد}} | {{خرد}} | ||
'''[[امامت]]''' محوری‌ترین جایگاه و نقش را در منظومه اندیشه کلامی [[شیعه]] [[امامیه]] داراست. اعتقاد به «[[نص]]» و «[[عصمت]]» از یک سو، و نقشی که [[امامیه]] برای [[جایگاه معنوی امام]]؛ یعنی [[مرجعیت دینی|مرجعیت انحصاری دینی]] [[امامان]] قائل بوده‌اند، می‌تواند نشانگر اهمیت این جایگاه باشد. از دیگر سو دست کم در میان برخی گرایشها و محافل امامی، [[مقام امامت]] بستری برای بحث از [[ویژگی‌های خاص امام]] تحت عنوان [[طبیعت مقام امامت]] و [[قلمرو علم امام|حدود علم]] و [[قلمرو قدرت امام|قدرت امام]] فراهم می‌کرده است. در این میان، ارائه نظامی از جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، فرجام‌شناسی و تاریخ با تکیه بر جایگاه و [[نقش تکوینی امام]]، از سوی برخی محافل علمی و دینی [[امامیان]]، اهمیت بحث [[امامت]] را بیشتر آشکار می‌کند. آنچه در اینجا مورد نظر است، تفکر [[امامیه]] در باب [[امامت]] پس از استقرار و شکل‌گیری [[امامیه]] و آن هم در قالب [[مذهب اثناعشری]] در سالهای پس از ۲۶۰ق "سال درگذشت [[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{ع}}" است، یعنی دوره‌ای که به دوره [[غیبت صغری]] "۲۶۰-۳۲۹ق" شناخته می‌شود؛ گرچه برای تبیین [[جایگاه امام]] و نقش [[امامت]] در این مذهب، بررسی پیشینه تاریخ تشیع از سده ۱ق ضروری به نظر می‌رسد. در این دوره و پس از آن، با کوشش متکلمان بزرگی چون [[ابن قبه رازی]] و متکلمان [[خاندان نوبختی]] و همچنین متکلمان نامداری؛ چون: [[شیخ مفید]] و شاگردش [[سید مرتضی]] و سرانجام [[شیخ طوسی]]، سنتهای دینی و فکری - کلامی [[امامیه]] در [[دوره حضور امامان]]{{عم}} و فعالیت فرقه‌های مختلف امامی، در یک نظام کلامی‌نوین بازسازی شد. به نظر می‌رسد که اختلافات دینی و کلامی بر سر | '''[[امامت]]''' محوری‌ترین جایگاه و نقش را در منظومه اندیشه کلامی [[شیعه]] [[امامیه]] داراست. اعتقاد به «[[نص]]» و «[[عصمت]]» از یک سو، و نقشی که [[امامیه]] برای [[جایگاه معنوی امام]]؛ یعنی [[مرجعیت دینی|مرجعیت انحصاری دینی]] [[امامان]] قائل بوده‌اند، می‌تواند نشانگر اهمیت این جایگاه باشد. از دیگر سو دست کم در میان برخی گرایشها و محافل امامی، [[مقام امامت]] بستری برای بحث از [[ویژگی‌های خاص امام]] تحت عنوان [[طبیعت مقام امامت]] و [[قلمرو علم امام|حدود علم]] و [[قلمرو قدرت امام|قدرت امام]] فراهم می‌کرده است. در این میان، ارائه نظامی از جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، فرجام‌شناسی و تاریخ با تکیه بر جایگاه و [[نقش تکوینی امام]]، از سوی برخی محافل علمی و دینی [[امامیان]]، اهمیت بحث [[امامت]] را بیشتر آشکار می‌کند. آنچه در اینجا مورد نظر است، تفکر [[امامیه]] در باب [[امامت]] پس از استقرار و شکل‌گیری [[امامیه]] و آن هم در قالب [[مذهب اثناعشری]] در سالهای پس از ۲۶۰ق "سال درگذشت [[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{ع}}" است، یعنی دوره‌ای که به دوره [[غیبت صغری]] "۲۶۰-۳۲۹ق" شناخته می‌شود؛ گرچه برای تبیین [[جایگاه امام]] و نقش [[امامت]] در این مذهب، بررسی پیشینه تاریخ تشیع از سده ۱ق ضروری به نظر می‌رسد. در این دوره و پس از آن، با کوشش متکلمان بزرگی چون [[ابن قبه رازی]] و متکلمان [[خاندان نوبختی]] و همچنین متکلمان نامداری؛ چون: [[شیخ مفید]] و شاگردش [[سید مرتضی]] و سرانجام [[شیخ طوسی]]، سنتهای دینی و فکری - کلامی [[امامیه]] در [[دوره حضور امامان]]{{عم}} و فعالیت فرقه‌های مختلف امامی، در یک نظام کلامی‌نوین بازسازی شد. به نظر می‌رسد که اختلافات دینی و کلامی بر سر [[تعیین جانشین امامان]]{{عم}} و یا اختلافات دیگر در باب طبیعت [[مقام امامت]] که تاریخ پرفراز و نشیب [[امامیه]] پس از عصر [[امام باقر]]{{ع}} و [[امام صادق]]{{ع}} شاهد آن بود، بسی گسترده‌تر از آن بوده است که [[امامیه]] را عنوان کلی برای جریان اصلی [[شیعه]] و با اعتقادات مرزبندی شده مشخص تصور کنیم که احیاناً دچار شکافهایی به صورت پیدایش فرق مختلف در درون خود می‌شده است، اما به هر حال [[شیخ مفید]] بر اساس چنین دریافتی از تاریخ تحولات [[مذهب امامی]] در العیون و المحاسن <ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ص:۲۹۶ بر خلاف اوائل المقالات للشیخ المفید، ص ۴۶.</ref> حتی فرقی مانند [[کیسانیه]] را در داخل [[مذهب امامی]] معرفی کرده، و [[امامیه]] را عنوان جامعی برای گروههایی دانسته است که به طور کلی به [[وجوب امامت]] و [[وجوب عصمت|عصمت]] و [[وجوب نص]] معتقدند. با این وصف، طبیعی است که پس از استقرار [[مذهب دوازده امامی]]، میراث مشترک فرق مختلف امامی در طول سده‌های ۲ و ۳ق مورد عنایت قرار گیرد <ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>. | ||
==امامت پس از رحلت امام عسکری== | ==امامت پس از رحلت امام عسکری== | ||