معاذ بن جبل: تفاوت میان نسخه‌ها

==معاذ بن جبل و [[حکومت]] یمن==

==آیا [[رسول خدا]]{{صل}} به سبب حرف معاذ بن جبل [[خدا]] را [[سپاس]] گفت؟!==

[[احمد بن حنبل]] می‌نویسد: رسول خدا هنگام فرستادن معاذ بن جبل به [[یمن]] از او پرسید: اگر بخواهی بین [[مردم]] [[قضاوت]] کنی، چگونه و با چه میزانی قضاوت می‌کنی؟ معاذ پاسخ داد: "[[کتاب خدا]] را [[میزان]] قرار می‌دهم". حضرت به او فرمود: "اگر آن [[حکم]] در [[قرآن]] نبود، چه می‌کنی؟" معاذ گفت: "در این صورت، [[سنت رسول خدا]]{{صل}} را ملاک قرار می‌دهم". حضرت فرمود: "اگر آن حکم در [[سنت]] من نبود چگونه قضاوت می‌کنی؟" معاذ گفت: "طبق [[اجتهاد]] و نظر شخصی خود عمل می‌کنم". [[راوی]] می‌گوید: در این هنگام [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به سینه خود زد و فرمود: "سپاس خدای را که فرستاده پیامبرش را در آنچه رسول خدا به آن [[راضی]] است، موفق کرد"<ref>مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۵، ص۲۳۰.</ref>.

[[ابن حزم آندلسی]] می‌نویسد: دلیل جعلی بودن روایت این است که با توجه به [[آیه]] {{متن قرآن|اتَّبِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَلَا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ}}<ref>«از آنچه از سوی پروردگارتان به سوی شما فرو فرستاده شده است پیروی کنید و جز وی از سرورانی (دیگر) پیروی نکنید؛ اندک پند می‌پذیرید» سوره اعراف، آیه ۳.</ref> و آیه {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم » سوره مائده، آیه ۳.</ref> و آیه {{متن قرآن|مَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ}}<ref>«هر که از احکام خداوند پا فراتر نهد بی‌گمان به خویش ستم کرده است» سوره طلاق، آیه ۱.</ref> و با توجه به روایتی که از ایشان در [[نهی]] و [[تحریم]] [[اعمال]] [[رأی]] و نظر شخصی در [[دین]] وارد شده، این موضوع، محال است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به معاذ بن جبل فرموده باشد، اگر حکمی را در [[قرآن]] و [[سنت]] نیافتی چه می‌کنی؟ علاوه بر اینکه اگر چنین گفتاری را [[پیامبر خدا]]{{صل}} فرموده باشد، از دو حال خارج نیست:

زمانی که [[رسول اکرم]]{{صل}} معاذ را به [[قضاوت]] [[منصوب]] فرمود، در نامه‌ای به وی و [[اهل]] [[یمن]] نوشت: "من معاذ بن جبل را به [[تقوای الهی]] و عمل به [[کتاب خدا]] و [[سنت]] رسولش امر و به او سفارش کردم که برای آنان پدری [[مهربان]] باشد و در رسیدگی به امور آنان صلاح‌شان را در نظر بگیرد و به [[نیکوکار]]، [[پاداش نیک]] دهد و با [[نرمش]]، [[حق دیگران]] را از [[انسان]] [[بدکار]] بگیرد. من معاذ را به عنوان [[سرپرست]] شما و کسی که تمامی امور شما را به صورت کامل در دست داشته باشد، [[منصوب]] نکرده‌ام بلکه او را به عنوان [[برادر]] و [[تعلیم]] دهنده شما و کسی که [[امر الهی]] را [[اجرا]] کند و [[مطیع]] امر الهی باشد و به [[حق]] عمل کند، منصوب کرده‌ام؛ بنابراین در پنهان و آشکار از او [[اطاعت]] کنید؛ اگر درباره امری [[نزاع]] و یا در [[حکم]] آن، [[شک]] کردید، [[حکم]] آن را به سخن [[خدا]] و [[قرآن]] برگردانید و ملاک عمل‌تان [[خداوند]] و کتابش باشد. اگر درباره حکم مسئله ای [[اختلاف]] داشتید، اگر به خدا و [[روز قیامت]] [[ایمان]] دارید، باید به [[حکم خداوند]] و [[رسول]] او عمل کنید، زیرا این برای شما بهتر و نیکوتر است"<ref>الوثائق السیاسیة، محمد حمید الله، ص۲۱۲-۲۱۵؛ مکاتیب الرسول، احمدی میانجی، ج۲، ص۵۹۴-۵۹۵.</ref>.<ref>[[اکبر روستایی|روستایی، اکبر]]، [[معاذ بن جبل (مقاله)|مقاله «معاذ بن جبل»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۲۱-۳۲۲.</ref>

==عملکرد معاذ بن جبل در مقابل [[اهل بیت]]{{عم}}==

مرحوم اردبیلی به نقل از [[محمد بن عیسی]] می‌نویسد: روایت شده که وی از [[اصحاب]] [[صحیفه]] ملعونه<ref>چهارده نفر از منافقان که در میان اصحاب رسول خدا{{صل}} بودند، پیمانی را امضا کردند که اگر پیامبر اکرم{{صل}} از دنیا رفت، نگذارند خلافت به اهل بیت ایشان برسد؛ آنان این پیمان نامه را به ابوعبیده جراح دادند که در کنار کعبه دفن کند. اهل بیت{{عم}} از این پیمان به صحیفه ملعونه تعبیر کرده‌اند.</ref> است<ref>جامع الرواة، ج۲، ص۲۲۵؛ طرائف المقال، سید علی بروجردی، ج۲، ص۱۴۷.</ref>. نقل شده، در سخنانی که بین [[امام علی]]{{ع}} و [[طلحه]] در [[جنگ جمل]] رد و بدل شد، طلحه<ref>در واقع طلحه نیز بیعت با ابوبکر را پذیرفته بود، چنانکه می‌گوید: چه کنیم با ادعای ابوبکر و عمر و اصحابش که او را تصدیق کردند...؛ یعنی ما بیعت کرده‌ایم و دیگر نمی‌توانیم کاری بکنیم.</ref> گفت: "چه کنیم با ادعای [[ابوبکر]] و [[عمر]] و اصحابش که او را [[تصدیق]] کردند و بر گفتار او [[شهادت]] دادند در آن روزی که تو را به [[اجبار]] می‌آوردند و در گردنت طنابی بود و به تو گفتند: [[بیعت]] کن و تو در مقابل آنان به [[فضائل]] و سوابق خود [[استدلال]] کردی و همه تو را تصدیق کردند. ولی بعد از آن [[ابو بکر]] ادعا کرد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} شنیده است که گفته: [[خداوند]] نخواسته است [[نبوت]] و [[خلافت]] برای ما [[اهل بیت]] جمع شود و عمر و [[ابوعبیده جراح]] و سالم و معاذ بن جبل هم او را تصدیق کردند؟!"<ref>کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص۲۰۳.</ref>.<ref>[[اکبر روستایی|روستایی، اکبر]]، [[معاذ بن جبل (مقاله)|مقاله «معاذ بن جبل»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۲۳-۳۲۴.</ref>

===اعتراف معاذ بن جبل به شرکت در [[سقیفه]]===

ابان می‌گوید: از [[سلیم بن قیس]] شنیدم که می‌گفت: از [[عبدالرحمن بن غنم ازدی ثمالی]] ـ [[پدر]] [[زن]] معاذ بن جبل ـ شنیدم که گفت، معاذ بن جبل با [[بیماری]] [[طاعون]] از [[دنیا]] رفت. روزی که مُرد نزد او حاضر بودم، در حالی که [[مردم]] به طاعون گرفتار بودند. وقتی به حال [[احتضار]] افتاد، در خانه کسی جز من نزد او نبود و این در [[زمان]] [[حکومت]] [[عمر بن خطاب]] بود. از او شنیدم که می‌گفت: وای بر من! وای بر من! وای بر من! وای بر من!

گفتم: [[هذیان]] می‌گویی؟! گفت: "ای پسر غنم، به [[خدا]] قسم، هذیان نمی‌گویم. اینها [[پیامبر]] و علی بن ابی طالب هستند که می‌گویند: ای معاذ بن جبل، [[بشارت]] باد بر تو و اصحابت به [[آتش]] که گفتید: اگر پیامبر از [[دنیا]] رفت یا کشته شد، [[خلافت]] را از [[علی]] می‌‌گیریم که هرگز به آن نرسد. تو و عتیق و عمر و [[ابوعبیده]] و سالم". گفتم: ای معاذ بن جبل، این چه زمانی بود؟

===معاذ بن جبل و [[خواندن نماز]] بر [[ابوعبیده جراح]]===

[[طبرانی]]، از علمای [[اهل تسنن]]، می‌نویسد: [[ابو عبیدة بن جراح]] به سبب طاعونی که در عمواس فراگیر شده بود، در ۵۸ سالگی مرد و معاذ بن جبل بر او [[نماز]] خواند<ref>المعجم الکبیر، طبرانی، ج۱، ص۱۵۵.</ref>.<ref>[[اکبر روستایی|روستایی، اکبر]]، [[معاذ بن جبل (مقاله)|مقاله «معاذ بن جبل»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۲۷.</ref>

#معاذ به [[حضرت ابراهیم]] [[تشبیه]] شده است: [[فروه]] اشجعی می‌گوید: کنار [[ابن مسعود]] نشسته بودیم که گفت: به [[راستی]] معاذ [[پیشوایی]] [[مطیع خدا]] و حق‌گرا بود و از [[مشرکان]] نبود". گفتم: ای اباعبدالرحمن، خداوند این جمله را درباره حضرت ابراهیم{{ع}} فرموده است (این جمله اختصاص به ایشان دارد)! ابن مسعود دوباره حرفش را تکرار کرد؛ وقتی دیدم او عمد این جمله را تکرار می‌کند، [[سکوت]] کردم. ابن مسعود گفت: "آیا می‌دانی منظور از "[[امت]]" و "[[قانت]]" در این [[آیه]] چیست؟" گفتم: [[خدا]] بهتر می‌داند؛ گفت: "منظور از "[[امت]]" کسی است که خیر را می‌داند و پیشوای خیر می‌شود و به او [[اقتدا]] می‌شود و "[[قانت]]" کسی است که [[مطیع]] [[خداوند]] باشد و معاذ بن جبل نیز چنین بود. او [[تعلیم]] دهنده [[خیر و خوبی]] و مطیع خداوند و رسولش بود"<ref>الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۴۰۷.</ref>.

در نقل دیگری چنین آمده؛ [[مسروق]] می‌گوید: نزد [[ابن مسعود]] بودیم. او [[آیه قرآن]] را این گونه قرائت کرد: {{عربی|"إن معاذا كان أمه فانتالله"}}؛ به [[راستی]] [[معاد]] [[پیشوایی]] مطیع و حق‌گرا بود. [[فروة بن نوفل]] گفت: "فراموش کرده‌ای؟! (آیه این گونه نیست)". ابن مسعود گفت: "نه فراموش نکرده‌ام؛ ما معاذ بن جبل را به [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} [[تشبیه]] می‌کنیم<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۶، ص۱۰۸.</ref>.<ref>[[اکبر روستایی|روستایی، اکبر]]، [[معاذ بن جبل (مقاله)|مقاله «معاذ بن جبل»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۲۷-۳۳۰.</ref>