|
|
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}}
| | #تغییر_مسیر [[تفسیر عصر صحابه]] |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[تفسیر صحابه در علوم قرآنی]]</div>
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| [[تفسیر]] [[قرآن‌کریم]] در عصر [[صحابه]] و برداشت آنان از [[قرآن]]، مبتنی بر [[روایات]] و [[احادیث]] و تقریر [[نبی اکرم]]{{صل}} بود؛ لذا به شکلی ساده بیان می‌شد و در [[حقیقت]] جزئی از علم‌الحدیث بود که از نیمه دوم [[قرن اول هجری]] بیشتر [[قوّت]] گرفت.
| |
| | |
| بعضی از صحابه مانند [[ابن‌عباس]] و [[ابن‌مسعود]] در تفسیر، [[اجتهاد]] و روش ویژه‌ای داشته‌اند؛ لذا [[بانی]] و مؤسس [[مکاتب تفسیری]] شمرده شده‌اند؛ اما اجتهاد و روش آنها در [[تفسیر قرآن]] با یکدیگر هماهنگ، و با تفسیر و تقریر [[پیامبر]]{{صل}} موافق بود.
| |
| | |
| برخی از [[اهل‌سنت]] مانند [[حاکم نیشابوری]] و [[زرقانی]] معتقدند صحابه خود [[شاهد]] [[وحی]] و [[نزول قرآن]] بوده‌اند و سخن آنان در زمینه تفسیر، [[حکم]] [[روایت]] مرفوع را دارد و مانند [[روایات پیامبر]]{{صل}} معتبر است.
| |
| | |
| برخی دیگر مانند [[نووی]] و استادش [[ابن‌صلاح شهرزوری]] [[تفسیر صحابه]] را در باره [[اسباب نزول]] معتبر می‌دانند؛ زیرا در آن، مجالی برای ارائه [[رأی]] نبوده است.
| |
| | |
| در مقابل، [[علمای امامیه]]، صحابه را مانند [[مردم]] دیگر می‌دانند که میان ایشان [[عادل]]، [[فاسق]]، [[منافق]] و... یافت می‌شود، و [[حدیث]] مجعول {{متن حدیث|أَصْحَابِي كَالنُّجُومِ بِأَيِّهِمُ اِقْتَدَيْتُمُ اِهْتَدَيْتُمْ}} را از مفتریات، و بسیاری از [[اصحاب]] [[رسول]]{{صل}} که پس از [[وفات]] آن [[حضرت]] با [[بیعت نکردن]] با [[علی]]{{ع}} و ضایع کردن [[حق]]، به او [[ظلم]] کردند، از جاده [[عدالت]] [[منحرف]] می‌دانند. بنابراین از نظر [[شیعه]]، قول صحابه چه در تفسیر و چه غیر تفسیر، اعتباری ندارد؛ مگر آنکه به صورت روایت از پیامبر{{صل}} نقل شده باشد.
| |
| | |
| منابع صحابه در تفسیر قرآن عبارتند از: قرآن؛ [[سنت]]؛ گفتار [[امیر مؤمنان]]{{ع}}؛ اجتهاد و [[استنباط]]؛ [[اخبار]] [[اهل کتاب]]؛ اشعار؛ [[ادبیات عرب]] [[جاهلی]].
| |
| | |
| مشخصات تفسیر در [[عهد]] صحابه:
| |
| #در [[زمان]] صحابه همه قرآن تفسیر نشده بود؛ بلکه آن بخش که تا آن زمان، نیازمند توضیح بود، تفسیر شد. و [[مسلمانان]] هرچه از عهد [[رسالت]] دورتر شدند، حجم [[پرسش‌ها]] و کنجکاوی‌های آنان بیشتر و گسترده‌تر شد؛ لذا دامنه تفسیر هم تا [[زمان]] تدوین [[تفسیر]] گسترش یافت. | |
| #اختلاف‌نظر [[تفسیری]] میان [[صحابه]] کم بود.
| |
| #صحابه به معنای اجمالی [[آیات]] اکتفا می‌کردند و [[قرآن]] به شکلی ساده تفسیر می‌شد.
| |
| #به توضیح معانی لغوی و احیاناً یادکردن [[سبب نزول]] بسنده می‌شد.
| |
| #گاهی از [[قرآن مجید]] [[استنباط]] [[فقهی]] شده است.
| |
| #هنوز تفسیر به‌صورت مدون در نیامده بود. البته برخی از صحابه پاره‌ای از مطالب تفسیری را در مصاحف خود گنجاندند.
| |
| #تفسیر، بخشی از [[حدیث]] بود و شکل [[منظم]] و مستقلی نداشت.
| |
| #به‌دلیل [[اطمینان]] و [[شناخت]] [[سند روایت]]، تحقیقی صورت نمی‌گرفت و گاهی به [[شهادت]] [[شهود]] استناد می‌شد.
| |
| #در [[تفسیر صحابه]] به جز درباره [[جانشینی پیامبر]]{{صل}} درباره آرا و [[عقاید]] مختلف [[مذاهب]]، هیچ تفسیری یافت نمی‌شود.
| |
| #در [[عهد]] صحابه از روش تفسیری قرآن به قرآن نیز استفاده شده است<ref>زرکشی، محمد بن بهادر،البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)،جلد۲،صفحه ۱۵۷؛ کمالی دزفولی، علی، شناخت قرآن،صفحه ۳۷۵؛ جلالیان،حبیب الله،تاریخ تفسیرقرآن کریم،صفحه (۴۶-۵۹)؛ زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن،جلد۲،صفحه ۱۶؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن،جلد۴،صفحه ۲۰۸؛ طباطبایی، محمد حسین، قرآن دراسلام،صفحه ۷۳؛ حجتی، محمد باقر، سه مقاله درتاریخ تفسیرونحو،صفحه ۲۲؛ مصاحب، غلام حسین، دائرة المعارف فارسی،جلد۲،صفحه ۱۵۵۴</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۹۶.</ref>
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| {{مدخل‌های وابسته}}
| |
| * [[تفاسیر تابعین تابعین]]
| |
| * [[تفاسیر تک نگار]]
| |
| * [[تفاسیر عصر جدید]]
| |
| * [[تفاسیر عصر کهن]]
| |
| * [[تفسیر اجتهادی]]
| |
| * [[تفسیر اجمالی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر اِعراب]]
| |
| * [[تفسیر باطنی]]
| |
| * [[تفسیر پلورالیستی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر تبیینی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر تحلیلی]]
| |
| * [[تفسیر تدبری قرآن]]
| |
| * [[تفسیر تمسکی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر در عصر تابعین]]
| |
| * [[تفسیر در عصر تدوین]]
| |
| * [[تفسیر در عصر پیامبر خاتم]]
| |
| * [[تفسیر درایی]]
| |
| * [[تفسیر زبدة البیان]]
| |
| * [[تفسیر سکولاریستی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر سیستمی]]
| |
| * [[تفسیر عبدالله بن عباس]]
| |
| * [[تفسیر قرآن به قرآن]]
| |
| * [[تفسیر لفظی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر لیبرالیستی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر مأثور]]
| |
| * [[تفسیر مجمل به مبین]]
| |
| * [[تفسیر مطلق به مقید]]
| |
| * [[تفسیر معتزلیان جدید]]
| |
| * [[تفسیر معنا]]
| |
| * [[تفسیر معنوی قرآن]]
| |
| * [[تفسیر موضوع]]
| |
| * [[تفسیر وجوه قرآن]]
| |
| * [[تفسیر ترتیبی]]
| |
| * [[تفسیر مزجی]]
| |
| * تفسیر موضوعی
| |
| * [[تفسیر اهل بیت]]
| |
| * [[تفسیر پیامبر خاتم]]
| |
| * [[تفسیر تابعین]]
| |
| * [[تفسیر دوران نهضت‌های اصلاحی]]
| |
| * [[تفسیر صحابه]]
| |
| * [[تفسیر عصر جدید]]
| |
| * [[تفسیر باطن قرآن]]
| |
| * [[تفسیر ظاهر قرآن]]
| |
| * [[تفسیر اهل‌سنت]]
| |
| * [[تفسیر باطنیه]]
| |
| * [[تفسیر خوارج]]
| |
| * [[تفسیر شیعه]]
| |
| * [[تفسیر متصوفه]]
| |
| * [[تفسیر اجتماعی]]
| |
| * [[تفسیر اخلاقی]]
| |
| * [[تفسیر ادبی]]
| |
| * [[تفسیر اشاری]]
| |
| * [[تفسیر به رأی]]
| |
| * [[تفسیر بیانی]]
| |
| * [[تفسیر پوزیتیویستی]]
| |
| * [[تفسیر تاریخی]]
| |
| * [[تفسیر تربیتی]]
| |
| * [[تفسیر رمزی]]
| |
| * [[تفسیر عرفانی]]
| |
| * [[تفسیر علمی]]
| |
| * [[تفسیر فقهی]]
| |
| * [[تفسیر فلسفی]]
| |
| * [[تفسیر کلامی]]
| |
| * [[آداب تفسیر قرآن]]
| |
| * [[آراء تفسیری]]
| |
| * [[اسرائیلیات در تفسیر]]
| |
| * [[اقطاب اسرائیلیات]]
| |
| * [[اقطاب وضّاعین]]
| |
| * [[اولین مدون تفسیر]]
| |
| * [[تأویل قرآن]]
| |
| * [[تدوین تفسیر قرآن]]
| |
| * [[تفاسیر قرآن]]
| |
| * [[تفسیر پذیری قرآن]]
| |
| * [[تفسیر نگاری]]
| |
| * [[تنزیل قرآن]]
| |
| * [[توقیفیت تفسیر قرآن]]
| |
| * [[جری و تطبیق]]
| |
| * [[روایات تفسیری]]
| |
| * [[روش‌های تفسیری]]
| |
| * [[سیاق عام]]
| |
| * [[شرافت تفسیر قرآن]]
| |
| * [[طرق تفسیری]]
| |
| * [[غرایب تفسیر]]
| |
| * [[فضیلت تفسیر قرآن]]
| |
| * [[قواعد تفسیر]]
| |
| * [[مبادی تفسیر]]
| |
| * [[مدارس تفسیر قرآن]]
| |
| * [[مراتب تفسیر]]
| |
| * [[مراحل تفسیر]]
| |
| * [[مصادر نقلی تفسیر]]
| |
| * [[مفسران]]
| |
| * [[مقدمات تفسیر]]
| |
| * [[مکاتب تفسیری]]
| |
| * [[منابع تفسیر]]
| |
| * [[تأویل قرآن]]
| |
| {{پایان مدخل‌های وابسته}}
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:تفسیر علمی]]
| |
| [[رده:تفسیر]]
| |
