اهل حق در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

غلوّ، طرف دیگر سکّه حلول است؛ زیرا حلول [[ذات الهی]] در شخص مستلزم [[اعتقاد]] به [[الوهیت]] آن شخص و عین غلوّ است. نشانه‌های [[غلو]] علاوه بر حلول در نوشته‌های این [[فرقه]] فراوان است. آنها علی{{ع}} را [[برتر]] از [[پیامبر]]{{صل}} می‌‌دانند با این توجیه که [[نبوت]] پوسته، و [[ولایت]] مغز و هسته است<ref>برهان الحق، ص۶۵۲</ref>. پیامبر{{صل}} بعد از [[سفر]] [[معراج]] که به کردگاری علی{{ع}} پی می‌‌برد، به او سر می‌‌سپارد و از جهلش نسبت به [[مقام]] وی عذرخواهی می‌‌کند و [[شهادت]] می‌‌دهد که او اول و آخر و [[خداوند]] در ظاهر و [[باطن]] است<ref>حق الحقایق، ص۲۰۲ـ ۲۰۵</ref>، [[سلطان]] [[اسحاق]] را که دون و [[جامه]] یا مظهر علی{{ع}} است چون جامه‌اش بعد از علی بوده، کامل‌تر می‌‌دانند<ref>آثار الحق، ص۵۳۷</ref> و بعد از [[اعلان]] تعلق هر [[روز]] از ایام هفته به یکی از هفتن، سلطان اسحاق را صاحب تجلی در همه اوقات می‌‌دانند<ref>برهان الحق، ص۳۹۴ـ ۳۹۵</ref> و پردری ور محل [[هجرت]] و [[دفن]] سلطان را [[قبله]] یارسان قرار داده‌اند<ref>حق الحقایق، ص۳۶۴</ref>. آنها همه [[رهبران]] خاندان‌های [[اهل حق]] (شامل پیر و دلیل) را دارای [[علم لدنی]] و محل تجلی ذات الهی می‌‌دانند و هر دفتری که منسوب به آنها باشد برایشان معتبر است<ref>آیین اندرز و رمز یاری، ص۱۵ به نقل از شناخت فرقه اهل حق، ص۴۹</ref> و این در حالی است که [[معصوم]] بودن [[پیامبران]] را [[انکار]] می‌‌کنند<ref>آثار الحق، ج۱، ص۱۴۹</ref>.<ref>[[عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی|سلیمانی بهبهانی، عبدالرحیم]]، [[اهل حق (مقاله)|مقاله «اهل حق»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۵۹.</ref>

رکن دیگر [[عقاید]] اهل حق تناسخ است که غالباً از آن به [[جامه]] به جامه و دون به دون یاد می‌‌کنند (دون لغت ترکی به معنای جامه است)<ref>معرفت الروح، ص۷۳، آثار الحق، ج۱، ص۳۲۵</ref>. پس از [[خلقت]] هفتن ([[جبرئیل]] و شش [[فرشته]] دیگر) از [[ذات الهی]]، آنها از [[خداوند]] درخواست کردند که [[زمین]] و [[آسمان]] و [[بندگان]] را بیافریند و [[اجابت]] خواست آنها مشروط به این شد تا هر کدام هزار یا هزار و یک دون را بپیمایند<ref>حق الحقایق، ص۴۴ـ ۴۸</ref>. [[هدف]] از تبدیل این هزار جامه، [[فرصت]] دادن به [[روح انسانی]] برای [[رسیدن به کمال]] نهایی است<ref>معرفت الروح، ص۷۰</ref>. حداکثر ضرب الاجل برای طی مراحل کمال، ۵۰هزار سال (به حساب سنواتی کره زمین) است بنابراین [[عمر]] هر قالب [[جسمانی]] [[روح]] به طور متوسط پنجاه سال است و اگر در یک قالب عمر بیشتر کند در قالب دیگر عمرش کمتر خواهد شد. مناط پنجاه هزار سال، هزار قالب بشری است، و نوزاد باید بیش از ۴۰روز عمر کند تا به عنوان یک قالب محسوب شود و اگر کمتر بود به حساب دوران [[سیر]] [[تکامل]] هزار قالب بشری نمی‌آید بلکه نوعی [[جریمه]] محسوب می‌‌شود. چنان که اگر به علت تنزل [[مقام]] به اجسامی غیر از [[بشر]] ظاهر شود ولو آن اجسام متعدد و مدت آن هم طولانی باشد به حساب سیر تکامل نخواهد آمد<ref>همان، ص۷۱</ref>. روح در هر مرتبه ای که می‌‌میرد موقتاً به [[عالم برزخ]] منتقل می‌‌گردد و توقف آن در عالم برزخ برای همه یک سان نیست. در این جامه به جامه گشتن‌ها جنس [[مذکر]] و مؤنث هرگز به هم تبدیل نخواهند شد امّا امکان تبدیل مخنّث به مذکر یا مؤنث وجود دارد<ref>همان، ص۷۳</ref>. روح یک شخص در همان [[زمان]] حیاتش بدون این که خودش هم متوجه شود بنا بر [[حکمت]] و [[مصلحت]] یا نتیجه عکس العملی، می‌‌تواند به امر [[خدا]] با یک روح دیگر تعویض گردد<ref>همان، ص۷۴</ref>. و تبعیضاتی که در [[زندگی]] مخلوق از هر حیث به ظاهر امر دیده می‌‌شود همگی روی حساب‌های دقیق نتایج [[اعمال]] قبلی و حالی و بعدی و یا [[سیر]] تکاملی هر موجودی خواهد بود<ref>همان، ص۷۵</ref> اگر [[روحی]] در قالب بشری اولیه توانست با جدّ و جهد و [[کوشش]] (یا [[تأیید الهی]]) به کمال برسد، به وصال [[حق]] و [[حقیقت]] می‌‌رسد، و الا سیر [[تکامل]] هزار عالم خود را انجام می‌‌دهد و اگر ظرف مهلت پنجاه هزار ساله (با گردش در هزار قالب) موفق به سیر تکامل هزار عالم نگردید از [[فیض]] مرتبه نهایی کمال که وصال حق است برای ابد [[محروم]] می‌‌گردد و وارد [[بهشت]] یا [[جهنم]] [[ابدی]] می‌‌گردد و جزای [[نیکی]] اعمالش در یکی از درجات مادون [[مقام]] کمال، به [[میزان]] استحقاقش داده خواهد شد، و سزای [[بدی]] اعمالش را نیز در یکی از مراتب سافل که درجات آن تا [[اسفل]] السافلین است خواهد یافت<ref>همان، ص۷۰ـ ۷۲</ref>.