|
|
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}}
| | #تغییر_مسیر [[برادری (اخوت)]] |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اخوت در قرآن]] - [[اخوت در حدیث]] - [[اخوت در فقه سیاسی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==معناشناسی==
| |
| واژه‌شناسان، [[اخوّت]] را به‌معنای [[برادری]] نَسَبی یا [[دینی]] و [[دوستی]] و [[مصاحبت]] دانسته‌اند<ref>لسان العرب، ج۱، ص۹۲، «اخ»؛ المیزان، ج۱۹، ص۲۱۱.</ref>. معنای اصلی و [[حقیقی]] "اخ" شریک در ولادت یا شیرخوارگی است که [[برادر]] نَسَبی و رضاعی را شامل می‌شود و در دیگر مفاهیم (مانند مشارکت در [[قبیله]]، کار و [[صنعت]]، [[دین]] و [[دوستی]]) به‌صورت استعاره و مجاز به‌کار رفته است<ref>الوجوه والنظائر، ج۱، ص۸۹؛ مفردات، ص۶۸، «اخ».</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>
| |
| | |
| ==اخوت و معانی آن در [[قرآن]]==
| |
| واژه "اخ" و مشتقّات آن به‌صورت‌های مفرد، تثنیه و جمع، ۹۶ بار در [[قرآن]] آمده است. این واژه و مشتقّات آن در [[قرآن]] به‌معنای [[برادری]] نَسَبی و رضاعی میان دو تن، [[عاطفی]]، قبیله‌ای، هم‌راهی و [[هم‌گرایی]] و [[برادری]] [[دینی]] آمده است.
| |
| #در برخی از [[آیات]]، "اخ" به‌معنای [[برادر]] نسبی یا رضاعی به‌کار رفته، مانند مواردی که داستان برخی [[برادران]] آمده است؛ مانند: داستان [[هابیل و قابیل]]: {{متن قرآن|وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ ... فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِيهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِينَ فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوَارِي سَوْءَةَ أَخِيهِ ...}}<ref> «و برای آنان داستان دو پسر آدم (هابیل و قابیل) را به درستی بخوان! که قربانی‌یی پیش آوردند اما از یکی از آن دو پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد... نفس (امّاره) او کشتن برادرش را بر وی آسان گردانید پس او را کشت و از زیانکاران شد خداوند کلاغی را برانگیخت که زمین را می‌کاوید تا بدو نشان دهد چگونه کالبد برادرش را در خاک کند ...» سوره مائده، آیه ۲۷-۳۱.</ref>،
| |
| #آیاتی که از [[احکام]] [[برادری]] صحبت می‌کند مانند: [[ارث]]<ref> {{متن قرآن|وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ}}، «و اگر همسرانتان فرزندی نداشته باشند نیمی از آنچه بر جا نهاده‌اند و اگر فرزندی داشته باشند یک چهارم از آنچه بر جا گذارده‌اند از آن شماست پس از (انجام) وصیتی که می‌کنند یا (پرداخت) وامی (که دارند) و اگر شما فرزندی نداشته باشید یک چهارم از آنچه بر جا نهاده‌اید از آن آنهاست و اگر فرزندی داشته باشید یک هشتم از آنچه بر جا گذارده‌اید از آن آنان است، البته پس از (انجام) وصیتی که می‌کنید یا (پرداخت) وامی (که دارید) و اگر مردی یا زنی که از او ارث می‌برند بی‌فرزند و بی‌پدر و بی‌مادر و (تنها) دارای برادر یا خواهر (یا هر دو) باشد یک ششم از آن هر یک از این دو، است و اگر بیش از ای باشند همه در یک سوم شریکند، (البته) پس از وصیتی یا (پرداخت) وامی که (با وصیّت یا اقرار به وام، به وارث) زیان نرساند؛ سفارشی است از سوی خداوند و خداوند دانایی بردبار است» سوره نساء، آیه ۱۲.</ref>، | |
| #آیاتی که مرز [[دین‌داری]] را از مرز [[روابط]] نسبی و [[برادری]] جدا ساخته و از [[مؤمنان]] خواسته در‌صورت [[گمراهی]]، از آنان فاصله بگیرند: {{متن قرآن|لَا تَتَّخِذُوا آبَاءَكُمْ وَإِخْوَانَكُمْ أَوْلِيَاءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْكُفْرَ عَلَى الْإِيمَانِ}}<ref>«پدران و برادرانتان را دوست مگیرید اگر کفر را بر ایمان برگزینند» سوره توبه، آیه ۲۳.</ref>.
| |
| #آیاتی که از گریز [[برادران]] از یکدیگر در [[روز قیامت]] خبر داده است: {{متن قرآن|يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ}}<ref>«روزی که آدمی از برادر خود بگریزد» سوره عبس، آیه ۳۴.</ref>.
| |
| #آیاتی که از هدایت‌یابی و [[برگزیدگی]] شماری از [[برادران]] [[پیامبران]]<ref>{{متن قرآن|وَمِنْ آبَائِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَإِخْوَانِهِمْ وَاجْتَبَيْنَاهُمْ وَهَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}} «و (نیز) برخی از پدران و فرزندزادگان و برادران ایشان را؛ و آنان را برگزیدیم و به راهی راست رهنمون شدیم» سوره انعام، آیه ۸۷.</ref>، گزارش داده است.
| |
| #در پاره‌ای از [[آیات]] که از [[پیامبران]] به‌صورت [[برادران]] [[امّت]] خود یاد شده، هم‌چون: {{متن قرآن|وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا}}<ref>«و به سوی قوم عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)» سوره اعراف، آیه ۶۵.</ref>، {{متن قرآن|إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که برادرشان نوح بدیشان گفت» سوره شعراء، آیه ۱۰۶.</ref> و...، [[اخوّت]] به مفهوم [[برادری]] [[عاطفی]] به‌کار رفته است<ref>الوجوه والنظائر، ج۱، ص۸۹؛ مفردات، ص۶۸، «اخ».</ref>.
| |
| #در بخشی دیگر از [[آیات]]، [[اخوّت]] به‌معنای هم‌راهی و [[هم‌گرایی]] آمده است؛ نظیر آیاتی که از [[برادری]] [[منافقان]] و [[کافران]] با یکدیگر سخن گفته است: {{متن قرآن|...لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ}}<ref>«مانند کسانی مباشید که کفر پیشه کردند و در مورد همگنان خویش گفتند.».. سوره آل عمران، آیه ۱۵۶.</ref>.
| |
| #در برخی دیگر از [[آیات]]، اخوت به‌معنای [[برادری]] [[دینی]] و [[اسلامی]] آمده است. چنان‌که [[مؤمنان]] را [[برادران]] یکدیگر: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲؛ [[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[ اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
| |
| #در برخی [[آیات]] هم به معنای هم امتی و هم قومی به کار رفته است، مانند: [[برانگیختن]] شماری از [[پیامبران]] به سوی قومشان: {{متن قرآن|وَإِلَى عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا}}<ref>«و به سوی قوم عاد، برادرشان هود را (فرستادیم)» سوره اعراف، آیه ۶۵.</ref>.
| |
| #در [[قرآن]] از مبذّران یعنی ریخت و پاش‌کنندگان [[اموال عمومی]] به عنوان [[برادران]] [[شیطان]] نام برده شده است {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا}}<ref> «که فراخ رفتاران یاران شیطانند و شیطان به پروردگارش ناسپاس است» سوره اسراء، آیه ۲۷.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[ اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
| |
| | |
| ==اهمیت اخوت و [[برادری]] [[دینی]]==
| |
| [[برادری]] [[دینی]]، یکی از کارآمدترین راه‌ها برای [[گریز]] از زیان‌های [[تفرقه]] و [[حفظ]] کیان [[جامعه دینی]] از سوی [[قرآن]] معرّفی شده است؛ زیرا در سایه [[برادری]] [[دینی]] [[اتّحاد]] و [[محبّت]] و هم‌کاری در [[کارهای نیک]] پدید می‌آید و [[جامعه]] از بسیاری از [[انحرافات]] [[روحی]]، [[اجتماعی]] و [[دینی]] مصون می‌ماند و توازن [[اجتماعی]] بین افراد [[جامعه]] به‌وجود می‌آید؛ چنان‌که [[روایت]] شده: [[مسلمانان]] در برابر همدیگر مانند ساختمانی هستند که تمام اجزای آن همدیگر را نگه می‌دارند<ref>بحارالانوار، ج۵۸، ص۱۵۰.</ref> و از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[نقل]] شده است: "[[مؤمنان]] برادرند و [[خون]] (بهای) آنان یک‌سان و برابر و دستی واحد، در برابر [[دشمن]] هستند"<ref>الکافی، ج۱، ص۴۰۳.</ref>؛ به‌طوری که محور اصلی [[ارتباط]] با افراد را [[هم‌گرایی]] ایمانی قرار‌داده و از [[ارتباط]] با افراد [[بی‌ایمان]]، حتّی [[پدر]] و [[برادر]] نسبی جلوگیری کرده است: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ}} <ref>«بگو اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و همسرانتان و دودمانتان و دارایی‌هایی که به دست آورده‌اید و تجارتی که از کساد آن بیم دارید و خانه‌هایی که می‌پسندید از خداوند و پیامبرش و جهاد در راه او نزد شما دوست‌داشتنی‌تر است پس چشم به راه باشید تا خداوند امر (عذاب) خود را (در میان) آورد و خداوند گروه نافرمانان را راهنمایی نمی‌کند» سوره توبه، آیه ۲۴.</ref>.<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲؛ [[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[ اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
| |
| | |
| ==آثار اخوت در اجتماع==
| |
| [[اخوت دینی]] از جهت [[اجتماعی]] دارای آثاری است از جمله:
| |
| #ایجاد [[اصلاحات]] دامنه‌دار و [[ارتباط قلبی]] در میان افراد چنان که در [[روایات اسلامی]] به [[دوستی]] و برادری در میان [[مؤمنان]] تأکید شده و آنان را به مثابه اعضای یک پیکر توصیف نموده‌اند و کسی که در [[اندیشه]] [[رفع گرفتاری]] از [[برادر]] دینی‌اش نباشد از او به عنوان "نامسلمان" تعبیر شده است. به‌ویژه رسیدگی به بی‌پناهان و [[نیازمندان]] و [[یتیمان]] {{متن قرآن|فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَى قُلْ إِصْلَاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref> «در (کار) این جهان و جهان واپسین. و از تو، درباره یتیمان می‌پرسند، بگو سامان‌بخشی به کار آنان نیکوتر است و چون با آنان به سر برید (بدانید که) برادران شمایند و خداوند، تباهکار را از مصلح باز می‌شناسد و اگر خداوند می‌خواست، شما را در تنگنا می‌نهاد، بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره بقره، آیه ۲۲۰.</ref> و رفع کدورت‌ها و مشاجرات {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ}} <ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را آشتی دهید و از خداوند پروا کنید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره حجرات، آیه ۱۰</ref>؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَى بِالْأُنْثَى فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! قصاص کشتگان بر شما مقرّر شده است: آزاد در برابر آزاد و برده در برابر برده و زن در برابر زن، و اگر به کسی از جانب برادر (دینی)اش (یعنی ولیّ دم) گذشتی شود، (بر ولیّ دم است) که شایسته پیگیری کند و (بر قاتل است که) خون‌بها را به نیکی به او بپردازد، این آسانگیری و بخشایشی از سوی پروردگار شماست و هر که پس از آن از اندازه درگذرد عذابی دردناک خواهد داشت» سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref>، بسیار تأکید شده است. در برخی از [[روایات]]، [[اصلاح]] میان افراد و ایجاد [[صلح]] و [[آشتی]] در میان [[برادران دینی]] از انجام [[نمازها]] و روزه‌های مستحبی [[برتر]] به حساب آمده است.
| |
| #از جمله اموری که پیوند [[برادری]] را دچار آسیب و [[تعادل]] [[روانی]] را به [[آشفتگی]] می‌رساند [[غیبت]] و [[بدگویی]] از برادران دینی است که در [[قرآن]] شدیداً [[نهی]] شده است: {{متن قرآن|وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ}}<ref>«و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>. همچنین ریشخند نمودن دیگران و نیز [[لقب]] [[زشت]] به یکدیگر دادن که نوعی [[تحقیر]] [[شخصیت]] به شمار می‌آید از عوامل [[ضد]] اخوت است که [[قرآن کریم]] از آن نهی فرموده است: {{متن قرآن|وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ}}<ref>«و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید!» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref> و [[پرهیز]] از [[بدگمانی]] و دوری از [[تجسس]] در امور دیگران که پیوند برادری را دچار آسیب فراوان می‌کند<ref>[[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[ اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>.
| |
| | |
| ==[[حقوق]] [[برادران دینی]]==
| |
| ===کمک و [[یاری]] رساندن===
| |
| ثمره [[پیوند قلبی]] میان [[برادران دینی]] این است که از منفعت‌طلبی برای خود و بی‌توجّهی به دیگران دور باشند و اصلاح‌گری را پیشه خود سازند: {{متن قرآن|وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَى قُلْ إِصْلَاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ...}}<ref>«و از تو، درباره یتیمان می‌پرسند، بگو سامان‌بخشی به کار آنان نیکوتر است و چون با آنان به سر برید (بدانید که) برادران شمایند.».. سوره بقره، آیه ۲۲۰.</ref> و خود را در [[شادی]] و [[غم]] [[برادران]] دینی‌شان شریک بدانند.
| |
| | |
| ===کوشش برای رفع مشاجره‌ها===
| |
| [[طبیعت]] [[زندگی اجتماعی]]، مشاجره‌هایی را میان [[برادران دینی]] یا گروه‌هایی از [[دین‌داران]] درپی دارد. در چنین مواردی، از [[مؤمنان]] خواسته شده تا [[حقوق]] [[برادری]] را رعایت و از اسباب [[تفرقه]] و [[اختلاف]] دوری کنند و از دیگر [[مسلمانان]] خواسته شده تا برای رفع مشاجره‌ها و برقراری [[آشتی]] میان برادرانشان وساطت کنند: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را آشتی دهید» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref>.
| |
| | |
| ===[[پرهیز]] از کارهای زیان‌آور به پیوند [[برادری]]===
| |
| [[قرآن]]، [[مؤمنان]] را از انجام اموری که [[سستی]] یا [[فروپاشی]] پیوند [[برادری]] را در پی دارد به شدّت [[نهی]] کرده است:
| |
| #[[نهی]] از [[غیبت]] [[برادران ایمانی]] و برابر دانستن آن با خوردن گوشت [[مرده]] [[برادر]] [[مؤمن]]: {{متن قرآن|...وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ...}}<ref>«...و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید.».. سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>،
| |
| #[[نهی]] از [[تمسخر]] و [[استهزا]]: {{متن قرآن|لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ}}<ref>«هیچ گروهی گروه دیگر را به ریشخند نگیرد، بسا آنان از اینان بهتر باشند؛ و نه زنانی زنانی دیگر را» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>،
| |
| #[[دعوت]] به [[پرهیز]] از [[عیبجویی]] یکدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ}}<ref>«و از یکدیگر عیبجویی مکنید» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>،
| |
| #[[لقب]] [[زشت]] دادن به همدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ}}<ref>«و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید!» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>،
| |
| #[[پرهیز]] از [[بدگمانی]] و [[گناه]] دانستن برخی از مصادیق آن: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است.».. سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>،
| |
| #دوری از پی‌جویی [[اسرار]] یکدیگر: {{متن قرآن|وَلَا تَجَسَّسُوا}}<ref>«و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>، برای تحکیم پیوند [[دینی]] [[مؤمنان]] مورد توجّه قرار گرفته است<ref>[[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|اخوت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>
| |
| | |
| ===پیوند و [[دوستی]] با برادر===
| |
| از جمله حقوق برادر بر برادر و [[خواهر]] [[ارتباط]] داشتن با اوست که [[قرآن]] به صورتی کلی و در قالب [[دستور]] به برقراری پیوند با همه [[خویشاوندان]] بدان توصیه کرده است: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ وَالَّذِينَ صَبَرُواْ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلاةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلانِيَةً وَيَدْرَؤُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ }}<ref>«و کسانی که آنچه را خداوند فرمان به پیوند آن داده است می‌پیوندند و از پروردگار خویش می‌ترسند و از سختی حساب هراس دارند؛ و آنان را که در پی خشنودی پروردگارشان شکیبایی پیشه می‌کنند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه ما روزی آنان کرده‌ایم پنهان و آشکار می‌بخشند و به نیکی، بدی را دور می‌دارند؛ فرجام (نیک) آن سرای است» سوره رعد، آیه ۲۱-۲۲.</ref> مقصود از برقراری پیوند در این [[آیه]] ارتباط با خویشاوندان دانسته شده است<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص ۴۴۴.</ref>.
| |
| | |
| ===محرمیت برادر===
| |
| [[آشکار کردن]] [[زینت]] [[خواهر]] در برابر برادر جایز است: {{متن قرآن|وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند مگر آنچه از آن، که خود پیداست و باید روسری‌هایشان را بر گریبان خویش افکنند و زیور خود را آشکار نگردانند جز بر شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (هم آیین) شان یا کنیزهاشان یا مردان وابسته‌ای که نیاز (به زن) ندارند یا کودکانی که از شرمگاه‌های زنان آگاهی ندارند و چنان پا نکوبند که آنچه از زیورشان پوشیده می‌دارند آشکار گردد و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref>.
| |
| | |
| ===[[ارث]] بردن برادر===
| |
| برادر در طبقه دوم [[وارثان]] و پس از طبقه نخست یعنی [[فرزندان]] و [[پدر]] و مادر میّت قرار دارد<ref>الموسوعة الفقهیه، ج ۱، ص ۳۵۰؛ ج ۲، ص ۷۶؛ مواهب الرحمن، ج ۷، ص ۳۰۴.</ref>، بنابراین در صورتی ارث می‌برد که میت وارثی در طبقه اوّل نداشته باشد: {{متن قرآن|يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهَا وَلَدٌ فَإِنْ كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«از تو نظر می‌خواهند بگو: خداوند برای شما درباره کلاله نظر می‌دهد که اگر مردی مرد و دارای فرزندی نبود و خواهری داشت، نصف میراث او به این خواهر می‌رسد و برادر نیز از خواهر (تمام دارایی را) ارث می‌برد، اگر خواهر فرزندی نداشته باشد و اگر خواهران (مرد مرده) دو تن باشند دو سوم از میراث را می‌برند و اگر (میراث‌بران) گروهی برادر و خواهر باشند هر مرد برابر با بهره دو زن ارث می‌برد؛ خداوند (این احکام را) برای شما بیان می‌دارد مبادا که گمراه شوید و خداوند به هر چیزی داناست» سوره نساء، آیه ۱۷۶.</ref>.<ref> المبسوط، طوسی، ج ۴، ص ۱۱۹؛ السرائر، ج ۳، ص ۳۰۱؛ مجمع‌الفائده، ج ۱۱، ص ۴۰۱.</ref>
| |
| | |
| ===[[غذا خوردن]] از [[خانه]] برادر===
| |
| وارد شدن برادر و خواهر به خانه برادر و تناول کردن از غذای موجود در آن جایز است: {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَنْ تَأْكُلُوا مِنْ بُيُوتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ آبَائِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أُمَّهَاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ إِخْوَانِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَخَوَاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَعْمَامِكُمْ أَوْ بُيُوتِ عَمَّاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَخْوَالِكُمْ أَوْ بُيُوتِ خَالَاتِكُمْ أَوْ مَا مَلَكْتُمْ مَفَاتِحَهُ أَوْ صَدِيقِكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَأْكُلُوا جَمِيعًا أَوْ أَشْتَاتًا فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ}}<ref>«بر نابینا و بر لنگ و بر بیمار و بر شما گناهی نیست که از (خوراک و آذوقه) خانه‌های خویش بخورید یا از خانه‌های پدرانتان یا خانه‌های مادرانتان یا خانه‌های برادرانتان یا خانه‌های خواهرانتان یا خانه‌های عموهایتان یا خانه‌های عمّه‌هایتان یا خانه‌های دایی‌هایتان یا خانه‌های خاله‌هایتان یا آن خانه‌ای که کلیدش را در اختیار دارید یا (خانه) دوستتان؛ نیز (بر شما گناهی نیست) در اینکه با هم یا پراکنده غذا بخورید پس چون به هر خانه‌ای در آمدید به همدیگر درود گویید، درودی خجسته پاکیزه از نزد خداوند؛ بدین گونه خداوند آیات را برای شما روشن می‌دارد باشد که خرد ورزید» سوره نور، آیه ۶۱.</ref>.<ref>تفسیر آیات الاحکام، ج ۳، ص ۱۸۲.</ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[برادر (مقاله)|مقاله «برادر»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| {{مدخل‌های وابسته}}
| |
| * [[مؤاخات]]
| |
| * [[حدیث مؤاخات]]
| |
| * [[پیمان برادری]]
| |
| * [[آیه اخوت]]
| |
| {{پایان مدخل وابسته}}
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده:000053.jpg|22px]] [[محمد خراسانی|خراسانی، محمد]]، [[اخوت (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲''']]
| |
| # [[پرونده:1100560.jpg|22px]] [[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ قرآن''']]
| |
| #[[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
| |
| # [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[برادر (مقاله)|مقاله «برادر»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]
| |
| # [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمد علی کوشا |کوشا، محمد علی]]، [[ اخوت - کوشا (مقاله)|مقاله «اخوت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| {{فضیلت}}
| |
| | |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:اخوت]]
| |
