ابوالقاسم مغربی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۱۱: خط ۱۱:
ابن مغربی با وجود شایستگی‌هایی که در باب [[سیاست]] از خود نشان داد و جامعیتی که در بسیاری از [[علوم]] داشت، او را فردی [[جسور]]، [[بی‌باک]]، بی‌تدبیر و [[متکبر]] دانسته‌اند. <ref> بغیة الطلب ۶ / ۲۵۳۳.</ref> وی در نهایت در [[ماه رمضان]] [[سال]] ۴۱۸ه <ref>رجال نجاشی ۱ / ۱۹۲.</ref> در میّافارقین (از شهرهای دیاربکر) [[مسموم]] شده و از [[دنیا]] رفت. <ref>مختصر تاریخ دمشق ۷ / ۱۱۴.</ref> طبق وصیتش جنازه او را به [[نجف اشرف]] منتقل کرده و به [[خاک]] سپردند. <ref>الذخیره ۴ / ۲۳۹؛ وفیات الاعیان ۲ / ۱۷۶.</ref>
ابن مغربی با وجود شایستگی‌هایی که در باب [[سیاست]] از خود نشان داد و جامعیتی که در بسیاری از [[علوم]] داشت، او را فردی [[جسور]]، [[بی‌باک]]، بی‌تدبیر و [[متکبر]] دانسته‌اند. <ref> بغیة الطلب ۶ / ۲۵۳۳.</ref> وی در نهایت در [[ماه رمضان]] [[سال]] ۴۱۸ه <ref>رجال نجاشی ۱ / ۱۹۲.</ref> در میّافارقین (از شهرهای دیاربکر) [[مسموم]] شده و از [[دنیا]] رفت. <ref>مختصر تاریخ دمشق ۷ / ۱۱۴.</ref> طبق وصیتش جنازه او را به [[نجف اشرف]] منتقل کرده و به [[خاک]] سپردند. <ref>الذخیره ۴ / ۲۳۹؛ وفیات الاعیان ۲ / ۱۷۶.</ref>


آثار او عبارت‌اند از: المصابیح فی تفسیر القران، <ref> معالم العلماء ۱۳۸.</ref> خصائص علم القران. <ref> رجال نجاشی ۱ / ۱۹۱.</ref> افندی احتمال داده کتاب اخیر عیناً همان کتاب المصابیح باشد. <ref> ریاض العلماء ۲ / ۱۴۶.</ref> اختصار غریب المصنف (مختصر غریب الکلام)، رساله‌ای درباره قاضی و حاکم، الالحاق بالإشتقاق، اختیار شعر ابی‌تمام، اختیار شعر البُحتُری، اختیار شعر المتنبّی والطعن علیه، اختصار مختصر اصلاح المنطق <ref>رجال نجاشی ۱ / ۱۹۱ و ۱۹۲.</ref> [[ابن سکیت]] در لغت. با اینکه [[ابن بسّام]] تصریح می‌‌کند: وزیر مغربی، اصلاح المنطق ابن سکیت را مختصر کرده، <ref>الذخیره ۴ / ۲۳۷.</ref> با وجود این، [[حاجی خلیفه]] [[گمان]] کرده وی اصلاح المنطق [[ابوحنیفه دینوری]] را [[تهذیب]] و تلخیص نموده است. <ref> کشف الظنون ۱ / ۱۰۸.</ref> نسخه‌های خطی از مختصر اصلاح المنطق که از آن با عنوان المُنَخّل نیز یاد می‌‌شود، در کتابخانه اسکو اسپانیا و بعضی کتابخانه‌های دیگر موجود است. <ref>الذریعه ۲۳ / ۲۰ و ۲۱؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> اختصار الاغانی (اختیار الاغانی) نسخه‌هایی از آن در کتابخانه ملی پاریس موجود است، <ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> المأثور فی مُلَح الخدور، السیرة النبویه گزیده‌ای از اثر [[ابن هشام]]، الایناس<ref> الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۳ و ۴۴۴.</ref> به گفته [[ابن خلکان]] کتاب الایناس با حجم کمش بسیار پرفایده بوده و بر وسعت اطلاعات نویسنده دلالت دارد. <ref> وفیات الاعیان ۲ / ۱۷۲.</ref> کتاب مذکور با عنوان الایناس فی علم الانساب چاپ شده است. <ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> ادب الخواص<ref>الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۳.</ref> که با عنوان «ادب الخواص فی المختار من بلاغات قبائل العرب و اخبارها و انسابها و ایامها» به چاپ رسیده<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> و [[ابن خلکان]] در مواردی از این کتاب نقل کرده است. <ref>وفیات الأعیان ۲ / ۱۷۲ و ۱۷۷.</ref> [[دیوان]] ترسل، دیوان [[شعر]]<ref>الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۳.</ref> و [[نثر]]. نمونه‌هایی از اشعار او در بعضی منابع آمده است؛ <ref> معجم الادباء ۱۰ / ۸۲ ـ ۹۰؛ الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۶ ـ ۴۴۶؛ اعیان الشیعه ۶ / ۱۱۴ ـ ۱۱۶.</ref> از جمله قصیده‌ای در سوگ [[سید رضی]] سروده که [[باخرزی]] قسمتی از آن را نقل کرده است. <ref>دمیة القصر ۱ / ۱۱۹.</ref> السیاسه (رسالةٌ فی السیاسه) که چاپ شده است، <ref> الأعلام ۲ / ۲۴۵.</ref> زیاداتی بر فهرست الندیم که در واقع تکمله‌ای بر آن بوده و یاقوت از آن نقل قول کرده است، <ref> معجم الادباء ۱۸ / ۱۰۴.</ref> العماد در [[نجوم]]، <ref> کشف الظنون ۲ / ۱۴۴۱.</ref> رساله‌ای در لغت و ادب مشتمل بر پاسخ به سؤالات و [[نامه‌ها]] که قسمتی از آن را ابن بسّام نقل کرده است، <ref>الذخیره ۴ / ۲۳۹ ـ ۲۵۹.</ref> املائات که شماری از آن در [[تفسیر]] و [[تأویل قرآن]] بوده و احتمالاً همان المصابیح فی [[تفسیر القرآن]] سابق است، فضائل القبائل، اخبار بنی حمدان و اشعارهم، الشاهد و الغائب، <ref>طبقات المفسرین (داوودی) ۱ / ۱۵۶.</ref> اثری اصیل در [[فرهنگ]] [[تاریخی]] [[زبان عربی]] با توضیح در مورد ریشه‌ها و صورت‌های متداول قدیم و جدید لغات [[عرب]]، <ref> دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> کتاب علم الصرف، <ref>الشیعه و فنون الإسلام ۹۱.</ref> [[رجال]] الوزیر المغربی<ref> الذریعه ۱۰ / ۱۵۸.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۳، ص۱۴۵-۱۴۷.</ref>
آثار او عبارت‌اند از: المصابیح فی تفسیر القران، <ref> معالم العلماء ۱۳۸.</ref> خصائص علم القران. <ref> رجال نجاشی ۱ / ۱۹۱.</ref> افندی احتمال داده کتاب اخیر عیناً همان کتاب المصابیح باشد. <ref> ریاض العلماء ۲ / ۱۴۶.</ref> اختصار غریب المصنف (مختصر غریب الکلام)، رساله‌ای درباره قاضی و حاکم، الالحاق بالإشتقاق، اختیار شعر ابی‌تمام، اختیار شعر البُحتُری، اختیار شعر المتنبّی والطعن علیه، اختصار مختصر اصلاح المنطق <ref>رجال نجاشی ۱ / ۱۹۱ و ۱۹۲.</ref> [[ابن سکیت]] در لغت. با اینکه [[ابن بسّام]] تصریح می‌‌کند: وزیر مغربی، اصلاح المنطق ابن سکیت را مختصر کرده، <ref>الذخیره ۴ / ۲۳۷.</ref> با وجود این، [[حاجی خلیفه]] [[گمان]] کرده وی اصلاح المنطق [[ابوحنیفه دینوری]] را [[تهذیب]] و تلخیص نموده است. <ref> کشف الظنون ۱ / ۱۰۸.</ref> نسخه‌های خطی از مختصر اصلاح المنطق که از آن با عنوان المُنَخّل نیز یاد می‌‌شود، در کتابخانه اسکو اسپانیا و بعضی کتابخانه‌های دیگر موجود است. <ref>الذریعه ۲۳ / ۲۰ و ۲۱؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> اختصار الاغانی (اختیار الاغانی) نسخه‌هایی از آن در کتابخانه ملی پاریس موجود است، <ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> المأثور فی مُلَح الخدور، السیرة النبویه گزیده‌ای از اثر [[ابن هشام]]، الایناس<ref> الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۳ و ۴۴۴.</ref> به گفته [[ابن خلکان]] کتاب الایناس با حجم کمش بسیار پرفایده بوده و بر وسعت اطلاعات نویسنده دلالت دارد. <ref> وفیات الاعیان ۲ / ۱۷۲.</ref> کتاب مذکور با عنوان الایناس فی علم الانساب چاپ شده است. <ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> ادب الخواص<ref>الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۳.</ref> که با عنوان «ادب الخواص فی المختار من بلاغات قبائل العرب و اخبارها و انسابها و ایامها» به چاپ رسیده<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> و [[ابن خلکان]] در مواردی از این کتاب نقل کرده است. <ref>وفیات الأعیان ۲ / ۱۷۲ و ۱۷۷.</ref> [[دیوان]] ترسل، دیوان [[شعر]]<ref>الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۳.</ref> و [[نثر]]. نمونه‌هایی از اشعار او در بعضی منابع آمده است؛ <ref> معجم الادباء ۱۰ / ۸۲ ـ ۹۰؛ الوافی بالوفیات ۱۲ / ۴۴۶ ـ ۴۴۶؛ اعیان الشیعه ۶ / ۱۱۴ ـ ۱۱۶.</ref> از جمله قصیده‌ای در سوگ [[سید رضی]] سروده که [[باخرزی]] قسمتی از آن را نقل کرده است. <ref>دمیة القصر ۱ / ۱۱۹.</ref> السیاسه (رسالةٌ فی السیاسه) که چاپ شده است، <ref> الأعلام ۲ / ۲۴۵.</ref> زیاداتی بر فهرست الندیم که در واقع تکمله‌ای بر آن بوده و یاقوت از آن نقل قول کرده است، <ref> معجم الادباء ۱۸ / ۱۰۴.</ref> العماد در [[نجوم]]، <ref> کشف الظنون ۲ / ۱۴۴۱.</ref> رساله‌ای در لغت و ادب مشتمل بر پاسخ به سؤالات و [[نامه‌ها]] که قسمتی از آن را ابن بسّام نقل کرده است، <ref>الذخیره ۴ / ۲۳۹ ـ ۲۵۹.</ref> املائات که شماری از آن در [[تفسیر]] و [[تأویل قرآن]] بوده و احتمالاً همان المصابیح فی [[تفسیر القرآن]] سابق است، فضائل القبائل، اخبار بنی حمدان و اشعارهم، الشاهد و الغائب، <ref>طبقات المفسرین (داوودی) ۱ / ۱۵۶.</ref> اثری اصیل در [[فرهنگ]] [[تاریخی]] [[زبان عربی]] با توضیح در مورد ریشه‌ها و صورت‌های متداول قدیم و جدید لغات [[عرب]]، <ref> دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۶ / ۱۷۹.</ref> کتاب علم الصرف، <ref>الشیعه و فنون الإسلام ۹۱.</ref> [[رجال]] الوزیر المغربی<ref> الذریعه ۱۰ / ۱۵۸.</ref><ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۳، ص۱۴۵-۱۴۷.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش