(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{مدخل مرتبط
#تغییر_مسیر [[خارجة بن مصعب (ابهام‌زدایی)]]
| موضوع مرتبط = اصحاب امام علی
| عنوان مدخل =
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط =
}}
==آشنایی اجمالی==
=== نسب ===
چهار نام برای «خارجه فرزند مصعب» در منابع تاریخی و رجالی به چشم می‌خورد:
# «خارجة بن مصعب» بدون بیان نسب یا هر توضیح دیگری که [[شیخ طوسی]] در [[رجال شیخ طوسی|رجال]] خود <ref>شیخ طوسی، الرجال، ص ۶۳ و ۲۰۰.</ref> از او نام می‌برد و از [[اصحاب امام علی|اصحاب]] و [[راویان امیرالمؤمنین]]{{ع}} به شمار رفته است.
# [[خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی]] (متوفای سال ۱۶۸ق) که شیخ طوسی نیز او را به صورت مستقل می‌آورد و از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} می‌شمارد. دیگر منابع هم به تبع شیخ، دو [[شخصیت]] متمایز و جداگانه از این فرد ارائه داده‌اند. <ref>(من باب نمونه: ر.ک. تفرشی، نقد الرجال، ج۲، ص١٧٩، خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۹ و... و البته توضیح کامل‌تر در اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۷۷-۲۷۸)</ref>.<ref>مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]] با [[سید علی اکبر حسینی ایمنی]]</ref>. [[ابن حبان]] نیز در ترجمه [[عمرو بن مصعب]] برادر این خارجه میگوید: {{عربی|«عمرو بن مصعب أخو خارجة بن مصعب أول مولود بسرخس في الاسلام من الثقات المأمونين وأخوه خارجة فيه نظر وكان أبوهما مصعب من أصحاب على بن أبى طالب»}}.
# [[ابوالحجاج خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج ضبعی خراسانی سرخسی]] که با نسب [[خارجة بن مصعب بن خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج]] نیز یاد شده است. بر اساس گفته [[ابن حبان]] وی متوفای ۲۶۴ق است. او و پدش مصعب (متوفای ۲۰۱ق که منصب [[قضاوت]] شهر را داشت) هر دو ساکن [[سرخس]] بوده‌اند و [[مزی]] درباره او میگوید: {{عربی|«أوثق من خارجة بن مصعب الضبعي»}}. این بیان و سند برخی از روایات (مانند: {{عربی|«حَدَّثَنا خَارِجَةُ بْنُ مُصْعَبِ بْنِ خَارِجَةَ، حَدَّثَنا مغيث بن بديل أخبرنا خَارِجَةُ بْنُ مُصْعَبٍ عَنْ شُعْبَة ..»}} قرینه‌ای است بر اینکه دومی غیر از اولی است. دو برادر این خارجه، [[مؤمل بن مصعب]] و [[علی بن مصعب]] نام دارند. احتمال می‌رود این [[ابوالحجاج بن مصعب]] از نوادگان ابن مصعب راوی و [[صحابی امام صادق]] {{ع}} بوده باشد.
# [[ابن جوزی]] در مورد شخص دیگری که هم‌نام است اما کنیه دیگری دارد میگوید: {{عربی|«وَثمّ آخر اسْمه خَارِجَة بن مُصعب بن خَارِجَة أَبُو مَنْصُور يروي عَن مغيث بن بديل»}}. بنابر این، [[ابومنصور بن مصعب]] معاصر [[مغیث بن بدیل]] شمرده شده است. [[ابن جزری]] در کتاب خود [[غایة النهایة فی طبقات القراء]] (ج۳، ص۱۵۶) نسب مغیث را اینچنین آورده است: «مغیث بن بدیل بن عمرو بن مصعب سرخسی». بنابر این، مغیث نوه برادر ابوالحجاج خارجة بن مصعب است.
==خارجه بالوجی==
[[خارجة بن مصعب بالوجی]] نام دیگری غیر [[خارجه تمیمی]] است. پدرش (مصعب) در [[صفین]] در [[سپاه امام علی]]{{ع}} بود.
نقل است که خارجه را به سبب آنکه مادرش هنگام زایمان مُرد و او را از رحم مادرش بیرون کشیدند «خارجه» نام نهادند. وی به قریه [[بالو جوزجان]] در پنج فرسخی [[سرخس]] منسوب است. [[عبدالله بن مبارک]] او را بسیار [[تجلیل]] می‌کرد<ref>سمعانی میگوید: {{عربی|«هذه النسبة الى قرية من قرى سرخس يقال لها بالوجوزجان على صوب هراة بينها وبين سرخس خمسة فراسخ»}}. عبدالکریم السمعانی، الأنساب، ج۱، ۲۶۹؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۲۹.</ref>.<ref>[[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱]] ص۹۶۹.</ref>
به [[نقل]] [[شیخ طوسی]]، خارجة بن مصعب از [[اصحاب امیرمؤمنان]] [[حضرت علی]]{{ع}} بود<ref>رجال طوسی، ص۴۰، ش۶.</ref>. وی در سال ۱۶۸ [[هجری]] به سن ۹۸ سالگی درگذشت<ref>ر.ک: اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۷۸؛ الغدیر، ج۵، ص۲۲۸ و تهذیب التهذیب، ج۲، ص۴۹۴ - ۴۹۶.</ref>، اما شرح حال او خیلی روشن نیست<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۴۶۵.</ref>.
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|'''اصحاب امام علی''']]
# [[پرونده:1100748.jpg|22px]] [[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱''']]
# [[پرونده:13681302.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]
