|
|
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = اصحاب امام هادی| عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[احمد بن حسن بن علی بن فضال در تراجم و رجال]] |
| | موضوع مرتبط = | | | پرسش مرتبط = }} |
| | عنوان مدخل = | |
| | مداخل مرتبط = [[احمد بن حسن بن علی بن فضال در تراجم و رجال]] | |
| | پرسش مرتبط = | |
| }} | |
| | |
| == آشنایی اجمالی == | | == آشنایی اجمالی == |
| [[احمد بن الحسن بن علی بن فضال]]<ref>ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۵۳۰، ش۱۰۱۴؛ رجال النجاشی، ص۸۰، ش۱۹۴؛ رجال الطوسی، ص۳۸۳، ش۵۶۴۶ و ۳۹۷، ش۵۸۲۵؛ الفهرست (طوسی)، ص۵۸، ش۷۲؛ معالم العلماء، ص۱۳، ش۶۲؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۰۳، ش۱۰؛ الرجال (إبن داوود)، ص۴۱۹، ش۲۳؛ التحریر الطاووسی، ص۶۳، ش۳۵؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۱۴، ش۲۱۳؛ جامع الرواة، ج۱، ص۴۵؛ ج۲، ص۴۳۵؛ إکلیل المنهج، ص۱۰۸، ش۸۴؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۴۷؛ منتهی المقال، ج۱، ص۲۴۶، ش۱۳۱؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۲۳، ش۱۳۵۳؛ الرسائل الرجالیة (کلباسی)، ج۱، ص۶۵ و ۱۸۳؛ شعب المقال، ص۴۵، ش۳۱؛ تنقیح المقال، ج۵، ص۴۳۲، ش۸۹۸؛ أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۹۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۸۸، ش۸۴۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۸۶، ش۴۹۶؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۴۲۶، ش۳۳۳.</ref> سه<ref>ر.ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۵، ص۳۴۶؛ ج۱۰، ص۵۳۴ و ۵۶۵.</ref> بار در [[اسناد روایات]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، به نقل از کتاب [[تهذیب الأحکام]] و [[بصائر الدرجات]] آمده است. | | [[ابوعبدالله احمد بن حسن بن علی بن فضال بغدادی]] از [[موالی]] [[عکرمة بن ربعی فیاض]] می‌‌باشد و گفته‌اند که احمد [[فطحی مذهب]] اما در [[نقل روایات]] [[موثق]] و مورد [[اطمینان]] بوده، <ref>رجال النجاشی ۱/۲۱۲.</ref> مخصوصاً که [[امام حسن عسکری]]{{ع}} هم در روایتی، [[توثیق]] [[بنی فضال]] را [[تأیید]] کرده است.<ref>تنقیح المقال ۱/۵۵.</ref> [[ابن داوود]] نیز [[وثاقت]] وی را تأیید کرده، گرچه وی را در قسم دوم از کتاب خود که مختص به مجهولین و مجروحین می‌‌باشد، آورده است.<ref>رجال ابن داوود ۴۱۹.</ref> ابوعبدالله از [[اصحاب]] [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]]{{عم}} بوده<ref>رجال الطوسی ۴۱۰ و ۴۲۸.</ref> و از پدرش و [[مختار بن زیاد]] و [[یزید بن عبدالله]] [[روایت]] شنیده و افرادی چون برادرش علی، [[محمد بن علی بن محبوب]]، [[سعد بن عبدالله]] و [[محمد بن احمد بن یحیی]] از او روایت نقل کرده‌اند.<ref>جامع الرواة ۱/۴۶.</ref> کتاب‌های الصلوة و الوضوء آثار او می‌‌باشد. وی به سال ۲۶۰ هـ از [[دنیا]] رفت.<ref>الفهرست (طوسی) ۲۴ رجال النجاشی ۱/۲۱۲.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۱۲۳.</ref> |
| | |
| این راوی با عناوین دیگر، مانند: «احمد بن الحسن بن علی»<ref>ر.ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۱۱۹.</ref>، «احمد بن الحسن»<ref>ر.ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۱۲۵.</ref> و «احمد»<ref>{{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَحْمَدَ وَ مُحَمَّدٍ ابْنَيِ الْحَسَنِ {{ع}} عَنْ أَبِيهِمَا...}}؛ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۱۸۲.</ref> در اسناد روایات [[تفسیر کنز الدقائق]] نیز واقع شده است، ولی بیشتر با عنوان «احمد بن الحسن»<ref>ر.ک: الکافی، ج۱، ص۲۵۷، ح۴ و ۳۴۱، ح۲۳؛ ج۳، ص۹، ح۵، ۱۷، ح۴، ۳۸، ح۱۷، ۵۹، ح۵ و....</ref> و «احمد بن حسن بن علی بن فضال»<ref>ر.ک: تهذیب الأحکام، ج۱، ص۱۱، ح۲۰، ۳۱، ح۸۲، ۴۴، ح۲۳، ۴۵، ح۱۲۷، ۶۶، ح۱۸۷ و....</ref> [[نقل روایت]] کرده است.
| |
| | |
| [[نجاشی]] [[کنیه]] وی را «أبوالحسین» و بنا بر قولی «أبوعبدالله» دانسته است<ref>{{عربی|أبوالحسين و قيل أبوعبدالله}}؛ رجال النجاشی، ص۸۰، ش۱۹۴.</ref>؛ برخلاف [[شیخ طوسی]] که کنیه او را «أبوعبدالله» و بنابر قولی «أبوالحسین» دانسته است<ref>{{عربی|أبوعبدالله، و قيل أبوالحسين}}؛ الفهرست (طوسی)، ص۵۸، ش۷۲.</ref>. | |
| | |
| [[احمد بن حسن بن فضال]]، از روات معروف [[کوفه]] و دارای آثار متعدد [[علمی]]، از جمله «کتاب الصلاة» و «کتاب الوضوء» بوده است<ref>ر.ک: الفهرست (طوسی)، ص۵۸، ش۷۲؛ رجال النجاشی، ص۸۱، ش۱۹۴.</ref>. | |
| | |
| [[کشی]] در ترجمۀ [[عبدالله بن بکیر بن اعین]]، او را از بزرگان [[فقه]]، معرفی کرده<ref>ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۴۵، ش۶۳۹.</ref> و [[شیخ طوسی]] نوشته است که [[محدثان]] [[کوفه]] و [[قم]] از وی [[حدیث]] نقل کردند<ref>الفهرست (طوسی)، ص۵۸، ش۷۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۵۷-۱۵۸.</ref>
| |
| | |
| == [[مذهب]] راوی ==
| |
| [[رجالیان]] معروف مانند [[کشی]]، [[شیخ طوسی]] و [[نجاشی]] در [[کتب رجالی]] به [[فطحی]]<ref>فطحیه، کسانی هستند که معتقدند امر امامت بعد از امام صادق {{ع}}، به فرزندش عبدالله افطح منتقل گردیده است. شیخ مفید می‌نویسد: {{عربی|و قالت فرقة أخرى: إن الإمام بعد أبي عبدالله {{ع}} ابنه عبدالله بن جعفر و اعتلوا في ذلك بأنه كان أكبر ولد أبي عبدالله {{ع}} قالت: و إن أباعبدالله {{ع}} قال: الإمامة لا تكون إلا في الأكبر من ولد الإمام، و هذه الفرقة تسمى الفطحية و إنما سميت بذلك لأن رئيساً لها يقال له عبدالله بن أفطح، و يقال: إنه كان أفطح الرجلين، و يقال: بل كان أفطح الرأس، و يقال: إن عبدالله كان هو الأفطح}}؛ الفصول المختارة، ص۳۰۶ - ۳۰۷.</ref> بودن احمد بن الحسن بن فضال اشاره کردند، با این تفاوت که کشی و شیخ طوسی به آن تصریح کردند<ref>ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۴۵، ش۶۳۹ و ۵۳۰، ش۱۰۱۴؛ الفهرست (طوسی)، ص۵۸، ش۷۲.</ref>، ولی از عبارت [[نجاشی]] استفاده می‌شود که وی در [[فطحی]] بودن احمد بن الحسن جزم و قطع نداشته است؛ از این رو با تعبیر: گفته می‌شود که وی فطحی بوده است<ref>{{عربی|"يقال: إنه كان فطحياً"}}؛ رجال النجاشی، ص۸۰، ش۱۹۴.</ref>، به آن اشاره کرده است<ref>بعضی از بزرگان در ترجیح قول نجاشی نوشته‌اند: {{عربی|و يمكن أن يقال: إن أصل كلام الشيخ قول الكشّي عن محمد بن مسعود، و النجاشي صرح بأن محمد بن مسعود كان في الأصل عامي المذهب ثم تبصر، و القول المذكور عنه لا يعلم قبل رجوعه أو بعده}}؛ إستقصاء الإعتبار فی شرح الإستبصار، ج۳، ص۲۷۸.</ref>.
| |
| | |
| ولی این عبارت نجاشی با آنچه در ترجمه پدر احمد، [[حسن بن علی بن فضال]] نقل کرده، تهافت دارد؛ زیرا در آنجا نوشته است: حسن بن علی بن فضال بر [[مذهب فطحیه]] بوده است و در موقع [[مرگ]] برگشت. وقتی آن را به [[احمد بن حسن بن فضال]] گزارش دادند، وی کسی را که خبر بازگشت پدرش (حسن بن علی بن فضال) از مذهب فطحیه را نقل کرده، تخطئه و به [[تحریف]] متهم کرده است<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۳۶، ش۷۲.</ref> و این خود، نشان دهنده [[دفاع]] احمد بن الحسن از این مذهب است.
| |
| | |
| به همین دلیل بعضی از بزرگان، فطحی بودن احمد بن الحسن را [[قطعی]] دانسته<ref>ر.ک: أعیان الشیعة، ج۵، ص۲۰۸.</ref> و بعضی دیگر، از تعبیر نجاشی {{عربی|"يقال إنه كان فطحياً"}} اظهار [[تعجب]] کردند<ref>ر.ک: قاموس الرجال، ج۱، ص۴۲۸، ش۳۳۳.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۵۸-۱۵۹.</ref>
| |
| | |
| == طبقه راوی ==
| |
| شیخ طوسی در کتاب رجال، نام او را در اصحاب [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} آورده است<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۳۸۳، ش۵۶۴۶ و ۳۹۷، ش۵۸۲۵.</ref>؛ هرچند در [[اسناد روایات]]، بدون واسطه از این دو [[امام]] روایت نکرده است. همچنین از [[تاریخ]] ولادت [[راوی]] نیز اطلاعی در دست نیست، اما نجاشی و شیخ طوسی سال [[وفات]] وی را ۲۶۰ ق ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۸۱، ش۱۹۴؛ الفهرست (طوسی)، ص۵۹، ش۷۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۶۰.</ref>
| |
| | |
| == جایگاه [[حدیثی]] راوی ==
| |
| احمد بن فضال، گرچه از جهت [[اعتقادی]] [[منحرف]] و به [[مذهب فطحیه]] [[گرایش]] داشته است<ref>آنان کسانی بودند که عبدالله افطح را امام بین امام صادق{{ع}} و امام موسی کاظم{{ع}} می‌‌دانستند.</ref>، از جهت [[وثاقت]]، به تصریح [[رجالیان]] بزرگ، فردی [[ثقه]] و مورد [[اعتماد]] بوده است. | |
| #[[نجاشی]] نوشته است: {{عربی|"يقال إنه كان فطحياً و كان ثقة في الحديث"}}<ref>رجال النجاشی، ص۸۰، ش۱۹۴.</ref>.
| |
| #[[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست]] نوشته است: {{عربی|"كان فطحياً غير أنه ثقة في الحديث"}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۵۸، ش۷۲.</ref>.
| |
| #و [[کشی]] به نقل از [[عیاشی]]، وی را از فقهای [[اصحاب]] به شمار آورده است<ref>ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۴۵، ش۶۳۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۶۱.</ref>.
| |
| | |
| وی از [[اصحاب امام هادی]]{{ع}} و [[امام حسن عسکری]]{{ع}} برشمرده شده است و در [[اسناد]] بسیاری از روایات [[ائمه اطهار]]{{ع}} که تعدادشان قریب به ۴۸۰ مورد می‌‌رسد، قرار گرفته است<ref>وی با عنوان «[[احمد بن حسن بن علی]]» در اسناد ۶۸ روایت، با عنوان «[[احمد بن حسن بن علی بن فضال]]» در اسناد ۱۶۳مورد، به عنوان «[[احمد بن حسن بن فضال]]» در اسناد ۵ روایت و به عنوان «احمد بن حسن» در اسناد ۲۷۰ روایت واقع شده است.</ref>. از آثار [[علمی]] او می‌‌توان به «کتاب الوضوء» و «کتاب الصلاة» اشاره کرد که برادرش [[علی بن حسن بن فضال]] آن را از او روایت کرده است<ref>موسوعه طبقات الفقهاء، اللجنة العلمیه فی مؤسسة الامام الصادق (ع)، ج۳، ص۶۴-۶۵.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۶۱-۱۶۴.</ref>
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| * [[حسن بن علی بن فضال]] (پدر) | | * [[حسن بن علی بن فضال]] (پدر) |
| | * [[حسین بن احمد بن حسن بن علی بن فضال]] (فرزند) |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده: IM009726.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۲''']] | | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| خط ۴۸: |
خط ۱۸: |
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |
| [[رده:رجال تفسیری]] | | [[رده:رجال تفسیری]] |
| | [[رده:اصحاب امام هادی]] |
| | [[رده:اصحاب امام عسکری]] |
| | [[رده:کوفیان]] |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام هادی است. احمد بن حسن بن علی بن فضال از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن حسن بن علی بن فضال در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱