|
|
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[حسن بن ابی‌قتاده در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[حسن بن ابی‌قتاده اشعری قمی]] |
| == مقدمه ==
| |
| [[حسن بن أبی قتادة]]<ref>ر.ک: منابع شیعی: الرجال (ابن الغضائری)، ص۱۲۱، ش۲۰۵؛ رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴؛ الرجال (ابن داود)، ص۱۲۰، ش۴۶۲؛ إیضاح الاشتباه، ص۱۴۶، ش۱۷۴؛ منهج المقال، ج۴، ص۱۴، ش۱۳۴۰؛ نقد الرجال، ج۲، ص۷، ش۱۲۳۱؛ زبدة الأقوال، ص۱۰۷، ش۵۰۱؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۹۷؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۸۹، ش۱۵۴۶؛ منتهی المقال، ج۲، ص۳۵۸، ش۶۹۸؛ الرسائل الرجالیه (کلباسی)، ج۱، ص۱۵۳؛ تنقیح المقال، ج۱۸، ص۳۴۴، ش۴۹۴۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۶۷، ش۲۷۰۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۳۴۰، ش۳۳۲۳؛ قاموس الرجال، ج۳، ص۱۸۶، ش۱۸۳۸.</ref>، در سند یک [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از [[کتاب الکافی]] واقع گردیده است:
| |
| | |
| {{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} مَا تَلَذَّذَ النَّاسُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ بِلَذَّةٍ أَكْثَرَ لَهُمْ مِنْ لَذَّةِ النِّسَاءِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ}}<ref> دوستداری خواستنی‌ها از زنان و فرزندان و دارایی‌های فراوان انباشته از زر و سیم و اسب‌های نشاندار و چارپایان و کشتزاران، برای مردم آراستگی یافته است؛ اینها سرمایه زندگی نزدیک‌تر (در این جهان) است و خداوند است که نکوفرجامی، (تنها) نزد او است سوره آل عمران، آیه ۱۴.</ref> إِلَى آخِرِ الْآيَةِ ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ أَهْلَ الْجَنَّةِ مَا يَتَلَذَّذُونَ بِشَيْءٍ مِنَ الْجَنَّةِ أَشْهَى عِنْدَهُمْ مِنَ النِّكَاحِ لَا طَعَامٍ وَ لَا شَرَابٍ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۵۰ به گزارش از الکافی، ج۵، ص۳۲۱، ح۱۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 348.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| عنوان مذکور، [[ابو محمد الحسن بن علی بن محمد بن حفص بن عبید بن حمید]]<ref>{{عربی|الحسن -بفتح الحاء- بن أبی قتادة علی بن محمد بن عبید -مصغرا- بن حفص بن حمید مصغرا}}. (إیضاح الاشتباه، ص۱۴۶، ش۱۷۴؛ ابن داوود از راوی با عنوان الحسین بن أبی قتادة یاد کرده است که اشتباه است. (ر.ک: الرجال (ابن داود)، ص۱۲۰، ش۴۶۲).</ref> [[مولی]] [[السائب بن مالک الأشعری]] از [[راویان]] و [[محدثان]] [[قمی]] است و چون [[کنیه]] پدرش (علی) [[ابو قتاده]] بوده است، از وی با عنوان [[الحسن بن أبی قتادة]] در بعضی [[اسناد]] یاد شده است.
| |
| | |
| از [[رجالیان]] قدمای [[شیعه]]، [[ابن غضائری]] و [[نجاشی]] از ایشان در [[کتب رجالی]] خود نام بردند.
| |
| | |
| حسن بن أبی قتاده گذشته از جایگاه روایت‌گری [[احادیث]]، از [[شاعران]] و ادیبان معروف دورۀ خود نیز به شمار می‌آمده است<ref>رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴: {{عربی|یکنی الحسن أبا محمد و کان شاعرا أدیبا}} و ۲۷۲، ش۷۱۳ (ترجمه پدر راوی): {{عربی|و ابنه الحسن بن أبی قتادة الشاعر}}.</ref>.
| |
| | |
| پدر و برادرزاده او نیز از [[راویان حدیث]] شمرده شده‌اند<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۲۷۲، (ش ۷۱۳) و ۳۳۷، (ش ۹۰۲).</ref> و جدش ([[حمید]]) از [[سربازان]] و جنگجویان [[لشکر]] مختار بوده و همراه او کشته شده است<ref>رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴: {{عربی|قتل حمید یوم المختار معه}}.</ref>.
| |
| | |
| وی دارای یک اثر [[علمی]] به نام نوادر بوده که [[احمد بن محمد بن خالد البرقی]] آن را [[روایت]] کرده است<ref> رجال النجاشی، ص۳۷: {{عربی|له کتاب نوادر أخبرنا به الحسین بن عبیدالله و محمد، عن الحسن بن حمزة، عن محمد بن جعفر بن بطة، عن أحمد بن أبی عبدالله، عنه به}}.
| |
| براین پایه، در [[سند روایت]] مورد بحث، أحمد بن محمد، عن أبی عبدالله [[البرقی]]، عن الحسن بن أبی قتادة تصحیف رخ داده و حرف عن [[مصحف]] بن، و صحیح آن، أحمد بن [[محمد بن أبی]] عبدالله البرقی، عن الحسن بن أبی قتادة است؛ زیرا مراد از [[أبو عبدالله]] البرقی که از حسن بن أبی قتادة روایت کرده، [[محمد بن خالد البرقی]]، یعنی پدر احمد بن محمد بن خالد البرقی است، در حالی که [[راوی]] کتاب حسن بن أبی قتادة به تصریح نجاشی، شخص احمد بن محمد بن خالد البرقی است؛ نه پدرش محمد بن خالد البرقی.</ref>.
| |
| | |
| شگفتا که [[شیخ طوسی]] از حسن بن أبی قتاده نام نبرده است؛ نه در کتاب [[الفهرست]] با اینکه وی صاحب اثر بوده است و موضوع الفهرست هم یاد کرد [[راویان]] صاحب اثر است؛ نه در کتاب [[رجال الطوسی]].
| |
| | |
| '''یادآوری:''' از حسن بن أبی قتاده تنها دو [[روایت]] در [[کتب حدیثی]] گزارش شده است؛ یکی روایت مورد بحث که در [[الکافی]] نقل گردیده و دیگری این روایت که در [[رجال الکشی]] گزارش شده است:
| |
| | |
| {{متن حدیث|حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ، قَالَ حَدَّثَنِي جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ، قَالَ حَدَّثَنِي الْعَمْرَكِيُّ، قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ أَبِي قَتَادَةَ، عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْقَاسِمِ، قَالَ:، قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} مَا تَقُولُ فِي يُونُسَ قَالَ: مَنْ يُونُسُ قُلْتُ ابْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، قَالَ: لَعَلَّكَ تُرِيدُ مَوْلَى بَنِي يَقْطِينٍ قُلْتُ نَعَمْ، فَقَالَ: رَحِمَهُ اللَّهُ فَإِنَّهُ كَانَ عَلَى مَا نُحِبُّ}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۴۸۶، ح۹۲۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 349 - 350.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| ولادت و [[وفات]] حسن بن أبی قتاده مشخص نیست و در [[رجال البرقی]] و [[رجال الطوسی]] نیز که به یاد کرد نام [[اصحاب پیامبر]] و [[امامان معصوم]]{{عم}} اختصاص دارد، از وی نام برده نشده و در [[اسناد روایات]] هم بی‌واسطه از [[معصوم]]{{عم}} روایت نکرده؛ لکن [[احمد بن محمد بن خالد برقی]] که در سال ۲۷۴ یا ۲۸۰ [[هجری قمری]] وفات نموده<ref>رجال النجاشی، ص۷۷، ش۱۸۲.</ref> و [[العمرکی]] که از [[اصحاب امام عسکری]]{{ع}} شمرده شده است<ref> رجال الطوسی، ص۴۰۰، ش۵۸۶۴.</ref>، از ایشان روایت کرده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴: {{عربی|له کتاب نوادر أخبرنا به... عن أحمد بن أبی عبدالله، عنه به}}؛ رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۴۸۶، ح۹۲۲: {{عربی|...حدثنی العمرکی قال: حدثنی الحسن بن أبی قتادة، عن داوود بن القاسم}}.</ref> و پدر ایشان ([[ابو قتاده]]) از [[راویان امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}} بوده است<ref>رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴: {{عربی|و روی أبو قتادة، عن أبی عبدالله و أبی الحسن{{عم}}}}.</ref>. براین اساس، می‌‌توان استظهار نمود که حسن بن أبی قتاده در دوره [[امام جواد]] و [[امام هادی]]{{عم}} [[زندگی]] می‌کرده است.
| |
| | |
| [[آیة الله]] [[بروجردی]] او را از طبقه ششم یا هفتم به شمار آورده است<ref>الموسوعة الرجالیه، ج۴، ص۹۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 350- 351.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| با در نظر گرفتن سند دو روایتی که از حسن بن أبی قتادة در [[کتب حدیثی]] گزارش شده، [[احمد بن محمد بن خالد البرقی]] و [[العمرکی]] از ایشان [[روایت]] کردند و ایشان از [[داوود بن القاسم]] <ref>الکافی، ج۵، ص۳۲۱، ح۱۰؛ رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴؛ رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۴۸۶، ح۹۲۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 351.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| |
| حسن بن أبی قتاده از [[راویان]] امامی است؛ زیرا موضوع [[رجال النجاشی]] که نام وی در آن ذکر شده، به راویان امامی صاحب اثر اختصاص دارد<ref>رجال النجاشی، ص۳۷، ش۷۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص351.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] راوی==
| |
| [[ابن غضائری]]، در یاد کرد از راوی به عبارت {{عربی|الحسن بن أبي قتادة علي بن محمد بن حفص بن عبيد بن حميد، مولي السائب بن مالك الأشعري، يكني أبا محمد وقع إلي أشعار عمرو بن معدي كرب و أخباره صنعته}}<ref>الرجال (ابن الغضائری)، ص۱۲۱، ش۲۰۵.</ref> بسنده نموده و به [[جرح و تعدیل]] وی اشاره‌ای ننموده است، چنانکه [[نجاشی]] متعرض به [[توثیق]] و [[تضعیف]] وی نگردیده، بلکه با این عبارت بسنده کرده است: {{عربی|الحسن بن أبي قتادة علي بن محمد بن حفص بن عبيد بن حميد مولي السائب بن مالك الأشعري قتل حميد يوم المختار معه و يكني الحسن أبا محمد و كان شاعرا أديبا؛ و روي أبو قتادة عن أبي عبدالله و أبي الحسن{{ع}}. له كتاب نوادر أخبرنا به الحسين بن عبيدالله و محمد، عن الحسن بن حمزة، عن محمد بن جعفر بن بطة، عن أحمد بن أبي عبدالله عنه به. قال أحمد بن الحسين<ref>مراد نجاشي از احمد بن الحسين، ابن غضائري (احمد بن الحسين بن الغضائري) است.</ref>: إنه وقع إليه أشعار عمرو بن معديكرب و أخباره صنعته}}.
| |
| | |
| ولی نجاشی در [[ترجمه]] پدر حسن بن أبی قتادة عبارتی را به کار برده که بعضی از آن [[وثاقت]] حسن بن أبی قتادة را برداشت نموده اند: {{عربی|علي بن محمد... أبو قتادة القمي... كان ثقة و ابنه الحسن بن أبي قتادة}}. آیا واو در جمله {{عربی|و ابنه الحسن بن أبی قتادة}} [[عاطفه]] است یا مستأنفه؟ بعضی آن را عاطفه گرفتند، درنتیجه حسن بن أبی قتاده را توثیق کردند؛ مانند:
| |
| | |
| [[ابوعلی حائری]]: {{عربی|و قال بعض: يحتمل توثيق الحسن هذا من عبارة جش في أبيه فراجع و تأمل}}<ref>منتهی المقال، ج۲، ص۳۵۸، ش۶۹۸.</ref>.
| |
| | |
| [[شوشتری]]: {{عربی|بل يمكن استفادته و هذا نصه ثمة و كان ثقة و ابنه أبو الحسن بن أبي قتادة الشاعر و أحمد بن أبي قتادة أعقب فان الظاهر أن قوله: و ابنه عطف علي الضمير المرفوع المتصل في قوله: و كان ثقة... فيصير معني الكلام: أنه و ابنه هذا ثقتان}}<ref>قاموس الرجال، ج۳، ص۱۸۷، ش۱۸۳۸.</ref>.
| |
| | |
| [[سید ابطحی]]: {{عربی|ظاهر العطف اشتراكه مع أبيه في الوثاقة؛ و كون الواو لغير العطف خلاف ظاهر السياق فلاحظ}}<ref>تهذیب المقال، ج۲، ص۱۹.</ref>.
| |
| | |
| بر عکس، عده‌ای واو را برای استیناف دانسته و برداشت [[وثاقت]] را از آن منع نموده‌اند؛ نظیر:
| |
| | |
| [[مامقانی]]: {{عربی|و احتمل بعضهم استفادة وثاقة الحسن -هذا- من عبارة النجاشي في أبيه، و أنت خبير بما فيه، ضرورة أنه لم يذكر في علي بعد توثيقه إلا أن ابنه الحسن بن أبي قتادة الشاعر، و أحمد بن أبي قتادة، و ليس فيه رائحة من توثيق الحسن}}<ref>تنقیح المقال، ج۱۸، ص۳۴۵-۳۴۶، ش۴۹۴۳.</ref>.
| |
| | |
| [[خویی]]: {{عربی|إن النجاشي قال في ترجمة أبي قتادة: و كان ثقة، و ابنه أبو الحسن بن أبي قتادة الشاعر، و أحمد بن أبي قتادة أعقب؛ و استظهر بعضهم من ذلك وثاقة الحسن بن أبي قتادة، و فيه منع ظاهر}}<ref>معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۶۷، ش۲۷۰۸.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 352-354.</ref>
| |
| | |
| ==بررسی==
| |
| شبیه عبارت یاد شده را [[نجاشی]] در [[ترجمه]] شماری از [[راویان]] دیگر نیز به کار برده است؛ نمونه‌ها:
| |
| *{{عربی|الحسين بن نعيم الصحاف... ثقة و أخواه علي و محمد}}<ref>رجال النجاشي، ص۵۳، ش۱۲۰.</ref>.
| |
| *{{عربی|إسحاق بن عمار... الصيرفي شيخ من أصحابنا، ثقة، و إخوته يونس و يوسف و قيس و إسماعيل}}<ref>رجال النجاشي، ص۷۱، ش۱۶۹.</ref>.
| |
| *{{عربی|إسحاق بن غالب الأسدي...، ثقة، و أخوه عبدالله كذلك}}<ref>رجال النجاشي، ص۷۲، ش۱۷۳.</ref>.
| |
| *{{عربی|بسطام بن سابور الزيات...، ثقة، و إخوته زكريا و زياد و حفص ثقات}}<ref>رجال النجاشي، ص۱۱۰، ش۲۸۰.</ref>.
| |
| *{{عربی|جعفر بن يحيي بن العلاء... ثقة، و أبوه أيضا}}<ref>رجال النجاشي، ص۱۲۶، ش۳۲۷.</ref>.
| |
| *{{عربی|سعيد بن غزوان الأسدي...، ثقة، و ابنه محمد بن سعيد بن غزوان روي أيضا}}<ref>رجال النجاشي، ص۱۸۱، ش۴۷۹.</ref>.
| |
| *{{عربی|سيف بن سليمان التمار... ثقة، و ابنه الحسن بن سيف}}<ref>رجال النجاشي، ص۱۸۹-۱۹۰، ش۵۰۵.</ref>.
| |
| *{{عربی|عبدالله بن غالب الأسدي...، ثقة ثقة و أخوه إسحاق بن غالب}}<ref>رجال النجاشي، ص۲۲۲، ش۵۸۲.</ref>.
| |
| *{{عربی|مرازم بن حكيم...، ثقة و أخواه محمد بن حكيم و حديد بن حكيم}}<ref>رجال النجاشي، ص۴۲۴، ش۱۱۳۸.</ref>.
| |
| *{{عربی|هارون بن خارجة كوفي، ثقة و أخوه مراد}}<ref>رجال النجاشي، ص۴۳۷، ش۱۱۷۶.</ref>.
| |
| *{{عربی|يحيي بن الحجاج الكرخي بغدادي، ثقة و أخوه خالد}}<ref>رجال النجاشي، ص۴۴۵، ش۱۲۰۴.</ref>.
| |
| | |
| دقت در این تعابیر نشان می‌دهد که مقصود [[نجاشی]] از به‌کارگیری واو در موارد یاد شده، سرایت دادن [[وثاقت]] به فرد بعدی است که از آن نام برده است؛ مؤیدش تصریح خود او در بعضی موارد آن است؛ برای نمونه، در عنوان [[اسحاق بن غالب]] الأسدی نوشته است: {{عربی|ثقة، و أخوه عبدالله كذلك}} که کلمه «كذلك» یعنی [[عبدالله بن غالب]] نیز مانند برادرش اسحاق بن غالب [[ثقه]] است؛ یا مثلاً در عنوان [[جعفر بن یحیی بن العلاء]] نوشته است: {{عربی|ثقة، و أبوه أیضاً}} که واژه أیضاً دلالت دارد پدر جعفر بن یحیی مانند فرزندش جعفر ثقه است، پس در دیگر مواردی نیز که از واو استفاده کرده، ولی کلمه کذلک، أیضاً و مانند آن دو را به کار نبرده، همین معنا مرادش است، درنتیجه احتمال [[عاطفه]] بودن واو در موارد مذکور، نه استینافیه بودن، تقویت شده و [[حکم]] وثاقت در مورد معطوف و معطوف علیه هر دو جاری می‌گردد.
| |
| | |
| براین اساس، وثاقت حسن بن أبی قتاده ثابت می‌شود و این وثاقت را اموری تقویت می‌کنند:
| |
| #ذکر نام حسن بن أبی قتاده در بخش یکم [[الرجال]] [[ابن داود]].
| |
| #از [[خاندان اشعری]] بودن.
| |
| #ذکر نام [[راوی]] در الرجال [[ابن غضائری]] بی‌ذکر [[قدح]] و [[ذم]]، در حالی که ابن غضائری با وجود کوچک‌ترین نقطه [[ضعف]] در راوی، او را قدح و [[تضعیف]] می‌کند.
| |
| #صاحب کتاب نوادر بودن.
| |
| #[[شاعر]] و ادیب بودن.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص354-356.</ref>
| |
| | |
| ==[[اتحاد]] حسن بن أبی [[قتاده]] با حسین بن أبی قتاده ==
| |
| در [[کتب حدیثی شیعه]]، دو [[روایت]] گزارش شده که در سندشان [[الحسین بن أبی قتادة]] قرار گرفته است:
| |
| #در [[عیون أخبار الرضا]]{{ع}}: {{متن حدیث|حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَرَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِي الْحُسَيْنُ بْنُ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا{{ع}} إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ وَجَبَ حَقُّنَا بِرَسُولِ اللَّهِ{{صل}} فَمَنْ أَخَذَ بِرَسُولِ اللَّهِ حَقّاً وَ لَمْ يُعْطِ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ مِثْلَهُ فَلَا حَقَّ لَهُ}}<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۲۳۶، ح۹.</ref>.
| |
| #در [[الکافی]]: {{متن حدیث|أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ جَمِيعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} لِعَرْضِ الْخَيْلِ فَمَرَّ بِقَبْرِ أَبِي أُحَيْحَةَ<ref>{{عربی|بالحاءین المهملتین مصغرا}}. (سعید بن العاص الأموی).</ref> فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ لَعَنَ اللَّهُ صَاحِبَ هَذَا الْقَبْرِ فَوَ اللَّهِ إِنْ كَانَ لَيَصُدُّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يُكَذِّبُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}}...}}<ref>الکافی، ج۸، ص۶۹-۷۰، ح۲۷.</ref>.
| |
| | |
| صاحب [[جامع الرواة]] در [[ترجمه]] حسن بن أبی قتاده به روایت دوم اشاره نموده و [[محمد بن أبی القاسم]] را از [[راویان]] حسن بن أبی قتاده به شمار آورده است<ref>جامع الرواه، ج۱، ص۱۸۹، ش۱۵۴۶: {{عربی|عنه أحمد بن أبی عبدالله البرقی فی [فی] فی باب حب النساء. عنه محمد بن أبی القاسم فی حدیث النبی{{صل}} حین عرضت علیه الخیل فی کتاب الروضة}}.</ref> که به معنای [[اتحاد]] حسین بن أبی قتاده با حسن بن أبی قتاده و [[اعتقاد]] به وقوع تصحیف در نام [[راوی]] است.
| |
| | |
| [[آیة الله خویی]]، حسین بن أبی قتاده را در عنوانی مستقل آورده و ذیل آن به روایت دوم اشاره نموده است<ref>{{عربی|الحسین بن أبی قتادة: روی عن عمرو بن شمر، و روی عنه محمد بن أبی القاسم. الروضة: الحدیث ۲۷}}. (معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۰۴، ش۳۲۸۰).</ref> که به معنای عدم [[اتحاد]] دو عنوان است.
| |
| | |
| بعضی نوشته‌اند حسین بن أبی قتاده در [[سند روایت]] [[الکافی]]، همان أبو علی حسین بن الفرج البغدادی است <ref>نرم افزار درایة النور.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص356-357.</ref>
| |
| | |
| ==بررسی==
| |
| [[شیخ طوسی]] در [[الفهرست]] و [[رجال الطوسی]] از شخصی با عنوان «الحسین، أبو علی ابن الفرج، أبی قتادة البغدادی» یاد کرده و وی را دارای کتاب صفة النبی{{صل}} دانسته که به واسطه [[احمد بن محمد بن خالد البرقی]] [[روایت]] گردیده است<ref>الفهرست (طوسی)، ص۱۵۱، ش۲۳۲: {{عربی|الحسین أبو علی بن الفرج، أبی قتادة البغدادی. له کتاب فی صفة النبی{{صل}} أخبرنا به ابن أبی جید، عن محمد بن الحسن بن الولید، عن سعد و الحمیری، عن أحمد بن محمد بن خالد البرقی، عن أبی علی الحسین بن الفرج أبی قتادة البغدادی، عن رجاله}}؛ رجال الطوسی، ص۴۲۵، ش۶۱۲۰: {{عربی|الحسین أبو علی بن الفرج أبی قتادة؛ روی عنه أحمد بن أبی عبدالله البرقی}}.</ref>، بنابراین حسن بن أبی قتاده و حسین بن أبی قتاده از جهت طبقه، همدوره بودند و در یک طبقه قرار دارند؛ زیرا [[احمد بن محمد بن خالد البرقی]] [[راوی]] کتاب حسن بن أبی قتاده نیز بوده است -چنان که گذشت- و از آنجا که محتوای روایت‌های الکافی و [[عیون أخبار الرضا]]{{ع}} درباره [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} است، با محتوای کتاب صفة النبی{{صل}} انطباق دارد، درنتیجه مراد از [[حسین بن ابی قتاده]] در سند روایت آن دو کتاب، همین شخص خواهد بود که در الفهرست و رجال الطوسی از وی یاد گردیده است.
| |
| | |
| مؤید دیگر این است که [[سعد بن عبدالله]] در سند روایت [[عیون أخبار الرضا]]{{ع}} و [[محمد بن ابی القاسم]] در سند روایت [[الکافی]] که از حسین بن ابی قتاده روایت نموده‌اند، در طبقه [[احمد بن خالد البرقی]] قرار دارند<ref>{{عربی|توفی سعد سنة إحدی و ثلاثمائة، و قیل: سنة تسع و تسعین و مائتین}} (رجال النجاشی، ص۱۷۸، ش۴۶۷)؛ {{عربی|محمد بن أبی القاسم عبیدالله بن عمران الجنابی البرقی أبو عبدالله، الملقب ماجیلویه...، و هو صهر أحمد بن أبی عبدالله البرقی علی ابنته}}. (رجال النجاشی، ص۳۵۳، ش۹۴۷).</ref> که [[راوی]] کتاب [[حسین بن ابی قتاده]] بوده است.
| |
| | |
| یادآوری می‌شود از حسین ابی قتاده در بعضی کتب [[تاریخی]] و رجالی [[سنی]] با عنوان [[ابوعلی الحسین بن الفرج البغدادی]] یاد شده است.
| |
| | |
| [[خطیب بغدادی]]: {{عربی|الحسين بن الفرج، أبو علي، و قيل: أبو صالح، و يعرف بابن الخياط: بغدادي حدث في الغربة عن يحيي بن سليم الطائفي، و يحيي بن سعيد القطان، و عبدالرحمن بن مهدي، و عبدالله بن إدريس، و محمد بن فضيل، و أبي معاوية الضرير، و سفيان ابن عيينة، و وكيع، و حسين الجعفي، و شعيب بن حرب، و شبابة بن سوار. روي عنه أحمد بن الهيثم بن خالد البزاز، و عبيد بن الحسن، و عبدالله بن محمد بن سلام<ref> عبدالله بن محمد بن سلام كه از راويان حسين بن الفرج است، در طبقه احمد بن محمد بن خالد البرقي قرار دارد كه راوي كتاب حسين بن أبي قتادة البغدادي بوده است. (طبقات المحدثين، ج۳، ص۳۶۶، ش۴۱۳): {{عربي|عبدالله بن محمد بن سلام يكني أبابكر توفي سنة إحدي و ثمانين و مائتين}}.</ref> الأصبهانيان. و قال ابن أبي حاتم: كتب أبي عنه بالبصرة أيام أبي الوليد، و بالري، ثم تركه و لم يقرأ علي حديثه}}<ref>تاریخ بغداد، ج۸، ص۸۵، ش۴۱۷۶.</ref>.
| |
| | |
| [[حافظ اصفهانی]]: {{عربی|الحسين بن الفرج البغدادي أبو علي و قيل أبو صالح يعرف بابن الخياط قدم إصبهان و حدث بها عن الواقدي بالمبتدأ و المغازي يروي... حدثنا أحمد بن إبراهيم بن يوسف، ثنا عبيد بن الحسن الغزال، ثنا الحسين بن الفرج، ثنا يحيي بن سليم الطائفي، ثنا هشام بن عروة، عن أبيه، عن عائشة قالت: ما نام رسول الله{{صل}} قبل العشاء و لا سهر بعدها؛ حدثنا عبدالله بن محمد بن جعفر، ثنا جعفر بن محمد ابن شريك، ثنا الحسين بن الفرج، ثنا أبو معاوية، ثنا قنان بن عبدالله النهمي، عن عبد الرحمن بن عوسجة، عن البراء بن عازب قال: قال رسول الله{{صل}}: أفشوا السلام تسلموا و الأشرة شر قال أبو معاوية: يعني كثرة اللعب}}<ref>ذکر أخبار إصبهان، ج۱، ص۲۷۶-۲۷۷.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص357-360.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009730.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۶''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| [[رده:اصحاب امام جواد]]
| |
| [[رده:اصحاب امام هادی]]
| |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:طبقه ششم راویان]]
| |
| [[رده:طبقه هفتم راویان]]
| |
