|
|
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مهدویت/بالا}}
| | #تغییر_مسیر [[فضیلت انتظار]] |
| {{مهدویت}}
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *در یک بررسی کوتاه، روایاتی که سخن از [[انتظار]] گفته‌اند، به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
| |
| :'''۱. [[انتظار فرج]] به معنای عام''': در این معنا، [[آموزه‌های دینی]] بر آن است تا افزون بر بیان [[فضیلت]] "[[گشایش]] عمومی" و [[امید]] به [[آینده]]، و سوق [[انسان‌ها]] به این عرصه، [[نومیدی]] را نیز مورد [[نکوهش]] قرار داده، از ورود [[جوامع بشری]] به آن جلوگیری کند. اهتمام [[آموزه‌های اسلامی]] در بیان معنای عام [[انتظار]] و [[امید]]، تا بدان حد بوده که از آن با بلندترین عنوان‌ها یاد نموده، ارزش‌های شگفت‌آوری برای آن ذکر کرده است.
| |
| *برخی از این عنوان‌ها بدین قرار است:
| |
| :'''الف) [[عبادت]] و بندگی''': [[قرآن]] و [[اهل بیت]]{{عم}}، به ما می‌آموزند که [[هدف]] از [[آفرینش]]، [[بندگی]] [[خداوند]] است<ref>سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} یکی از نمودهای این [[بندگی]] را [[انتظار]] [[گشایش]] دانسته، می‌فرماید: {{متن حدیث|"اِنْتِظَارُ اَلْفَرْجِ عِبَادَةٌ"}}<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۲، ص ۱۰۱؛ شیخ طوسی، أمالی، ص ۴۰۵.</ref>؛ [[انتظار فرج]] [[عبادت]] است. از آنجا که بیشتر عبادت‌ها در شمار [[رفتار]] [[انسان]] است، می‌توان نتیجه گرفت اینجا نیز مقصود از [[انتظار]]، مجموعه [[رفتاری]] خاص است.
| |
| :'''ب) [[برترین]] عبادت''': برخی عبادت‌ها بر برخی دیگر [[برتری]] دارد؛ ازاین‌رو انجام آن، افزون بر آن، که مورد تأکید [[آموزه‌های دینی]] است، از [[پاداش]] افزون‌تری نیز برخوردار است و نقش آن، در [[سازندگی]] [[انسان]] بیشتر است. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} پس از آن که [[انتظار فرج]] را در زمره عبادت‌های [[خداوند]] دانسته است، آن را یکی از [[برترین]] عبادت‌ها برشمرده، می‌فرماید: {{متن حدیث|" اَفْضَلُ الْعِبادَةِ اِنْتِظارُ الْفَرَجِ"}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۸۷؛ ر.ک: ترمذی، سنن، ج ۵، ص ۵۶۵.</ref>؛ [[برترین]] [[عبادت]] [[انتظار فرج]] است.
| |
| :'''ج) [[برترین]] [[کارها]]''': گاهی آن را [[برترین]] کارهای [[امت]] [[پیامبر خاتم]]{{صل}} معرفی می‌کند. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} در این‌باره می‌فرماید: {{متن حدیث|" أَفْضَلُ أَعْمَالِ امتی انْتِظَارُ الْفَرْجِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ "}}<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۲، ص ۳۶؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۴۴</ref>؛ [[برترین]] کارهای [[امت]] من، [[انتظار فرج]] از جانب [[خداوند]] است.
| |
| :'''د) [[فرج]] بودن خود فرج''': امروزه، از نظر [[دانش]] روانشناسی ثابت شده است [[امید]] داشتن، نقش بسیار مهمی در رفتارهای [[اجتماعی]] دارد. به بیان دیگر [[انتظار]] آینده‌ای روشن و درخشان، باعث می‌شود [[زندگی]] کنونی [[انسان]] نیز از [[روشنایی]] و [[پویایی]] برخوردار شود. در برخی [[روایات]] مربوط به [[انتظار فرج]] به این [[حقیقت]] ارزشمند، این‌گونه اشاره شده است که خود [[انتظار فرج]]، نوعی [[فرج]] و [[گشایش]] است. در این‌باره [[امام سجاد]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|" انْتِظَارُ الْفَرْجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرْجِ "}}<ref>طبرسی، احمد بن علی، احتجاج، ج ۲، ص ۳۱۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۹.</ref>؛ [[انتظار]] [[گشایش]]، خود از [[بزرگ‌ترین گشایش‌ها]] است.
| |
| :'''ه) [[برترین]] [[جهاد]]''': در [[آموزه‌های دینی]]، [[جهاد]] و کوشش در [[راه خدا]]، یکی از مهم‌ترین رفتارهای فردی و گروهی [[مسلمانان]] معرفی شده است. [[آیات]] فراوانی از [[قرآن]] و [[روایات]] بسیاری از [[معصومان]]{{عم}} به [[حقیقت]] این [[رفتار]] ارزشمند اشاره کرده است. درباره [[اهمیت انتظار]] [[فرج]]- افزون بر آنچه مورد اشاره قرار گرفت- به روایاتی بر می‌خوریم که بسی شگفتی‌آور است و آن، این که [[انتظار]] را فقط "[[جهاد]]" که "[[برترین]] [[جهاد]]" دانسته است. از این نوع [[روایات]] نیز به خوبی استفاده می‌شود [[انتظار]]، از نوع عمل است. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[برترین]] [[جهاد]] بودن [[انتظار فرج]] را این‌گونه بیان فرموده است: {{متن حدیث|"أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِي اِنْتِظَارُ اَلْفَرَجِ"}}<ref>حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، ص ۳۷.</ref>؛ [[برترین]] [[جهاد]] [[امت]] من [[انتظار]] [[گشایش]] است. در مقابل آموزه‌های بالا، [[یأس]] و [[ناامیدی]] از [[رحمت]] [[پروردگار]]، به شدت [[مذمت]] شده و در شمار [[گناهان]] بزرگ به حساب آمده است<ref>ر.ک: سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref>.
| |
| :'''۲. [[انتظار فرج]] به معنای خاص''': در این معنا، [[انتظار]] به معنای چشم به راه بودن آینده‌ای با تمام ویژگی‌های یک [[جامعه]]، مورد [[رضایت]] خداوندی است که یگانه مصداق آن دوران [[حاکمیت]] آخرین [[ذخیره الهی]] وجود [[مقدس]] [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} است. برخی سخنان [[معصومان]]{{عم}} در این‌باره این‌گونه است: [[امام باقر]]{{ع}}- آن‌گاه که [[دین]] مورد [[رضایت خداوند]] را تعریف می‌کند- پس از شمردن اموری می‌فرماید: {{متن حدیث|"... وَ اَلتَّسْلِيمُ لِأَمْرِنَا وَ اَلْوَرَعُ وَ اَلتَّوَاضُعُ وَ اِنْتِظَارُ قَائِمِنَا..."}}<ref>شیخ کلینی، کافی، ج ۲، ص ۲۳، ح ۱۳.</ref>؛... و [[تسلیم]] به امر ما، و [[پرهیزکاری]] و [[فروتنی]]، و [[انتظار قائم]] ما.... [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"عَلَيْكُمْ بِالتَّسْلِيمِ وَ اَلرَّدِّ إِلَيْنَا وَ اِنْتِظَارُ أَمْرِنَا وَ أَمْرِكُمْ، وَ فَرَجِنَا وَ فَرَجِكُمْ"}}<ref>کشی، محمد بن عمر، رجال کشی، ص ۱۳۸.</ref>؛ بر شما باد به [[تسلیم]] و رد امور به ما و [[انتظار]] امر ما و امر خودتان و [[فرج]] ما و [[فرج]] خودتان. از [[روایات]] [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} به دست می‌آید [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} نه فقط راه رسیدن به [[جامعه موعود]] است؛ بلکه خود نیز موضوعیت دارد؛ بدان معنا که اگر کسی در [[انتظار راستین]] به سر برد، تفاوتی ندارد که به مورد [[انتظار]] خویش دست یابد یا دست نیابد. در این‌باره شخصی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: "چه می‌فرمایید درباره کسی که دارای [[ولایت]] [[پیشوایان]] است و [[انتظار ظهور]] [[حکومت حق]] را می‌کشد و در این حال از [[دنیا]] می‌رود؟" [[حضرت]]{{ع}} در پاسخ فرمود: {{متن حدیث|"هُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ كَانَ مَعَ اَلْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ ثُمَّ سَكَتَ هُنَيْئَةً ثُمَّ قَالَ هُوَ كَمَنْ كَانَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ"}}<ref>برقی، احمد بن محمد بن خالد، محاسن، ج ۱، ص ۱۷۳؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.</ref>؛ او همانند کسی است که با [[حضرت قائم]]{{ع}} در [[خیمه]] او باشد". سپس کمی [[سکوت]] کرد و فرمود: "مانند کسی است که با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در مبارزاتش همراه بوده است"<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۲۰۴-۲۰۷.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
| |
| | |
| ==[[فضیلت انتظار]] در موعودنامه==
| |
| *در [[روایات]]، [[ارزش]] و [[فضیلت]] بسیاری برای "[[انتظار]]" شمرده شده است که برخی از آنها را می‌آوریم. [[پیامبر خاتم|پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} [[برترین]] [[عبادت]] را [[انتظار فرج]] می‌داند<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۱، ص ۲۸۷.</ref>. و در جای دیگری می‌فرماید: [[برترین]] [[جهاد]] [[امت]] من [[انتظار فرج]] است<ref>بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۱۴۳.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} نیز فرمود: [[منتظر فرج]] باشید و از [[رحمت]] [[خداوند]] [[ناامید]] نشوید. به درستی که خوشایندترین [[اعمال]] نزد [[خداوند]]، [[انتظار فرج]] است<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۳.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} نیز فرمود: [[منتظر]] امر ما، به سان آن است که در [[راه خدا]] به [[خون]] خود غلتیده باشد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۶۴۵.</ref>. در روایتی [[علامه مجلسی|مرحوم مجلسی]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند: هرکس که بمیرد در حالی که [[منتظر]] این امر باشد، همانند کسی است که با [[حضرت قائم]]{{ع}} در خیمه‌اش بوده باشد. پس [[حضرت]] چند لحظه‌ای درنگ کرده، آن‌گاه فرمود: نه، بلکه مانند کسی است که در [[خدمت]] آن [[حضرت]] [[شمشیر]] بزند. سپس فرمود: نه، به [[خدا]] همچون کسی است که در پیشگاه [[رسول خدا]]{{صل}} [[شهید]] شده باشد<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۶.</ref>. و نیز در [[روایت]] دیگری می‌فرماید: بدانید کسی که [[منتظر ظهور]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} باشد، [[پاداش]] کسی را دارد که شب‌ها را برای انجام [[عبادت]] بیدار، و روزها [[روزه‌دار]] باشد<ref>کافی، ج ۲، ص ۲۲۲.</ref>. و در ضمن [[حدیث]] مفصلی آمده است که آن [[حضرت]] فرمود: هرکس [[منتظر]] امر ما باشد و بر [[ترس]] و آزاری که از [[دشمنان]] ما می‌بیند [[صبر]] کند، فردای [[قیامت]] با ما خواهد بود<ref>کافی، ج ۱، ص ۳۷۲.</ref>. پس [[انتظار]]، [[آدمی]] را [[متعهد]] می‌سازد که برای تحقق [[هدف‌های اسلامی]] و آرمان‌های انسانی، بدون هیچ‌گونه [[ضعف]] و [[یأس]]، تلاش کند و به سوی مقاصد متعالی [[اسلام]] گام بردارد و پیوسته مقاوم و [[استوار]]، به [[وظایف دینی]] و [[اسلامی]] خود عمل نماید. از همین جهت است که "[[انتظار]]" در [[روایات]]، [[عبادت]] شمرده شده و از [[بهترین]] و با ارزش‌ترین [[اعمال]] به شمار آمده است<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۳.</ref>.
| |
| ==[[فضیلت انتظار]] در چشم به راه==
| |
| *در [[روایات اسلامی]] چنان [[مقام]] و منزلتی برای [[منتظران]] [[موعود]] شمرده شده است که گاه [[انسان]] را به تعجب وا می‌دارد که چگونه ممکن است عملی که شاید در ظاهر ساده جلوه کند، از چنین فضیلتی برخوردار باشد. البته توجه به [[فلسفه انتظار]] و وظایفی که برای [[منتظران واقعی]] آن [[حضرت]] شمرده شده است، [[راز]] این [[فضیلت]] را روشن می‌سازد. در اینجا به فضایلی اشاره می‌کنیم که برای [[منتظران]] [[حضرت]] [[بقیة الله الأعظم]] آورده‌اند:
| |
| #[[امام سجاد]] {{ع}}، [[منتظران]] را [[برترین]] [[مردم]] همه روزگاران می‌شمارد: آن گروه از [[مردم]] عصر غیبتِ [[امام دوازدهم]] که [[امامت]] او را پذیرفته‌اند و [[منتظر ظهور]] او هستند، [[برترین]] [[مردم]] همه روزگاران<ref>بحارالأنوار ، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۴.</ref>.
| |
| #[[شیخ صدوق]] در کتاب [[کمال الدین]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که آن [[حضرت]] به [[نقل]] از [[پدران]] بزرگوارشان - بر آنها [[درود]] باد - فرمود: "[[منتظر]] امر ([[حکومت]]) ما، بسان آن است که در [[راه خدا]] به [[خون]] خود غلتیده باشد"<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۴۵، ح ۶.</ref>.
| |
| #در همان کتاب، به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] دیگری به این شرح در [[فضیلت منتظران]] وارد شده است: خوشا به حال [[شیعیان]] [[قائم]] ما که در زمان غیبتش، چشم به راه [[ظهور]] او هستند و هنگام ظهورش، [[فرمان‌بردار]] او. آنان [[اولیای خدا]] هستند، همان‌ها که نه ترسی برایشان هست و نه [[اندوهگین]] می‌شوند<ref>همان، ص ۳۵۷، ح ۵۴.</ref>.
| |
| #در [[روایت]] دیگری، [[مجلسی]] از [[امام صادق]] {{ع}} چنین [[نقل]] می‌کند: هر کس از شما بمیرد در حالی که [[منتظر]] این امر باشد، همانند کسی است که با [[حضرت قائم]] {{ع}} در خیمه‌اش بوده باشد. سپس [[حضرت]] چند لحظه‌ای درنگ کرد و آن گاه فرمود: نه، بلکه مانند کسی است که در [[خدمت]] آن [[حضرت]] [[شمشیر]] بزند. سپس فرمود: نه، به [[خدا]] همچون کسی است که در پیشگاه [[رسول خدا]] می‌شهید شده باشد<ref>بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۶، ح ۱۸.</ref>»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۵۰.</ref>.
| |
| *ممکن است برای بسیاری این پرسش پیش آید که چرا [[انتظار]] چنین [[فضیلت]] برجسته‌ای دارد؟ برای رسیدن به پاسخ مناسبی برای این پرسش باید به چند نکته اساسی توجه کرد: برای رسیدن به پاسخ مناسبی برای این پرسش باید به چند نکته اساسی توجه کرد:
| |
| *'''[[انتظار]]، حلقه پیوند [[شیعه]] با [[امام]] [[معصوم]]''': چنان‌که می‌دانید، "[[ولایت]]" و "[[امامت]]"، رکن اساسی [[مکتب]] [[تشیع]] است. [[اعتقاد]] به [[ضرورت وجود حجت خدا]] و [[امام]] [[معصوم]] در هر عصر و زمان، از مهم‌ترین نقاط تمایز این [[مکتب]] از دیگر مکتب‌هاست. از دیدگاه [[شیعه]]، [[پذیرش ولایت]] [[معصومین]] {{عم}} و به طور کلی، [[تسلیم در برابر امام]] و [[حجت]] عصر، سرآمد همه [[فضیلت‌ها]] و شرط اساسی پذیرش همه [[اعمال عبادی]] است. با توجه به این نکته‌ها در می‌یابیم که "[[انتظار]]" در [[زمان غیبت]] و حضور نداشتن ظاهری [[امام]] در [[جامعه]]، به نوعی اعلام [[پذیرش ولایت]] و [[امامت]] [[آخرین امام]] از سلسله [[امامان شیعه]] است. همین [[انتظار]] موجب می‌شود ارتباط [[شیعیان]] با امامشان، هر چند به صورت [[ارتباط قلبی]] و [[معنوی]]، حفظ شود و آنها در همه اعصار از [[فیض]] وجود امامشان برخوردار باشند. بر همین اساس است که برخی صاحب‌نظران فرموده‌اند: [[انسان]] در [[عصر غیبت]] یا [[منتظر]] است یا گرفتار [[جاهلیت]]. ما در [[عصر غیبت]]، قسم سوم نداریم. یا [[مردم]] [[منتظران راستین]] [[ظهور ولی عصر]] {{ع}} اند یا اگر [[منتظر]] نشدند، در [[جاهلیت]] به سر می‌برند<ref>عبدالله جوادی آملی، "امام زمان {{ع}} خلیفه خداست نه وکیل مردم"، موعود، سال دوازدهم، شماره ۸٤، بهمن ۱۳۸۶.</ref>. در روایتی که از [[امام سجاد]] {{ع}} [[نقل]] شده است، آن [[حضرت]] با [[پیش بینی]] [[دوران غیبت]] [[دوازدهمین امام]] از سلسله [[جانشینان پیامبر]] اکرم {{عم}}، کسانی را که در [[زمان غیبت]]، [[امامت]] این [[امام]] را پذیرا می‌شوند و در [[انتظار]] او به سر می‌برند، [[برترین]] [[مردم]] همه زمان‌ها معرفی می‌کند. [[امام سجاد]] {{ع}}، [[دلیل]] این [[برتری]] را این می‌داند که برای آنها [[غیبت]] و حضور هیچ تفاوتی ندارد و همسان وظایفی را که در زمان حضور باید انجام دهند، در [[زمان غیبت]] انجام می‌دهند: [[غیبت]] دوازدهمین ولی [[خداوند]] [[صاحب]] [[عزت و جلال]] از سلسله [[جانشینان]] [[رسول خدا]] - [[درود]] [[خدا]] بر او و خاندانش باد - و [[امامان]] پس از او به درازا می‌کشد. ای اباخالد! آن گروه از [[مردم]] که در [[زمان غیبت]] او امامتش را پذیرفته و [[منتظر ظهور]] اویند، [[برترین]] [[مردم]] همه زمان‌ها هستند؛ زیرا [[خداوند]] که گرامی و بلندمرتبه است، چنان خرَد، [[درک]] و شناختی به آنها ارزانی داشته که [[غیبت]] [و حضور نداشتن [[امام]]] برای آنها همانند مشاهده [و [[حضور امام]]] است. [[خداوند]]، [[مردم]] این زمان را مانند کسانی قرار داده است که با [[شمشیر]] در پیشگاه [[رسول خدا]] - [[درود]] [[خدا]] بر او و خاندانش باد - [[جهاد]] می‌کنند. آنها [[مخلصان]] واقعی، [[شیعیان راستین]] ما و دعوت‌کنندگان به سوی [[دین خدا]] در [[پنهان]] و [[آشکار]] هستند<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۰؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۴.</ref>. بنابراین، اگر "[[انتظار]]" را از [[مکتب]] [[شیعه]] بگیریم، تفاوت چندانی میان این [[مکتب]] و دیگر مکتب‌ها [[باقی]] نخواهد ماند. البته [[انتظار]] به همان مفهوم درست آن؛ یعنی [[امید]] داشتن به [[ظهور]] و [[قیام]] [[عدالت‌گستر]] [[دوازدهمین امام]] [[معصوم]] از [[خاندان پیامبر]] اکرم {{صل}}، همو که در حال حاضر، [[حجت خدا]]، [[واسطه فیض الهی]]، زنده و [[شاهد]] و ناظر [[اعمال شیعیان]] خود و [[فریادرس]] آنها در [[گرفتاری‌ها]] است.
| |
| *'''[[انتظار]]، معیار [[ارزش]] [[انسان‌ها]]''': [[آرزوها]] و [[آمال]] [[انسان‌ها]]، معیار خوبی برای سنجش [[میزان]] رشد، کمال و تعالی آنهاست تا آنجا که برخی می‌گویند: "بگو چه آرزویی داری، تا بگویم کیستی." آرزوهای بلند، متعالی و ارزشمند از [[کمال روح]] و [[رشد شخصیت]] [[انسان‌ها]] و بلندای [[همت]] آنها حکایت می‌کند. به عکس، آرزوهای [[خرد]]، حقیر و بی‌ارزش، نشان از بی‌همتی و رشدنیافتگی افراد دارد. [[آرزوها]]، [[انسان]] را به حرکت وا می‌دارد و به طور طبیعی، هر چه [[همت]]، بلندتر و [[آرزو]]، ارزشمندتر باشد، حرکت و تلاش [[انسان]] نیز از [[ارزش]] بیشتری برخوردار خواهد بود. [[امام علی]] {{ع}} در همین زمینه می‌فرماید: "[[ارزش]] مرد به اندازه [[همت]] اوست"<ref>نهج البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، باب گزیده سخنان حکمت‌آمیز امیر مؤمنان علی {{ع}}، ش ۴۷، ص ۳۶۹.</ref>. و در جای دیگر می‌فرماید: "مرد را آن بهاست که در دیده‌اش زیباست"<ref>همان، ش ۸۱، ص ۳۷۳.</ref>. بدین ترتیب، می‌توان گفت چون [[انسان]] [[منتظر]]، [[برترین]] و ارزشمندترین آرزوهای ممکن را داراست، به طور طبیعی، از [[بهترین]] و والاترین [[ارزش‌ها]] نیز برخوردار است. آرزوی نهایی [[انسان]] [[منتظر]]، [[حاکمیت]] نهایی [[دین خدا]] و [[مذهب اهل بیت]] {{عم}} بر سراسر [[جهان]]، استقرار [[حکومت صالحان]] و [[مستضعفان]] در سراسر [[گیتی]]، کوتاه‌شدن دست ستم‌کاران و [[مستکبران]] از [[جهان]]، برقراری [[نظام]] [[قسط]] و [[عدالت]] بر پهنه [[زمین]] و گسترش [[امنیت]] و [[رفاه]] در همه جای کره خاکی است؛ آرزویی که از ابتدای [[تاریخ]] تاکنون و در زمان هیچ [[پیامبری]] محقق نشده است. به [[یقین]]، چنین آرزوی بلندی از [[ارزش]] و فضیلتی وصف‌ناپذیر برخوردار است. البته به شرط آنکه "[[منتظر]]" به تناسب آرزوی بلند خود، از تلاش و کوشش برای تحقق هر چه زودتر این [[آرزو]] کوتاهی نکند.
| |
| *'''[[انتظار]]، عامل [[پویایی]] و [[سازندگی]] فرد و اجتماع''': [[انتظار]] در [[سازندگی]]، [[پویایی]] و [[اصلاح]] فرد و [[جامعه]] در [[زمان غیبت]]، نقش مهمی دارد. اگر [[انسان]] [[منتظر]] به وظایفی که برای او شمرده شده است، عمل کند، به الگوی مطلوب [[انسان]] [[دیندار]] دست می‌یابد و از [[جایگاه]] و مرتبه والایی برخوردار می‌شود. به عبارت دیگر، [[انسان]] [[منتظر]] با رعایت همه شرایط [[انتظار]] به [[شأن]] و [[منزلت]] مورد [[انتظار]] [[دین اسلام]] می‌رسد و به بالاترین نقطه کمال دست می‌یابد.
| |
| با توجه به آنچه گفته شد، به رمز برشمردن [[فضایل]] بی‌شمار برای [[منتظران]] پی می‌بریم و درمی‌یابیم که چرا از نظر [[اسلام]]، [[انسان]] [[منتظر]] از چنین [[مقام]] و مرتبه بلندی برخوردار است<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۵۱-۵۵.</ref>.
| |
| | |
| ==فضیلت منتظران==
| |
| *از نگاه [[آیات]] و [[روایات]] [[برترین]] انسان‌ها کسانی هستند که با [[رفتار]] خود اسباب [[رضایت]] و خشنودی [[پروردگار]] جهانیان را فراهم می‌آورند.
| |
| *از پاره‌ای [[روایات]] استفاده می‌شود به سبب شرایط ویژه‌ای که بر مردمان عصر [[انتظار]] [[حاکم]] است، اگر آنها [[منتظر راستین]] باشند، مورد خشنودی [[خداوند]] بوده [[جایگاه]] بسیار ارزشمندی خواهند داشت. [[امام سجاد]]{{ع}} در این باره فرمود: "[[مردم]] [[زمان غیبت]] آن [[امام]] که به [[امامت]] و [[منتظر ظهور]] او [[معتقد]] هستند، از [[مردم]] هر زمانی برترند؛ زیرا [[خداوند]] سبحانه و تعالی، [[عقل]] و [[فهم]] و معرفتی به آنها داده است که [[غیبت]] نزد آنان به منزله مشاهده است"<ref>{{عربی|" إِنَ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ وَ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ {{ع }}أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عَنْهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَة"}}، [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۱۹، ح ۲</ref>
| |
| * از مهم‌ترین آرزوهای تمام [[نیکان]] عالم، حضور در دورانی است که در آن، اثری از [[فساد]]، [[بیداد]] و [[تباهی]] نباشد. این [[فضیلت]]، آن‌گاه به کمال خود می‌رسد که در [[زمان ظهور]] در نزدیک‌ترین موضع به [[رهبر]] [[قیام]]، یعنی در [[جایگاه]] [[فرماندهی]] که همانا [[خیمه]] آن حضرت است، حاضر باشد.
| |
| *[[امام صادق]]{{ع}} در [[وصف]] [[منتظران]] راستینی که [[زمان ظهور]] را [[درک]] نمی‌کنند، فرمود: "هرکس از شما از [[دنیا]] برود، در حالی که بر [[منتظر]] این امر است، مانند کسی است که در خیمه‌گاه آن حضرت است"<ref>{{عربی|" مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ مُنْتَظِراً كَانَ كَمَنْ هُوَ فِي الْفُسْطَاطِ الَّذِي لِلْقَائِمِ"}}، ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۲۲، ح ۲؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۳۵۷؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۰۰، ح ۱۵</ref>.
| |
| *از [[برترین]] عبادت‌ها، [[نماز]] و [[روزه]] است. از [[روایات]] استفاده می‌شود آن‌گاه که شخصی به [[انتظار]] روزگار سپری می‌کنند، بسان کسی است که در حال [[نماز]] و [[روزه]] است<ref>{{عربی|" وَ اعْلَمُوا أَنَ الْمُنْتَظِرَ لِهَذَا الْأَمْرِ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ "}}، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۲، ص ۲۲۲، ح ۴</ref>.
| |
| *از توفیق‌های بی‌مانند آن است که کسی در جایگاهی نزدیک [[برترین]] انسان‌ها قرار گیرد. در میان انسان‌ها چه کسی شریف‌تر از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} که اشرف [[پیامبران الهی]] و محبوب‌ترین موجودات نزد [[خداوند]] سبحانه و تعالی است. حال، کسی که در عصر [[انتظار]]، آن‌گونه که بایسته و [[شایسته]] است زندگی کند، گرامی‌ترین از [[امت]] [[پیامبر]] و در جوار آن بزرگوار خواهد بود<ref> {{عربی|" أُولَئِكَ رُفَقَائِي وَ أَكْرَمُ أُمَّتِي عَلَيَ "}}، [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۲۸۶، ح ۳</ref>.
| |
| *همچنین از فضیلت‌هایی که برای [[منتظران]] شمرده شده، این است که ایشان را مانند کسانی دانسته است که به همراه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[راه خدا]] به [[جهاد]] برخاسته‌اند<ref> شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السّلام، ج ۱، ص ۶۸، ۳۶؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۱۷، ح ۳؛ ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۲</ref>.
| |
| *سرانجام آنچه شگفتی را به اوج می‌رساند، آن است که در [[برتری]] [[منتظران راستین]] و ثابت قدمان بر [[ولایت]] [[اهل بیت]]{{عم}} سخن از پاداشی افزون بر هزار [[شهید]] از [[شهیدان]] [[صدر اسلام]] به میان آمده است. [[امام سجاد]]{{ع}} در این باره فرمود: "هرکس بر [[دوستی]] ما در [[دوران غیبت]] [[قائم]] ما ثابت و استوار بماند، [[خداوند]] سبحانه و تعالی [[پاداش]] هزار [[شهید]] از [[شهیدان]] [[بدر]] و احد به او ارزانی می‌دارد"<ref> {{عربی|" مَنْ ثَبَتَ عَلَى مُوَالاتِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ أَلْفِ شَهِيدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ "}}، [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۲۳، ح ۶</ref>. برخی از این [[فضایل]] در [[حدیث لوح]] [[حضرت زهرا]]{{س}} نیز به بیانی زیبا یاد شده است<ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، باب ۲۸، ح ۱</ref>.
| |
| *برخی [[فضایل]] و برتری‌های [[منتظران]] عبارت‌اند از:
| |
| :۱. '''[[منتظران راستین]]، [[برترین]] [[مردم]] همه روزگاران''': شخصیت [[انسان‌ها]] از [[رفتاری]] متأثر است که در [[زندگی]] انجام می‌دهند. این رفتارها بر اساس [[آموزه‌های دینی]]، دارای اعتبار و [[ارزش]] متفاوتی خواهند بود. از نگاه [[آیات]] و [[روایات]] [[معصومان]]{{عم}} [[برترین]] [[انسان‌ها]] کسانی هستند که با [[رفتار]] خود اسباب [[رضایت]] و خوشنودی [[پروردگار]] جهانیان را فراهم می‌آورند. از پاره‌ای [[روایات]] استفاده می‌شود به سبب شرایط ویژه‌ای که بر [[مردمان]] [[عصر انتظار]] [[حاکم]] است، اگر آنها [[منتظر راستین]] باشند، [[جایگاه]] بسیار ارزشمندی خواهند داشت. [[امام سجاد]]{{ع}} در این‌باره فرمود: {{متن حدیث|"... إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ وَ اَلْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ اَلْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ اَلْعُقُولِ وَ اَلْأَفْهَامِ وَ اَلْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ اَلْغَيْبَةُ عَنْهُمْ بِمَنْزِلَةِ اَلْمُشَاهَدَةِ..."}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۹، ح ۲.</ref>؛ [[مردم]] [[زمان غیبت]] آن [[امام]] که به [[امامت]] و [[منتظر ظهور]] او [[معتقد]] هستند، از [[مردم]] هر زمانی برترند؛ زیرا [[خداوند]]، [[عقل]] و [[فهم]] و معرفتی به آنها داده است که [[غیبت]] نزد آنان به منزله مشاهده است....
| |
| :۲. '''بسان حاضران در [[خیمه]] آن [[حضرت]] [[هنگام ظهور]]''': از مهم‌ترین آرزوهای تمام [[نیکان]] عالم، حضور در دورانی است که در آن اثری از [[فساد]]، [[بیداد]] و [[تباهی]] نباشد. این [[فضیلت]]، آن‌گاه به کمال خود می‌رسد که در [[زمان ظهور]] در نزدیک‌ترین موضع به [[رهبر]] [[قیام]]، یعنی در [[جایگاه]] [[فرماندهی]] که همانا [[خیمه]] آن [[حضرت]] است، حاضر باشد. [[امام صادق]]{{ع}} در [[وصف]] [[منتظران]] راستینی که [[زمان ظهور]] را [[درک]] نمی‌کنند، فرمود: {{متن حدیث"مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى هَذَا اَلْأَمْرِ مُنْتَظِراً كَانَ كَمَنْ هُوَ فِي اَلْفُسْطَاطِ اَلَّذِي لِلْقَائِمِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ"}}<ref>ر.ک: شیخ کلینی، کافی، ج ۵، ص ۲۲، ح ۲؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۵۷؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۰۰، ح ۱۵.</ref>؛ هرکس از شما از [[دنیا]] برود، در حالی‌که بر [[منتظر]] این امر است، مانند کسی است که در [[خیمه‌گاه]] آن [[حضرت]] است.
| |
| :۳. '''[[ثواب]] ایشان مانند [[پاداش]] [[نمازگزار]] و [[روزه‌دار]]''': از [[برترین]] عبادت‌ها، [[نماز]] و [[روزه]] است. از [[روایات]] استفاده می‌شود آن‌گاه که شخصی به [[انتظار]] روزگار سپری می‌کنند، بسان کسی است که در حال [[نماز]] و [[روزه]] است. [[امام باقر]]{{ع}} در این‌باره می‌فرماید: {{متن حدیث|"وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْمُنْتَظِرَ لِهَذَا اَلْأَمْرِ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ اَلصَّائِمِ اَلْقَائِمِ..."}}<ref>شیخ کلینی، کافی، ج ۲، ص ۲۲۲، ح ۴.</ref>؛ و [[آگاه]] باشید همانا [[پاداش]] [[منتظر]] این امر، مانند [[پاداش]] [[روزه‌دار]] [[شب‌زنده‌دار]] است....
| |
| :۴. '''[[گرامی‌ترین امت]] و [[رفیق پیامبر]]''': از توفیق‌های بی‌مانند آن است که کسی در جایگاهی نزدیک [[برترین]] [[انسان‌ها]] قرار گیرد. در میان [[انسان‌ها]] چه کسی شریف‌تر از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} که اشرف [[پیامبران الهی]] و محبوب‌ترین موجودات نزد [[خداوند]] است. حال، کسی‌که در [[عصر انتظار]]، آن‌گونه که بایسته و [[شایسته]] است [[زندگی]] کند، گرامی‌ترین از [[امت پیامبر]] و در جوار آن بزرگوار خواهد بود. که خود آن [[حضرت]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"... أُولَئِكَ رُفَقَائِي وَ أَكْرَمُ أُمَّتِي عَلَيَّ"}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۸۶، ح ۳.</ref>؛ ایشان رفقای من و [[گرامی‌ترین امت]] من هستند.
| |
| :۵. '''بسان [[مجاهدان در راه خدا]] در رکاب [[حضرت رسول]]''': از شریف‌ترین [[انسان‌ها]] می‌توان به [[مجاهدان]] در راه [[خداوند]] اشاره کرد. این [[فضیلت]]، آن‌گاه به کمال می‌رسد که این [[مجاهدت]] در جوار [[انسان کامل]] و [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} باشد. از فضیلت‌هایی که برای [[منتظران]] شمرده شده، این است که ایشان را مانند کسانی دانسته که به همراه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[راه خدا]] به [[جهاد]] برخاسته‌اند<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۱، ص ۶۸، ۳۶؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۷، ح ۳؛ ر.ک: شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۲.</ref>.
| |
| :۶. '''[[پاداش]] هریک از آنها برابر هزار [[شهید]] از [[شهیدان]] صدر اسلام''': و سرانجام آنچه شگفتی را به اوج می‌رساند، آن است که در [[برتری]] [[منتظران راستین]] و ثابت‌قدمان بر [[ولایت]] [[اهل بیت]]{{عم}} سخن از پاداشی افزون بر هزار [[شهید]] از [[شهیدان صدر اسلام]] به میان آمده است. [[امام سجاد]]{{ع}} در این‌باره فرمود: {{متن حدیث|"مَنْ ثَبَتَ عَلَى مُوَالاَتِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ أَلْفِ شَهِيدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ"}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۳، ح ۶.</ref>؛ هرکس بر [[دوستی]] ما در [[دوران غیبت]] [[قائم]] ما ثابت و [[استوار]] بماند، [[خداوند]] [[پاداش]] هزار [[شهید]] از [[شهیدان]] [[بدر]] و [[احد]] به او ارزانی می‌دارد. برخی از این [[فضایل]] در [[حدیث لوح حضرت زهرا]]{{س}} نیز به بیانی زیبا یاد شده است<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، باب ۲۸، ح ۱.</ref>.
| |
| *اما در پاسخ به این پرسش که "چرا این همه [[فضیلت]] و [[پاداش]] قرار داده شده است؟" چند نکته اساسی را باید مورد توجه قرار داد.
| |
| **[[انتظار]]، حلقه اتصال [[شیعه]] با [[امام]] [[معصوم]]{{ع}}: چنان‌که می‌دانید "[[ولایت]]" و "[[امامت]]" رکن اساسی [[مکتب]] [[تشیع]] است و [[اعتقاد]] به [[ضرورت وجود حجت خدا]] در هر عصر و زمان، از مهم‌ترین نقاط تمایز این [[مکتب]] از دیگر مکتب‌ها است. از دیدگاه [[شیعه]]، [[پذیرش ولایت]] [[معصومان]]{{عم}} و به طور کلی [[تسلیم]] برابر [[امام]] و [[حجت]] عصر، سرآمد همه [[فضیلت‌ها]] و شرط اساسی قبولی همه [[اعمال عبادی]] است. با توجه به این نکات درمی‌یابیم که "[[انتظار]]" در [[زمان غیبت]] و عدم [[حضور ظاهری امام]] در [[جامعه]] به نوعی اعلام [[پذیرش ولایت]] و [[امامت]] واپسین [[امام]] از سلسله [[امامان شیعه]] است و همین [[انتظار]] سبب می‌شود [[ارتباط قلبی]] و [[معنوی]]، حفظ شود و آنها در همه اعصار از [[فیض]] وجود امامشان برخوردار باشند.
| |
| **[[انتظار]]، معیار [[ارزش]] [[انسان‌ها]]: امیدها و [[آرزوها]] واقعی [[انسان‌ها]] معیار خوبی برای سنجش [[میزان]] رشد، کمال و تعالی آنها است؛ تا آنجا که برخی می‌گویند: "بگو چه آرزویی داری تا بگویم کیستی". آرزوهای بلند، متعالی و ارزشمند از [[کمال روح]] و [[رشد شخصیت]] [[انسان‌ها]] و بلندای [[همت]] آنها حکایت می‌کند. به عکس آرزوهای [[خرد]]، حقیر و بی‌ارزش که از بی‌همتی و رشد نیافتگی افراد نشان دارد. بنابراین چون [[انسان]] [[منتظر]] [[برترین]] و ارزشمندترین امیدها و آرزوهای ممکن را داراست، به طور طبیعی از [[بهترین]] و والاترین [[ارزش‌ها]] نیز برخوردار است.
| |
| **[[انتظار]] عامل [[پویایی]] و [[سازندگی]] فرد و [[جامعه]]: چنان‌که از مطالب بعدی (بایسته‌های [[انتظار]]) روشن خواهد شد، [[انتظار]]، نقش مهمی در [[سازندگی]]، [[پویایی]] و [[اصلاح]] فرد و [[جامعه]] در [[زمان غیبت]] دارد. اگر [[انسان]] [[منتظر]]، به وظایفی که برای او شمرده شده است عمل کند، به الگوی مطلوب [[انسان]] دیندار دست یافته و از [[جایگاه]] و مرتبه والایی برخوردار می‌شود. به عبارت دیگر، [[انسان]] [[منتظر]] با رعایت همه شرایط [[انتظار]] به همان [[شأن]] و منزلتی که مورد [[انتظار]] [[دین اسلام]] است، رسیده و به بالاترین نقطه کمال می‌رسد<ref>شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار، باید و نبایدها، ص ۲۴- ۲۱(با تصرف).</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۲۱۸-۲۲۲.</ref>.
| |
| | |
| ==پرسش مستقیم==
| |
| # [[انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)]]
| |
| # [[جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)]]
| |
| # [[چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)]]
| |
| # [[چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)]] | |
| {{پرسمان انتظار فرج}}
| |
| {{مدخل انتظار}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
| |
| * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
| |
| * [[پرونده:48623.jpg|22px]] [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|'''چشم به راه''']]
| |
| * [[پرونده:136864.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۲''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| {{امام مهدی}}
| |
| | |
| [[رده:فضیلت انتظار فرج]]
| |
| [[رده:مدخل موعودنامه]]
| |
| [[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]
| |
| [[رده:اتمام لینک داخلی]]
| |
