(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
*[[احکام شرعی]] به دو دسته، [[احکام]] تکلیفی و [[احکام]] وضعی، تقسیم می‌شوند:
#تغییر_مسیر [[حکم شرعی]]
===احکام تکلیفی===
*همان بایدها و نبایدها هستند که به‌طور مستقیم به فعل فرد مربوط می‌شوند و موضوع آنها انجام یا ترک فعل است.
[[حکم]] تکلیفی به پنج نوع [[واجب]]، [[حرام]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[مباح]] تقسیم می‌شود. [[امام]]{{ع}} در فرازهایی به برخی [[احکام الهی]] و بیان [[فلسفه]] آنها نظر داشته‌اند: [[نماز]] به منزله [[قربانی]] هر [[پرهیزکاری]] است و [[حج]]، [[جهاد]] هر ناتوان. هر چیز را زکاتی است، [[زکات]] [[بدن]]، [[روزه]] است و [[جهاد]] [[زن]]، نیکوداشتن شویش<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱: {{متن حدیث|"الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ، وَ الْحَجُّ جِهَادُ كُلِّ ضَعِيفٍ، وَ لِكُلِّ شَيْءٍ زَكَاةٌ وَ زَكَاةُ الْبَدَنِ [الصَّوْمُ] الصِّيَامُ، وَ جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ"}}</ref>. هم‌چنین در بیان [[فلسفه]] برخی [[واجبات]] و [[محرمات]] نیز اشاراتی دارد، چنان‌که می‌فرماید: [[خداوند]] [[ایمان]] را برای پالایش از [[شرک]] [[واجب]] کرد، [[نماز]] را برای دوری خود از [[خودبینی]] و [[خودپسندی]]، [[زکات]] را برای [[گشایش]] روزی، [[روزه]] را برای [[آزمایش]] [[خلوص]] [[بندگان]]، [[حجّ]] را برای تقویت [[دین]]، [[جهاد]] را برای [[عزّت]] و شکست‌ناپذیری [[اسلام]]، [[امر به معروف]] را برای [[مصلحت]] توده، [[نهی از منکر]] را برای بازداشتن نادانان، پیوند با [[خویشان]] را برای رویش [[نسل]]، قصاص را برای [[حفاظت]] از [[خون‌ریزی]]، [[اجرای حدود الهی]] را برای جلوگیری از [[گناهان]]، ترک شراب‌خواری را برای نگه‌داری [[عقل]]، دوری از دزدی را برای [[ضرورت]] [[پاک‌دامنی]]، ترک آلودگیِ دامن را برای حفظ [[خاندان]] و تبار، ترک هم‌جنس‌بازی را برای حفظ [[نسل]]، به [[قانون]] گواهی دادن را برای [[کشف]] مطالب انکارشده، ترک [[دروغ]] را برای بزرگ‌داشت و [[احترام]] [[راست‌گویی]]، [[سلام]] را برای [[امنیّت]] از ترس‌ها، [[امامت]] را برای سامان دادن [[امّت]] و [[اطاعت]] را برای تحقّق [[امامت]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۴۴: {{متن حدیث|"فَرَضَ اللَّهُ الْإِيمَانَ تَطْهِيراً مِنَ الشِّرْكِ، وَ الصَّلَاةَ تَنْزِيهاً عَنِ الْكِبْرِ، وَ الزَّكَاةَ تَسْبِيباً لِلرِّزْقِ، وَ الصِّيَامَ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ، وَ الْحَجَّ [تَقْوِيَةً] تَقْرِبَةً لِلدِّينِ، وَ الْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلَامِ، وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوَامِّ، وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ، وَ صِلَةَ الرَّحِمِ مَنْمَاةً لِلْعَدَدِ، وَ الْقِصَاصَ حَقْناً لِلدِّمَاءِ، وَ إِقَامَةَ الْحُدُودِ إِعْظَاماً لِلْمَحَارِمِ، وَ تَرْكَ شُرْبِ الْخَمْرِ تَحْصِيناً لِلْعَقْلِ، وَ مُجَانَبَةَ السَّرِقَةِ إِيجَاباً لِلْعِفَّةِ، وَ تَرْكَ الزِّنَى [الزِّنَا] تَحْصِيناً لِلنَّسَبِ، وَ تَرْكَ اللِّوَاطِ تَكْثِيراً لِلنَّسْلِ، وَ الشَّهَادَاتِ اسْتِظْهَاراً عَلَى الْمُجَاحَدَاتِ، وَ تَرْكَ الْكَذِبِ تَشْرِيفاً لِلصِّدْقِ، وَ السَّلَامَ أَمَاناً مِنَ الْمَخَاوِفِ، وَ الْأَمَانَةَ [الْإِمَامَةِ] نِظَاماً لِلْأُمَّةِ، وَ الطَّاعَةَ تَعْظِيماً لِلْإِمَامَةِ"}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 499.</ref>.
===احکام وضعی===
*[[حکم]] وضعی، حکمی است که حالت یک چیز یا انجام عمل یا ترک آن را [[تبیین]] می‌کند. این موضوع گاه به‌طور مستقیم به فرد مکلّف مربوط نیست، بلکه موضوع [[احکام]] تکلیفی قرار می‌گیرد و گاه ممکن است به اشیای خارجی مربوط باشد، مانند [[احکام]] نجاست و [[طهارت]]، خرید و فروش و...<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 500.</ref>.
*[[امام علی]]{{ع}} در [[نهج البلاغه]] گاه به مواردی اشاره داشته‌اند که مبنای [[فقها]] در [[اجتهاد]] قرار گرفته است. از آن جهت می‌توان به موضوع [[زکات]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۸</ref>، [[انفاق]]<ref>نهج البلاغه، حکمت های ۶۶ و ۲۵۸</ref> و [[تحریم]] بردن [[حاجت]] نزد غیر [[مؤمن]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۱۹</ref>، [[جهاد اکبر]]<ref>وسائل الشیعه، احادیث، ۴، ۵، ۹، ۱۰، ۱۱و...</ref> و [[جهاد]] با [[دشمن]]<ref>خطبه‌های ۶۰ و ۱۲۴</ref>، [[امر به معروف و نهی از منکر]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۷۵</ref>، [[قضا]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳ و خطبه ۱۸</ref>، [[ناسخ و منسوخ]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref> و [[تجارت]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref> اشاره کرد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 500.</ref>.
*پس ای [[بندگان خدا]]، از [[خدا]] بپرهیزید (سخن بی‌جا نگویید و کار ناشایسته نکنید) و از [[خدا]] به‌سوی [[خدا]] بگریزید (از [[خشم]] او در [[پناه]] رحمتش و از [[عذاب]] او در [[پناه]] آمرزشش و از [[عدل]] او در [[پناه]] فضلش) و در راه واضح و روشنی که پیش روی شما قرار داده (راه راست [[شریعت]]) بروید. [[قیام]] کنید به چیزی که مکلّف کرده است شما را (به انجام [[اوامر]] شرعیّه) پس (چون به [[دستورات الهی]] [[رفتار]] کردید و [[اوامر]] شرعیّه را انجام دادید) اگر در [[دنیا]] [[رستگار]] نشدید، [[علی]] ضامن فیروزی و [[رستگاری]] شما در [[آخرت]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 500.</ref>.
