امام باقر: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۴۱

تغییرمسیر به:

امام باقر علیه‌السلام

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش غیرنهایی}}
+#تغییر_مسیر [[امام باقر علیه‌السلام]]
-{{امامت}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اهل بیت پیامبر خاتم]]''' است. "'''امام باقر'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام باقر در حدیث]] | [[امام باقر در کلام اسلامی]] | [[امام باقر در تاریخ اسلام]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام باقر (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-[[امام پنجم]] [[شیعیان]] که در سال ۵۷ هجری، روز اول [[ماه رجب]] در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد. [[کنیه]] او "[[ابو جعفر]]" و لقبش [[باقر]] العلوم (شکافنده [[دانش‌ها]]) است. وی در حادثه [[کربلا]] نیز حضور داشت و آن هنگام چهار ساله بود. پس از [[شهادت]] پدرش [[امام سجاد]]{{ع}} به [[امامت]] رسید. [[علم]] و [[فضیلت]] فراوان او، سبب شد که جمعی فراوان برای [[آموزش]] [[علم]] [[دین]] و [[فراگیری]] [[حدیث]]، به [[مدینه]] آمده، از حضور او بهره‌مند شوند. وی دانشی بیکران، [[اخلاقی]] [[پسندیده]]، چهره‌ای جذاب و بیانی رسا داشت و در [[علم]] و [[زهد]] و [[عبادت]] و [[بخشندگی]]، سرآمد عصر خویش بود. [[دانشمندان]] بسیاری در [[مکتب]] او [[علم]] آموختند. از معروف‌ترین [[شاگردان]] برجسته او می‌‌توان از [[ابان بن تَغلب]]، [[زُراره]]، [[کمیت اسدی]] و [[محمد بن مسلم]] نام برد. آن [[حضرت]] با استفاده از فرصتی که پیش آمده بود، به نشر [[علوم]] اهل‌بیتو [[بیان]] [[احکام]] [[خداوند]] پرداختند و [[احادیث]] فراوانی به یادگار گذاشت. [[امام باقر]]{{ع}} در کنار کار [[علمی]]، به کار در باغ و مزرعه خویش هم می‌‌پرداخت و [[زندگی]] خود و بستگان را تأمین می‌‌کرد. هفت [[فرزند]] داشت که [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} یکی از آنان است. در هفتم [[ذی حجه]] سال ۱۱۴ هجری، در ۵۷ سالگی توسط هشام بن [[عبدالملک]] مسوم و [[شهید]] شد. [[قبر]] مطهرش در [[قبرستان بقیع]] در [[مدینه]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲.</ref>.
-==مقدمه==
-*[[امام محمد باقر]]{{ع}}، [[روز جمعه]] اول [[ماه رجب]] سال ۵۷ [[هجری]] قمری، در [[شهر]] [[مدینه]]، چشم به [[جهان]] گشود<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.</ref>. در بعضی نقل‌ها ولادت [[حضرت]]، سوم [[ماه]] صفر سال ۵۶ نیز ذکر شده است<ref>ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.
-[[پدر]] [[امام باقر]]{{ع}}، [[امام]] [[علی بن حسین]] [[زین العابدین]]{{ع}} و [[مادر]] بزرگوارش، ام [[عبدالله]] [[فاطمه]]، دختر [[امام حسن مجتبی]]{{ع}} است. از این جهت در میان [[اهل بیت]]{{عم}} او نخستین کسی است که از نظر [[نسب]] پدری و مادری، [[علوی]] و فاطمی است و لذا به [[علوی]] من [[علویین]] و [[هاشمی]] من هاشمیین [[معروف]] است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.</ref>.
-[[کنیه]] آن [[حضرت]]، [[ابوجعفر]] و [[لقب]] معروفش [[باقر]] و یا باقرالعلوم به معنای شکافنده [[دانش‌ها]] است که از سوی [[رسول خدا]] این [[لقب]] به او داده شده است. [[پیامبر]]{{صل}} به [[جابر بن عبدالله انصاری]] فرمود: ای [[جابر]] تو زنده می‌مانی تا زمانی که فرزندم را از [[نسل]] [[حسین]] به نام [[محمد]] که شکافنده [[علم]] [[دین]] است [[ملاقات]] کنی، هرگاه وی را دیدی [[سلام]] من را به او برسان<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۳۶؛ فتال نیشابوری، محمد بن فتال، روضة الواعظین، ص۲۰۲.</ref>.
-دوران [[امامت]] [[امام باقر]]{{ع}} [[نوزده سال]] و همزمان با [[زمامداری]] [[ولید]] بن [[عبدالملک]]، [[سلیمان]] بن [[عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید]] بن [[عبدالملک]]، هشام بن [[عبدالملک]]، [[ولید]] بن [[یزید]] و [[ابراهیم]] بن [[ولید]]، از [[خلفای بنی امیه]] بود.
-آن [[حضرت]] در سال ۱۱۴ [[هجری]] قمری، در ۵۷سالگی به وسیله [[ابراهیم]] بن [[عبدالملک]] [[مسموم]] و به [[شهادت]] رسید و پیکر مطهرش در [[قبرستان بقیع]]، [[شهر]] [[مدینه]] به [[خاک]] سپرده شد<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.
-==مقدمه==
-*نام مبارکش [[محمد]] و [[فرزند]] [[امام چهارم]] و هفتمین تن از [[چهارده معصوم]]{{ع}} است. در اول [[رجب]] یا سوم صفر سال ۵۷ﻫ. در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد و پنجاه و هفت سال [[زندگی]] کرد. جد والامقام امام باقر{{ع}}، [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}} و پدرش [[حضرت]] زین‌العابدین{{ع}} و [[مادر]] ارجمندش، [[فاطمه]]- دختر [[امام حسن مجتبی]]{{ع}}- است. بدین‌سان، امام باقر{{ع}} از [[پدر]] و [[مادر]] به [[خاندان]] [[عصمت]] پیوسته است. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} بدو [[لقب]] "باقرالعلوم" را ارزانی فرمود به معنای [[شکافنده علوم]]. از دیگر [[القاب]] [[شریف]] او است: شاکر، [[امین]] و شبیه (به [[پیامبر]]). [[کنیه]] گرامی‌اش، [[ابوجعفر]] است<ref>مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۱۵۹- ۱۵۵.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۶.</ref>.
-==[[فضائل]] و [[مناقب]]==
-*امام باقر{{ع}} را آیینه تمام نمای [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]] پیشین دانسته‌اند. در روایتی که [[پیامبر]] برای [[جابر بن عبدالله انصاری]] نام یکایک [[امامان معصوم]]{{عم}} را باز می‌گوید، آمده است که چون [[پیامبر]] به امام باقر{{ع}} می‌رسد، به [[جابر]] [[فرمان]] می‌دهد که [[سلام]] مرا بدو برسان<ref>حلیة الابرار، ۳/ ۳۶۱.</ref>.
-*از [[فضائل]] آن [[امام همام]] است:
-#'''[[علم]]:''' امام باقر{{ع}} سرآمد [[عالمان]] روزگار خویش بود. برخی [[دانشمندان]] بزرگ [[مسلمان]] گفته‌اند که او چنان به رموز و [[اسرار]] [[علوم]] [[آگاه]] بود و [[احکام]] و حکمت‌ها و لطایف [[علمی]] را به طالبان عطا می‌فرمود که کسی جز کوردلان یا [[گمراهان]] منکر آن نتواند بود<ref>الصواعق المحرقة، ۲۰۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
-#'''[[حلم]]:''' فرو خوردن [[خشم]] و خویشتنداری هنگام [[غضب]]، از صفات [[آشکار]] امام باقر{{ع}} است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
-#'''[[تسلیم]]:''' [[رضا]] و [[تسلیم]] در برابر خواست و [[اراده الهی]]، از دیگر ویژگی‌ها و فضیلت‌های امام باقر{{ع}} است. در روایتی همان [[امام همام]]{{ع}} می‌فرماید: "ما [اهل بیت‌] دست به [[دعا]] برمی‌داریم و [[حاجت]] خویش را از [[خدا]] می‌خواهیم؛ اما چون [[قضای الهی]] به گونه‌ای دیگر رقم خورد، همان را می‌پسندیم"<ref>سنن النبی‌، ۳۷۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
-#'''[[انفاق]]:''' [[دستگیری از فقیران]] و تهیدستان، یکی دیگر از [[فضیلت‌های اخلاقی]] امام باقر{{ع}} است.[[امام]]{{ع}} از این نظر میان [[مردم]] شهرتی چشمگیر داشت و همه او را به [[احسان]] و [[کرم]] می‌شناختند هر چند [[دارایی]] فراوانی نداشت. [[امام صادق]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: "[[دارایی]] پدرم در میان خاندانش، کم‌تر بود؛ ولی خرجش بیش‌تر. با این حال، او هر [[جمعه]] یک [[دینار]] [[صدقه]] می‌داد"<ref>وسائل الشیعة، ۷۱/ ۴۱۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
-#'''هیبت:''' [[شخصیت امام]] [[باقر]]{{ع}} را جلوه‌ای ویژه‌ در دیده دیگران بود و هر کسی را در تأثیر خویش می‌گرفت.
-*از دیگر [[فضائل]] امام باقر{{ع}} است: [[عبادت]] و [[راز]] و [[نیاز]]، [[فروتنی]]، مهم شمردن امر [[آخرت]]، [[سخاوت]] و کار و کوشش<ref>اعیان الشیعه‌، ۱/ ۶۵۳- ۶۵۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
-==[[امامت]]==
-*[[امامت]] امام باقر{{ع}} را می‌توان به [[نص پیامبر]]{{صل}} و [[وصیت امام]] پیشین ثابت کرد. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در روایتی، نام [[مبارک]] او را به عنوان پنجمین [[خلیفه]] و [[وصی]] خویش آورده و فرمانبرداری او را بر [[مسلمانان]] [[واجب]] دانسته است<ref>ینابیع المودة، ۵۵۴.</ref>. [[نقل]] است که [[حضرت زین العابدین]]{{ع}} پیش از [[شهادت]]، [[فرزندان]] خویش را گرد آورد و [[حضرت باقر]]{{ع}} را [[وصی]] خود خواند و امر دیگر [[فرزندان]] را نیز بدو سپرد<ref>بحارالانوار، ۴۶/ ۲۳۰.</ref>. افزون بر این، [[برتری]] و کمال آن [[امام همام]]{{ع}} بر دیگران، دلیلی دیگر بر [[امامت]] او است. شکی در این نیست که همه اهل آن روزگار، آن [[حضرت]] را [[اعلم]] و [[افضل]] می‌دانسته‌اند<ref>الصواعق المحرقة، ۲۰۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۸.</ref>.
-==روزگار [[امامت]]==
-*امام باقر{{ع}} در روزگار [[طفولیت]] بود که همراه کاروان جد گرامی‌اش، [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}}، به [[کربلا]] رفت. آن [[امام]] ارجمند{{ع}} چهار سال با [[امام حسین]]{{ع}} و سی و چهار سال با [[پدر]] گرامی‌اش زیست و به سال ۹۵ﻫ. به [[امامت]] رسید و حدود بیست سال [[امامت]] کرد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۸.</ref>.
-*[[حاکمان]] معاصر [[امامت]] او عبارت‌اند از: [[ولید بن عبدالملک]]، [[سلیمان بن عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید بن عبدالملک]] و [[هشام بن عبدالملک]]<ref>اعلام الوری‌، ۲۵۹.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
-*مهم‌ترین ویژگی روزگار [[امامت]] امام باقر{{ع}} آن بود که فرصتی برای راه انداختن نهضتی [[علمی]] و [[فکری]] پیش آمد. [[امام]] از این [[فرصت]] بهره جست و [[شاگردان]] برجسته‌ای [[تربیت]] کرد و [[فرهنگ شیعی]] و آموزه‌های [[راستین]] [[اسلام]] را گسترانید. پیش از آن، دیگر [[امامان]] تنها مجال یافتند از [[کیان اسلام]] به [[دفاع]] برخیزند و بقای [[دین]] را پی جویند؛ زیرا بنیان [[دین]] آسمانی با خطری جدی رو به رو گشته بود. در روزگار امام باقر{{ع}} می‌باید آنچه [[امامان]] پیشین حفظ کرده بودند، به میان [[جامعه]] می‌رفت و گسترش می‌یافت<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
-*بدین‌سان، می‌توان عصر [[امامان معصوم]]{{عم}} را دو دوره دانست: یکی دوره تثبیت و دیگر دوره [[ترویج]]. [[امامت]] امام باقر{{ع}} در دوره دوم جای داشت و وقت آن بود که [[تعالیم دینی]] از حلقه شیعیانی معدود به‌ عرصه گسترده [[جامعه اسلامی]] راه یابند و آموزه‌های [[شیعی]] در چارچوبی منطقی آشکارا پدیدار گردند. گفته‌اند که امام باقر{{ع}} در یک روز هزار مسئله بیان فرمود<ref>بحارالانوار، ۴۶/ ۲۵۹.</ref> و این نشان می‌دهد که در دوره [[ترویج]]، فرصتی گران‌بها فراچنگ آمده بود و [[امام]]{{ع}} به خوبی از آن سود برده است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
-*امام باقر{{ع}} برای بهره بردن از [[فرصت]] پیش آمده، دو شیوه برگزید: الف. [[آموزش و پرورش]] [[شاگردان]] مستعد و تشکیل [[حوزه]] [[علمی]]؛ ب. آشنا ساختن عموم [[مردم]] با [[تعالیم]] [[راستین]] [[دینی]] از گذر [[سخنرانی]]، جلسه‌های [[علمی]]- [[دینی]]، مباحثه با اهل فِرَق و اعزام مبلغ به میان [[مردم]]<ref>پیشوایان ما، ۱۷۳ و ۱۷۴.</ref>. [[حکومت اموی]] از عصر [[عبدالملک مروان]] به بعد به ظاهر، سیاستِ مماشات با آل [[ابی‌طالب]] را در پیش گرفت و این از مهم‌ترین [[علل]] شدت یافتن فعالیت‌های [[علمی]]- [[فرهنگی]] [[امام]] بود<ref>عوالم العلوم‌، ۱۸/ ۱۷۱.</ref>. افزون بر این، نحله‌های کژاندیش [[فقهی]] و [[کلامی]] نیز در این روزگار [[ظهور]] و بروز یافته بودند و از این رو، لازم می‌نمود برای مقابله با [[انحرافات فکری]] جدید، حرکت [[علمی]] نظام‌مندی راه افتد و مرکزیت و [[مرجعیت]] [[فکری]] [[جامعه]] را در دست گیرد. بر جای ماندن صدها [[روایت]] از امام باقر{{ع}} درباره مسائل [[فکری]] و [[دینی]] نشان می‌دهد که امام باقر{{ع}} برای از میان بردن بیراهه‌های [[فکری]] و [[دینی]] بسیار کوشیده است<ref>سیره چهارده معصوم‌، ۴۸۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۹.</ref>.
-==[[شهادت]]==
-*[[حکام]] [[اموی]]، سرانجام از فعالیت‌های [[امام]]{{ع}} به [[بیم]] افتادند و [[هشام بن عبدالملک]]، دهمین [[حاکم]] [[اموی]] [[فرمان]] داد تا [[ابراهیم بن ولید]]، با [[زهری]] کشنده امام باقر{{ع}} را [[مسموم]] کند. [[امام]] در ماه ذی‌الحجه ۱۱۴ﻫ. در ۵۷ سالگی به [[شهادت]] رسید و پیکر پاکش در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] به [[خاک]] سپرده شد<ref>مناقب آل ابی طالب‌، ۴/ ۲۲۷ و ۲۲۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۹.</ref>.
-== پرسش‌های وابسته ==
-== جستارهای وابسته ==
-==منابع==
-* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
-* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
-==پانویس==
-{{یادآوری پانویس}}
-{{پانویس2}}
-[[رده:امام باقر]]
-[[رده:مدخل]]