|
برچسب: تغییر هدف تغییرمسیر |
| (۵۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}}
| | #تغییر_مسیر [[امام علی علیه‌السلام]] |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اهل بیت پیامبر خاتم]]''' است. "'''[[امام علی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام علی در قرآن]] | [[امام علی در حدیث]] | [[امام علی در نهج البلاغه]] | [[امام علی در کلام اسلامی]] |[[امام علی در تاریخ اسلام]] |[[امام علی در معارف مهدویت]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام علی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| {{ جعبه اطلاعات امام معصوم
| |
| | عنوان = امام علی
| |
| | نام = علی بن ابی‌طالب
| |
| | تصویر =
| |
| | اندازه تصویر = 250px
| |
| | عنوان تصویر =[[حرم امام علی(ع)]]
| |
| | نقش = امام اول [[شیعه|شیعیان]] • [[خلافت|خلیفه]] چهارم [[اهل سنت]]
| |
| | کنیه = ابوالحسن • ابوالسبطین • ابوالریحانتین • [[ابوتراب]] • ابوالائمه،...
| |
| | زادروز = [[۱۳ رجب]]، سال ۳۰ [[عام الفیل]]
| |
| | زادگاه = [[کعبه]] • [[مکه]]
| |
| | مدت امامت = ۲۹ سال (۱۱-۴۰ق)
| |
| | درگذشت = [[۲۱ رمضان]]، [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ق]]
| |
| | مدفن = [[نجف]]، [[عراق]]
| |
| | محل زندگی = [[مکه]] • [[مدینه]] • [[کوفه]]
| |
| | القاب = [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] • [[یعسوب الدین]] • حیدر • مرتضی • [[فاروق]] • [[صدیق#صدیق اکبر|صدیق اکبر]]
| |
| | پدر = [[ابوطالب]]
| |
| | مادر = [[فاطمه بنت اسد]]
| |
| | همسران = [[حضرت فاطمه]] • [[امامه دختر ابوالعاص|امامه]] • [[خوله دختر جعفر بن قیس حنفیه|خوله]] • [[ام حبیب دختر ربیعه|ام حبیب]] • [[ام البنین]] • [[لیلا دختر مسعود دارمیه|لیلا]] • [[اسماء دختر عمیس |اسماء]] • [[ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی|ام سعید]]
| |
| | فرزندان = [[امام حسن مجتبی|حسن]] • [[امام حسین|حسین]] • [[زینب کبری|زینب]] • [[ام کلثوم دختر حضرت علی(ع)|ام کلثوم]] • [[محسن بن علی| محسن]] • [[محمد حنفیه]] • [[حضرت عباس|عباس]] • [[عمر بن علی بن ابی‌طالب|عمر]] • [[رقیه دختر حضرت علی|رقیه]] • [[جعفر بن علی بن ابی‌طالب|جعفر]] • [[عثمان بن علی بن ابی‌طالب|عثمان]] • [[عبدالله بن علی بن ابی‌طالب|عبدالله]] • [[محمد اصغر بن علی بن ابی‌طالب|محمد اصغر]] • [[عبیدالله بن علی بن ابی‌طالب|عبیدالله]] • [[یحیی بن علی بن ابی‌طالب|یحیی]] • [[ام‌الحسن دختر علی بن ابی‌طالب|ام الحسن]] • [[رمله دختر علی بن ابی‌طالب|رمله]] • [[نفیسه دختر علی بن ابی‌طالب|نفیسه]] • [[ام هانئ دختر علی بن ابی‌طالب|ام هانئ]]،...
| |
| | طول عمر = ۶۳ سال
| |
| }}
| |
| | |
| ==نام، کنیه و القاب امام علی==
| |
| *[[امام علی بن ابی طالب]]{{ع}} [[روز جمعه]] سیزدهم [[ماه رجب]]، سی سال پس از [[عام الفیل]] و بیست و سه سال [[قبل از هجرت]] در [[مکه]] و در داخل [[کعبه]] معظمه به [[دنیا]] آمد.
| |
| *[[ابوالحسن]]، [[ابوالحسنین]]، [[ابوالسبطین]]، [[ابوالریحانتین]] و [[ابوتراب]]، کنیه‌های وی و [[امیرالمؤمنین]]، [[المرتضی]]، [[یعسوب الدین]]، [[قسیم الجنة و النار]]، [[سیدالعرب]]، [[الصدیق الأکبر]]، [[الوصی]]، [[الفاروق]] و [[الانزع البطین]] برخی از [[القاب]] مشهور وی می‌باشد<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت امام علی (مقاله)|امامت امام علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۱.</ref>
| |
| *نام [[مبارک]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[علی]] و [[پسر عمو]] و داماد [[پیامبر اسلام]] {{صل}} است<ref>مصنفات شیخ مفید، ج ۱۱ ص ۵؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۴.</ref>. [[علی]] به معنای بلندی و [[برتری]] و [[غلبه]] است، [[علی]] و اعلی از [[نام‌های خداوند]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref>. [[کنیه]] شریفش [[ابوالحسن]] و [[ابوتراب]]<ref>الفصل الثانی فی ذکر أسمائه و ألقابه{{ع}} طبرسی، فضل بن حسن، أعلام الوری بأعلام الهدی (ط- القدیمة)، ص ۱۵۴ و موسوعه الامام امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص ۷۹.</ref> و از مشهورترین القابش [[امیر المؤمنین]]<ref>الصحیح من سیره امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص ۱۵۴ و الیقین باختصاص مولانا علی بامرة المؤمنین نوشته سید بن طاووس.</ref>، [[مرتضی]] و [[اسد الله]] است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۴؛ {{متن حدیث|قَالَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ عَلِیَ بْنَ أَبِی طَالِبٍ{{ع}} مِنِّی وَ أَنَا مِنْ عَلِیٍّ خُلِقَ عَلِیٌّ مِنْ طِینَتِی وَ هُوَ إِمَامُ الْخَلْقِ بَعْدِی یُبَیِّنُ لَهُمْ مَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنْ سُنَّتِی وَ هُوَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ یَعْسُوبُ الدِّینِ وَ خَیْرُ الْوَصِیِّینَ وَ زَوْجُ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ أَبُو الْأَئِمَّةِ الْمَهْدِیِّینَ}}؛ بشارة المصطفی لشیعة المرتضی (ط القدیمة)، ص ۲۴ و ر.ک: الصحیح من سیره امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص ۱۴۰ الفصل الرابع الاسماء و الالقاب و الکنی.</ref>.
| |
| | |
| ==تبار و خاندان امام علی==
| |
| | |
| ===پدر امام علی===
| |
| *پدرش [[ابوطالب]] [[فرزند]] [[عبدالمطلب]] بود<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت امام علی (مقاله)|امامت امام علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۲.</ref> و جد ارجمندش [[عبدالمطلب بن هاشم]]<ref>احمد حنبل فضائل امیرالمؤمنین، ص ۱۳۷ و موسوعه الامام امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص ۶۲.</ref>
| |
| | |
| ===مادر امام علی===
| |
| *مادرش [[فاطمه دختر اسد]] بود<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت امام علی (مقاله)|امامت امام علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۲.</ref>.
| |
| | |
| ===برادران و خواهران امام علی===
| |
| | |
| ===همسران و کنیزان امام علی===
| |
| | |
| ===فرزندان و همسران فرزندان امام علی===
| |
| | |
| ==سرگذشت تاریخی امام علی==
| |
| ===امام علی از مرحله تاریخی 1 تا مرحله تاریخی 2===
| |
| ====[[علی]] {{ع}} از ولادت تا [[بعثت]]====
| |
| *[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در روز ۱۳ [[رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص ۴۵۲؛ شیخ مفید الارشاد، ج۱، ص ۶ و برای بررسی اقوال در سال ولادت امیرالمؤمنین{{ع}}، باز پژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ص ۱۸۴.</ref> در [[مکّه]] و درون [[کعبه]] به [[دنیا]] آمد؛ پدرش [[ابوطالب]] و مادرش [[فاطمه بنت اسد]] بود<ref>مصنفات شیخ مفید، ج ۱۱ ص ۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۹۸؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]] ص ۹۴؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>. دوران [[کودکی امام]] با قطحی در [[مکه]] هم‌زمان شد، به‌گونه‌ای که [[زندگی]] بر [[ابوطالب]] سخت می‌گذشت. به همین [[دلیل]] [[سرپرستی]] [[علی]] {{ع}} را [[پیامبر]] {{صل}} بر عهده گرفت و بدین ترتیب [[تربیت]] او از [[کودکی]] (شش سالگی) برعهده [[پیامبر]] {{صل}} نهاده شد<ref>تاریخ طبری، ج ۲ ص ۶۳ و ۶۴؛ سیره ابن هاشم، ج۱، ص ۱۶۲؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص ۲۰۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۸، ص۲۰۹؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۹۸؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در این باره می‌فرماید: او مرا در دامن خویش پرورش داد، من [[کودک]] بودم که او مرا در آغوش خود می‌فشرد و در استراحت‌گاه مخصوص خویش جای میداد، تا جایی که می‌فرماید: {{متن حدیث|وَ لَقَدْ کُنْتُ أَتَّبِعُهُ اتِّبَاعَ الْفَصِیلِ أَثَرَ أُمِّهِ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲. من همچون بچه شتری که در پی مادرش می‌رود در پی رسول خدا، ص بودم و از او جدا نمی‌شدم. او هر روز نشانه تازه‌ای از اخلاق نیکو برایم اشکار می‌کرد و به من فرمان میداد که به او اقتدا کنم.</ref>. این تعابیر کنایه از شدت ملازمت و [[همراهی]] [[علی]] {{ع}} با [[رسول خدا]] {{صل}} است<ref>ر.ک: فروغ ولایت، ص ۲۸۳؛ سیره پیشوایان، ص ۷۱.</ref>.
| |
| *[[امام]] از [[کودکی]] در دامن [[پیامبر]] {{صل}} و مورد [[محبت]] او بود، حتی در [[غار حرا]] و هنگام [[بعثت]] [[پیامبر]] {{صل}} در کنار آن [[حضرت]] حضور داشت و صدای ناله [[شیطان]] را هنگام [[نزول وحی]] شنید<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[امامت و رهبری ۱ (کتاب)|امامت و رهبری]]، مجموعه آثار ج ۴ ص ۸۵۹؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] ص ۲۱ تا ۲۶.</ref>. به [[اتفاق نظر]] تمام [[مسلمین]] او نخستین کسی بود که به [[پیامبر]] [[ایمان]] آورد<ref>سید رضی، نهج البلاغه، خطبه ۵۷؛ امینی، عبد الحسین، الغدیر، ج ۳ ص ۲۳۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۹۸؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]].</ref> (در ده سالگی) و در روزی که [[پیامبر]] {{صل}} [[مأمور]] شد [[دعوت]] خود را نسبت به [[خویشاوندان]] علنی کند،[[ ایمان]] خود را به [[پیامبر]] اظهار کرد و به صراحت برای [[یاری پیامبر]] اعلام [[آمادگی]] کرد و [[پیامبر]] هم او را [[وصیّ]] و [[جانشین]] خود خواند<ref>تاریخ طبری، ج ۲ ص ۶۳ و ۶۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۹۸؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>.
| |
| ====[[علی]] {{ع}} از [[بعثت]] تا [[رحلت رسول خدا]] {{صل}}====
| |
| *[[امیرالمؤمنین]] لحظه‌ای [[همراهی]] و [[تبعیت]] محض از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را رها نکرد<ref>ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید.۵</ref>. در شب ([[لیلة المبیت]]) یعنی شب توطئۀ [[قریش]] برای [[کشتن پیامبر]]، در بستر آن [[حضرت]] خوابید و زمینۀ [[هجرت پیامبر]] {{صل}} به [[مدینه]] را فراهم ساخت. در سال دوم [[هجرت]]، با [[دختر پیامبر]]، [[فاطمه]] {{ع}}[[ ازدواج]] کرد، که ثمرۀ آن چهار [[فرزند]] بود: [[حسن]]، [[حسین]]، [[زینب]] و [[ام کلثوم]] {{ع}}. در کنار [[پیامبر]]، به [[دفاع]] از [[اسلام]] و [[مبارزه]] با [[مشرکان]] و [[منافقان]] پرداخت و در همۀ [[غزوات]] [[صدر اسلام]] ـ جز [[تبوک]] ـ شرکت جست و بارها زخم برداشت و تا مرز [[شهادت]] پیش رفت. در [[جنگ احد]]، چنان رشادت و [[شهامت]] از خویش نشان داد که ندای غیبی برآمد: {{متن حدیث|لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَی إِلَّا عَلِی}}<ref>الکامل فی التاریخ، ج ۲ ص ۱۵۴.</ref>.
| |
| *[[رسول خدا]]{{صل}} در مسیر بازگشت از آخرین [[حج]] [[عمر]] خویش در [[غدیر خم]]، [[علی]] {{ع}} را به [[جانشینی]] خود تعیین فرمود و همه با آن [[حضرت]] [[بیعت]] کردند<ref>مسند احمد، ج ۱ ص ۸۴، ۱۱۸، ۱۱۹ و ۱۵۲.</ref>. [[همراهی]] و [[مصاحبت]] همراه با شدت [[محبت]] و [[تبعیت]] تا آخر [[عمر]] [[پیامبر]] ادامه داشت تا جایی که آن [[حضرت]] در آغوش [[علی]] {{ع}} [[جان]] سپرد<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>.
| |
| | |
| ===امام علی از مرحله تاریخی 3 تا مرحله تاریخی 4===
| |
| ====[[علی]] {{ع}} از [[رحلت رسول خدا]] تا [[خلافت]]====
| |
| *مهمترین رویداد پس از [[رحلت پیامبر اسلام]]{{صل}} تشکیل [[شورای سقیفه]] و کنار گذاشتن [[امام علی]] {{ع}} از [[خلافت]] بود که [[پیامبر]] بارها در [[یوم]] الإنذار، [[منزلت]] و [[غدیر]] از آن یاد کرده بود<ref>نهج البلاغه، خ ۳؛ اعیان الشیعه ج ۱ ص ۳۲۴ ـ ۴۲۱؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۵؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۲۱ تا ۲۶.</ref>. هر چند در [[عصر خلفا]]، [[علی]] {{ع}} [[قدرت]] و [[حکومت]] نداشت، اما خدمات بسیار ارزنده‌ای را به [[امت اسلامی]] ارائه کرد و دست از [[یاری]] [[اسلام]] و [[مسلمانان]] برنداشت<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۲. ترسیدم اگر اسلام و اهلش را یاری نکنم شاهد شکافی در اسلام یا نابودی آن باشم که مصیبتش برای من از رها ساختن خلافت و حکومت بر شما بزرگ‌تر باشد حکومتی که متاع و بهره دوران کوتاه زندگی دنیاست و آنچه از آن بوده است به زودی زوال می‌پذیرد همان گونه که سراب زائل می‌گردد.</ref>، از جمله [[پاسخگویی]] به سؤالات [[اعتقادی]] و دفع [[شبهات]] [[یهود]] و [[نصارا]]، [[هدایت]] و [[راهنمایی]] دستگاه [[خلافت]] در مسائل دشوار، به ویژه امور [[قضایی]]<ref>ر.ک: فروغ ولایت، ص ۲۸۳ و سیره پیشوایان، ص ۷۱؛ امام علی {{ع}} و همگرایی اسلامی در عصر خلافت.</ref> و [[خدمات اجتماعی]] مانند:[[ انفاق]] به [[فقرا]] و [[یتیمان]] و [[آزاد]] کردن بردگان، درختکاری و حفر قنات و...<ref>الکافی، ج ۵، ص ۷۴؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]].</ref>. [[امام علی]] {{ع}} [[خلفا]] و حوادث سخت این دوران را در خطبۀ ([[شقشقیه]]) به [[زیبایی]] ترسیم فرموده است<ref>نهج البلاغه خطبه ۳، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>.
| |
| | |
| ====[[علی]] {{ع}} از [[خلافت]] تا [[شهادت]]====
| |
| *پس از کشته شدن خلیفۀ سوم، [[مردم]] به سوی [[امام علی]] {{ع}} [[هجوم]] آوردند، [[امام]] با [[اصرار]] [[مردم]] و [[تمام شدن حجت]]، [[خلافت]] را قبول کردند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۳؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۶؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>. ایشان در دوران کوتاه [[حکومت]] با سه گروه روبرو بود:
| |
| #کسانی که [[بیعت]] کرده بودند، اما به دنبال [[مقام]] و [[منصب]] بودند و چون [[امام]] امتیازهای دوران گذشته را از آنان گرفت و در عین حال منصبی به آنان نداد،[[ بیعت]] خویش را شکستند، اینها [[ناکثین]] بودند که [[جنگ جمل]] را علیه [[امام]] به راه انداختند.
| |
| #[[معاویه]]، از زمان [[عثمان]] [[والی]] [[شام]] بود و سودای [[خلافت]] در سر داشت. او مقابل [[امام]] {{ع}} ایستاد و [[جنگ صفین]] میان [[سپاه امام]] و [[معاویه]] ([[قاسطین]]) درگرفت. [[دنیاطلبان]] و [[کینه‌توزان]]، [[خون]] [[عثمان]] را بهانه قرار دادند و بر ضد [[حکومت علوی]] [[جنگ]] به راه انداختند.
| |
| #[[خوارج]]، گروهی از [[سپاه]] [[حضرت]] بودند که به [[دلیل]] کوته‌بینی در مقابل [[امام]] قرار گرفتند و [[جنگ نهروان]] را به [[امام]] تحمیل کردند. پس از [[جنگ نهروان]]، [[امام]] {{ع}} [[کوفیان]] را به [[جهاد]] با [[معاویه]] [[ترغیب]] کرد، آنها به بهانه‌های واهی از [[تمکین]] سرباز زدند<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۷؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>.
| |
| *[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} سرانجام در [[سحرگاه]] ۱۹ [[رمضان]] [[سال]] ۴۰ [[هجری]] در سن ۶۳ سالگی در [[محراب]] [[عبادت]] به دست یک از [[خوارج]]، به [[فیض]] [[شهادت]] نائل گردید<ref>الارشاد، ج۱، ص ۹ و فروغ ولایت، ص ۷۶۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۷؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>
| |
| | |
| ==عصر امام علی==
| |
| ===شرایط سیاسی و اجتماعی===
| |
| ===شرایط دینی و فرهنگی===
| |
| ==شمایل و صفات ظاهری امام علی==
| |
| *[[شمایل]] به معنای [[خلق و خوی]] و خصوصیات چهره و اندام و [[سیمای ظاهری]] هرکس است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۴۳.</ref>. دربارۀ [[امیر المؤمنین]] و [[شمایل]] او در [[روایات]] و تواریخ نکاتی آمده است از جمله اینکه: چهارشانه، نسبتا کوتاه قد و کمی فربه، چهره‌اش زیبا و گندمگون، چشمانی سیاه و درشت، جلوی سرش مو نداشت (اصلع) و موهای اطراف سرش تا لالۀ گوش می‌رسید. گردنش نقره‌گون، محاسنش پرپشت، میان دو شانه‌اش پهن، [[کف]] دستان پرگوشت، عضلات بازو و ساعد سطبر، سینه فراخ و استخوان‌های مفاصلش درشت بود. هنگام [[راه رفتن]] متمایل به جلو بود و هنگام رفتن به [[جنگ]]، هروله می‌کرد. اغلب خنده‌رو بود، [[محاسن]] سفیدش را رنگ نمی‌زد. در سینه‌اش تا ناف، خطّی از مو بود، همچون شیرغرّان،[[ شجاعت]] و قدرتی فوق‌العاده داشت، بازوی هرکس را می‌فشرد، نفسش بند می‌آمد<ref>موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۱ ص ۸۶ تا ۹۰، سنن الامام علی، ص ۲۵ تا ۳۱.</ref>.
| |
| | |
| ==امامت و ولایت امام علی==
| |
| ===نصب الهی امام علی به امامت===
| |
| ===صفات امامت در امام علی===
| |
| ====علم لدنی امام علی====
| |
| *بنابر [[روایات]]، [[امام علی]]{{ع}} از [[دانش]] [[لدنی]] بهره‌مند بوده؛ دانشی که از سوی [[خداوند]] [[افاضه]] می‌گردد. از [[روایات]] بسیاری برمی‌آید [[دانش امام علی]]{{ع}} از همه [[مردم]] ـ جز [[پیامبر]] {{صل}} ـ بیشتر بوده است<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۲۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۸.</ref> [[آگاهی]] از [[علوم]] مختلف و پیشگویی‌های [[حضرت]] نشان از [[دانش]] فراوان اوست<ref>ر.ک: دانشنامۀ امام علی، ج ۱۱ ص ۱۸۵.</ref>. چنانچه [[پیامبر]] فرمودند: {{متن حدیث|أَنَا مَدِینَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا}}<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه ج ۲۷ ص ۳۴.</ref>. به تصریح [[مفسرین]] [[آیه علم الکتاب]] ([[سوره]] رعد [[آیه]] ۴۳) در مورد او نازل شده است<ref>تفسیر قمی، ج ۱ ص ۳۶۷؛ تفسیر صافی ج ۳ ص ۷۷؛ کنز الدقائق ج ۶ ص ۴۸۰.</ref>.
| |
| | |
| ====عصمت امام علی====
| |
| ====افضلیت امام علی====
| |
| ==فضایل و مناقب امام علی==
| |
| *[[علی]]{{ع}} [[اولین مسلمان]] بود<ref>سید رضی، نهج البلاغه، خطبه ۵۷؛ امینی، عبد الحسین، الغدیر، ج ۳ ص ۲۳۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۹۸؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]].</ref> که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} درباره [[ارزش]] [[ایمان]] او می‌فرماید: «اگر [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] در یک کفه جای گیرند و [[ایمان]] [[علی]] در کفه دیگر، بی‌گمان [[ایمان]] او سنگین‌تر است»<ref>فضائل الخمسة، ج ۱ ص ۲۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۸.</ref> همچنین جزء اولین [[پیشگامان]] در [[نماز]] بود و چند سال، جز خدیجۀ کبری و علیّ [[مرتضی]] همراه [[پیامبر]] کسی [[نماز]] نمی‌خواند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴.</ref>.
| |
| *[[امام علی]] {{ع}} از شخصیت‌های نادر [[تاریخ]] است که می‌توان او را [[انسان کامل]] دانست، زیرا همۀ ارزش‌های [[انسانی]] در حد اعلی و به طور هماهنگ در او [[رشد]] کرده است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۱۳.</ref>. در هر برهۀ [[تاریخ]] یکی از [[کمالات انسانی]] در وجودش رخ می‌نماید. هنگامی که [[خلوت]] [[شب]] فرا می‌رسد هیچ عارفی در [[مناجات]] و [[راز و نیاز]] به پای او نمی‌رسد. در حال [[عبادت]] چنان گرم عشقبازی شده و [[عشق الهی]] چنان در وجودش شعله می‌کشد که گویی در این عالم نیست. آن‌چنان در [[محراب]] [[عبادت]] می‌گرید و به خود می‌پیچد که کسی نظیرش را ندیده است. اما هنگامی که روز فرا می‌رسد گویی آن شخص نیست. چهره‌اش همواره خندان و شکفته است. حتی در میدان [[جنگ]] نیز چهره‌اش خندان است. تعبیر [[جامع اضداد]] بودن، صفتی است که [[علی]] {{ع}} از هزار سال پیش با آن شناخته شده است. سخنان او نیز هر کدام [[دنیایی]] است. گاهی در دنیای عبّاد است، گاهی در دنیای زهّاد، گاهی در دنیای [[فلاسفه]] [[سخنوری]] می‌کند، گاهی در دنیای عرفا، گاهی در دنیای سربازان و گاهی در دنیای [[حکام]] [[عادل]]. او هم، اندیشه‌ای عمیق و فیلسوفانه دارد و هم، عواطفی رقیق و سرشار<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۲۴؛ و [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار ج ۱۶، ص ۲۱۸؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۲۱ تا ۲۶.</ref>.
| |
| *هرچند [[پیامبر]] نبود اما از بسیاری از [[انبیاء]] [[افضل]] بود<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، خاتمیت، ص ۷۲.</ref>. حتی علمای [[اهل سنت]] معتقدند دربارۀ [[فضائل]] هیچ یک از [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} همچون [[امام علی]] {{ع}} [[روایت]] [[نقل]] نشده است<ref> تهذیب التهذیب، ج ۷ ص ۳۳۹.</ref>. در کتابخانه شخصی ابن [[شهر]] [[آشوب]] ([[قرن هفتم]]) هزار عنوان کتاب درباره [[فضائل]] و [[مناقب]] [[حضرت]] موجود بوده است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۲۱۶.</ref>. برخی از [[احادیث]] دربارۀ [[فضایل]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} عبارت‌اند از: [[غدیر]]، [[منزلت]]، [[یوم الانذار]]، [[ثقلین]]، [[سفینه]]،[[ حق]] و باب [[علم]]<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۷-۹۸.</ref>.
| |
| ===امام علی در قرآن===
| |
| *هرچند نام [[حضرت علی]] {{ع}} به صراحت در [[قرآن]] نیامده است، امّا [[آیات]] متعدّدی در [[شأن]] او و عملکرد خاصّ آن [[حضرت]]، یا دربارۀ [[ولایت]]، یا [[اهل بیت]] نازل شده که آن [[حضرت]] را هم شامل می‌شود<ref>ر.ک: شهید قاضی نور اللّه در «احقاق الحق» ج ۲ و ۳ حدود ۸۴ آیه را نقل می‌کند که دربارۀ علی است و منابع آنها را از کتب اهل سنت می‌آورد. نیز در «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ابو الحسن مطلبی حدود ۱۶۰ مورد از آیات قرآن که دربارۀ علی و اهل بیت است، براساس روایات معرفی شده است نیز «فضائل الخمسه من الصحاح السته» ج ۱ ص ۲۶۵.</ref>. برخی از این [[آیات]] عبارت است از:
| |
| #[[انفاق]] او در شب و روز و [[آشکار]] و [[نهان]]: {{متن قرآن|الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً}}<ref>«آنان که دارایی‌های خود را در شب و روز پنهان و آشکار می‌بخشند» سوره بقره، آیه ۲۷۴.</ref>.
| |
| #[[خوابیدن در بستر پیامبر]] در [[شب هجرت]]: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref>.
| |
| #[[انفاق انگشتر در حالت رکوع]] به [[فقیر]] {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ ...}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>.
| |
| #[[آیه تبلیغ ولایت]] او در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>.
| |
| #[[تکمیل دین]] پس از [[ابلاغ]] امامتش در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref> سوره مائده، آیه ۳.</ref> و... <ref>ر. ک: «دانشنامۀ امام علی»{{ع}}، ج ۱۰ مقالۀ «امام علی در قرآن» علامه عسکری، «شواهد التنزیل» ابن رویش، «آیات الفضائل» سیّد محمّد حسینی بهارانچی «علی فی الکتاب و السنّه» حسین شاکری، «نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار»، ج ۲۰، «سیمای امام علی در قرآن»، حسکانی ترجمه یعقوب جعفری، «احقاق الحق» ج ۲ و ۳، «آیات الأئمّه»، محمّد علی حسنی لاریجانی «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ابو الحسن مطلّبی، «آیات الولایه» سید باقر محمّدی نسب، «دلائل الصدق» ج ۲، نیز تفسیر «البرهان» و «نور الثقلین».</ref>.
| |
| *همچنین برخی تعابیر در [[آیات قرآن]] به وجود [[علی]] {{ع}} و [[امامان]] [[تفسیر]] شده که در [[تفاسیر]] [[روایی]] آمده است، از قبیل تعابیر [[امام مبین]]، [[سابق بالخیرات]]،[[ امانت]]، [[بئر معطّله]] و [[قصر مشید]]، [[طوبی]]، [[وسیله]]، آل‌یاسین، کلمات، [[کلمة التقوی]] و...<ref>روایاتی درکتاب «معانی الأخبار»، به ترتیب در صفحات ۹۵،۱۰۵،۱۰۸،۱۱۱،۱۱۲،۱۱۶،۱۲۲،۱۲۵، و ۱۲۶، نیز بحار الأنوار، ج ۳۵ و ۳۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۱۲.</ref>
| |
| | |
| ===امام علی در حدیث===
| |
| | |
| ==کرامت‌های امام علی (رخدادهای خارق‌العاده زندگی امام علی)==
| |
| ==دیدگاه‌هایی درباره شخصیت امام علی==
| |
| *او از شاخص‌ترین چهره‌هایی است که [[دوست]] و [[دشمن]]، [[مسلمان]] و غیرمسلمان، [[فیلسوف]] و مورخ نتوانسته‌اند از ذکر [[فضایل]] او [[چشم‌پوشی]] کنند<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ۲۶ تا ۳۳.</ref>. [[معاویه]] درباره او گفته است:[[ دنیا]] عقیم است که مانند [[علی]] بزاید<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، اسلام و نیازهای زمان، مجموعه آثار، ج ۲۱، ص ۱۹۹.</ref>. [[ابن سینا]] گفته است: [[علی]] {{ع}} در میان [[یاران]] [[رسول خدا]] {{صل}} مانند کلی در میان جزئیات محسوس یا مانند [[عقول]] قاهره نسبت به اجسام مادی بود<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، صص ۳۰۸-۳۶۶.</ref>. در نظر جرج جرداق [[مسیحی]]، [[علی]] {{ع}} مردی [[الهی]] و هم‌رتبه [[حضرت مسیح]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[عدل الهی (کتاب)|عدل الهی]]، مجموعه آثار، ج ۱، ص ۲۷۶.</ref>.
| |
| | |
| ==سیره امام علی==
| |
| ===سیره عبادی امام علی===
| |
| ====مکتب عبادی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های عبادی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های عبادی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های عبادی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد عبادی (سبک زندگی عبادی)====
| |
| ====میراث عبادی (دعاها و نیایش‌های امام علی)====
| |
| ===سیره عرفانی امام علی===
| |
| ====مکتب عرفانی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های عرفانی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های عرفانی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های عرفانی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد عرفانی (سبک زندگی عرفانی)====
| |
| ===سیره اخلاقی امام علی===
| |
| ====مکتب اخلاقی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های اخلاقی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های اخلاقی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های اخلاقی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد اخلاقی (سبک زندگی اخلاقی)====
| |
| *هر شخصیتی، هم‌سنخ خود را جذب می‌کند و غیر سنخ را از خود دور می‌سازد. [[جاذبه]] و دافعه او سخت نیرومند است. جاذبۀ [[علی]] {{ع}} حقیقتی است که همه افراد را شیفته کرده، بر تارک قرون می‌درخشد و تا ژرفای [[دل‌ها]] و باطن‌ها پیش رفته است. [[امیرالمؤمنین]] می‌فرماید: «در [[آینده]] مرا می‌بینید و خصایص شناخته نشدۀ من برایتان [[آشکار]] می‌شود و پس از تهی شدن جای من و ایستادن دیگری به جای من، مرا خواهید [[شناخت]]»<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۴۹.</ref>.[[ سر]] [[محبوبیت]] او [[معنویت]] اوست. دافعه [[علی]] {{ع}} نیز ممتاز و برجسته است. چون در [[راه خدا]] از کسی [[پروا]] نداشت، قهراً دل‌های پرطمع را می‌آزرد، انعطاف‌پذیری او در امور کلی [[دین]] و عدالت‌طلبی او که برای امتیاز طلبان سخت بود برای او دشمن‌ساز و بلکه عامل [[قتل]] او بود<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]] مجموعه آثار، ج۱۶،ص ۲۳۲ و ۲۸۹؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] ص ۷۷ تا۸۱.</ref>.
| |
| | |
| ===سیره علمی امام علی===
| |
| ====مکتب علمی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های علمی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های علمی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های علمی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد علمی (سبک زندگی علمی)====
| |
| ===سیره تبلیغی امام علی===
| |
| ====مکتب تبلیغی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های تبلیغی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های تبلیغی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های تبلیغی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد تبلیغی (سبک زندگی تبلیغی)====
| |
| ===سیره تربیتی امام علی===
| |
| ====مکتب تربیتی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های تربیتی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های تربیتی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های تربیتی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد تربیتی (سبک زندگی تربیتی)====
| |
| ===سیره خانوادگی امام علی===
| |
| ====مکتب خانوادگی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های خانوادگی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های خانوادگی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های خانوادگی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد خانوادگی (سبک زندگی خانوادگی)====
| |
| ===سیره اجتماعی امام علی===
| |
| ====مکتب اجتماعی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های اجتماعی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های اجتماعی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های اجتماعی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد اجتماعی (سبک زندگی اجتماعی)====
| |
| ===سیره سیاسی امام علی===
| |
| ====مکتب سیاسی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های سیاسی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های سیاسی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های سیاسی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد سیاسی (سبک زندگی سیاسی)====
| |
| ===سیره اقتصادی امام علی===
| |
| ====مکتب اقتصادی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های اقتصادی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های اقتصادی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های اقتصادی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد اقتصادی (سبک زندگی اقتصادی)====
| |
| ===سیره قضایی امام علی===
| |
| ====مکتب قضایی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های قضایی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های قضایی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های قضایی)====
| |
| | |
| ====رفتارها و عملکرد قضایی (سبک زندگی قضایی)====
| |
| | |
| ===سیره نظامی و جنگی امام علی===
| |
| ====مکتب نظامی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های نظامی)====
| |
| ====گفتارها و سخن‌های نظامی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های نظامی)====
| |
| ====رفتارها و عملکرد نظامی (سبک زندگی نظامی)====
| |
| ==نقش‌های ویژه امام علی==
| |
| *برخی از افتخارات و نقش‌های ویژه [[امیر المؤمنین]]{{ع}} عبارت است از: اولین حامی [[پیامبر]] در [[یوم]] الإنذار<ref>اعیان الشیعة، ج ۱ ص ۴۲۱- ۳۲۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۷-۹۸؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۱۱ ص ۱۸۵.</ref>؛ فدایی [[رسول خدا]]{{صل}} در [[لیلة المبیت]]<ref>سوره بقره، آیه ۲۰۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۱۱ ص ۱۸۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۵.</ref>؛ [[برادری]] [[پیامبر]]<ref>ر.ک: دانشنامۀ امام علی، ج ۱۱ ص ۱۸۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص ۳۹۸.</ref>؛[[ شجاعت]] بی نظیر<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶۷ تا ۴۷۲؛ موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۱ ص ۸۶ تا ۹۰، سنن الامام علی، ص ۲۵ تا ۳۱؛[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]].</ref>؛[[ سخاوت]] و [[ایثار]]<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶۷ تا ۴۷۲.</ref>؛ [[جان]] [[پیامبر]]<ref>{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}«از آن پس كه به آگاهى رسيده اى، هر كس كه درباره او با تو مجادله كند، بگو: بياييد تا حاضر آوريم، ما فرزندان خود را و شما فرزندان خود را، ما زنان خود را و شما زنان خود را، ما برادران خود را و شما برادران خود را. آن گاه دعا و تضرع كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان بفرستيم.» سوره آل عمران، آیه ۶۱؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶۷ تا ۴۷۲؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶.</ref>؛ [[پدر]] [[امت]]<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۳۶ ص ۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶۷ تا ۴۷۲.</ref>؛ [[میزان]] [[اعمال]]<ref>بحار الأنوار، ج ۷ ص ۲۵۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶۷ تا ۴۷۲.</ref> و... [[آیات]] بسیار و [[روایات]] متعددی در [[شأن]] و [[منزلت]] [[امیرالمؤمنین]] نازل شده که بحث مفصل و مستقلی می‌طلبد.
| |
| | |
| ==یاران و شاگردان امام علی==
| |
| *[[یاران علی]]{{ع}}: [[امیرالمؤمنین]] شیفتگان و [[عاشقان]] فراوانی در [[تاریخ]] دارد، برخی از آنها عبارتند از:
| |
| #[[مالک اشتر]]: [[فرمانده]] [[شجاع]] و خودساخته که برای اهانت‌کننده خود [[دعا]] می‌کند،<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، داستان راستان جلد اول، مجموعه آثار، ج ۱۸، ص ۲۳۱.</ref> و از طرف [[امام]] به [[حکومت مصر]] گماشته شد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، اسلام و نیازهای زمان، مجموعه آثار، مجموعه آثار، ج ۲۱، ص ۶۷؛ وداستان راستان، مجموعه آثار ج ۱۸، ص ۳۷۶.</ref>.
| |
| #[[عمار یاسر]]: از نخستین [[مسلمانان]] است که از [[انحرافات]] [[عثمان]] [[انتقاد]] می‌کرد و [[شهادت]] او در [[صفین]] [[معاویه]] را رسوا کرد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[حکمت‌ها و اندرزها (کتاب)|حکمت‌ها و اندرزها]]، مجموعه آثار، ج ۲۲، ص ۲۰۱؛ ج ۱۷، ص ۱۰۳؛ یادداشت‌ها، ج ۷، ص ۴۲؛ ج ۹، ص ۱۰۸.</ref>.
| |
| #[[ابوذر غفاری]]: جزء پنج نفری بود که پس از [[رحلت پیامبر]]، به موعد [[علی]] {{ع}} آمدند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج۱۶ ص ۳۰۷.</ref>، عابدی با [[بصیرت]] که در پی [[انتقاد]] به تخلفات [[عثمان]] به ربذ [[تبعید]] شد و در آنجا درگذشت<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، صص ۶۴ و سیری در سیره نبوی مجموعه آثار، ج ۴۸۲.</ref>.
| |
| #[[صعصعة بن صوحان]]: مورد [[اعتماد]] و علاقه [[امام]] بود، [[امام]] او را می‌ستاید و از او می‌خواهد که [[سخنرانی]] می‌کند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، احترام دنیا و تحقیر دنیا، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۷۴۶.</ref>.
| |
| #[[عدی بن حاتم]]: عدی با [[علی]] {{ع}} در [[صفین]] شرکت کرد و سه فرزندش در آن [[جنگ]] به [[شهادت]] رسیدند. سال‌ها بعد [[معاویه]] او را دید و به کنایه گفت: [[علی]] {{ع}} [[انصاف]] را درباره تو رعایت نکرد؛ چون پسران خود را در پشت [[جبهه]] نگه داشت و پسران تو را به کشتن داد. عدی پاسخ داد: من [[انصاف]] را درباره [[علی]] {{ع}} رعایت نکردم، چرا که او کشته شد و من هنوز زنده هستم<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، داستان راستان، مجموعه آثار، ج ۱۸، ص ۳۵۳ و ۴۶۲.</ref>.
| |
| #[[میثم تمار]]: از جمله شیفتگان [[علی]] {{ع}}، [[میثم تمار]] است که بیست سال پس از [[شهادت]] مولا از [[علی]] {{ع}} و [[فضایل]] او سخن گفت. در ایامی که سرتاسر [[مملکت اسلامی]] در خفقان فرو رفته، تمام آزادی‌ها کشته شده و نفس‌ها در سینه‌ها زندانی بود، او از بالای دار فریاد می‌زد: بیایید تا از [[علی]] برایتان بگویم<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۲۳۳؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] ص۸۳ تا۹۱.</ref>.
| |
| | |
| ==مخالفت و دشمنی با امام علی==
| |
| ==مظلومیت امام علی==
| |
| *[[دوستان]] [[جاهل]] و [[دشمنان]] [[آگاه]] با [[بی‌مهری]] با ایشان [[رفتار]] کرده تا آنجا که در زمان [[حیات]] و پس از [[شهادت]]، [[مظلوم‌ترین]] فرد [[تاریخ اسلام]] بود<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: «[[یا علی]]، پس از من تو [[مظلوم]] می‌شوی، پس وای بر آنکه به تو [[ستم]] و تعدّی کند»<ref>{{متن حدیث|یَا عَلِیُّ أَنْتَ الْمَظْلُومُ مِنْ بَعْدِی فَوَیْلٌ لِمَنْ ظَلَمَکَ وَ اعْتَدَی عَلَیْکَ}}؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱ ص ۳۰۳.</ref>. خود [[امام علی]]{{ع}} نیز به [[مظلومیت]] خویش تصریح کرده است: «از آن دم که [[رسول خدا]] [[وفات]] یافت، من پیوسته [[مظلوم]] بوده‌ام»<ref>امالی، شیخ طوسی، ص ۷۲۶؛ {{متن حدیث|مَا زِلْتُ مَظْلُوماً مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}}}.</ref>.[[ جهل]] و [[تعصب]] [[مردم]] و عدالت‌طلبی [[علی]] {{ع}} سبب شد، تا نه تنها در بعد [[سیاسی]] که در بعد [[معرفتی]] هم تنها باشد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، صص ۴۶۰ و ۴۶۱؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>.
| |
| *برخی از نمودها و جلوه‌های [[مظلومیت]] [[حضرت]] از این قرار است:
| |
| #[[غصب خلافت]]: [[حضرت]] در [[خطبه شقشقیه]] به آن اشاره فرموده و می‌فرماید: [[میراث نبوت]] را [[غارت]] کردند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳.</ref>.
| |
| #[[غصب]] [[فدک]]: در [[نامه]] به [[عثمان بن حنیف]] به این [[ظلم]] اشاره فرموده است<ref>نهج البلاغه، نامه:۴۵.</ref>، که به [[هدف]] از بین بردن پشتوانه [[مالی]] بود.
| |
| #[[شهادت]] [[همسر]] [[جوان]]: بعد از [[رحلت پیامبر]]، به قصد درهم کوبیدن پایگاه [[مقاومت]] در برابر [[غصب خلافت]] در [[خانه فاطمه زهرا]]{{س}} را [[آتش]] زدند، او را کتک زده، فرزندش را سقط‌کردند و در نهایت در اثر آسیب‌های [[روحی]] و جسمی به [[شهادت]] رسید.
| |
| #[[اهانت]] [[خوارج]]: [[خوارج]] همواره [[خون]] به [[دل]] مولا کرده و او را به [[شرک]] و [[کفر]] متهم و از او می‌خواستند [[توبه]] کند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مشکلات علی، ج ۱۶ ص۶۰۳؛ج۲۲، ص ۲۴۹؛ محمدی، عبدالله، امیرمؤمنان علی چلچراغ حکمت ص۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>.
| |
| #تخلف و [[نافرمانی]] [[یاران]]: [[جهالت]] گروهی و بیت شکنی عده‌ای و بی اعتنایی به دستورهای او از ظلم‌های یارن اوست<ref>خطبه ۲۷، ۳، ۲۵، ۱۸۲ و ۷۰ از نهج البلاغه صبحی صالح.</ref>.
| |
| #[[شهادت]] مظلومانه و [[قبر پنهان]]: کیفیت [[شهادت]] در [[محراب]] [[عبادت]] و دفع شبانه و مخفیانه بیرون از [[کوفه]]، به جهت [[ترس]] از [[نبش قبر]] و توهین [[خوارج]]، که تا زمان [[امام صادق]]{{ع}} [[قبر]] [[حضرت]] مخفی بود از جلوه‌های [[مظلومیت]] اوست<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مشکلات علی، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۶۱۴؛ و انسان کامل، ج ۲۳، ص ۱۸۰؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۱۰۷ تا۱۰۹؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۸۲.</ref>.
| |
| #هتک [[حرمت]] پس از [[شهادت]]: [[لعن]] و [[دشنام]] و به [[شهادت]] رساندن [[یاران]] و [[شیعیان راستین]] [[حضرت]]، جلوگیری از نشر [[فضائل]] [[علی]] {{ع}} و تبلیغات سوء بر علیه [[حضرت]] از نشانه‌های دیگر [[مظلومیت]] [[حضرت]] است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، حماسه حسینی، مجموعه آثار ج ۱۷، ص ۴۳۵؛ الغدیر، ج ۲ ص ۱۰۲؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۲۲۰، ۵۸، ۵۹. نمونه‌هایی از آنها در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۶۳ به بعد آمده است.</ref>. | |
| *اما تلاش دستگاه [[تبلیغاتی]] برای کم فروغ ساختن [[خورشید]] [[معنویت]] نقش برآب شد. [[عظمت]] [[امام علی]] {{ع}} و اندیشه‌های او با چنین دسیسه‌های کودکانه‌ای فراموش نشده و نمی‌شود و روز به روز [[عشق]] و علاقه [[مردم]] به او بیشتر می‌شود<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>.
| |
| | |
| ==شهادت امام علی==
| |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| | |
| | |
| | |
| *[[علی]]{{ع}} از [[کودکی]] زیر نظر [[پیامبر]]{{صل}} [[تربیت]] شد و راه و روش رشد و کمال را از او آموخت و آن گاه که [[رسول]] گرامی{{صل}} به [[پیامبری]] [[برگزیده]] شد، نخستین فرد از مردان بود که به او [[ایمان]] آورد. وی به [[پیامبر]]{{صل}} ارادت و [[انقیاد]] کامل داشت و سرباز [[فداکاری]] بود که هرگاه خطری [[اسلام]] را تهدید می‌کرد، به [[دفاع]] از آن برمی خاست، در شعب [[ابی طالب]] و در سفر [[پیامبر]] به [[طائف]] [[رسول خدا]]{{صل}} را [[همراهی]] و [[یاری]] کرد و در شب [[هجرت]] در بستر او خوابید، تا به [[پیامبر]]{{صل}} گزندی نرسد و [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref> در شأن او نازل شد. آن گاه که [[پیامبر]]{{صل}} به [[مدینه]] رسید به [[حضرت علی]]{{ع}} [[دستور]] داد تا امانت‌های [[مردم]] [[مکه]] را، که به [[پیامبر]] سپرده بودند، به آنان بازگرداند، و همراه با مسلمانانی که در [[مکه]] [[باقی]] مانده بودند، به [[مدینه]] [[هجرت]] نماید. او پس از سه روز [[مکه]] را به قصد [[مدینه]] ترک کرد و پس از چند روز در [[قبا]] به [[پیامبر]] پیوست.
| |
| *در [[مدینه]] در جنگ‌های [[سختی]] چون [[بدر]]، [[احد]]، [[احزاب]] و [[خیبر]] با [[شجاعت]] و [[فداکاری]] تمام [[پیامبر]] را [[یاری]] و [[دشمنان اسلام]] را [[سرکوب]] و [[مأیوس]] کرد، در [[سال نهم هجری]] از سوی [[پیامبر]]{{صل}} [[مأموریت]] یافت تا [[آیات]] اول [[سوره]] [[برائت]] را در [[مکه]] بر [[مشرکان]] فرا خواند. این [[مأموریت]] قبلاً به [[ابوبکر]] سپرده شده بود، ولی مطابق [[فرمان خداوند]] [[علی]]{{ع}} برای انجام این [[مأموریت]] [[برگزیده]] شد. وی در ذی الحلیفه ([[مسجد]] شجره) [[آیات]] را از [[ابوبکر]] گرفت و در [[مکه]] بر [[مشرکان]] فرو خواند. [[پیامبر]]{{صل}} در [[سال دهم هجری]] [[علی]]{{ع}} را به [[یمن]] فرستاد تا [[مردم]] را به [[آیین اسلام]] [[دعوت]] کند. این [[مأموریت]] پس از آن بود که [[خالد بن ولید]] و جمعی از [[مسلمانان]] را برای این [[هدف]] به [[یمن]] فرستاده بود و آنان شش [[ماه]] در آنجا اقامت گزیده بودند، اما به توفیقی در این باره دست نیافته بودند. [[علی]]{{ع}} در [[مأموریت]] خود کامیاب شد و همه [[قبیله]] [[همدان]] [[آیین اسلام]] را پذیرفتند. [[پیامبر]]{{صل}} با [[مسلمانان]] برای انجام [[مناسک]] [[حج]] ([[حجة الوداع]]) رهسپار [[مکه]] گردید و [[علی]]{{ع}} نیز به [[دستور پیامبر]] از [[یمن]] به [[مکه]] رفت و در مراسم شکوهمند [[حج]] شرکت کرد و پس از انجام [[مناسک]] [[حج]] به هنگام بازگشت در سرزمین [[جحفه]] و در کنار [[غدیر خم]] در جمع انبوه [[مسلمانان]] [[علی]]{{ع}} را به [[جانشینی]] خود [[منصوب]] کرد.
| |
| *پس از مدت کوتاهی از این جریان، [[پیامبر]]{{صل}} در حالی که سرش بر دامان [[علی]]{{ع}} بود، به [[ملکوت]] اعلی پیوست و بدین ترتیب فصل جدیدی در [[زندگی]] [[علی]]{{ع}} گشوده شد. با [[ماجرای سقیفه]]، [[رهبری]] [[امت اسلامی]] که [[حق]] او بود از وی باز ستانده شد و این جریان تا ۲۵سال ادامه یافت.
| |
| *رعایت [[مصلحت اسلام]] و [[مسلمانان]] [[مانع]] آن شد که [[امام]]{{ع}} برای [[اعمال]] [[حق]] خود به عمل قهرآمیز [[توسل]] جوید، اما در موارد مناسب [[حقیقت]] را [[آشکار]] می‌ساخت و در [[حد ]] [[ضرورت]] با [[خلفا]] [[همکاری]] می‌کرد.
| |
| *با [[کشته شدن عثمان]] به دست عده‌ای از [[مسلمانان]]، [[مردم]] با [[حضرت علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند و بدین ترتیب شرایط برای [[اعمال]] [[حق]] [[امامت]] او فراهم گردید، اما طولی نکشید که عده‌ای [[پیمان]] شکستند و [[آتش]] [[جنگ جمل]] را برافروختند. [[معاویه]] و هوادارانش [[جبهه]] [[قاسطین]] را در برابر [[امام]] گشودند و [[جنگ صفین]] را پدید آوردند که در جریان آن با نقشه [[شیطنت]] آمیز [[عمرو بن عاص]] و [[معاویه]] از یک سو و [[ساده لوحی]] و سطحی نگری گروهی از [[سپاه امام]]{{ع}} از سوی دیگر، ماجرای تلخ [[حکمیت]] پدید آمد و به [[ظهور]] [[خوارج]] و [[جنگ نهروان]] انجامید<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت امام علی (مقاله)|امامت امام علی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۲.</ref>
| |
| *سرانجام در سحرگاه شب نوزدهم [[ماه رمضان]] سال ۴۰هجری هنگامی که [[امام]]{{ع}} در حال [[نماز]] بود [[ابن ملجم مرادی]] با [[شمشیر]] زهرآلود فرق [[مبارک]] پیشوای بزرگ [[فضیلت]] و [[عدالت]] را نشانه گرفت و در پی آن در شب ۲۱ همان [[ماه]] به [[شهادت]] رسید.
| |
| *به [[اعتقاد]] [[شیعه]]، [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} [[جانشین]] [[بلافصل]] [[پیامبر گرامی]]{{صل}} و نخستین [[امام]] [[امت اسلامی]] پس از [[رسول خدا]]{{صل}} است. [[اهل سنت]] و دیگر [[مذاهب غیر شیعی]] [[علی]]{{ع}} را چهارمین [[خلیفه پیامبر]]{{صل}} می‌دانند.
| |
| | |
| ==[[سیره]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}==
| |
| *[[سیره امام علی]] {{ع}} در واقع تجسم [[نظام فکری]] مورد [[تأیید]] [[حضرت]] است که در [[رفتار]] ایشان نمود دارد. برخی از سیره‌های [[رفتاری]] ایشان عبارت است از:
| |
| #[[وحدت‌طلبی]]: [[امام علی]] {{ع}} پس از [[رحلت پیامبر]] [[حفظ وحدت جامعه]] [[اسلامی]] را بر [[خلافت]] ترجیح داد. از این‌رو هنگامی که [[ابوسفیان]] می‌خواست به بهانه [[حمایت]] از [[علی]] {{ع}} فتنه‌ای به پاکند، فرمود: «امواج دریای [[فتنه]] را با کشتی‌های [[نجات]] بشکافید و از راه خلاف و [[تفرقه]] دوری گزینید»<ref>{{متن حدیث|أَیُّهَا النَّاسُ شُقُّوا أَمْوَاجَ الْفِتَنِ بِسُفُنِ النَّجَاةِ وَ عَرِّجُوا عَنْ طَرِیقِ الْمُنَافَرَة}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۵.</ref>. در پاسخ به [[حضرت فاطمه]]{{س}} که او را [[دعوت]] به [[اعتراض]] و [[قیام]] کرد، به صدای مؤذن اشاره کرد و فرمود: «[[سکوت]] من تنها برای [[باقی]] ماندن این فریاد است». اوکه هرگز پشت به [[دشمن]] نکرده و پشت دلاوران از [[بیم]] او می‌لرزید، برای حفظ [[یکپارچگی]] جامعۀ نوپای [[اسلام]] حتی در برابر [[اهانت]] به همسرش نیز [[سکوت]] کرد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۴۸۵.</ref>.
| |
| #[[عدالت‌محوری]]: [[سیره امام علی]] {{ع}} بر اصول [[مکتب]] [[سیاسی]] او مبتنی است. او نه تنها [[عادل]] بلکه [[عدالت‌خواه]] بود و عدالت‌طلبی نه تنها مشی [[حضرت]] بلکه ایدۀ انکارناپذیر اوست<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، بیست گفتار، ص ۱۱.</ref>. [[امام]] به محض در دست گرفتن زمام امور فرمود: «به [[خدا]] قسم، زمین‌هایی را که متعلق به عموم [[مسلمانان]] بوده و [[عثمان]] به افراد بخشیده، بازپس خواهم گرفت، هر چند آنها را مهر زنانشان قرار داده یا با آنها کنیز خریده باشند. عده‌ای تقاضا کردند در [[اجرای عدالت]]، عطف بماسبق نکرده و گذشته را رها کند. ولی او پاسخ داد:[[ حق]] کهن به هیچ وجه [[باطل]] نمی‌شود»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶؛ [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۴۳۷.</ref>. در [[اجرای عدالت]] [[نزدیکان]] خویش را استثناء نمی‌کرد، هنگامی که مطلع شد دخترش از [[بیت‌المال]] [[مسلمانان]]، گردنبندی را به عنوان عاریه، البته با قید ضمانت گرفته، فرمود: «اگر با قید ضمانت نگرفته بودی دستت را می‌بریدم و درباره تو حد سارق را [[اجرا]] می‌کردم»<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۹.</ref>. اجرای [[عدالت اجتماعی]] عامل اصلی [[قتل]] ایشان بود. از این‌رو گفته‌اند [[علی]] به خاطر شدت عدالتش بود که در [[محراب]] به [[شهادت]] رسید<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، بیست گفتار، ص ۲۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۶۳ تا۷۵.</ref>
| |
| #[[پایبندی به اصول]]: هیچ‌گاه از [[خیانت]] و [[نیرنگ]] استفاده نکرد، هرچند به قیمت از دست رفتن خلافتش باشد. در مقابل پیشنهاد [[سکوت]] موقت در برابر [[معاویه]]، فرمودند: «اگر من [[معاویه]] را حتی برای مدتی کوتاه تثبیت کنم، به این معناست که من [[معاویه]] را حداقل در این مدت [[صالح]] می‌دانم در حالی که من او را [[صالح]] نمی‌دانم و به [[مردم]] هم [[دروغ]] نمی‌گویم». وقتی در [[جنگ صفین]] شریعه به دست [[سپاه علی]] {{ع}} افتاد. [[یاران]] پیشنهاد مقابله به مثل و [[بستن آب]] بر [[سپاهیان]] [[معاویه]] را دادند؛ اما [[حضرت]] فرمودند: «[[خداوند]] [[آب]] را برای [[مسلمان]] و [[کافر]] قرار داده و این کار دور از [[شهامت]] و [[فتوت]] و [[مردانگی]] است»<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۷۹ و ۱۰۵ و ۱۱۱.</ref>. [[علی]] {{ع}} در مسائل شخصی بسیار نرم، انعطاف‌پذیر، شوخ و خنده‌رو بود و تا جایی که به [[حد ]][[باطل]] نرسد، با [[مردم]] [[مزاح]] می‌کرد. ولی در مسائل اصولی، مقررات [[الهی]] و [[حقوق]] [[اجتماعی]]، بسیار [[صلابت]] داشت و انعطاف‌پذیری و مماشات در او راه نداشت<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۱۷۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۶۳ تا۷۵.</ref>
| |
| #[[امام علی]] و [[مردم]]: [[امیرمؤمنان]] {{ع}} [[زمامداران]] [[حکومت]] را به [[مهربانی]] با [[مردم]] [[دعوت]] و [[حقوق مردم]] توصیه می‌کند و [[سیره مدیریتی]] [[حضرت]] الگویی از [[سیره]] یک [[رهبر]] مردمی است. با آنکه بی‌نیاز از [[مشورت]] با دیگران بود، ولی برای [[ترویج]] [[فرهنگ]] [[مشورت]] میان [[زمامداران]]، همواره با اطرافیان خود [[مشورت]] می‌کردند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۱۷۹.</ref>. آن [[حضرت]] هیچ‌گاه خود را [[برتر]] از [[مردم]] و جدا از آنها نمی‌دید. چنانچه برخورد آن [[حضرت]] با دزد [[زره]] در [[محکمه]] [[قضاوت]] موجب [[اسلام]] فرد [[مسیحی]] شد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مجموعه آثار، ج ۱۸ ص ۲۱۵.</ref>. ایشان با تشریفات مخالف بود و دربارۀ استقبال اهل [[انبار]] از ایشان فرمود: «چنین [[رفتاری]] شما را در [[دنیا]] به [[رنج]] می‌اندازد و در [[آخرت]] به [[شقاوت]] می‌کشاند. از کارهایی که شما را [[پست]] و [[خوار]] می‌کند پرهیز کنید. این [[کارها]] سودی به حال آن افراد ندارد»<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مجموعه آثار، ج ۱۸ ص ۲۰۷.</ref>. در [[نامه]] به [[مالک اشتر]] توصیه کردند: «ساعاتی را برای رسیدگی شخصی به کارهای [[مردم]] قرار داده و کسی را بین خود و [[مردم]] واسطه قرار ندهد»<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، بیست گفتار، ص ۲۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۶۳ تا۷۵.</ref>
| |
| ==[[مکتب امام علی]]{{ع}}==
| |
| *[[کلمات امام علی]] {{ع}} تنها به [[وعظ]] و [[نصایح]] سازنده منحصر نیست، بلکه [[میراث]] به جای مانده از آن [[امام]] {{ع}} کلمات گوهرباری است که می‌تواند منشأ نظریه‌پردازی و [[نظام‌سازی]] باشد. اندیشۀ والای [[امام علی]] {{ع}} پایه‌های مکتبی [[فکری]] را تشکیل داده است که نظیر آن را جز در [[پیامبران]] نمی‌توان یافت. در اینجا به ویژگی‌های منحصر به فرد [[نظام]] [[فلسفی]]، [[نظام حقوقی]]، [[نظام اخلاقی]] و [[سیاسی]] آن [[حضرت]] اشاره می‌شود:
| |
| #[[مکتب]] [[فلسفی]] [[امام علی]]{{ع}}:
| |
| ##بحث‌های [[عقلی]] عمیق مانند ذات و [[صفات باری]] و [[حدوث و قدم]]، [[وحدت]] و کثرت و... برای اولین بار توسط [[حضرت]] مطرح شد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، کلام، مجموعه آثار، ج ۳، ص ۵۸، ۵۹ و ۸۲-۹۳.</ref>.
| |
| ##اتصال به سرچشمه [[وحی]] سبب شده [[کلام]] [[علی]] {{ع}} آموزه‌های بی‌نظیری را به [[جهان]] [[فکر]] و [[اندیشه]] عرضه کند که بی‌سابقه و ابتکاری است؛ مانند عددی نبودن [[وحدت]] [[خداوند]]<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۳۸۳، ۳۹۹ و ۴۰۳.</ref>،[[ برهان]] تلازم [[وحدت وجود]] و وجود [[واجب]]<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، فلسفه ابن سینا، مجموعه آثار، ج ۸ ص ۱۱۱.</ref>، [[برهان توحید]] از راه [[نبوت]]<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مجموعه آثار، ج ۶، ص ۱۰۲۳.</ref>.
| |
| ##تعیین گستره [[عقل]]: بر خلاف کسانی که [[معتقد]] به [[ناتوانی]] و تعطیل [[عقل]] بشری هستند، در [[کلام امام علی]] {{ع}} [[قدرت]] سیر [[عقلانی]] [[بشر]] محدود است، چنانچه فرموده است: [[عقل]] در عین [[ناتوانی]] از وصول به کنه [[معرفت]] باری تعالی، یک [[حد ]][[واجب]] [[معرفت]] دارد که در آن مقدار نه تنها ممنوعیت نیست بلکه [[وجوب]] و [[لزوم]] [[تحقیق]] در کار است<ref>نهج البلاغه خطبه ۱ و ۴۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مجموعه آثار، ج ۶، ص ۱۰۰۶.</ref>
| |
| ##[[بیان]] مباحث [[عقلی]] برای تودۀ [[مردم]]: با آنکه مباحث [[عقلی]] دشوار و پیچیده است، [[حضرت]] این مطالب عمیق را به زبان ساده و قابل [[فهم]] برای عموم [[مردم]] [[بیان]] می‌کردند و در این راه از [[تشبیه]] امور معقول به محسوس کمک می‌گرفتند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، کلام، مجموعه آثار، ج ۳، ص ۱۲۷؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۳۵ تا۶۳.</ref>.
| |
| #[[مکتب]] [[حقوقی]] [[امام علی]] {{ع}}:
| |
| ##در [[نظام حقوقی]] [[علی]] {{ع}}[[ حق]] و [[تکلیف]] رابطه متقابل دارند. چنانچه فرموده است: «[[حق]] به نفع هیچ‌کس جریان نمی‌یابد، مگر اینکه ضد او هم جریان یابد. کسی بالاتر یا پایین‌تر از [[همکاری]] [[اجتماعی]] نیست که به نوعی [[تعاون]] عمومی منجر می‌شود. از این رو افراد در برابر اجتماع هم [[حق]] دارند و هم [[تکلیف]]»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۶۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، انسان و نیازهای زمان، مجموعه آثار، ج ۲۱، ص ۲۱۱ و ج ۲۲، ص ۱۳۵ و ۲۱۲؛ حکمت‌ها و اندرزها، مجموعه آثار ج ۲۲، ص ۱۳۴.</ref>
| |
| ##[[حق]] [[خداوند]]: تنها کسی که بر دیگران [[حق]] دارد ولی دیگران بر او [[حق]] ندارند، [[خداوند]] است.[[ حق]] [[خداوند]] به معنای انتفاع بردن او نیست، بلکه به معنای [[تکلیف]] و [[مسؤولیت]] دیگران درمقابل اوست، چون [[بنده]] در مقابل [[خدا]] چیزی از خودش ندارد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، انسان و نیازهای زمان، مجموعه آثار، ج ۲۱، ص ۲۱۲.</ref>.
| |
| ##بزرگ‌ترین [[حقوق]] متقابل،[[ حق]] [[حکومت]] بر [[مردم]] و [[حق]] [[مردم]] بر [[حکومت]] است. [[صلاح]] و [[شایستگی]] [[مردم]] در گرو [[حکومت صالح]] است و [[حکومت صالح]] با [[ملت]] [[استوار]] و با [[استقامت]] محقق می‌شود. وفادای [[مردم]] به [[حکومت]] و ادای [[حق]] [[مردم]] از طرف [[حکومت]]، موجب [[حکومت حق]] در [[جامعه]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۷؛ [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۴۳۳.</ref>. ایشان درباره [[حق]] [[مردم]] برحاکمان می‌فرماید: «[[حکومت]] امانتی است در دست [[حاکم]] و [[حاکم]] [[امانتدار]] [[مردم]] و نگهبان و [[حافظ]] [[حقوق]] ایشان است»<ref>{{متن حدیث|وَ إِنَّ عَمَلَکَ لَیْسَ لَکَ بِطُعْمَةٍ وَ لَکِنَّهُ فِی عُنُقِکَ أَمَانَةٌ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵.</ref> و درمورد [[حقوق]] [[حاکم]] بر [[مردم]] می‌فرماید: «[[حق امام]] بر [[مردم]] این است که [[فرمان]] او را بشنوند و اطاعتش را بپذیرند و دعوتش را [[اجابت]] کنند»<ref>ر.ک: نهج البلاغه، نامه ۵؛ [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۴۵۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[حکمت‌ها و اندرزها (کتاب)|حکمت‌ها و اندرزها]]، مجموعه آثار، ج ۲۲، ص ۲۳۷.</ref>
| |
| ##[[حق]] حیوانات و محیط زیست:[[ انسان]] از هرچه بهره‌مند است نسبت به آن [[تکلیف]] دارد. می‌فرماید: «[[خداوند]] را در نظر بگیرید، هم در مورد بندگانش و هم نسبت به سرزمین‌ها و چهارپایان»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۶۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۳۵ تا۶۳.</ref>
| |
| #[[مکتب]] [[سیاسی]] [[امام علی]] {{ع}}:
| |
| ##[[سیاست]] از نظر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}: تصور غالب از مفهوم [[سیاست]]، [[نیرنگ]] و [[فریب]] و استفاده از هر ابزار ممکن برای رسیدن به [[هدف]] است. ولی در نظر [[امیرالمؤمنین]] [[سیاست]] مبتنی بر اصول [[اخلاقی]] است هرچند به قیمت از بین رفتن [[خلافت]] و [[حکومت]] باشد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، صص ۷۹-۶۹-۵۴.</ref>.
| |
| ##[[ضرورت حکومت]]: [[امام علی]] {{ع}} بر [[لزوم]] یک [[حکومت]] [[مقتدر]] تصریح کرده و {{عربی|لاحکم الّا لِلَّه}} یعنی وضع [[قانون]] با [[خدا]] است و نه [[اجرای قانون]]. در پرتو [[حکومت]]، [[مؤمن]] برای [[خدا]] کار می‌کند و [[کافر]] بهره دنیای خود را می‌برد و [[کارها]] به پایان خود می‌رسد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۰.</ref>. [[حضرت]]، [[حکومت]] را به عنوان یک [[مقام]] [[دنیوی]] سخت [[تحقیر]] می‌کند، ولی در مسیر اصلی‌اش آن را وسیله‌ای برای [[اجرای عدالت]] و احقاق [[حق]] و [[خدمت به مردم]]، فوق‌العاده [[مقدس]] می‌داند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۲؛ [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۴۳۰.</ref>.
| |
| ##[[عدالت اجتماعی]]: [[عدالت]] به [[وسیله]] [[اسلام]] [[حیات]] را از سرگرفت و [[ارزش]] فوق‌العاده یافت. از نظر امام‌علی {{ع}} اصلی که می‌تواند [[تعادل]] اجتماع را حفظ کند و همه را [[راضی]] نگه دارد، به پیکر اجتماع [[سلامت]] و به [[روح]] اجتماع [[آرامش]] بدهد، [[عدالت]] است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۴۳۴.</ref>.
| |
| ##شرایط مدیر و [[رهبر]]: برخی از ویژگی‌های مطلوب [[رهبر]] [[جامعه اسلامی]] عبارتند از: [[گذشت]] و [[مهربانی]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳؛ [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۲۶۱.</ref>؛ عدم سازش‌کاری؛ ناهمرنگی با [[انحرافات]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۷۱.</ref>؛ عدم [[طمع]] ورزی<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، حج، مجموعه آثار، ج ۲۵، ص ۹۵.</ref> و آشنایی با درد [[مردم]] و [[زندگی]] در سطح پایین‌ترین افراد [[جامعه]]<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۴۱.</ref>.
| |
| # [[مکتب]] [[اخلاقی]] [[امام علی]] {{ع}}: چگونگی [[تبیین]] پایه‌های [[اخلاق]] از ارکان مؤثر در [[سعادت]] افراد و [[رفتار]] [[جوامع]] است برخی از مؤلفه‌های [[مکتب]] [[اخلاقی]] [[امام]] عبارت است از:
| |
| ##عدم نسبیت [[اخلاق]]: اصول اولیه [[اخلاقی]] همواره ثابت هستند هرچند معیارهای ثانویه نسبی اند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۷۷.</ref>غ
| |
| ##[[انسان کامل]]: [[امیرالمؤمنین]] گذشته از آنکه مصداق اتم انسان‌کامل است، همواره بر [[رشد]] همه جانبه ارزش‌های والای [[انسانی]] تأکید می‌کند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، فلسفه تاریخ، ج ۲، ص ۲۵۴.</ref>.
| |
| ##[[خودشناسی]] مقدمه [[اخلاق]] و در [[مکتب]] [[اخلاقی]] [[علی]] {{ع}} مقدمه [[خداشناسی]] و [[حقیقت]] [[عبادت]] است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[حکمت‌ها و اندرزها (کتاب)|حکمت‌ها و اندرزها]]، مجموعه آثار، ج ۲۲، صص ۴۱۵ و ۴۲۹.</ref>. یکی از [[آثار خودشناسی]]، [[کرامت نفس]] است که اساس و محور [[اخلاق اسلامی]] است و مقابله با [[غرایز]] را آسان می‌کند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[حکمت‌ها و اندرزها (کتاب)|حکمت‌ها و اندرزها]]، مجموعه آثار، ج ۲۲، ص ۳۹۶.</ref>. در نقطه مقابل [[بردگی]] [[روح]] و نفس نسبت به [[مال]] و [[ثروت]] است<ref>ر.ک: گفتارهای معنوی، ص ۳۷.</ref>.
| |
| ##[[زهد]] و [[دنیا]]: از جمله امتیازات [[مکتب]] [[اخلاقی]] [[امیرمؤمنان]] {{ع}} بررسی جامع و دقیق مفاهیم [[اخلاقی]] است. [[حضرت]] [[زهد]] را به [[تنبلی]] به بهانۀ [[ترک دنیا]] [[تفسیر]] نمی‌کند، بلکه [[روحیه]] [[ثبات]] در برابر از دست دادن و به دست آوردن [[دنیا]] است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۷۰.</ref>. همچنین [[حضرت]] در مورد [[دنیا]] با تفکیک نعمتهای موجود در دنیال و [[دلبستگی]] به [[دنیا]]، می‌فرماید: «[[دنیا]] کسی را [[فریب]] نمی‌دهد بلکه [[انسان]] با [[هوای نفس]] [[فریب]] می‌خورد،[[ دنیا]] [[مسجد]] [[دوستان]] خداست»<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۲۹۴؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۳۵ تا۶۳.</ref>.
| |
| | |
| ==[[علی]]{{ع}} در [[فرهنگ]] عامیانه==
| |
| *[[محبت]] [[علی]] {{ع}} از عمیق‌ترین و فراگیرترین محبّت‌ها در [[دل]] [[انسان‌ها]] بوده و خواهد بود. [[جایگاه]] خاصّ او نزد شیفتگان، همۀ اقشار را دربر می‌گیرد. ازاین‌رو در [[فرهنگ]] [[مردم]] و آیین‌های شفاهی و سنت‌های مردمی و مراسمی که در خانه‌ها، [[خانواده‌ها]]، جشن‌ها، سوگ‌ها، تولّدها، مرگ و میرها و برخوردها، برگزار می‌شود، همچنین در مراسم و مناسبت‌های مختلف در طول سال، در قصّه‌ها، افسانه‌ها، ترانه‌های عامیانه، نمایش‌های بومی و محلّی، تکیه کلام‌ها، نام و یاد [[علی]] {{ع}} مطرح است<ref>ر. ک: نشریه «گلستان قرآن»، شمارۀ ۱ ص ۳۸ و شمارۀ ۲ ص ۴۳، نیز «علی، امیر غدیر»، ص ۵۲ و «کتاب ماه هنر»، ماهنامۀ وزارت ارشاد اسلامی، شمارۀ ۳۱-۳۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۱۰.</ref>.
| |
| | |
| ==پرسش‌های وابسته==
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| {{فهرست اثر}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * نام، کنیه و القاب امام علی
| |
| * تبار و خاندان امام علی:
| |
| ** پدر امام علی
| |
| ** مادر امام علی
| |
| ** برادران و خواهران امام علی
| |
| ** همسران و کنیزان امام علی
| |
| ** فرزندان و همسران فرزندان امام علی
| |
| * سرگذشت تاریخی امام علی:
| |
| ** امام علی از مرحله تاریخی 1 تا مرحله تاریخی 2
| |
| ** امام علی از مرحله تاریخی 3 تا مرحله تاریخی 4
| |
| * عصر امام علی:
| |
| ** شرایط سیاسی و اجتماعی
| |
| ** شرایط دینی و فرهنگی
| |
| * شمایل و صفات ظاهری امام علی
| |
| * امامت و ولایت امام علی:
| |
| ** نصب الهی امام علی به امامت
| |
| ** صفات امامت در امام علی:
| |
| *** علم لدنی امام علی
| |
| *** عصمت امام علی
| |
| *** افضلیت امام علی
| |
| * فضایل و مناقب امام علی:
| |
| ** امام علی در قرآن
| |
| ** امام علی در حدیث
| |
| * کرامت‌های امام علی (رخدادهای خارق‌العاده زندگی امام علی)
| |
| * دیدگاه‌هایی درباره شخصیت امام علی
| |
| * سیره امام علی:
| |
| ** سیره عبادی امام علی:
| |
| *** مکتب عبادی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های عبادی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های عبادی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های عبادی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد عبادی (سبک زندگی عبادی)
| |
| *** میراث عبادی (دعاها و نیایش‌های امام علی)
| |
| ** سیره عرفانی امام علی:
| |
| *** مکتب عرفانی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های عرفانی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های عرفانی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های عرفانی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد عرفانی (سبک زندگی عرفانی)
| |
| ** سیره اخلاقی امام علی:
| |
| *** مکتب اخلاقی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های اخلاقی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های اخلاقی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های اخلاقی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد اخلاقی (سبک زندگی اخلاقی)
| |
| ** سیره علمی امام علی:
| |
| *** مکتب علمی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های علمی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های علمی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های علمی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد علمی (سبک زندگی علمی)
| |
| ** سیره تبلیغی امام علی:
| |
| *** مکتب تبلیغی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های تبلیغی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های تبلیغی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های تبلیغی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد تبلیغی (سبک زندگی تبلیغی)
| |
| ** سیره تربیتی امام علی:
| |
| *** مکتب تربیتی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های تربیتی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های تربیتی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های تربیتی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد تربیتی (سبک زندگی تربیتی)
| |
| ** سیره خانوادگی امام علی:
| |
| *** مکتب خانوادگی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های خانوادگی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های خانوادگی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های خانوادگی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد خانوادگی (سبک زندگی خانوادگی)
| |
| ** سیره اجتماعی امام علی:
| |
| *** مکتب اجتماعی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های اجتماعی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های اجتماعی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های اجتماعی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد اجتماعی (سبک زندگی اجتماعی)
| |
| ** سیره سیاسی امام علی:
| |
| *** مکتب سیاسی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های سیاسی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های سیاسی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های سیاسی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد سیاسی (سبک زندگی سیاسی)
| |
| ** سیره اقتصادی امام علی:
| |
| *** مکتب اقتصادی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های اقتصادی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های اقتصادی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های اقتصادی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد اقتصادی (سبک زندگی اقتصادی)
| |
| ** سیره قضایی امام علی:
| |
| *** مکتب قضایی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های قضایی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های قضایی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های قضایی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد قضایی (سبک زندگی قضایی)
| |
| ** سیره نظامی و جنگی امام علی:
| |
| *** مکتب نظامی (اصول برگرفته از آموزه‌های امام علی در عرصه‌های نظامی)
| |
| *** گفتارها و سخن‌های نظامی (احادیث برجسته امام علی در عرصه‌های نظامی)
| |
| *** رفتارها و عملکرد نظامی (سبک زندگی نظامی)
| |
| * نقش‌های ویژه امام علی
| |
| * یاران و شاگردان امام علی
| |
| * مخالفت و دشمنی با امام علی
| |
| * مظلومیت امام علی
| |
| * شهادت امام علی
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| {{فهرست اثر}}
| |
| {{ستون-شروع|2}}
| |
| # [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
| |
| # [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|'''فرهنگنامه دینی''']]
| |
| # [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
| |
| # [[پرونده:1368951.jpg|22px]] [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|'''امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت''']]
| |
| # [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه''']]
| |
| # [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
| |
| # [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
| |
| # [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| ==[[:رده:آثار امام علی|منبع‌شناسی جامع امام علی]]==
| |
| {{فهرست اثر}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امام علی|کتاب‌شناسی امام علی]]
| |
| * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های امام علی|مقاله‌شناسی امام علی]]
| |
| * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های امام علی|پایان‌نامه‌شناسی امام علی]]
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| {{صحابه}}
| |
| {{اهل بیت}}
| |
| {{امام علی}}
| |
| | |
| [[رده:امامت]]
| |
| [[رده:امام علی]] | |
