|
|
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}}
| | #تغییر_مسیر [[عصمت موهبتی]] |
| {{امامت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[عصمت موهوبی در حدیث]] | [[عصمت موهوبی در تاریخ اسلامی]] | [[عصمت موهوبی در کلام اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[عصمت موهوبی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مفهوم‌شناسی==
| |
| [[عصمت]] به معنای نگه‌داشتن و [[محافظت از گناه|محافظت]] و [[اجتناب از گناه|اجتناب]] و [[دوری از گناه]] و [[نافرمانی خداوند]] است، [[نیروی درونی]] است برای [[حفاظت از گناه]] و [[مصونیت از اشتباه]]. این [[معصومیت]] به دو سبب [[موهبت الهی]] حاصل از لیاقت و درجه والای عبودیت و تسلیم حق تعالی و همچنین اکتساب عصمت الهی از راه تحصیل درجات بلند تقوا، تصفیه باطن و ظاهر از گناه و پلیدی و طی کردن مراحل قرب الهی حاصل میشود. لذا می‌توان گفت [[مقام عصمت]] به واسطۀ دو امر حاصل میشود:
| |
| #امر موهبتی که همان ملکه و [[قوه]] و یا [[علم خدادادی]] است، چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «[[معصوم]] به واسطۀ [[لطف الهی]] از جمیع [[محارم]] [[الهی]] مصون و [[معصوم]] است چنانکه [[خداوند]] فرموده: {{متن قرآن|وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ}}<ref>سوره آل عمران؛ آیه: ۱۰۲. </ref>.<ref>{{متن حدیث|الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِیعِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ مَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیم}}؛ معانی الاخبار، ص ۱۳۲.</ref> در واقع چنین موهبتی قبل از [[خلقت]] [[جهان مادی]] در [[عالم ذر]] برای آنان حاصل شد<ref>[[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص ۱۲۸. </ref>. بنابر این، عصمت موهوبی یعنی اینکه [[عصمت]]، موهبتی [[الهی]] است و به کسانی که این [[لیاقت]] را با [[مجاهدت]] و تلاش در خود ایجاد کرده‌اند داده میشود<ref>ر.ک: صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی ص ۱۱۴-۱۱۹.</ref>، در مقابل، [[عصمت اکتسابی]] یا اختیاری قرار دارد که برخلاف عصمت موهبتی، [[انسان]] با [[اختیار]] و [[اراده]] خود و با [[مبارزه]] با هوای نفس، از [[گناه]] دوری می‌کند<ref>ر.ک: رضوانی، علی‌اصغر، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref>.
| |
| #امر اکتسابی یعنی [[اختیار]] و [[اراده]] برای جلوگیری از هر [[گناه]] و اشتباهی: به این بیان که ملکه و [[علم موهبتی]] [[خداوند]] سبب تامه برای عصمت [[معصومین]] نیست و چنین عصمتی تنها با [[علم خدادادی]] و بدون [[اراده]] و [[اختیار]] [[معصوم]] حاصل نمی‌شود، زیرا [[علم موهبتی]] و [[لطف الهی]] [[قدرت]] برای [[گناه]] کردن را در [[معصوم]] معدوم نمی‌کند، به عبارتی [[علم موهبتی]] فقط ابزاری برای [[گناه]] نکردن [[معصومین]] است و نمی‌تواند [[اراده]] و [[اختیار]] [[معصومین]] برای [[گناه]] کردن و یا نکردن را از آنها سلب کند، اما اگر این [[علم موهبتی]]، قویتر و شدیدتر شود ارادۀ اکتسابی [[معصومین]] به مقتضای علمشان، قویتر خواهد شد و با همین [[اختیار]] و [[اراده]] [[معصیت]] نمی‌کنند<ref>ر.ک. [[علی قربانی| قربانی، علی]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۱۶۲. </ref>.<ref>ر.ک: صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی ص ۱۱۴-۱۱۹.</ref>.
| |
| | |
| ==ویژگی‌های عصمت موهوبی==
| |
| عصمت موهوبی صفات و ویژگی‌هایی دارد:
| |
| # [[قرآن]] عصمت را موهبتی الهی معرفی می‌کند و اوصاف آن را چنین بیان می‌کند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا}}<ref>«ای مؤمنان! اگر از خداوند پروا کنید در شما نیروی شناخت درستی از نادرستی می‌نهد» سوره انفال، آیه ۲۹.</ref>. فرقان، نیروی [[شناخت حق]] از [[باطل]] است. در آیۀ دیگری نیز فرموده: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا}}<ref>«و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.</ref>. در این [[آیه]] [[وصف]] عصمت، [[هدایت الهی]] معرفی شده است. البته لازمۀ رسیدن به عصمت [[تقوا]] و تلاش و کوشش معرفی شده است. | |
| #در [[روایات]] نیز عصمت، موهوب الهی شمرده شده است که با کسب و تلاش حاصل میشود؛ مثل: [[امام علی]]{{ع}} در [[نامه]] به [[اهل مصر]] فرمودند: «[[خداوند]] شما را با هدایتش [[حفظ]] و شما را به تقوا [[ثابت قدم]] کند»<ref>میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «کسی که به [[خدا]] [[تمسک]] کند و [[تقوای الهی]] پیشه نماید [[خداوند]] او را [[حفظ]] می‌کند»<ref>میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.</ref>.
| |
| #دو فرق اساسی میان [[عصمت]] [[معصومان]] و غیر معصومان وجود دارد:
| |
| ## [[عصمت علمی]] مطلق، مخصوص [[انبیا]] و [[امامان]] است که یا به واسطه [[وحی]] است یا به سبب [[الهام]].
| |
| ##در [[عصمت عملی]]، فرق میان [[معصومین]] و غیر معصومین در این است که برای [[معصوم]]، وقوع در [[گناه]] و [[معاصی]] [[امتناع]] عادی و وقوعی است، اما در غیر معصومین چنین نیست<ref>ر.ک: صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی ص ۱۱۴-۱۱۹.</ref>.
| |
| | |
| ==پاسخ به شبهه==
| |
| آیا [[علم موهوبی]] منافاتی با [[اختیار]] ندارد؟ با [[عنایت]] به مطالب گفته شده، موارد زیر قابل توجه است:
| |
| #همه [[مخلوقات]] برای اینکه خود را به کمال برسانند، به طور ذاتی از [[علم]] و [[اراده]] برخوردارند.
| |
| # خداوند قبل از [[خلقت]]، [[علم ذاتی]] دارد که تعدادی از مخلوقاتش از علم و اراده‌ای که در حد دیگران به آنها می‌دهد، به اختیار خود در جهت [[رسیدن به کمال]] نهایی، در بالاترین حد ممکن از استعدادشان بهره‌برداری می‌کنند. به همین [[دلیل]] خدا ـ که علم به این [[توانایی]] و وظیفه‌شناسی معصومین دارد ـ برای [[تشویق]]، [[موهبت]] ویژه‌ای به آنها اعطا کرده است که در نتیجه از گناه، [[خطا]] و [[نسیان]]، مصون می‌شوند. این موهبت علاوه بر اینکه پاداشی برای معصومین است، وسیله‌ای برای [[هدایت]] سایر [[انسان‌ها]] به شمار می‌رود. این بخش از [[دعای ندبه]] نیز به همین مطلب اشاره دارد: {{متن حدیث|الَّذِینَ اسْتَخْلَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ وَ دِینِکَ... بَعْدَ أنْ شَرَطْتَ عَلَیْهِمُ الزُّهْدَ فِی دَرَجَاتِ هَذِهِ الدُّنْیَا الدَّنِیَّهِ وَ زُخْرُفِهَا وَزِبْرِجِهَا فَشَرَطُوا لَکَ ذَلِکَ وَ عَلِمْتَ مِنْهُمُ الْوَفَاءَ بِهِ}}<ref>مفاتیح الجنان.</ref>.<ref>ر.ک: شریفی، احمدحسین و یوسفیان، حسن، پژوهشی در عصمت معصومان، ص ۶۸ـ۶۶؛ مصنفات شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، ج ۵، ص ۱۲۹ـ۱۲۸.</ref>
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:1379670.jpg|22px]] [[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|'''عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| | |
| [[رده:عصمت موهوبی]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
