|
برچسب: تغییر هدف تغییرمسیر |
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | | #تغییر_مسیر [[سجود]] |
| {{نبوت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[آیات سجده در قرآن]] | [[آیات سجده در حدیث]] | [[آیات سجده در کلام اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[آیات سجده (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *در اصطلاح [[فقه اسلامی]] به [[آیات قرآنی]] که خواندن یا گوش دادن آنها سبب [[وجوب]] یا [[استحباب]] [[سجده]] است، آیات سجده گفته می‌شود. صاحب جواهر نوشته است: {{عربی|سجدات القرآن عندنا خمس عشرة، أربع منها واجبة، إجماعاَ محصلاَ و منقولاَ و نصوصاَ و هي سجدة (ألم) عند قوله تعالی:}} {{متن قرآن|وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«و آنان سرکشی نمی‌ورزند» سوره نحل، آیه ۴۹.</ref> {{عربی|(حْمَ السجده) عند قوله تعالی:}} {{متن قرآن|إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ}}<ref>«اگر تنها او را می‌پرستید» سوره بقره، آیه ۱۷۲.</ref>، {{متن قرآن|وَالنَّجْمِ}}<ref>«سوگند به ستاره چون فرو افتد؛» سوره نجم، آیه ۱.</ref> {{عربی|عند قوله تعالی:}} {{متن قرآن|وَاعْبُدُوا}}<ref>«خداوند را بپرستید» سوره نساء، آیه ۳۶.</ref>، {{متن قرآن|اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ}}<ref>«بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید» سوره علق، آیه ۱.</ref> {{عربی|عند قوله تعالی:}} {{متن قرآن|وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ}}<ref>«و سجده بگزار و (به خداوند) نزدیکی بجوی!» سوره علق، آیه ۱۹.</ref>.
| |
| *آیات سجده پانزده [[آیه]] است که [[سجده]] در چهار [[آیه]]، به لحاظ [[اجماع]] محصل و منقول و نیز، به لحاظ متن [[روایات]] [[واجب]] و در یازده [[آیه]]، [[مستحب]] است.
| |
| *[[آیات]] دارای [[سجده]] [[واجب]]، عبارتند از:
| |
| :*{{متن قرآن|إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«به آیات ما تنها کسانی ایمان دارند که چون آنها را بدیشان گوشزد کنند به سجده درمی‌افتند و پروردگارشان را با سپاس، پاک می‌خوانند و گردنکشی نمی‌ورزند» سوره سجده، آیه ۱۵.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ}}<ref>«و از نشانه‌های او شب و روز و خورشید و ماه است، به خورشید و ماه سجده نبرید و به خداوندی که آنها را آفریده است سجده برید اگر او را می‌پرستید» سوره فصلت، آیه ۳۷.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا}}<ref>«بنابراین به خداوند سجده برید و (او را) بپرستید!» سوره نجم، آیه ۶۲.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|كَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ}}<ref>«هرگز از او فرمان مبر و سجده بگزار و (به خداوند) نزدیکی بجوی!» سوره علق، آیه ۱۹.</ref>.<ref>جواهر الکلام، ج۱۰، ص۳۱۰ – ۲۱۴.</ref>.
| |
| *یازده آیه‌ای که هنگام [[تلاوت]] کردن آنها [[سجده]] [[مستحب]] است عبارتند از:
| |
| :*{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيُسَبِّحُونَهُ وَلَهُ يَسْجُدُونَ}}<ref>«بی‌گمان کسانی که نزد پروردگار تو هستند از بندگی او سرکشی نمی‌ورزند و او را پاک می‌خوانند و برای او سجده می‌کنند» سوره اعراف، آیه ۲۰۶.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَظِلَالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ}}<ref>«و هر که در آسمان‌ها و زمین است و سایه‌هایشان خواه و ناخواه سپیده‌دمان و دیرگاه عصرها خدای را سجده می‌برند» سوره رعد، آیه ۱۵.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«و هر جنبنده‌ای که در آسمان‌ها و در زمین است و (نیز) فرشتگان به خداوند سجده می‌برند و آنان سرکشی نمی‌ورزند» سوره نحل، آیه ۴۹.</ref>، {{متن قرآن|يَخَافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}}<ref>«از پروردگارشان که بر آنها چیرگی دارد می‌هراسند و آنچه فرمان می‌یابند بجای می‌آورند» سوره نحل، آیه ۵۰.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا}}<ref>«و با روی بر زمین می‌افتند، می‌گریند و (قرآن) بر فروتنی آنان می‌افزاید» سوره اسراء، آیه ۱۰۹.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْرَائِيلَ وَمِمَّنْ هَدَيْنَا وَاجْتَبَيْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُ الرَّحْمَنِ خَرُّوا سُجَّدًا وَبُكِيًّا}}<ref>«آنان کسانی از پیامبرانند از فرزندان آدم که خداوند به آنان نعمت بخشیده است و از (فرزندان) آن کسانند که با نوح (در کشتی) برداشتیم و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل‌اند و از آنانند که رهیاب کردیم و برگزیدیم؛ چون بر آنان آیات (خداوند) بخشنده خوانده می‌شد سجده» سوره مریم، آیه ۵۸.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ وَكَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَكَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ وَمَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ}}<ref>«آیا درنیافته‌ای که هر کس در آسمان‌ها و هر کس در زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درختان و جنبندگان و بسیاری از مردم به خداوند سجده می‌برند؟ و بر بسیاری (با خودداری از سجده) عذاب سزاوار گشته است؛ و کسی را که خداوند خوار دارد هیچ کس گرامی نخ» سوره حج، آیه ۱۸.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! رکوع و سجود کنید و پروردگارتان را بپرستید و کار نیکو انجام دهید باشد که رستگار گردید» سوره حج، آیه ۷۷.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَمَا الرَّحْمَنُ أَنَسْجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا وَزَادَهُمْ نُفُورًا}}<ref>«و چون به آنان گویند: به (خداوند) بخشنده سجده برید می‌گویند: (خداوند) بخشنده چیست؟» سوره فرقان، آیه ۶۰.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ}}<ref>«خداوند است که خدایی جز او نیست، پروردگار اورنگ سترگ (فرمانفرمایی جهان)» سوره نمل، آیه ۲۶.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ}}<ref>«(داود) گفت: بی‌گمان او با خواستن میش تو برای افزودن به میش‌های خویش، به تو ستم کرده است و بسیاری از همکاران بر یکدیگر ستم روا می‌دارند جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و آنان اندکند؛ و داود دانست که ما او را آزموده‌ایم و از پروردگار» سوره ص، آیه ۲۴.</ref>؛
| |
| :*{{متن قرآن|وَإِذَا قُرِئَ عَلَيْهِمُ الْقُرْآنُ لَا يَسْجُدُونَ}}<ref>«و چون بر آنان قرآن بخوانند به سجده درنمی‌آیند،» سوره انشقاق، آیه ۲۱.</ref>.
| |
| *در [[دانش]] [[فقه اسلامی]] بحث پیرامون آیات سجده در باب‌های [[طهارت]] و [[صلات]] صورت گرفته است.
| |
| *[[سجده]] کردن در صورت [[تلاوت آیات]] دارای [[سجده]] [[واجب]]، [[واجب]] و در صورت [[تلاوت آیات]] دارای [[سجده]] [[مستحب]]، [[مستحب]] است. در این که در صورت تکرار [[تلاوت آیات]] [[سجده]] و پیش از [[سجده]] برای [[تلاوت]] اول، [[سجده]] تکرار می‌شود یا یک [[سجده]] برای تمامی تلاوت‌ها کافی است، [[اختلاف]] است<ref>جواهر الکلام، ج۱۰، ص۲۱۸.</ref>.
| |
| *[[حکم]] گوش فرا دادن به آیات سجده از شخص یا رسانه‌ای - مانند رادیو و تلویزیون - به طور زنده و مستقیم، [[حکم]] [[تلاوت]] آنها است<ref>تحریر الوسیله، ج۲، ص۶۲۹.</ref>. اما در [[وجوب]] [[سجده]] در صورت گوش دادن به تلاوتی که به طور غیرمستقیم از رسانه‌ها پخش می‌شود یا [[تلاوت]] [[کودک]] غیر ممیز یا [[تلاوت]] کسی که قصد [[تلاوت قرآن]] را ندارد، [[اختلاف]] است<ref>توضیح المسائل مراجع، م ۱۰۹۶.</ref>.
| |
| *در [[وجوب]] یا [[استحباب]] [[سجده]] برای به گوش رسیدن [[آیه]] دارای [[سجده]] [[واجب]]، بدون قصد شنیدن آن، [[اختلاف]] است<ref>جواهر الکلام، ج۱۰، ص۲۲۰- ۲۲۳.</ref>. [[حکم]] شنیدن [[آیات]] دارای [[سجده]] [[مستحب]]، [[حکم]] [[تلاوت]] آنها است<ref>جواهر الکلام، ج۱۰، ص۲۲۳.</ref>.
| |
| *زمان انجام [[سجده]] [[واجب]] یا [[مستحب]]، پس از پایان یافتن [[آیه]] [[سجده]] است. نیز [[وجوب]] یا [[استحباب]] [[سجده]] در این زمان، فوری است و در صورت ترک عمدی یا سهوی، [[سجده]] بعداً باید انجام شود.
| |
| *[[سجده]] [[آیه]] [[واجب]] یا [[مستحب]] [[تکبیر]]، تشهد و [[سلام]] ندارد. اما خواندن ذکر [[سجود]] به‌ویژه [[اذکار]] وارد شده در [[سجده]]، [[مستحب]] است. [[تکبیر]] برای سربرداشتن از [[سجده]] [[مستحب]] است و از برخی قول به [[وجوب]] آن [[نقل]] شده است. [[طهارت]]، رو به [[قبله]] بودن و پوشاندن عورت در [[درستی]] این نوع [[سجده]] شرط نیست. لیکن از برخی قول به [[وجوب]] ستر عورت [[نقل]] شده است. در اعتبار [[مباح]] بودن مکان و [[لباس]] و نیز قرار دادن پیشانی و دیگر مواضع هفت‌گانه بر چیزی که [[سجده]] بر آن صحیح است و بالا نبودن محل [[سجده]] از سایر مواضع [[سجده]] بیش از چهار انگشت، [[اختلاف]] است<ref>العروة الوثقی، ج۱، ص۶۸۷.</ref>.<ref>[[سید صدرالدین صفوی|صفوی، سید صدرالدین]]، [[آیات سجده (مقاله)|مقاله «آیات سجده»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۶۰.</ref>
| |
| | |
| == پرسش‌های وابسته ==
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[سید صدرالدین صفوی|صفوی، سید صدرالدین]]، [[آیات سجده (مقاله)|مقاله «آیات سجده»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| | |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| [[رده:آیات سجده]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:نیاز به تامل برای عنوان رده]]
| |
