|
|
| (۶۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | | #تغییر_مسیر [[اثبات ضرورت امامت در قرآن]] |
| {{امامت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[امامت]]''' است. "'''[[ضرورت امامت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ضرورت امامت در قرآن]] - [[ضرورت امامت در حدیث]] - [[ضرورت امامت در کلام اسلامی]] - [[ضرورت امامت در فلسفه اسلامی]] - [[ضرورت امامت در عرفان اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[ضرورت امامت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *در [[هدایت]] و [[رهبری]] [[جامعه]] به سوی [[خدا]] و [[معنویت]]، نقش [[رهبری]] و [[الگو]] بودن وی در عینیت بخشیدن به اهداف، اهمیت به سزایی دارد. در همه فراز و نشیب‌ها، آنگاه [[انسان]] می‌تواند [[درک]] درست و جامعی داشته باشد، که افزون بر دریافت راه، تفصیل هر مرحله را بداند، چگونگی استفاده از روش‌ها، و راه [[کارها]] به او نشان داده شود. ممکن بودن ایده‌ها و عملی بودن آنها عملاً به [[اثبات]] رسیده باشد. نقش پیشروی و [[راهنمایی]] و [[الگو]] در چنین شرایطی روشن می‌شود. [[خداوند]] درباره [[کتاب موسی]]، می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً}}<ref>«پس آیا کسی که از سوی پروردگارش برهانی دارد و گواهی از (خویشان) وی پیرو اوست؛ و کتاب موسی به پیشوایی و بخشایش پیش از او بوده است، (مانند کسی است که چنین نیست)؟ آنان (که اهل بینش‌اند) به آن ایمان دارند و از دسته‌ها (ی مشرکان) هر کس بدان کفر ورزد آتش (دوزخ» سوره هود، آیه ۱۷.</ref>، {{متن قرآن|وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً وَهَذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و پیش از آن، کتاب موسی پیشوا و رحمت بود و این کتابی است راست‌شمارنده (ی کتاب موسی) به زبان عربی، تا به ستمگران بیم دهد و نیکوکاران را نوید است» سوره احقاف، آیه ۱۲.</ref>.
| |
| *اهمیت [[امام]] تا آنجایی است که [[قرآن]] صف‌بندی و تخصص هر گروه و دسته را در [[روز قیامت]] به [[امام]] آنان (کتاب، یا شخص) دانسته است: {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا}}<ref>«روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم آنگاه کسانی که کارنامه‌شان را به دست راست آنان دهند، آن را می‌خوانند و به آنها سر مویی ستم نخواهد شد» سوره اسراء، آیه ۷۱.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۶۳-۱۷۰</ref>.
| |
| *وجود [[امام]]{{ع}} در هر عصر و زمان و در هر جامعه‌ای برای [[هدایت]] [[انسان‌ها]] به سوی کمال و [[برقراری نظم]] در [[جامعه]] [[ضرورت]] دارد<ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۱۶۵ ـ ۱۶۶.</ref>: {{متن قرآن|إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ}} <ref> تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و هر گروهی رهنمونی دارد؛ سوره رعد، آیه: ۷.</ref> [[روایات تفسیری]] [[آیه]] نیز این [[حقیقت]] را [[تأیید]] می‌کند که امامی زنده تا [[روز قیامت]] در میان [[انسان‌ها]] حضور دارد<ref>الكافى، ج ۱، ص ۱۹۱ ـ ۱۹۲.</ref>؛ همچنین براساس روایاتی درباره [[سوره قدر]]، در [[شب قدر]] هر سال تا [[روز قیامت]]، [[فرشتگان]] بر [[امام]]{{ع}} آن زمان نازل می‌شوند و این [[سوره]] [[دلیل]] روشنی بر [[وجود امام]]{{ع}} در همه زمانهاست <ref>نورالثقلين، ج ۵، ص ۶۱۹ ـ ۶۴۲.</ref><ref>[[محمد رضا مصطفی‌پور|مصطفی‌پور، محمد رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص۲۱۹ - ۲۳۲.</ref>.
| |
| *افزون بر [[آیات]] از [[روایات]] فراوانی نیز استفاده می‌شود [[زمین]] هیچ‌گاه از [[حجت الهی]] تهی نخواهد بود و هرگاه از [[حجت الهی]] تهی باشد اهلش را فرو خواهد بُرد<ref> الكافى، ج ۱، ص ۱۷۸ ـ ۱۷۹.</ref>، به‌گونه‌ای که حتی اگر دو نفر بر روی [[زمین]] [[زندگی]] کنند یکی از آنان [[حجت]] و [[امام]] خواهد بود<ref> الكافى، ج ۱، ص ۱۷۹ ـ ۱۸۰.</ref>. در برخی از [[روایات]] نیز بر [[ضرورت]] [[وجود امام]]{{ع}} [[استدلال]] شده است، چنان‌که در مناظره‌ای [[تأیید]] شده از سوی [[امام صادق]]{{ع}} [[امام]] [[قلب]] عالم دانسته شده که وجود وی برای عالم مانند وجود [[قلب]] برای [[انسان]] ضروری است <ref>كمال الدين، ص ۲۰۰ ـ ۲۰۳.</ref> و نیز براساس مناظره‌ای دیگر که آن هم از سوی [[امام صادق]]{{ع}} [[تأیید]] شده بهره‌وری صحیح و کامل از [[قرآن]]، بدون [[امام]]{{ع}} معصومی که به تمام [[قرآن]] عالم بوده و با توجه به احاطه بر سراسر [[قرآن]] بتواند آن را برای [[امت]] [[تفسیر]] کند میسور نیست<ref>الكافى، ج ۱، ص ۱۸۸ ـ ۱۸۹.</ref><ref>[[محمد رضا مصطفی‌پور|مصطفی‌پور، محمد رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص۲۱۹ - ۲۳۲.</ref>.
| |
| *افزون بر [[استدلال عقلی]] و [[نقلی]] بر [[ضرورت]] [[وجود امام]]{{ع}} در همه اعصار، [[آیات]] فراوانی با توجه به روایاتی که در [[تفسیر]] آنها وارد شده به مصادیق [[امام]]{{ع}} در زمان‌های گوناگون اشاره دارد که بر اساس آنها [[امام]]{{ع}} پس از [[پیامبر|پیامبر اسلام]]{{صل}} [[امام علی|حضرت علی بن ابی‌طالب]]{{ع}}: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ}} <ref> ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان؛ سوره مائده، آیه: ۶۷.</ref><ref>الميزان، ج ۶،ص ۵۳ ـ ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}} <ref> امروز دینتان را کامل کردم؛ سوره مائده، آیه: ۳.</ref> <ref>الغدير، ج۱، ص۲۳۰ـ ۲۳۸؛ الكاشف، ج۳، ص۱۳؛ نمونه، ج ۴، ص ۲۶۴.</ref> و پس از وی [[فرزندان]] ایشان هستند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}} <ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید؛ سوره مائده، آیه: ۵۹.</ref><ref>كتاب سليم بن قيس، ص ۱۷۷ ـ ۱۷۸، ۲۰۶ ـ ۲۰۹؛ الاحتجاج، ج ۱، ص ۱۶۲ ـ ۱۷۰، ۵۹۳ ـ ۵۹۴؛ بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۸۴ ـ ۳۰۴.</ref> در این [[آیه]] عنوان {{متن قرآن|أُولِي الأَمْرِ}} بر حسب معنای لغوی عام است؛ ولی مصادیق آن افراد خاصی هستند <ref>الميزان، ج ۴، ص ۴۰۱، ۴۰۹، ۴۱۲.</ref> که براساس [[روایات]] [[متواتر]] عبارت‌اند از: [[امام حسن|حسن بن علی]]{{ع}}، [[امام حسین|حسین بن علی]]{{ع}}، [[امام سجاد|علی بن الحسین]]{{ع}}، [[امام باقر|محمد بن علی]]{{ع}} که در [[تورات]] به [[امام باقر|باقر]]{{ع}} معروف است، [[امام صادق|جعفر بن محمد]]{{ع}}، [[امام کاظم|موسی بن جعفر]]{{ع}}، [[امام رضا|علی بن موسی]]{{ع}}، [[امام جواد|محمد بن علی]]{{ع}}، [[امام هادی|علی بن محمد]]{{ع}}، [[امام عسکری|حسن بن علی]]{{ع}} و [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} که تا [[روز قیامت]] [[مؤمنان]] موظف‌اند از آنان به عنوان [[اولواالامر]] و [[اولیای خدا]] <ref>نورالثقلين، ج ۱، ص ۴۹۹ ـ ۵۰۸.</ref> [[اطاعت]] کنند. گفتنی است که در میان این [[معصومان]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} که همنام و هم‌کنیه [[پیامبر|پیامبر اکرم]]{{صل}}است هم‌اکنون زنده است و روزی که [[دنیا]] پر از [[ستم]] و [[جور]] شده باشد [[ظهور]] می‌کند و با ظهورش [[حق]] [[پیروز]] و [[دنیا]] پر از [[قسط و عدل]] می‌گردد: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }} <ref> خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند؛ سوره نور، آیه: ۵۵.</ref> و این [[وعده]] [[پیروزی]] با [[خروج]] آن [[حضرت]] تحقق پیدا خواهد کرد<ref> مجمع‌البيان، ج۷،ص۲۳۹ـ۲۴۰؛ روض‌الجنان، ج۱۴، ص ۱۷۰ ـ ۱۷۴؛ نورالثقلين، ج ۳، ص ۶۱۸ ـ ۶۲۰.</ref>، چنان که از [[آیات]] {{متن قرآن|يُرِيدُونَ أَن يُطْفِؤُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ}} <ref> برآنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش گردانند و خداوند جز این نمی‌خواهد که نورش را کمال بخشد هر چند کافران نپسندند؛ سوره توبه، آیه: ۳۲.</ref> و {{متن قرآن|يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ}} <ref>بر آنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش کنند و خداوند کامل‌کننده نور خویش است هر چند کافران نپسندند؛ سوره صف، آیه: ۸.</ref> نیز می‌توان استفاده کرد که با [[خروج]] [[امام مهدی|قائم آل‌محمد]]{{ع}} [[پیروزی]] نهایی [[حق]] تحقق خواهد یافت <ref>مجمع‌البيان، ج ۵، ص ۳۸؛ نورالثقلين، ج ۵، ص ۳۱۶ ـ ۳۱۷؛ روض‌الجنان، ج ۹، ص ۲۲۶.</ref> ### [[313]]### {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}} <ref> و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: ۱۰۵.</ref> در [[شأن]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} نازل شده است که [[خدای متعال]] او و اصحابش را در [[زمین]] [[وارث]] قرار می‌دهد: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ }} <ref> و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: ۱۰۵.</ref> و [[دولت]] او تا [[قیامت]] تداوم خواهد یافت <ref>روض الجنان، ج ۱۵، ص ۹۴ ـ ۹۵.</ref> در آیه‌ای نیز به [[وراثت]] [[ائمه]]{{عم}} در [[زمین]] اشاره شده است: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}} <ref> و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه: ۵۷.</ref> <ref>روض الجنان، ج۲، ص۹۴؛ نورالثقلين، ج۴، ص۱۱۰ ـ ۱۱۱؛ الميزان، ج ۱۶، ص ۱۴ ـ ۱۵.</ref> گفتنی است که در [[زمان غیبت]] [[امام مهدی]]{{ع}} که [[مردم]] به آن [[حضرت]] دسترسی مستقیم ندارند، [[نایبان خاص]] و عام آن [[حضرت]] به [[امور دینی]] [[مسلمانان]] رسیدگی می‌کنند. برخی گفته‌اند: به لحاظ اینکه [[پیامبر]] افزون بر [[هدایت باطنی]]، مؤسس [[احکام]] [[سیاسی]] و [[عبادات]] است خلیفه‌ای که دارد یا از هر دو جهت [[خلیفه]] اوست و آن [[امام علی|علی]]{{ع}}و [[فرزندان]] او هستند یا از جهت [[سیاسی]] و آنها [[فقها]] و علمای شریعت‌اند که متصدی [[احکام]] و [[آداب]] [[سیاسی]] [[جامعه]] هستند <ref>بيان السعاده، ج۲، ص۳۱.</ref> و برخی پس از آنکه مصادیق [[اولواالامر]] را در زمان حضور، منحصر در [[ائمه]]{{عم}} دانسته‌اند با [[استدلال]] به ادله‌ای [[فقیهان]] دارای شرایط لازم را در [[عصر غیبت]] از مصادیق [[اولواالامر]] به حساب آورده‌اند<ref>كتاب‌البيع، ج۲، ص۶۲۰ـ ۶۲۲، ۶۳۹؛ ولايت فقيه، ص ۲۴ ـ ۲۵، ۹۶ـ ۹۹.</ref><ref>[[محمد رضا مصطفی‌پور|مصطفی‌پور، محمد رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص۲۱۹ - ۲۳۲.</ref>.
| |
| | |
| == دسته‌بندی [[آیات قرآن]] در بیان [[ضرورت امامت]]==
| |
| *در [[قرآن کریم]] [[آیات]] متعددی بر [[ضرورت وجود حکومت]] در جامعهٔ [[بشر]] دلالت دارد. در ذیل به سه مجموعه از آنها اشاره می‌کنیم<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| === مجموعهٔ اول===
| |
| * این مجموعه از دو دسته [[آیات]] تشكیل می‌شود<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| *۱. آیاتی كه به [[ارسال رسل]] برای به همهٔ امم بشری اشاره دارند، و اینكه هیچ امتی نیست مگر آنكه [[رسول]] و منذری از سوی [[خدا]] برای آن فرستاده شده است. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ }}<ref> و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید؛ سوره نحل، آیه:۳۶.</ref> و نیز می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلا فِيهَا نَذِيرٌ}}<ref> ما تو را به حق، نویدبخش و بیم‌دهنده فرستاده‌ایم و هیچ امتی نیست مگر میان آنان بیم‌دهنده‌ای بوده است؛ سوره فاطر، آیه:۲۴.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در این دو [[آیه]] و آیاتی دیگر بر این مطلب تأكید شده است كه در طول [[تاریخ]] [[بشر]] هیچ امتی بدون [[رسول]] و فرستاده‌ای از سوی [[خدا]] نبوده كه همواره آنان را به [[اطاعت]] و [[عبادت]] خدای یكتا فراخوانده و آنان را از [[اطاعت]] غیر او "طاغوت‌های حاكم بر جامعهٔ [[بشر]]" بر [[حذر]] داشته‌اند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *۲. آیاتی كه [[رسالت]] و [[مأموریت]] تمام [[رسل]] را در طول [[تاریخ]]، حكمرانی و تشكیل حكومت [[عدل]] معرفی كرده است. در [[سوره]] شعراء [[پیام]] [[رسل]] در طول [[تاریخ]] در این جمله خلاصه شده است: {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ}}<ref> پس، از خداوند پروا کنید و از من فرمان برید؛ سوره شعراء، آیه:۱۵۰.</ref>. در این [[آیه]] تقوای [[خدا]] و [[اطاعت]] از [[رسل]] خلاصه و عصاره [[پیام]] همهٔ [[رسل]] [[الهی]] اعلام شده و در جایی از همین [[سوره]] در [[تبیین]] این [[پیام]] آمده است: {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ وَلا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ وَلا يُصْلِحُونَ }}<ref> پس، از خداوند پروا کنید و از من فرمان برید.و از فرمان گزافکاران پیروی نکنید. آنان که در زمین فساد بر می‌انگیزند و به (نیکی و) شایستگی روی نمی‌آورند؛ سوره شعراء، آیه:۱۵۰ - ۱۵۲.</ref> در این [[آیه]] ضمن [[تبیین]] مراد از [[طاغوت]] در آیهٔ سی و ششم سورهٔ نحل و اینكه مراد همان حاكمان اسراف‌گر و [[مفسد]] است، [[رسول الهی]] خود را به عنوان جایگزین بحق این حاكمان [[غاصب]] معرفی كرده است، و [[مردم]] را به [[دستور خدا]]، به [[اطاعت]] خویش فراخوانده است. در سورهٔ [[حدید]] نیز [[مأموریت]] كلیهٔ [[رسل]] [[الهی]] در طول [[تاریخ]] [[بشر]] اقامهٔ حكومت [[عدل و قسط]] با همكاری [[مردم]] اعلام شده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| * [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ}}<ref> ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری می‌کند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است؛ سوره حدید، آیه:۲۵.</ref> [[خداوند]] در این [[آیه]] اعلام می‌فرماید كه تمامی [[رسل]] برای آن به سوی [[بشر]] فرستاده شدند كه به كمک [[مردم]] حكومت [[عدل و قسط]] بر پاكنند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در این [[آیه]] بر این مطلب نیز تأكید شده كه ابزار و لوازم اقامهٔ [[قسط]] نیز در [[اختیار]] [[انبیاء]] قرار داده شده است. این ابزار و لوازم بر دو نوع است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| # [[قانون]] [[عدل]] كه از آن به "كتاب" تعبیر شده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>؛
| |
| #قوّه و ملكهٔ [[عدل]] و [[عصمت]] كه به آنان داده شده و از آن به "[[میزان]]" تعبیر شده است.
| |
| * در اصول كافی از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده كه در [[تفسیر]] آیهٔ {{متن قرآن|وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ }}<ref> و روز رستخیز ترازوهای دادگری را می‌نهیم؛ سوره انبیاء، آیه:۴۷.</ref> فرمود: {{عربی|" الْأَنْبِيَاءَ وَ الْأَوْصِيَاءَ "}}<ref>مراد انبیاء و اوصیاءاند</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| * آنچه از این دو دسته [[آیات]] به دست می‌آید این است كه [[خداوند]] برای هر امتی در طول [[تاریخ]] حاكمانی فرستاده كه در میان آنها حكومت [[عدل]] برپا دارند، و با ابزار كتاب و [[میزان]]، [[قسط]] را در [[جامعه بشر]] بگسترانند؛ بنابراین هیچ امتی در طول [[تاریخ]] بدون حاكمی از سوی [[خدا]] با صلاحیت و [[توانایی]] برقراری حكومت عادلانه وجود نداشته است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| * لازم این مطلب [[نیاز]] ضروری به حكومت [[عدل]] در طول دوران [[زندگی]] [[بشر]] است. [[ارسال رسل]] با كتاب و [[میزان]] برای همهٔ امم دلالت بر آن دارد كه این ارسال، پاسخ به نیازی ضروری و غیر قابل اهمال بوده است؛ زیرا [[مداومت]] و استمرار و تتابع عمل اختیاری كاشف از [[التزام]] فاعل _ که در اینجا [[ذات مقدس الهی]] است _ به انجام عمل است، و [[التزام]] فاعل اختیاری [[حکیم]] به یک عمل نمی‌تواند بدون موجبی حکیمانه باشد كه منشأ آن [[التزام]] است، زیرا [[التزام]] بدون ملزم [[قبیح]] است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| === مجموعهٔ دوّم===
| |
| * این مجموعه نیز از دو دسته از [[آیات]] تشكیل شده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| *۱. آیاتی كه دلالت بر دوام [[اختلاف]] در جامعهٔ [[بشر]] دارد نظیر آیهٔ كریمه: {{متن قرآن|وَلَوْ شَاء رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلاَ يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ}}<ref> و اگر پروردگارت می‌خواست مردم را امّتی یگانه می‌کرد؛ و آنان هماره اختلاف می‌ورزند؛ سوره هود، آیه:۱۱۸.</ref> و نیز آیۀ: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ النَّاسُ إِلاَّ أُمَّةً وَاحِدَةً فَاخْتَلَفُواْ وَلَوْلاَ كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيمَا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ}}<ref> و اگر پروردگارت می‌خواست مردم را امّتی یگانه می‌کرد؛ و آنان هماره اختلاف می‌ورز؛ سوره یونس، آیه:۱۹.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در آیهٔ اول عبارت {{متن قرآن|وَلاَ يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ}} دلالت بر دوام و استمرار [[اختلاف]] در [[جامعه بشر]] دارد به گونه‌ای که از آن نوعی تلازم بین [[اجتماع]] [[بشر]] و وجود [[اختلاف]] استفاده می‌شود<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در آیهٔ دوم نیز عبارت {{متن قرآن|فَاخْتَلَفُواْ}} كه با حرف "فاء" آغاز شده دلالت دارد بر اینكه عدم [[اختلاف]]، حالتی ابتدائی بوده که به [[اختلاف]] منتهی شده است. ونیز دلالت دارد براینکه حالت [[اختلاف]] پس از پیدایش همچنان ادامه یافته است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *ذیل آیهٔ نخست عبارت {{متن قرآن|إِلاَّ مَن رَّحِمَ رَبُّكَ}} آمده است. واژهٔ "[[رحمت]]" در [[قرآن]] كریم بر كتاب [[قانون الهی]] نظیر [[قرآن]]، و نیز بر [[رهبران الهی]] نظیر [[رسول اكرم]]{{صل}} به كار رفته است. [[خدای متعال]] در جایی چنین می‌فرماید: {{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَیكَ الْكِتَابَ تِبْیانًا لِّكُلِّ شَیءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ}}<ref>و (یاد کن) روزی را که در هر امّتی گواهی از خودشان بر آنان برانگیزیم و تو را بر اینان گواه آوریم و بر تو این کتاب را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز و رهنمود و بخشایش و نویدبخشی برای مسلمانان است؛ سوره نحل، آیه:۸۹.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *و در جایی دیگر می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ}}<ref>و تو را جز رحمتی برای جهانیان، نفرستاده‌ایم؛ سوره انبیاء، آیه:۱۰۷.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *از این دو [[آیه]] و [[آیات]] فراوان دیگر استفاده می‌شود كه مقصود از {{متن قرآن|إِلاَّ مَن رَّحِمَ رَبُّكَ}} كسانی است كه از [[قانون]] و حكومت [[الهی]] [[تبعیت]] كنند و حاكمیت [[خدا]] و [[رسول]] او را پذیرفته و در چهارچوب آن عمل می‌كنند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *بنابراین معنای {{متن قرآن|وَلاَ یزَالُونَ مُخْتَلِفِینَ إِلاَّ مَن رَّحِمَ رَبُّكَ}} این است كه جامعهٔ [[بشر]] همواره دچار [[اختلاف]] و [[نزاع]] است مگر آنكه به حاكمیت [[خدا]] و [[رسل]] و اوصیای آنان درآید و از حكومت [[الهی]] [[تبعیت]] و [[پیروی]] كند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *۲. آیاتی است كه دلالت بر این دارد كه [[خداوند]] [[پیامبران]] و [[رسل]] را برای برپایی حكومت [[عدل]]، و [[رفع اختلاف]] در جامعهٔ [[بشر]] فرستاده است. و اینكه در همهٔ ادوار [[زندگی]] [[بشر]] بدون استثناء [[فرصت]] [[پیروی]] از حكومت [[انبیاء]] و كتب [[الهی]] جهت [[حل اختلاف]] و [[پرهیز]] از [[نزاع]]، برای [[بشریت]] فراهم بوده و هست. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِیینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنذِرِینَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِیحْكُمَ بَینَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُواْ فِیهِ}}<ref>مردم (در آغاز) امّتی یگانه بودند، (آنگاه به اختلاف پرداختند) پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت و با آنان کتاب (آسمانی) را به حق فرو فرستاد تا میان مردم در آنچه اختلاف داشتند داوری کند و در آن جز کسانی که به آنها کتاب داده بودند، اختلاف نورزیدند (آن هم) پس از آنکه برهان‌های روشن به آنان رسید (و) از سر افزونجویی که در میانشان بود؛ آنگاه خداوند به اراده خویش مؤمنان را در حقیقتی که در آن اختلاف داشتند رهنمون شد و خداوند هر که را بخواهد به راه راست رهنمایی می‌کند؛ سوره بقره، آیه:۲۱۳.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *این [[آیه]] چند مطلب را به صراحت بیان می‌كند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| # [[مردم]] در ابتدا حالتی از یكنواختی و یكسانی را سپری كرده‌اند كه در آن اختلافی رخ نداده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| # [[خداوند متعال]] از آغاز شكل‌گیری جامعهٔ [[بشر]] [[انبیاء]] را با كتاب فرستاده تا جهت [[رفع اختلاف]] احتمالی بین افراد [[بشر]] [[اقدام]] كنند. {{متن قرآن|لِیحْكُمَ بَینَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُواْ فِیهِ}}<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| #فرستادن [[پیامبران]] به سوی جامعهٔ [[بشر]] از همان دوران یكسانی و [[وحدت]] جامعهٔ [[بشر]] آغاز شده نه آنكه پس از رخ دادن [[اختلاف]] و [[نزاع]] صورت گرفته باشد: {{متن قرآن|كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِیینَ}}<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در [[تأیید]] مضمون این [[آیه]] در آیهٔ بیست و پنجم سورهٔ [[حدید]] [[خداوند متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ}}<ref> ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری می‌کند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است؛ سوره حدید، آیه:۲۵.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در این [[آیه]] به صراحت بیان شده كه [[رسالت]] و [[مأموریت]] [[رسل]] در جامعهٔ [[بشر]] اقامهٔ [[قسط]] است، كه مضمون آیهٔ قبل را كه دلالت بر [[مأموریت]] [[انبیاء]] در [[رفع اختلاف]] در جامعهٔ [[بشر]] است [[تأیید]] و تأكید می‌كند؛ زیرا مراد از [[رفع اختلاف]] همان اقامهٔ [[قسط]] است. بر اساس این دو دسته از [[آیات]]؛ دسته اول كه بر تداوم [[اختلاف]] در جامعهٔ [[بشر]] دلالت دارد و دستهٔ دوم كه بر این دلالت دارد که [[انبیا]] را [[خداوند]] برای [[مرجعیت]] در [[حل اختلافات]] [[بشر]] [[مبعوث]] نموده است استفاده می‌شود كه جامعهٔ [[بشر]] هیچ‌گاه بدون حاكمانی [[عادل]] که [[فرصت]] اقامهٔ [[عدل]] و [[حل اختلافات]] بر مبنای [[عدل]] را برای [[جامعه بشر]] فراهم كنند، خالی نبوده است كه نشان دهندهٔ [[ضرورت]] وجود حاكمانی [[عادل]] در جامعهٔ [[بشر]] از دیدگاه [[قرآن]] كریم است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| === مجموعهٔ سوم===
| |
| * این مجموعه از سه دسته [[آیات]] تشكیل شده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| #آیاتی است كه بر [[عقاب]] [[بندگان]] گنهكار و عصیان‌گر دلالت دارند؛ نظیر: {{متن قرآن| يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاء فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ وَاتَّقُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ لا تُخْرِجُوهُنَّ مِن بُيُوتِهِنَّ وَلا يَخْرُجْنَ إِلاَّ أَن يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ لا تَدْرِي لَعَلَّ اللَّهَ يُحْدِثُ بَعْدَ ذَلِكَ أَمْرًا }}<ref> ای پیامبر! چون زنان را طلاق می‌دهید، هنگام (آغاز) عده‌شان طلاق دهید و حساب عده را نگاه دارید و از خداوند- پروردگارتان- پروا کنید؛ آنان را از خانه‌هاشان بیرون نرانید- و خود نیز بیرون نروند- مگر کار ناشایسته آشکاری کرده باشند و اینها احکام خداوند است و هر که از احکام خداوند پا فراتر نهد بی‌گمان به خویش ستم کرده است؛ تو نمی‌دانی، شاید خداوند پس از آن فرمانی (تازه) پیش آورد؛ سوره طلاق، آیه:۱.</ref> و نیز: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ قَالُواْ فِیمَ كُنتُمْ؟ قَالُواْ كُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الأَرْضِ قَالْوَاْ أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِیهَا فَأُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءتْ مَصِیرًا}} <ref>از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است؛ سوره نساء، آیه:۹۷.</ref> و نیز: {{متن قرآن|قُلْ إِنِّی أَخَافُ إِنْ عَصَیتُ رَبِّی عَذَابَ یوْمٍ عَظِیمٍ}}<ref>بگو اگر من از (فرمان) پروردگارم سرپیچی کنم از عذاب روزی سترگ بیم دارم؛ سوره انعام، آیه:۱۵.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| #آیاتی است كه [[عذاب]] و [[عقاب الهی]] برای عصیانگران را مشروط به [[ارسال رسل]] می‌كنند، و تأكید دارند كه بدون [[ارسال رسل]] و [[اتمام حجت]] [[الهی]] به وسیلهٔ آنها [[خداوند]] خلاف‌كاران و معصیت‌كاران را [[عقاب]] نمی‌كند؛ نظیر: {{متن قرآن|وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً}}<ref>و ما تا پیامبری برنینگیزیم (کسی را) عذاب نمی‌کنیم؛ سوره اسراء، آیه:۱۵.</ref> و نیز: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى حَتَّى یبْعَثَ فِی أُمِّهَا رَسُولًا}}<ref>و پروردگارت شهرها را نابود نمی‌کند تا آن (گاه) که در دل آنها پیامبری برانگیزد که بر مردم آیات ما را بخواند و ما نابودکننده شهرها نیستیم مگر آنکه مردم آنها ستمگر باشند؛ سوره قصص، آیه:۵۹.</ref> و [[آیات]] دیگری كه با همین مضمون در [[قرآن]] آمده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| #آیاتی است كه [[پیام]] همهٔ [[رسل]] را در طول [[تاریخ]] [[پیام]] تشكیل حكومت و [[دعوت]] [[مردم]] به [[اطاعت]] از [[رهبری]] آنان اعلام كرده‌اند؛ نظیر: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ}}<ref> ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری می‌کند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است؛ سوره حدید، آیه:۲۵.</ref> و نیز [[آیات]] سورهٔ شعراء كه [[پیام]] [[رسل]] را در طول [[تاریخ]] در این دو جمله خلاصه كرده‌اند: {{متن قرآن|إِنِّی لَكُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ}}<ref>من برای شما پیامبری امینم. پس، از خداوند پروا کنید و از من فرمان برید؛ سوره شعراء، آیه:۱۰۷-۱۰۸.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *در این [[آیات]] بیان شده كه [[پیام]] [[رسل]] {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ}} بوده است. در این [[آیه]] [[امر]] به [[اطاعت]] [[پیامبران]] آمده كه به معنای [[پذیرش رهبری]] و حاكمیت آنان است، وگرنه و در صورتی كه كار [[انبیا]] تنها رساندن [[پیام]] و [[امر و نهی]] [[الهی]] بود؛ باید به جای {{متن قرآن|أَطِیعُونِ}} كه امر به [[اطاعت]] [[اوامر]] [[پیامبران]] است چنین می‌فرمود: "واطیعوه". افزون براین، قرینهٔ روشن دیگری كه در این دسته از [[آیات]] وجود دارد و به صراحت بر این مطلب دلالت دارد كه [[پیام]] [[انبیاء]] فراخوانی [[مردم]] به [[پذیرش]] حاكمیت و [[رهبری سیاسی]] آنان بوده است، مطلبی است كه در سیاق همین [[آیات]] از زبان [[صالح]]{{ع}} [[رسول خدا]] به سوی [[قوم ثمود]] بیان شده است كه فرمود: {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ وَلا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ وَلا يُصْلِحُونَ }}<ref> پس، از خداوند پروا کنید و از من فرمان برید.و از فرمان گزافکاران پیروی نکنید. آنان که در زمین فساد بر می‌انگیزند و به (نیکی و) شایستگی روی نمی‌آورند؛ سوره شعراء، آیه:۱۵۰ - ۱۵۲.</ref> در این [[آیات]]، [[حضرت صالح]]{{ع}} [[رسول خدا]] نه تنها [[مردم]] را به [[اطاعت]] خویش فرا می‌خواند، بلكه خود را جایگزین شایستهٔ حاكمان [[فاسد]] و ناشایسته اعلام نموده و [[دلیل]] آن را "[[افساد]] فی‌الارض" حاكمان [[فاسد]] و عدم تحقق [[هدف]] از حكومت بر [[جوامع]] را كه [[اصلاح]] است، در پرتو حكومت آنان بیان كرده است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *نتیجه‌ای كه از این سه دسته [[آیات]] به‌دست می‌آید این است كه [[خداوند]] برای همهٔ [[امت‌ها]] در طول [[تاریخ]] رسولانی كه حكومت [[عدل]] را در میان آنان به‌پا دارند فرستاده، و هیچ امّتی خالی از رسولی این چنین نبوده است. این نتیجه از مضامین این سه دسته از [[آیات]] به‌دست می‌آید<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>:
| |
| * '''مضمون دستهٔ اول:''' هر امتی كه از [[فرمان الهی]] تخلّف كند و [[خدا]] را [[معصیت]] كند [[عقاب الهی]] شامل او خواهد شد. مضمون این دسته از [[آیات]] را حكم [[عقل]] نیز تأكید و تقویت می‌كند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *'''مضمون دستهٔ دوم:''' [[خداوند]] بدون [[ارسال رسل]] هیچ امتی را [[عقاب]] نمی‌كند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| *'''مضمون دستهٔ سوم:''' [[پیام]] همهٔ [[رسل]] [[الهی]] فراخوانی [[مردم]] به سوی برپایی حكومت [[عدل]] و [[پیروی]] از حاكمیت و [[رهبری سیاسی]] آنان بوده است. مادام كه [[عقاب الهی]] شامل همهٔ متمردان بر [[امر و نهی]] [[الهی]] می‌شود، و از سوی دیگر این [[عقاب]] فراگیر كه شامل همهٔ [[امت‌ها]] و [[اقوام]] بشری می‌شود بدون [[ارسال رسل]] نیست، و [[پیام]] [[رسل]] نیز چیزی جز [[دعوت]] به [[اطاعت]] از [[رهبری سیاسی]] آنان نبوده است، نتیجه همان خواهد بود كه در بالا گفته شد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| * در اینجا اشاره به این نكته لازم است كه [[پیامبر خاتم|رسول اكرم محمد مصطفى]]{{صل}} [[رسول خدا]] برای كلیهٔ [[جوامع بشری]] تا پایان [[زندگی]] [[بشر]] روی این كرهٔ خاكی است و حاكمان [[الهی]] پس از [[رسول خدا]] همگی جانشنیان اویند همان‌گونه كه در [[روایت]] صحیح [[مستفیض]] از [[رسول خدا]]{{صل}} آمده است كه فرمود: "خداوندا! بر [[جانشینان]] من [[رحمت]] فرست. گفته شد: [[جانشینان]] شما کیانند؟ فرمود: آنان که پس از من می‌آیند، و [[حدیث]] و [[سنت]] مرا برای [[مردم]] بازگو می‌کنند"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَ ارْحَمْ خُلَفَائِي قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ خُلَفَاؤُكَ قَالَ الَّذِينَ يَأْتُونَ مِنْ بَعْدِي يَرْوُونَ حَدِيثِي وَ سُنَّتِي}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۲۰، ح۵۹۹.</ref><ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۲، ص۴۴ - ۵۵.</ref>.
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[محمد رضا مصطفی‌پور|مصطفی‌پور، محمد رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴''']]
| |
| * [[پرونده:11124.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، '''[[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی در اسلام، ج۲]]'''.
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| {{پرسش‌های وابسته}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[هدایت]]
| |
| * [[ولایت]] ([[ولایت تکوینی]]؛ [[ولایت تشریعی]]؛ [[ولایت امر]])
| |
| * [[خلافت]]
| |
| * [[شهادت]]
| |
| * [[ملک]]
| |
| * [[حکم]]
| |
| * [[وراثت]] ([[وراثت زمین]]؛ [[وراثت کتاب]])
| |
| * [[حجت]]
| |
| * [[تمکین فی الارض]]
| |
| * [[امت وسط]]
| |
| * [[اصطفا]]
| |
| * [[اجتبا]]
| |
| * [[امامت در قرآن]]
| |
| * [[آیات امامت]]
| |
| * [[امامت در حدیث]]
| |
| * [[امامت در کلام اسلامی]]
| |
| * [[امامت در حکمت اسلامی]]
| |
| * [[امامت در عرفان اسلامی]]
| |
| * [[امامت از دیدگاه برون‌دینی]]
| |
| * [[امامت امامان دوازده‌گانه]]
| |
| * [[شؤون امام]]
| |
| * [[صفات امام]]
| |
| * [[راه تعیین امام]]
| |
| * [[امامان دوازده‌گانه]]
| |
| * [[امامت امام على]]
| |
| * [[امامت امام حسن مجتبى]]
| |
| * [[امامت امام حسين]]
| |
| * [[امامت امام سجاد]]
| |
| * [[امامت امام باقر]]
| |
| * [[امامت امام صادق]]
| |
| * [[امامت امام كاظم]]
| |
| * [[امامت امام رضا]]
| |
| * [[امامت امام جواد]]
| |
| * [[امامت امام هادى]]
| |
| * [[امامت امام حسن عسکری]]
| |
| * [[امامت امام مهدى]]
| |
| * [[امامان از اهل بیت پیامبر خاتم]]
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| =='''[[:رده:آثار امامت|منبع‌شناسی جامع امامت]]'''==
| |
| {{پرسش‌های وابسته}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت|کتاب‌شناسی امامت]]؛
| |
| * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های امامت|مقاله‌شناسی امامت]]؛
| |
| * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های امامت|پایان‌نامه‌شناسی امامت]].
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| | |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:امامت]]
| |
