|
|
| (۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | | #تغییر_مسیر [[علم حصولی]] |
| {{علم معصوم}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم حصولی معصوم در قرآن]] - [[علم حصولی معصوم در حدیث]] - [[علم حصولی معصوم در کلام اسلامی]] - [[علم حصولی معصوم در فلسفه اسلامی]] - [[علم حصولی معصوم در عرفان اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *ممکن است مراد از علم حصولی معصوم یکی از موارد زیر باشد:
| |
| #علم حصولی در اصطلاح [[فلسفه]] و [[منطق]] و [[معرفت شناسی]]: به [[دانش|دانشی]] گفته می‌شود که از طریق [[صورت‌های ذهنی]] حاصل می‌شود. این [[علم]]، [[علم اکتسابی|اکتسابی]] است و از راه [[ابزارهای حسی]]؛ مانند: [[چشم]] و [[گوش]] و دیگر [[حواس]] [[ادراک|ادراکی]] به دست می‌آید. در مقابل، در علم حضوری که ابزار آن [[قلب]] یا [[روح]] [[انسان]] است، خود معلوم نزد عالِم ([[روح]]) حاضر می‌شود»<ref>[[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶.</ref>. این اصطلاح هماهنگ با اصطلاحات [[منطق]] و [[فلسفه]] و [[شناخت شناسی]] است.
| |
| #علم حصولی در اصطلاح برخی دانشمندان [[کلام]] و [[امام شناسی]]: به معنای "[[علم ارادی]]" است. کسانی که اینگونه تعبیراتی آورده اند هنگام سخن از «[[علم حضوری]]» مراد آنان در اغلب، «[[علم فعلی]]» است: "مراد از [[علم حضوری]] او ([[امام]]) آشکار شدن معلومات نزد او به طور [[علم بالفعل|بالفعل]] است، در مقابل [[علم شأنى]]، [[علم بالقوه|بالقوه]] و به هنگام [[اراده]] که از آن این گونه تعبیر می‌شود: "اگر بخواهد که بداند، می‌داند"<ref>سید عبدالحسین لاری، المعارف السلمانیة، ص۲۰.</ref>.<ref>[[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶.</ref> | |
| *آنچه مورد بحث در این مدخل است، علم حصولی از دیدگاه فلسفه و منطق است.
| |
| | |
| ==چیستی علم حصولی==
| |
| {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)|علم حصولی معصوم چیست؟]]'''{{پایان}}
| |
| |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
| |
| *علم حصولی به دانشی می‌گویند که از طریق صورت‌های ذهنی حاصل می‌شود.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶؛ [[کاظم صدیقی|صدیقی، کاظم]]، [[سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا (کتاب)|سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا]]، ص ۱۵۸</ref> این علم، اکتسابی بوده و از راه ابزارهای حسی، مانند چشم و گوش و دیگر حواس ادراکی به دست می‌آید. در مقابل، در علم حضوری که ابزار آن قلب یا روح انسان است، خود معلوم نزد عالِم حاضر می‌شود<ref>[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، آموزش فلسفه، ج ۱، ص ۱۵۳ و ۱۷۱ و ج ۲، ص ۳۳۰</ref>.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۲۰؛ [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص ۲۰؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۲۶</ref> این اصطلاح، در آیات و روایات وجود ندارد لذا تطبیق آن بر علوم [[امامان]] {{عم}}، نوعی استنباط است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶</ref>
| |
| ==حصولی یا حضوری بودن علم معصوم==
| |
| {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[آیا معصوم علم حصولی نیز دارد؟ (پرسش)|آیا معصوم علم حصولی نیز دارد؟]]'''{{پایان}}
| |
| |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
| |
| *حال آیا علوم [[معصومین]] {{عم}} حضوری است یا حصولی؟ باید گفت، امام هم مانند همۀ انسان‌های دیگر علومی دارد که از طریق به کارگیری حواس ظاهری به دست می‌آید،<ref>ر.ک. [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۵ و ۶</ref> منتها راه های کسب علوم [[امامان]] {{عم}} را می‌توان در چند طریق بیان کرد که برخی از حضوری و برخی حصولی هستند:
| |
| #نزول بی واسطۀ وحی بر قلب: مانند مواردی که حقایق، بدون واسطۀ حضرت [[جبرئیل]] بر قلب [[پیامبر]] {{صل}} نازل می‌شد.<ref>[[محمد باقر مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۱۸، ص ۲۶۰</ref> الهام و القای [[روح القدس]] را نیز می‌توان از این قسم دانست.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶</ref>
| |
| #دریافت علوم از فرشتگان: مانند نزول جبرئیل بر [[پیامبر]] {{صل}} و آوردن آیات قرآن.<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۹۷</ref>
| |
| #نزول وحی در خواب: مانند ابلاغ ماموریت ذبح [[حضرت اسماعیل]] به [[حضرت ابراهیم]] {{ع}}.<ref>سورۀ صافات، آیۀ ۱۰۲</ref>
| |
| #بهره‌گیری از حواس و ... .<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶</ref>
| |
| *راه اول جزء علوم حضوری محسوب می‌شود زیرا این علوم بدون هر واسطه‌ای، از جانب خدا بر قلب پیامبر نازل می‌شود؛ ارتباط با فرشتگان نیز دو گونه است: گاهی ارتباط با حقیقت ملکوتی آنان است که در این صورت، علوم دریافتی حضوری خواهد بود<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۹۷</ref> و گاهی ارتباط با فرشته، همراه با تجسد مادی اوست، در این صورت، دانش حاصل از این ارتباط، حصولی خواهد بود؛ مانند ظهور مادی فرشتگانی که مأمور هلاکت قوم لوط بودند.<ref>سورۀ هود، آیات ۶۹ و ۸۱</ref> در سایر طرق که به صورت شنیدن و دیدن هست اگر دیدن و شنیدن، حسی و مادی باشد، دانش به دست آمده از آن، حصولی خواهد بود، اما اگر حقیقت این نوع دیدارها و گفت و گو‌ها، شهودی و غیرحسی باشد، دانش به دست آمده از آنها حضوری خواهد بود. اطمینان به اینکه آیا کسب علم از راه حسی بوده است یا شهودی، نیاز به قراین دارد. لذا علوم باواسطه، ممکن است به شکل حصولی یا حضوری باشند.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶</ref>
| |
| ==نتیجه گیری==
| |
| *بنابراین علوم به دست آمده برای برگزیدگان خداوند، با توجه به روش های مختلف آن، در حضوری یا حصولی بودن متفاوت بوده، برخی حصولی و برخی حضوری اند.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۴۶؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۹</ref>
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| {{فهرست اثر}}
| |
| {{ستون-شروع|2}}
| |
| * [[پرونده:11058796.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، '''[[ماهیت و قلمرو علم‌الأسماء (مقاله)|ماهیت و قلمرو علم‌الأسماء]]'''؛
| |
| * [[پرونده:11011457.jpg|22px]] [[کاظم صدیقی|صدیقی، کاظم]]، [[سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا (کتاب)|'''سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا''']]
| |
| * [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، '''[[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]'''؛
| |
| * [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|'''علم لدنی در قرآن و حدیث''']]
| |
| * [[پرونده:120128.jpg|22px]] [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|'''گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی''']]
| |
| * [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|'''بررسی علم اولیای الهی''']]
| |
| * [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']]
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| == پرسش‌های وابسته ==
| |
| * [[علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)]]
| |
| * [[آیا معصوم علم حصولی نیز دارد؟ (پرسش)]]
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| | |
| =='''[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]'''==
| |
| {{پرسش‌های وابسته}}
| |
| {{ستون-شروع|3}}
| |
| * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
| |
| * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
| |
| * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]].
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس}}
| |
| {{علم معصوم افقی}}
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:علم حضوری معصوم]]
| |
| [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
| |
| [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
| |
| [[رده:علم معصوم]]
| |
