فضایل امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۶

تغییرمسیر به:

فضائل امام علی

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+#تغییر_مسیر [[فضائل امام علی]]
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[امام علی]]''' است. "'''[[فضایل امام علی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[فضایل امام علی در قرآن]] - [[فضایل امام علی در حدیث]] - [[فضایل امام علی در کلام اسلامی]] - [[فضایل امام علی در معارف و سیره نبوی]]</div>
-<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[فضایل امام علی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-==[[امام على در قرآن]]==
-==[[على از زبان پیامبر]]==
-*در این قسمت تنها به برخی از [[فضائل علی]]{{ع}} که از [[پیامبر]]{{صل}} [[نقل]] شده، اشاره می‌کنیم:
-#'''[[علی]]{{ع}} [[بهترین]] [[بشر]]:''' از [[حذیفة بن یمان]] [[نقل]] شده است که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: "[[علی]] [[بهترین]] [[بشر]] است و هر کسی آن را [[انکار]] کند به [[یقین]] [[کافر]] است"<ref>حدیث خیثمة، خیثمة بن سلیمان، ص۲۰۱؛ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۳، ص۴۹۳.</ref>.
-#'''[[حدیث]] پرنده بریان شده:''' این [[فضیلت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} از تعداد زیادی از [[صحابه]] [[رسول خدا]]{{صل}} و [[تابعین]] در کتب معتبر [[شیعه]] و [[سنی]] [[نقل]] شده است. به طور نمونه، [[نسائی]] به [[سند صحیح]] از [[انس بن مالک]] [[نقل]] می‌کند که گفت: پرنده‌ای (کباب شده) نزد [[رسول خدا]]{{صل}} بود؛ آن [[حضرت]] فرمود: "خدایا محبوب‌ترین بنده‌ات را نزد من بفرست تا با من از این پرنده (کباب شده) بخورد". در این هنگام [[ابوبکر]] آمد، [[رسول خدا]]{{صل}} به او اجازه ورود نداد؛ بعد از او [[عمر]] آمد؛ [[پیامبر]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به او نیز اجازه ورود نداد، (اما همین که [[امیرالمؤمنین]]) [[علی]]{{ع}} آمد، [[رسول خدا]]{{صل}} به ایشان اجازه ورود دادند (و باهم از آن پرنده خوردند)<ref>خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب{{ع}}، نسائی، ج۱، ص۲۹.</ref>.
-#'''تقسیم‌کننده [[بهشت و دوزخ]]:''' [[رسول خدا]]{{صل}} بارها [[امام علی]]{{ع}} را چنین ستوده‌اند؛ از [[عبدالله بن عباس]] [[نقل]] شده که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: "... ای گروه [[مردم]]! همانا [[علی]] تقسیم‌کننده [[جهنم]] ([[نار]]) است؛ کسی که [[باور]] و [[دوست]] او باشد به [[آتش]] وارد نخواهد شد و کسی که [[دشمن]] او باشد از آن [[نجات]] نخواهد یافت. همانا او تقسیم‌کننده [[بهشت]] است؛ کسی که [[دشمن]] او باشد به آن وارد نخواهد شد و کسی که [[دوست]] او باشد از آن [[محروم]] نخواهد شد". [[اباصلت هروی]] [[نقل]] کرده است که روزی [[مأمون]] به [[امام رضا]]{{ع}} گفت: "یا اباالحسن، ما را [[آگاه]] ساز که به چه علت پدرت [[امیرالمؤمنین]] تقسیم‌کننده [[بهشت و جهنم]] خوانده شده؟ این مطلب [[فکر]] مرا مشغول ساخته است". [[امام رضا]]{{ع}} به او فرمودند: "ای [[مأمون]] آیا تو از پدرت و او از پدرانش از [[ابن عباس]] [[نقل]] نکرده‌اید که گفت از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیدم که فرمودند: [[حب علی]] [[ایمان]] و [[دشمنی با علی]] [[کفر]] است؟" [[مأمون]] پاسخ داد: "آری"؛ [[حضرت]] فرمودند: "پدرم تقسیم‌کننده [[بهشت و دوزخ]] است، زیرا ملاک [[ایمان]] و [[کفر]] افراد، [[حب]] و [[بغض]] ایشان است"<ref>عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج۱، ص۹۲.</ref>.
-#'''اعطای [[پرچم]]:''' در روایت‌های متعدد و دارای [[سند صحیح]] [[نقل]] شده است که در [[جنگ خیبر]] [[رسول خدا]]{{صل}} [[پرچم]] را برای [[جنگ]] با [[اهل]] [[خیبر]] به [[دست]] [[ابوبکر]] دادند اما او [[شکست]] خورد؛ بار دوم [[رسول خدا]] [[عمر]] را فرستاد که وی نیز با [[شکست]] بازگشت. پس [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: "فردا [[پرچم]] را به [[دست]] کسی خواهم داد که [[خداوند]] به [[دست]] او ما را [[پیروز]] می‌کند و او [[خدا]] و رسولش را [[دوست]] دارد و [[خدا]] و رسولش نیز او را [[دوست]] دارند". وقتی صبح شد [[حضرت]] فرمودند: "[[علی]] را صدا بزنید". در پاسخ گفتند: "چشمان او درد می‌کند"؛ [[حضرت]] فرمودند: "او را صدا بزنید". زمانی که [[علی]]{{ع}} آمد [[رسول خدا]]{{صل}} از آب دهان خود بر چشمان ایشان مالید و فرمود: "خدایا سردی و گرمی را از چشمان او دور گردان". سپس [[پرچم]] را به او سپرد و او نزد [[رسول خدا]] بازگشت در حالی که قلعه [[خیبر]] را [[فتح]] کرده بود<ref>صحیح البخاری، بخاری، ج۴، ص۲۰.</ref>.
-*[[قاضی]] [[عضدالدین ایجی]] - از [[متکلمان]] [[اهل تسنن]] - این واقعه را این‌گونه [[نقل]] می‌کند: بعد از اینکه [[رسول خدا]]{{صل}} [[ابوبکر]] و [[عمر]] را به میدان [[جنگ]] فرستاد و آنها [[شکست]] خورده و فرار کردند، فرمود: "فردا [[پرچم]] را به [[دست]] کسی خواهم داد که [[خدا]] و رسولش را [[دوست]] دارد و [[خدا]] و رسولش نیز او را [[دوست]] دارند؛ شخصی که حمله‌کننده است و [[اهل]] [[فرار از جنگ]] نیست". سپس روز بعد، آن [[حضرت]]، [[پرچم]] را به [[دست]] [[علی]]{{ع}} داد<ref>کتاب المواقف، عضدالدین الایجی، ج۳، ص۶۲۶.</ref>.<ref>[[ حبیب عباسی| عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۰۷-۲۰۹.</ref>
-==[[جامع اضداد]] و [[واجد تمام زیبایی‌ها]]==
-* [[امام علی]]{{ع}} از شخصیت‌های نادر [[تاریخ]] است که می‌توان او را [[انسان کامل]] دانست، زیرا همه ارزش‌های [[انسانی]]، در حد اعلی و به‌طور هماهنگ در او [[رشد]] کرده است؛ یعنی هر سه شرط [[انسان کامل]] را دارا است.<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۱۳.</ref> در هر برهه [[تاریخ]] یکی از [[کمالات]] [[انسانی]] در وجودش رخ می‌نماید. هنگامی که [[خلوت]] [[شب]] فرا می‌رسد هیچ عارفی در [[مناجات]] و [[راز و نیاز]] به پای او نمی‌رسد. در حال [[عبادت]] چنان گرم عشق‌بازی شده و [[عشق الهی]] چنان در وجودش شعله می‌کشد که گویی در این عالم نیست. آن‌چنان در [[محراب]] [[عبادت]] می‌گرید و به خود می‌پیچد که کسی نظیرش را ندیده است. اما هنگامی که روز فرا می‌رسد گویی آن شخص نیست. چهره‌اش همواره خندان و شکفته است. حتی در میدان [[جنگ]] نیز چهره‌اش خندان است.
-* تعبیر [[جامع اضداد]] بودن صفتی است که [[امام علی|علی]]{{ع}} از هزار سال پیش با آن شناخته شده است. سخنان او نیز هر کدام [[دنیایی]] است. گاهی در دنیای عبّاد است و گاهی در دنیای زهّاد، گاهی در دنیای [[فلاسفه]] [[سخنوری]] می‌کند و گاهی در دنیای عرفا، گاهی در دنیای سربازان و گاهی در دنیای [[حکام]] [[عادل]]. او هم اندیشه‌ای عمیق و فیلسوفانه دارد و هم عواطفی رقیق و سرشار<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۲۴؛ و [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار ج ۱۶، ص ۲۱۸.</ref><ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۲۱ تا ۲۶.</ref>
-==[[افضلیت امام علی|افضلیت نسبت به برخی انبیا]]==
-* [[امام علی]]{{ع}} نه تنها گوی [[سبقت]] را در میدان [[فضیلت]] از تمام [[صحابه]] [[رسول خدا]] ربوده، بلکه از بسیاری از [[انبیا]] نیز [[افضل]] است. او انبوهی از مکنونات و [[معارف غیبی]] را می‌دانست که بسیاری از [[پیامبران پیشین]] نمی‌دانستند. البته او [[پیامبر]] نبود، یعنی امر جدیدی که هیچ [[پیامبری]] حتی [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}} نفرموده باشد، ندارد.<ref>خاتمیت، ص ۷۲.</ref>
-==[[فصاحت امام علی|فصاحت]] و [[بلاغت امام علی|بلاغت]]==
-* [[فصاحت]] و [[بلاغت]] حیرت‌انگیز [[امام علی|امیرمؤمنان]]{{ع}}، [[قدرت]] تهییج [[کلام]] او، تحلیل‌های فنی او از مباحث، [[حیرت]] بسیاری از بزرگان [[ادبیات عرب]] را برانگیخت.<ref>شرح آن در دفتر «گوهری به نام نهج البلاغه» از مجموعه چلچراغ حکمت آمده است و به منظور پرهیز از تکرار، از بررسی آن خودداری می‌کنیم.</ref>
-* [[فضایل]] و [[شخصیت]] والای [[علی]]{{ع}}، همواره در [[تاریخ]] مورد توجه بوده است. تا آنجا که در کتابخانه شخصی [[ابن شهر آشوب]]، از [[دانشمندان]] [[قرن هفتم]]، هزار عنوان کتاب درباره [[فضائل]] و [[مناقب]] [[امام علی|امیرمؤمنان]]{{ع}} موجود بوده است.<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۲۱۶.</ref>
-* می‌توان گفت خلاصه تمام آن کتاب‌ها این است که [[امام علی]]{{ع}} از الگوی [[انسان کامل]] است. او شخصیتی است که همه ارزش‌های [[انسانی]] به‌طور هماهنگ در او [[رشد]] یافته است و می‌تواند الگویی برای جویندگان کمال [[انسانی]] باشد.<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۲۱.</ref><ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۲۱ تا ۲۶.</ref>
-==فضایل امام علی در قرآن==
-*به [[اعتقاد]] [[مفسران]] مقدار آیاتی که درباره [[امیر المؤمنین]]{{ع}} نازل شده است، درباره هیچ کس دیگر نازل نشده است، چنان‌که آنچه [[پیامبر]]{{صل}} درباره او فرموده درباره هیچ کس دیگر نفرموده است. مانند [[حدیث غدیر]]، [[حدیث منزلت]] و [[حدیث ثقلین]] و مانند:
-* [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث| الْحَقُ‏ مَعَ‏ عَلِيٍ‏ وَ عَلِيٌ‏ مَعَ‏ الْحَقِ‏ }}<ref>ینابیع المودة، ص:۹۰. </ref>، در جای دیگر فرموده: {{متن حدیث|حُبُ‏ عَلِيٍ‏ إِيمَانٌ‏ وَ بُغْضُهُ‏ كُفْر}}<ref>ینابیع المودة، ص:۹۰. </ref>، هم چنین فرمود: {{متن حدیث|عَلِيٌ‏ قَسِيمُ‏ الْجَنَّةِ وَ النَّار}}<ref>ینابیع المودة، ص:۹۰. </ref> در سخن دیگری فرمود: {{متن حدیث|حَرْبُ عَلِيٍّ حَرْبُ اللَّهِ وَ سِلْمُ عَلِيٍّ سِلْمُ اللَّهِ}}<ref>امام صادق و مذاهب چهارگانه، ج۳، ص۲۷-۲۸ و ۴۶.</ref> و فرمود: {{متن حدیث|حِزْبُ عَلِيٍّ حِزْبُ اللَّهِ وَ حِزْبُ أَعْدَائِهِ حِزْبُ الشَّيْطَانِ}}<ref>امام صادق و مذاهب چهارگانه، ج۳، ص۲۷-۲۸ و ۴۶.</ref> و فرمود: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ}}<ref>کنز العمال، ج۲، ص۲۰۱؛ ر.ک: جهان‌بینی اسلامی، ج۴، ص۴۱.</ref>.
-*خصلت‌های بی‌نظیر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} باعث شده است که بسیاری از [[دانشمندان]] [[مسیحی]]، [[سنّی]] و حتی مارکسیست درباره او کتاب بنویسد - [[احمد بن حنبل]] - از [[ائمه]] چهارگانه [[اهل سنت]] می‌گوید: "فضائلی که درباره [[علی]]{{ع}} وارد شده درباره هیچ‌کس [[نقل]] نشده است"<ref>نظریة الامامة، نقل از جهان‌بینی اسلامی، ج۴، ص۴۷. </ref><ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۰۱-۱۰۲.</ref>.
-* [[علی]]{{ع}} [[اولین مسلمان]] بود<ref>سید رضی، نهج البلاغه، خطبه ۵۷؛ امینی، عبد الحسین، الغدیر، ج ۳ ص ۲۳۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۹۸؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص ۵۷۱-۵۸۶؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]].</ref> که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} درباره [[ارزش]] [[ایمان]] او می‌فرماید: «اگر [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] در یک کفه جای گیرند و [[ایمان]] [[علی]] در کفه دیگر، بی‌گمان [[ایمان]] او سنگین‌تر است»<ref>فضائل الخمسة، ج ۱ ص ۲۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۸.</ref> همچنین جزء اولین [[پیشگامان]] در [[نماز]] بود و چند سال، جز خدیجۀ کبری و علیّ [[مرتضی]] همراه [[پیامبر]] کسی [[نماز]] نمی‌خواند<ref>{{متن حدیث|وَ لَمْ يَجْمَعْ بَيْتٌ وَاحِدٌ يَوْمَئِذٍ فِي الْإِسْلَامِ غَيْرَ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} وَ خَدِيجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا}}؛ نهج البلاغه، خطبه ١٩٢.</ref>.
-* [[امام علی]]{{ع}} از شخصیت‌های نادر [[تاریخ]] است که می‌توان او را [[انسان کامل]] دانست، زیرا همۀ ارزش‌های [[انسانی]] در حد اعلی و به طور هماهنگ در او [[رشد]] کرده است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۱۳.</ref>. در هر برهۀ [[تاریخ]] یکی از [[کمالات انسانی]] در وجودش رخ می‌نماید. هنگامی که [[خلوت]] [[شب]] فرا می‌رسد هیچ عارفی در [[مناجات]] و [[راز و نیاز]] به پای او نمی‌رسد. در حال [[عبادت]] چنان گرم عشقبازی شده و [[عشق الهی]] چنان در وجودش شعله می‌کشد که گویی در این عالم نیست. آن‌چنان در [[محراب]] [[عبادت]] می‌گرید و به خود می‌پیچد که کسی نظیرش را ندیده است. اما هنگامی که روز فرا می‌رسد گویی آن شخص نیست. چهره‌اش همواره خندان و شکفته است. حتی در میدان [[جنگ]] نیز چهره‌اش خندان است. تعبیر [[جامع اضداد]] بودن، صفتی است که [[علی]]{{ع}} از هزار سال پیش با آن شناخته شده است. سخنان او نیز هر کدام [[دنیایی]] است. گاهی در دنیای عبّاد است، گاهی در دنیای زهّاد، گاهی در دنیای [[فلاسفه]] [[سخنوری]] می‌کند، گاهی در دنیای عرفا، گاهی در دنیای سربازان و گاهی در دنیای [[حکام]] [[عادل]]. او هم، اندیشه‌ای عمیق و فیلسوفانه دارد و هم، عواطفی رقیق و سرشار<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص ۱۲۴؛ و [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار ج ۱۶، ص ۲۱۸؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۲۱ تا ۲۶.</ref>.
-*هرچند [[پیامبر]] نبود اما از بسیاری از [[انبیاء]] [[افضل]] بود<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، خاتمیت، ص ۷۲.</ref>. حتی علمای [[اهل سنت]] معتقدند دربارۀ [[فضائل]] هیچ یک از [[اصحاب پیامبر]]{{صل}} همچون [[امام علی]]{{ع}} [[روایت]] [[نقل]] نشده است<ref> تهذیب التهذیب‌، ج ۷ ص ۳۳۹.</ref>. در کتابخانه شخصی ابن [[شهر]] [[آشوب]] ([[قرن هفتم]]) هزار عنوان کتاب درباره [[فضائل]] و [[مناقب]] [[حضرت]] موجود بوده است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۲۱۶.</ref>. برخی از [[احادیث]]  دربارۀ [[فضایل]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} عبارت‌اند از: [[غدیر]]، [[منزلت]]، [[یوم الانذار]]، [[ثقلین]]، [[سفینه]]، [[حق]] و باب [[علم]]<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۹۷-۹۸.</ref>.
-* [[سعد بن ابی وقاص]] - که از [[مخالفان امیر المؤمنین]] است- هنگامی که [[معاویه]] از او خواست از [[علی]]{{ع}} بد بگوید، گفت: هر گاه من به یاد سه نقطه [[نورانی]] و حساس از [[زندگانی علی]]{{ع}} می‌افتم. از صمیم [[دل]] [[آرزو]] می‌کنم، ای کاش این سه [[فضیلت]] به من اختصاص داشت و آنها عبارت‌اند از:
-#روزی که [[رسول خدا]]{{صل}} به [[علی]]{{ع}} گفت: "تو نسبت به من همانند [[هارون]] نسبت به [[موسی]] هستی با این تفاوت که پس از من [[پیامبری]] نخواهد بود"،
-#در جریان [[خیبر]] فرمود: "[[پرچم]] را فردا به کسی می‌سپارم که او [[خدا]] و رسولش را [[دوست]] می‌دارد و [[خدا]] و [[رسول]] هم او را [[دوست]] می‌دارند و او [[فاتح خیبر]] است و به [[جنگ]] پشت نمی‌کند"
-# [[پیامبر]]{{صل}} در روز [[مباهله]] با [[مسیحیان]] [[نجران]] [[علی]]{{ع}}، [[فاطمه]]{{س}} و [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} را دور خود جمع کرد و به [[درگاه الهی]] عرض کرد: "پروردگارا! اینان [[اهل بیت]] من‌اند"<ref>صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۰.</ref><ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۱۵-۱۱۶.</ref>.
-===[[امام علی]] در [[قرآن]]===
-*هرچند نام [[حضرت علی]]{{ع}} به صراحت در [[قرآن]] نیامده است، امّا [[آیات]] متعدّدی در [[شأن]] او و عملکرد خاصّ آن [[حضرت]]، یا دربارۀ [[ولایت]]، یا [[اهل بیت]] نازل شده که آن [[حضرت]] را هم شامل می‌شود<ref>ر.ک: شهید قاضی نور اللّه در «احقاق الحق» ج ۲ و ۳ حدود ۸۴ آیه را نقل می‌کند که دربارۀ علی است و منابع آنها را از کتب اهل سنت می‌آورد. نیز در «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ابو الحسن مطلبی حدود ۱۶۰ مورد از آیات قرآن که دربارۀ علی و اهل بیت است، براساس روایات معرفی شده است نیز «فضائل الخمسه من الصحاح السته» ج ۱ ص ۲۶۵.</ref>. برخی از این [[آیات]] عبارت است از:
-# [[انفاق]] او در [[شب]] و روز و آشکار و [[نهان]]: {{متن قرآن|الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً}}<ref>«آنان که دارایی‌های خود را در شب و روز پنهان و آشکار می‌بخشند» سوره بقره، آیه ۲۷۴.</ref>.
-# [[خوابیدن در بستر پیامبر]] در [[شب هجرت]]: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref>.
-# [[انفاق انگشتر در حالت رکوع]] به [[فقیر]] {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ...}}<ref>«سرور  شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع  زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>.
-# [[آیه تبلیغ ولایت]] او در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}}<ref>«ای پیامبر!  آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>.
-# [[تکمیل دین]] پس از [[ابلاغ]] امامتش در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref> سوره مائده، آیه ۳.</ref> و... <ref>ر. ک: «دانشنامۀ امام علی»{{ع}}، ج ۱۰ مقالۀ «امام علی در قرآن» علامه عسکری، «شواهد التنزیل» ابن رویش، «آیات الفضائل» سیّد محمّد حسینی بهارانچی «علی فی الکتاب و السنّه» حسین شاکری، «نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار»، ج ۲۰، «سیمای امام علی در قرآن»، حسکانی ترجمه یعقوب جعفری، «احقاق الحق» ج ۲ و ۳، «آیات الأئمّه»، محمّد علی حسنی لاریجانی «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ابو الحسن مطّلبی، «آیات الولایه» سید باقر محمّدی نسب، «دلائل الصدق» ج ۲، نیز تفسیر «البرهان» و «نور الثقلین».</ref>.
-*همچنین برخی تعابیر در [[آیات قرآن]] به وجود [[علی]]{{ع}} و [[امامان]] [[تفسیر]] شده که در [[تفاسیر]] [[روایی]] آمده است، از قبیل تعابیر [[امام مبین]]، [[سابق بالخیرات]]، [[امانت]]، [[بئر معطّله]] و [[قصر مشید]]، [[طوبی]]، وسیله، [[آل‌یاسین]]، کلمات، [[کلمة التقوی]] و...<ref>روایاتی درکتاب «معانی الأخبار»، به ترتیب در صفحات ۹۵،۱۰۵،۱۰۸،۱۱۱،۱۱۲،۱۱۶،۱۲۲،۱۲۵، و ۱۲۶، نیز بحار الأنوار، ج ۳۵ و ۳۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۱۲.</ref>
-===[[آیات]] نازل شده در [[شأن]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}===
-====[[آیه ولایت]]====
-*[[نقل]] شده روزی [[ابن عباس]] کنار [[چاه زمزم]] نشسته بود و از [[رسول خدا]]{{صل}} [[حدیث]] [[نقل]] می‌کرد. مردی که صورتش را با دستار خود پوشانده بود نزدیک او آمد و هرگاه که [[ابن عباس]] می‌گفت [[رسول خدا]]{{صل}} چنین فرمود او هم می‌گفت [[رسول خدا]]{{صل}} چنین فرمود؛ [[ابن عباس]] به او گفت: "تو را به [[خدا]] [[سوگند]] می‌دهم خودت را معرفی کن". او دستار خود را از صورتش کنار زد و گفت: "ای [[مردم]]! هر کس مرا می‌شناسد، که می‌شناسد و آنان که نمی‌شناسد، خودم را معرفی می‌کنم. من جندب پسر جناده، [[ابوذر غفاری]] از [[یاران]] [[رسول خدا]]{{صل}} در [[جنگ بدر]] هستم. از آن [[حضرت]] با دو گوشم شنیدم و با چشم‌هایم دیدم که اگر غیر از این باشد، کر و کور باشم که فرمود: "[[علی]] پیشوای [[نیکوکاران]] و کشنده [[کافران]] است؛ هر کس او را کمک کند [[پیروز]] است و آنکه او را [[خوار]] کند، [[ذلیل]] و بیچاره شود". بدانید که روزی از روزها هنگام ظهر برای [[اقامه نماز]] در [[مسجد]]، نزد [[رسول خدا]]{{صل}} بودم. مردی [[نیازمند]] به [[مسجد]] وارد شد و تقاضای کمک کرد ولی هیچ کس به وی کمکی نکرد. [[علی]] که در همان لحظه مشغول [[نماز]] و در حال [[رکوع]] بود، [[دست]] راستش را که انگشتری در یکی از انگشتانش بود جلو آورد تا آن را به [[مرد]] [[نیازمند]] هدیه کند و مرد [[فقیر]] [[انگشتر]] را در آورد. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} این کار را دید و پس از پایان یافتن [[نماز]] او [[دست]] به [[دعا]] بلند کرد و فرمود: "خداوندا! برادرم [[موسی]] از تو تقاضا کرد تا به وی [[سعه صدر]] و [[گشایش]] در امور و بیانی رسا و شیوا و [[جانشینی]] برادرش [[هارون]] را عطا فرمایی و تو ای [[خدا]] درخواستش را پذیرفتی، و اکنون من، [[پیامبر]] و فرستاده و برگزیده‌ات، از تو می‌خواهم تا [[شرح صدر]] و آسان شدن کارهایم را به من [[مرحمت]] فرمائی و نیز برادرم [[علی]] را [[وزیر]] و [[جانشین]] من قرار دهی تا همراه و کمک من در [[کارها]] و [[پشتیبان]] رسالتم باشد". هنوز سخن [[رسول خدا]]{{صل}} تمام نشده بود که [[جبرئیل]] نازل شد و این [[آیه]] را به [[امر خداوند]] بر وی [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور  شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع  زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref><ref>مناقب علی بن ابی طالب{{ع}} و ما نزل من القرآن فی علی{{ع}}، ابن مردویه اصفهانی، ص۲۹۳، ح۴۶۰؛ تفسیر الثعلبی، ج۴، ص۸۰؛ التفسیر الکبیر، رازی، ج۱۲، ص۲۶؛ شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج۱، ص۲۳۰ - ۲۲۹؛ مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، محمد بن طلحه شافعی، ص۱۷۰؛ الفصول المهمة فی معرفة الائمه، ابن صباغ مالکی، ج۱، ص۵۷۹. البته طبق نظر استاد یوسفی غروی، نزول سوره مائده در عصر روز عرفه در حجة الوداع و صدقه دادن انگشتری نیز در مسجد الحرام و در همان حجة الوداع بوده است که به آن در نقل ماجرای غدیر خم اشاره شد.</ref>.
-*[[ابن شهر آشوب]] می‌نویسد: این کار [[امام علی]]{{ع}} که [[سائل]] از او [[صدقه]] [[طلب]] کرد و او [[انگشتر]] خود را داد و [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ...}} نازل شد در [[صدقات]]، مثل شده است و در [[دعا]] گفته می‌شود: [[خدا]] از او قبول کند؛ همان‌گونه که [[توبه]] [[آدم]] و [[قربانی]] [[ابراهیم]] و [[حج]] مصطفی را قبول کرد<ref>مناقب آل أبی طالب، ج۱، ص۳۵۳.</ref>.
-====[[آیه تطهیر]]====
-*[[شهر بن حوشب]] [[روایت]] کرده است: روزی برای [[احوالپرسی]] نزد [[ام سلمه]]، [[همسر پیامبر]]{{صل}} رفتم. از او پرسیدم: "ای امّ المؤمنین، نظر شما درباره [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت  هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> چیست؟" [[ام سلمه]] گفت: "من و [[رسول خدا]]{{صل}} در محل [[خواب]] خود خوابیده و یک کساء خیبری را در زیر خود انداخته بودیم. در این حال، خدمتکار وارد اطاق شد و گفت: "[[علی]]{{ع}} و [[فاطمه]]{{س}} به همراه [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} بیرون [[خانه]] هستند و می‌خواهند شما را ببینند". [[پیامبر]]{{صل}} به من گفت: "برخیز و از [[اهل بیت]] من فاصله بگیر". برخاستم و در گوشه‌ای نشستم. [[پیامبر]]{{صل}} به آنها اجازه ورود داد و آنها وارد شدند. ایشان زهرا{{س}} را بوسید و به آغوش کشید و سپس [[علی]]{{ع}} را بوسید و به آغوش گرفت و سپس [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} را که بچه‌های کوچکی بودند به سینه خود چسبانید. آنگاه [[فاطمه]]{{س}} ظرفی را آورد که در آن حلوا بود و نزد [[پیامبر]]{{صل}} گذاشت. [[رسول خدا]]{{صل}} ظرف را پیش کشید و همگی از آن خوردند. سپس [[پیامبر]]{{صل}} زهرا{{س}} را در کنار [[علی]]{{ع}} نشانید و [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} را در کنار [[فاطمه]]{{س}} نشانید و چون هوا سرد بود، [[رسول خدا]]{{صل}} پاهای خود را در میان پاهای [[علی]] و [[فاطمه]]{{عم}} داخل کرد، آنگاه پارچه‌ای را که روی خود می‌انداختیم گرفت و آن را برگرداند و با آن کساء آنان را پوشانید. سپس با [[دست]] چپ دو طرف پارچه (کساء) را گرفت و [[دست]] راست را به [[آسمان]] گرفت و فرمود: "خدایا اینها [[اهل بیت]] من هستند. هر گونه [[ناپاکی]] و [[پلیدی]] را از آنها دور کن و آنها را [[پاک]] گردان". این را سه مرتبه گفت. سپس در ادامه فرمود: "چنانکه [[اسماعیل]] و [[اسحاق]] و [[یعقوب]] را از [[پلیدی]] دور و آنها را [[پاک]] کردی و چنانکه [[خاندان]] [[لوط]] و [[آل عمران]] و [[هارون]] را [[پاک]] کردی؛ خدایا اینها [[آل محمد]] هستند پس [[درود]] و [[برکات]] خود را بر [[آل محمد]] قرار بده چنانکه بر [[آل ابراهیم]] قرار دادی که همانا تو سزاوار [[ستایش]] و صاحب [[عظمت]] هستی". من که در آستانه در [[ایستاده]] بودم، گفتم: ای [[رسول خدا]]، آیا من هم از [[اهل بیت]] تو هستم؟ و کساء را بلند کردم تا در کنار آنها قرار گیرم؛ اما [[رسول خدا]] کساء را از [[دست]] من کشید و فرمود: "نه! تو [[همسر پیامبر]] و بر خیر و [[نیکی]] هستی و [[اهل بیت]] من اینها هستند". و نفرمود که تو از [[اهل بیت]] من هستی که اگر چنین می‌فرمود، به [[درستی]] که این [[افتخار]] برای من از آنچه [[خورشید]] بر آن می‌تابد، بهتر بود. سپس این [[آیه]] در [[شأن پیامبر]] و [[علی]] و [[فاطمه]] و [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} نازل شد"<ref>تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۲، ص۶۷؛ تفسیر فرات کوفی، فرات بن ابراهیم کوفی، ص۳۳۲؛ مناقب الامام امیرالمؤمنین{{ع}}، محمد بن سلیمان کوفی، ج۲، ص۱۲۴.</ref>.
-*و از [[ابو حمراء]] [[روایت]] شده است: هفت یا هشت ماه خدمتگزار [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بودم و به [[خدا]] قسم در تمام این مدت می‌دیدم که [[رسول خدا]] به هنگام [[نماز صبح]] از منزل خارج می‌شد و با [[دست]]، دو طرف چهارچوب در [[خانه علی]]{{ع}} را می‌گرفت و می‌فرمود: {{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ}}. سپس می‌فرمود: "وقت [[نماز]] است، [[خدا]] با [[لطف]] خود با شما [[رفتار]] کند". و این [[آیه]] را می‌خواند: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>؛ و سپس به [[مسجد]] خودش می‌رفت<ref>مناقب الامام امیرالمؤمنین، محمد بن سلیمان کوفی، ج۲، ص۱۷۴.</ref>.<ref>[[ حبیب عباسی| عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۲۰۳-۲۰۶.</ref>
-===[[امام علی در حدیث]]===
-==[[کتمان فضایل علی]]==
-== جستارهای وابسته ==
-==منابع==
-* [[پرونده:1368951.jpg|22px]] [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|'''امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت''']]
-==پانویس==
-{{پانویس}}
-[[رده:فضائل امام علی]]