|
|
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}}
| | #تغییر_مسیر [[علم‌الکتاب در حدیث]] |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[علم اهل بیت]]''' و مرتبط با مدخل '''[[علم معصوم]]''' است. "'''علم کتاب در حدیث'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم کتاب در قرآن]] - [[علم کتاب در حدیث]] - [[علم کتاب در کلام اسلامی]] - [[علم کتاب در فلسفه اسلامی]] - [[علم کتاب در عرفان اسلامی]]</div>
| |
| <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم کتاب در حدیث (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| | |
| ==علم کتاب در حدیث==
| |
| *شواهد التنزیل ـ به نقل از ابو سعید خدری ـ: از [[پیامبر خدا]]{{صل}} درباره سخن خدای متعال: {{متن قرآن|وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و آن کس که نزد او علم کتاب است»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> پرسیدم. فرمود: «مقصود، برادرم علی بن ابی طالب است».<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"شواهد التنزیل عن أبی سعید الخدریّ: سَأَلتُ رَسولَ اللّهِ {{صل}} عَن قَولِ اللّهِ تَعالی: «وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»، قالَ: ذاکَ أخی عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ"}}. شواهد التنزیل: ج ۱، ص ۴۰۰، ح ۴۲۲، تفسیر الثعلبی: ج ۵، ص ۳۰۳، عن ابن الحنفیه من دون إسناد إلی أحد من أهل البیت{{عم}} نحوه؛ بصائر الدرجات: ص ۲۱۶، ح ۱۹، عن أبی حمزة الثمالی عن الإمام الباقر{{ع}}، روضة الواعظین: ص ۱۱۸، عن الإمام الباقر{{ع}} وکلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۴۳۰، ح ۴.</ref>
| |
| | |
| *الأمالی، صدوق ـ به نقل از [[ابو سعید خدری]] ـ: از [[پیامبر خدا]]{{صل}} درباره این سخن خدای عز و جل: {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ}}<ref>«و آن کس که نزد او علم کتاب است»؛ سوره نمل، آیه ۴۰.</ref> پرسیدم. فرمود: «مقصود، وصیّ برادرم [[حضرت سلیمان|سلیمان بن داوود]] است». گفتم: ای [[پیامبر خدا]]! مقصود از این آیه شریف: {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> کیست؟ فرمود: «برادرم علی بن ابی طالب».<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"الأمالی للصدوق عن أبی سعید الخدریّ: سَأَلتُ رَسولَ اللّهِ {{صل}} عَن قَولِ اللّهِ جَلَّ شَأنُهُ: «قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ»، قالَ: ذاکَ وَصِیُّ أخی سُلَیمانَ بنِ داوودَ. فَقُلتُ لَهُ: یا رَسولَ اللّهِ، فَقَولُ اللّهِ عز و جل: «قُلْ کَفَی بِاللَّهِ شَهِیدَاً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»، قالَ: ذاکَ أخی عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ ."}}. الأمالی للصدوق: ص ۶۵۹، ح ۸۹۲، روضة الواعظین: ص ۱۲۵، بصائر الدرجات: ص ۲۱۳، ح ۴، عن جابر عن الإمام الباقر{{ع}}، شرح الأخبار: ج ۲، ص ۳۱۱، ح ۶۳۷ عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلاموکلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۴۲۹، ح ۱.</ref>.
| |
| | |
| *[[امام علی]]{{ع}} ـ درباره این آیه: من هستم که علم کتاب نزد اوست.<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|". الإمام علیّ{{ع}} ـ فی قَولِ اللّهِ تَبارَکَ وتَعالی :أنَا هُوَ الَّذی عِندَهُ عِلمُ الکِتابِ"}}. بصائر الدرجات: ص ۲۱۶، ح ۲۱، عن سلمان، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۴۳۲، ح ۱۲.</ref>
| |
| *[[امام حسین]]{{ع}}: ما همان‌هایی هستیم که علم کتاب و بیان آنچه در آن است، نزد ماست و آنچه نزد ماست، نزد هیچ یک از خلایق نیست؛ زیرا ما، اهل سر خداییم.<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"الإمام الحسین{{ع}}: نَحنُ الَّذینَ عِندَنا عِلمُ الکِتابِ وبَیانُ ما فیهِ، ولَیسَ لِأَحَدٍ مِن خَلقِهِ ما عِندَنا؛ لِأَنّا أهلُ سِرِّ اللّهِ"}}. المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴، ص ۵۲، عن الأصبغ بن نباتة، بحار الأنوار: ج ۳۱، ص ۵۹۲، ح ۲۰.</ref>
| |
| *المناقب، ابن مغازلی ـ به نقل از [[عبد اللّه بن عطا]] ـ: نزد [[امام باقر]]{{ع}} نشسته بودم که پسر عبداللّه بن سلام بر ایشان گذشت. گفتم: قربانت گردم! این پسرِ کسی است که علمی از کتاب نزد اوست؟ فرمود: «خیر؛ بلکه دوست شما، علی بن ابی طالب است که آیاتی از کتاب خدا در حقّ او نازل شده است: {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ}}<ref>«و آن کس که نزد او علم کتاب است»؛ سوره نمل، آیه ۴۰.</ref>.<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"المناقب لابن المغازلی عن عبد اللّه بن عطاء: کُنتُ عِندَ أبی جَعفَرٍ جالِسا إذ مَرَّ عَلَیهِ ابنُ عَبدِاللّهِ بنِ سَلامٍ، قُلتُ: جَعَلَنِی اللّهُ فِداکَ، هذَا ابنُ الَّذی عِندَهُ عِلمٌ مِنَ الکِتابِ ؟ قالَ: لا، ولکِنَّهُ صاحِبُکُم عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ الَّذی نَزَلَت فیهِ آیاتٌ مِن کِتابِ اللّهِ عز و جل: «الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ». «قُلْ کَفَی بِاللَّهِ شَهِیدَاً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»"}}. المناقب لابن المغازلی: ص ۳۱۴، ح ۳۵۸، شواهد التنزیل: ج ۱، ص ۴۰۲، ح ۴۲۵، تفسیر القرطبی: ج ۹، ص ۳۳۶، تفسیر الثعلبی: ج ۵، ص ۳۰۳، کلّها نحوه؛ العمدة: ص ۲۹۰، ح ۴۷۶، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۱۹۹، ح ۲۲.</ref>
| |
| *[[امام باقر]]{{ع}}: مقصود از این سخن خدای متعال: {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> ما هستیم. علی پس از پیامبر {{صل}}، نخستینِ ما و برترین و بهترینِ ماست. {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ}}<ref>«کسی که نزد او دانشی از کتاب بود، گفت: من آن را پیش از آن که چشم خود را بر هم بزنی، برایت می‌آورم». سوره نمل، آیه۴۰.</ref><ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"الإمام الباقر{{ع}} ـ فی قَولِهِ تَعالی :إیّانا عَنی، وعَلِیٌّ أوَّلُنا وأفضَلُنا وخَیرُنا بَعدَ النَّبِیِّ {{صل}} «قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ أَنَا ءَاتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ»، قال"}}.</ref>
| |
| *الکافی ـ به نقل از [[عبدالرحمان بن کثیر]]، درباره این آیه : [[امام صادق]]{{ع}} میان انگشتان خود را باز کرد و آنها را روی سینه‌اش نهاد و سپس فرمود: «به خدا سوگند، همه علم کتاب، نزد ماست».<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"الکافی عن عبد الرّحمن بن کثیر عن الصّادق{{ع}} ـ فی قَولِهِ تَعالی :فَفَرَّجَ أبو عَبدِ اللّهِ{{ع}} بَینَ أصابِعِهِ فَوَضَعَها فی صَدرِهِ، ثُمَّ قالَ: وعِندَنا وَاللّهِ عِلمُ الکِتابِ کُلُّهُ"}}. «بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد»النمل: ۴۰.</ref>
| |
| *عیون أخبار الرضا{{ع}} ـ به نقل از [[ابوالحسن محمد بن یحیی فارسی]] ـ : روزی ابو نُواس به [[امام رضا|امام علی بن موسی الرضا]]{{ع}} نگریست، در حالی که امام{{ع}} سوار بر استری از نزد مأمون، خارج می‌شد. ابو نؤاس به ایشان نزدیک شد و درود فرستاد و گفت: ای پسر پیامبر خدا! ابیاتی در باره تو سروده‌ام که می‌خواهم آنها را از من بشنوی. امام{{ع}} فرمود: «آنچه سروده‌ای، بیاور». پس او چنین سرود: پاکانی هستند که جامه شان پاکیزه است و هر گاه از ایشان یاد شود، بر آنها درود فرستاده می‌شود. هر که به هنگام انتساب، علوی نباشد از روزگار کهن، افتخاری ندارد. خداوند، آن گاه که خلق را بیافرید و سامانش داد ای جماعت! شما را گزین کرد و برگزید. شمایید گروه برتر و نزد شماست علم کتاب و آنچه سوره های قرآن آورده است. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: «ابیاتی را آوردی که هیچ کس در سرودن آنها، از تو پیشی نگرفته است».<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|"عیون أخبار الرضا{{ع}} عن أبی الحسن محمّد بن یحیی الفارسی: نَظَرَ أبو نُواسٍ إلی أبِی الحَسَنِ عَلِیِّ بنِ موسیَ الرِّضا علیهماالسلام ذاتَ یَومٍ وقَد خَرَجَ مِن عِندِ المَأمونِ عَلی بَغلَةٍ لَهُ، فَدَنا مِنهُ أبو نُواسٍ، فَسَلَّمَ عَلَیهِ وقالَ: یَا بنَ رَسولِ اللّهِ، قَد قُلتُ فیکَ أبیاتا فَاُحِبُّ أن تَسمَعَها مِنّی، قالَ: هاتِ، فَأَنشَأَ یَقولُ:
| |
| | |
| مُطَهَّرونَ نَقِیّاتٌ ثِیابُهُمُ
| |
| | |
| تَجرِی الصَّلاةُ عَلَیهِم أینَما ذُکِروا
| |
| | |
| مَن لَم یَکُن عَلَوِیّا حینَ تَنسِبُهُ
| |
| | |
| فَما لَهُ مِن قَدیمِ الدَّهرِ مُفتَخَرُ
| |
| | |
| فَاللّهُ لَمّا بَرا خَلقًا فَأَتقَنَهُ
| |
| | |
| صَفّاکُمُ وَاصطَفاکُم أیُّهَا البَشَرُ
| |
| | |
| فَأَنتُمُ المَلَأُ الأَعلی وعِندَکُمُ
| |
| | |
| عِلمُ الکِتاب وما جاءَت بِهِ السُّوَرُ
| |
| | |
| فَقالَ الرِّضا{{ع}}: قَد جِئتَنا بِأَبیاتٍ ما سَبَقَکَ إلَیها أحَدٌ"}}. عیون أخبار الرضا{{ع}}: ج ۲، ص ۱۴۳ ح، ۱۰، إعلام الوری: ج ۲، ص ۶۵، بشارة المصطفی: ص ۸۱ عن یاسر، کشف الغمّة: ج ۳، ص ۱۰۷، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴، ص ۳۶۶ والثلاثة الأخیرة نحوه، بحار الأنوار: ج ۴۹، ص ۲۳۶، ح ۵.</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامه قرآن و حدیث ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه قرآن و حدیث ج۱۰]]، ص۳۸-۴۳.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| * [[پرونده:110015.jpeg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، '''[http://lib.eshia.ir/27255/6/214 دانشنامه قرآن و حدیث ج ۱۰]'''؛
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
