(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{امامت}}
#تغییر_مسیر [[سعید بن مسیب مخزومی]]
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[سعید بن مسیب در تاریخ اسلامی]]</div>
== مقدمه ==
وی [[اهل]] [[مدینه]] بوده است<ref>ابو زرعه در معرفی وی گفته است: «مدنی قرشی ثقة امام» (ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۷۶).</ref>. به گفته [[واقدی]]، در سال ۹۴ ه. ق در ۷۵ سالگی [[وفات]] کرده است<ref>ابن حجر پس از نقل قول واقدی گفته است: بنابر آن‌چه از وی با سند صحیح نقل کرده‌اند که تولد وی در سال دوم خلافت عمر بوده، عمر او ۷۹ سال بوده نه آن‌گونه که واقدی گفته است (ر.ک: ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۷۶).</ref>.
تربیت یافته [[امیر المؤمنین]]{{ع}}<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۳۳۲، رقم ۱۸۴.</ref> و از [[اصحاب]]<ref>رجال الطوسی، ص۹۰.</ref> و [[حواریّون]] [[امام زین العابدین]]{{ع}} می‌باشد<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۳ (شرح‌حال سلمان فارسی، ح۲۰).</ref> و از آن [[حضرت]] استفاده [[علمی]] برده و از او [[روایت]] کرده است<ref>رجال الطوسی، ص۹۰.</ref>. به [[مذهب]] وی تصریح نشده و اقوال دراین‌باره مختلف است، ولی روایت [[حمیری]] از [[امام رضا]]{{ع}} و روایت کشّی از [[امام کاظم]]{{ع}} بر [[شیعه]] بودن وی دلالت دارد و در مقابل آنها معارض قابل اعتنایی وجود ندارد<ref>برای توضیح بیشتر ر.ک: بابایی، مکاتب تفسیری، ج۱، ص۲۱۸ و ۲۱۹.</ref>.
در [[صحاح سته]] [[اهل تسنن]] از وی روایت نقل شده و برخی [[دانشمندان]] [[اهل تسنّن]] مانند [[احمد بن حنبل]] و [[ابو زرعه]] او را توثیق کرده‌اند<ref>ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۷، ص۲۹۷، ۳۰۱ و ۳۰۳؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۷۴ و ۷۶.</ref>، ولی در [[منابع شیعه]] [[روایات]] مختلفی در [[مدح]] و قدح وی وارد شده است. [[آیت‌الله]] [[خویی]] سند هیچ‌یک از آن روایات را تمام ندانسته و دربارۀ [[وثاقت]] وی توقف کرده است<ref>ر.ک: خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۱۳۵-۱۳۹.</ref>؛ اما [[مامقانی]]- رجال‌شناس معروف شیعه - او را توثیق<ref>ر.ک: مامقانی، تنقیح المقال، ج۱، ص۶۴ (نتائج التنقیح).</ref> و [[محقق شوشتری]] از او به بزرگی یاد کرده است<ref>ر.ک: تستری، قاموس الرجال، ج۴، ص۳۸۲.</ref>. برخی نقل‌ها از رتبه علمی والای او و حتی [[اعلم بودن]] وی در [[زمان]] خود حکایت دارد<ref>ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۷، ص۳۰۰، ۳۰۲ و ۳۰۳؛ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۳۵، ح۱۸۹.</ref>.
در کتاب‌های رجالی و غیر آن با عنوان [[فقیه]] از او یاد شده است<ref>ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۷، ص۳۰۰؛ قمی، سفینة البحار، ج۴، ص۱۵۹.</ref>، ولی [[روایات]] و آرای [[تفسیری]] فراوانی که در [[کتاب‌های تفسیری]] [[شیعه]] و [[سنّی]] از وی نقل شده<ref>براساس برنامه رایانه‌ای معجم فقهی، نام وی در تفاسیر شیعه و سنّی گرد آمده در آن برنامه، ۱۲۷۰ بار ذکر شده است؛ در التبیان فی تفسیر القرآن شیخ طوسی، ۳۰ بار، در نور الثقلین حویزی ۲۰ بار و در جامع البیان طبری ۲۳۲ بار.</ref>، دلیل [[مفسر]] بودن او است.
روایات و آرای نقل شده از وی، بیشتر در مورد [[آیات]] [[احکام]] است<ref>برای دیدن برخی آرا و روایات تفسیری منسوب به وی ر.ک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۶۲، ج۲، ص۲۳۱، ۲۳۶، ۲۶۹، ۲۷۲، ۲۷۳، ۲۸۰ و ۴۵۲، و ج۳، ص۱۲۲، ۱۲۹، ۲۹۳، ۲۹۴، ۳۴۶ و ۴۰۸، و ج۴، ص۴۴، و ج۵، ص۷۴، و ج۶، ص۲۹۱، ۴۴۸ و ۴۶۸، و ج۷، ص۳۷۳، ۴۰۷ و ۴۰۹، و ج۸، ص۵۸، ۳۵۱ و ۴۰۹، و ج۹، ص۵۴۴؛ حویزی، نور الثقلین، ج۱، ص۱۹۶، ۲۹۶، ۵۱۷ و ۶۴۱، و ج۲، ص۴۰۵، ۴۸۲ و ۵۴۷، و ج۳، ص۲۰۲، ۴۴۵، ۴۶۵ و ۵۴۰، و ج۴، ص۲۱، ۳۱۵، ۵۹۹ و ۶۰۰، و ج۵، ص۱۳۶، ۴۶۸ و ۵۸۷.</ref>، ولی در [[تفسیر]] غیر آیات احکام نیز سخنانی از وی نقل کرده‌اند<ref>برای دیدن برخی سخنان وی در تفسیر غیر آیات احکام ر.ک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۴۵۲ (معنای «حصورا» در آیه ۳۹ آل عمران)، و ج۶، ص۲۹۱ (معنای «حین» در آیه ۲۵ سوره ابراهیم)، ص۴۴۸ (تفسیر {{متن قرآن|بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ}} «بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم» سوره اسراء، آیه ۵)، ص۴۶۸ (معنای {{متن قرآن|لِلْأَوَّابِينَ}} در آیه ۲۵ اسراء)، و ج۷، ص۳۷۳ (تفسیر {{متن قرآن|رَبْوَةٍ}} در آیه ۵۰ سوره مؤمنون) و ج۸، ص۵۸ (تفسیر {{متن قرآن|وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}} «و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره شعراء، آیه ۱۸۳، ص۴۰۹ (تفسیر {{متن قرآن|وَلَوْ تَرَى إِذْ فَزِعُوا فَلَا فَوْتَ}} «و کاش آنگاه را می‌دیدی که هراسان شده باشند، دیگر (راه) گریزی نیست» سوره سبأ، آیه ۵۱) و برای آگاه شدن از برخی خصوصیات آرای تفسیری منسوب به وی ر.ک: بابایی، مکاتب تفسیری، ج۱، ص۲۲۴ و ۲۲۵.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۱۶۴-۱۶۵.</ref>
