آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۱: خط ۲۱:
::::::«تصور صحیح از مقوله علم در انسان فوق بشری یعنی [[انبیاء]] و اوصیاءٰ؛ بهره‌مندی تدریجی و گام به گام از مراتب علم است. این مسئله در کنار بی نهایت بودن دانش {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ }}﴾}} <ref> و ز هر داننده‌ای داناتری هست؛ سوره یوسف، آیه: ۷۶.</ref> به این نتیجه راهبردی منتج می‌شود که دانش برای ما سوی الله دانشی ذاتی نیست بلکه دانشی اکتسابی یا اعطائی است. [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|بر اساس مجموعه روایات مرتبط با مسئله علم انبیاء و اوصیاء ایشان میان مراتب درجات معنوی ایشان تفاوت‌هایی در بهره‌مند شدن از علم الهی وجود دارد.]] بر این اساس هر چند نمی‌توان وجود دانش غیبی پیش از آغاز [[وحی]] را انکار کرد اما از سوی دیگر نمی‌توان دانش نبی یا وصی پیش و پس از [[نبوت]] و وصایت را یکسان دانست همچنان که [[آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|دانش نبی و وصی در هر سال، ماه، روز و ساعت نسبت به دانش سال ماه، روز و ساعت گذشته کامل‌تر و در روند تصاعد و افزایش است.]] آیاتی از قرآن که به نفی غیب پیش از ارسال وحی اشاره دارد همانند {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| [[آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا]]}}﴾}} <ref> تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید ؛ سوره هود، آیه: ۴۹.</ref> مطابق دیدگاه مفسران به اجمال و تفصیل بازگشت دارد یعنی علم اعطایی پس از وحی علمی تفصیلی تر کامل‌تر و عمیق‌تر است در حالی که علم پیش از وحی علمی اجمالی و گاه مبهم است. [[آیا علم غیب در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|افزایش یافتن علم امام در هر شب قدر]]، افزون شدن علم امام در هر شب جمعه که در روایات امامیه مطرح شده است گواه بر صدق این گفتار است»<ref>مکاتبه اختصاصى [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.
::::::«تصور صحیح از مقوله علم در انسان فوق بشری یعنی [[انبیاء]] و اوصیاءٰ؛ بهره‌مندی تدریجی و گام به گام از مراتب علم است. این مسئله در کنار بی نهایت بودن دانش {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ }}﴾}} <ref> و ز هر داننده‌ای داناتری هست؛ سوره یوسف، آیه: ۷۶.</ref> به این نتیجه راهبردی منتج می‌شود که دانش برای ما سوی الله دانشی ذاتی نیست بلکه دانشی اکتسابی یا اعطائی است. [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|بر اساس مجموعه روایات مرتبط با مسئله علم انبیاء و اوصیاء ایشان میان مراتب درجات معنوی ایشان تفاوت‌هایی در بهره‌مند شدن از علم الهی وجود دارد.]] بر این اساس هر چند نمی‌توان وجود دانش غیبی پیش از آغاز [[وحی]] را انکار کرد اما از سوی دیگر نمی‌توان دانش نبی یا وصی پیش و پس از [[نبوت]] و وصایت را یکسان دانست همچنان که [[آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|دانش نبی و وصی در هر سال، ماه، روز و ساعت نسبت به دانش سال ماه، روز و ساعت گذشته کامل‌تر و در روند تصاعد و افزایش است.]] آیاتی از قرآن که به نفی غیب پیش از ارسال وحی اشاره دارد همانند {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| [[آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا]]}}﴾}} <ref> تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید ؛ سوره هود، آیه: ۴۹.</ref> مطابق دیدگاه مفسران به اجمال و تفصیل بازگشت دارد یعنی علم اعطایی پس از وحی علمی تفصیلی تر کامل‌تر و عمیق‌تر است در حالی که علم پیش از وحی علمی اجمالی و گاه مبهم است. [[آیا علم غیب در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|افزایش یافتن علم امام در هر شب قدر]]، افزون شدن علم امام در هر شب جمعه که در روایات امامیه مطرح شده است گواه بر صدق این گفتار است»<ref>مکاتبه اختصاصى [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.
==پاسخ‌های دیگر==
==پاسخ‌های دیگر==
{{جمع شدن|۳. آقای دکتر رستمی و خانم آل‌بویه؛}}
{{جمع شدن|۱. حجت الاسلام و المسلمین بیابانی اسکوئی؛}}
[[پرونده:098554.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی]]]]
حجت الاسلام و المسلمین [[محمد بیابانی اسکوئی]] در کتاب ''«[[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«اعطای علم از سوی خداوند متعال به بندگانش بستگی به سن و سال ندارد. حضرت عیسی{{ع}} در گهواره بود که زبان به سخن گشود و گفت: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}}<ref>«(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است»؛ مریم، آیه۳۰.</ref> پس وقتی شخص می‌تواند در طفولیّت دارای نبوّت شود، منافات ندارد که دارای علومی هم از سوی خدای تعالی گردد. امام صادق{{ع}} تصریح می‌کند آن گاه که امام در رحم مادر است صدای فرشته را می‌شنود و هنگامی که به دنیا می‌آید نوری گستره میان آسمان و زمین را برای او روشن می‌کند و وقتی که به حرکت در می‌آید به واسطه ستونی از نور میان مشرق و مغرب برایش ظاهر می‌شود که به وسیله آن همه آنچه را که میان آن دو قرار دارد، می‌بیند: همانا امام در رحم مادرش صدا را می‌شنود... و آنگاه که به دنیا می‌آید نوری میان آسمان و زمین اشراق می‌کند و آنگاه که به راه می‌افتد عمودی از نور برای او بلند می‌شود که گستره میان مشرق و مغرب را با آن می‌بیند.<ref>«إِنَّ الْإِمَامَ یَسْمَعُ الصَّوْتَ فِی بَطْنِ أُمِّه... فَإِذَا وَضَعَتْهُ سَطَعَ لَهُ نُورٌ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ فَإِذَا دَرَجَ رُفِعَ لَهُ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ یَرَی بِهِ مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ»؛ بصائرالدرجات/ ۴۳۴؛ بحار الأنوار، ج۲۶، ص۱۳۲.</ref> علاوه بر این معلوم است که امام{{ع}} به هنگام طفولیّت هم عصمت دارد و این امر به زمان امامت اختصاص ندارد. روشن است که عصمت نیز بر علم امام در هنگام طفولیّت دلالت دارد. و نیز روایاتی که در تاریخ ولادت امامان{{عم}} نقل شده گویای همین مطلب است»<ref>[[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص: ۱۲۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۲. آقای دکتر رستمی و خانم آل‌بویه.}}
[[پرونده:11522.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد زمان رستمی|رستمی]]]]
[[پرونده:11522.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد زمان رستمی|رستمی]]]]
دکتر '''[[محمد زمان رستمی]]'''  (استادیار دانشگاه قم) و خانم '''[[طاهره آل‌بویه]]''' (پژوهشگر جامعة الزهراء) در کتاب ''«[[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:
دکتر '''[[محمد زمان رستمی]]'''  (استادیار دانشگاه قم) و خانم '''[[طاهره آل‌بویه]]''' (پژوهشگر جامعة الزهراء) در کتاب ''«[[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:
::::::«امام در شکم مادر، بعد از چهل روز از انعقاد نطفه می‌شنود و وقتی زاده شد برای او یک عمودی از نور میان آسمان و زمین ساطع می‌شود که به وسیله آن، اعمال تمام مخلوقات بر روی زمین و تمام دنیا و آنچه در آن است را می‌بیند و چیزی از آن بر وی پوشیده نمی‌ماند و سپس عمود دیگری از نور از سوی خدا بر وی تابیده می‌شود تا هرگاه اراده کند علوم بیشتری از غیب بر وی منکشف گردد.<ref>همان، ج۹، ص۴۵۱.</ref> بعضی از اصحاب امام جواد{{ع}} به عرض رسانیدند که جمعی در امامت شما به جهت کمی سن گفت‌وگو دارند. حضرت فرمود: خدای تعالی به سوی داوود وحی فرستاد که سلیمان را خلیفه خود گرداند و حال آن‌که سلیمان طفلی بود که گوسفند می‌چرانید و خدای تعالی سلیمان را در این سن، وارث پدر او در خلافت گردانید.<ref>[[شریف لاهیجی]]، تفسیر شریف لاهیجی، ج۳، ص۴۱۱.</ref> قرآن نیز اشاره دارد که به برخی انبیا در دوران کودکی، علوم وافری اعطا گردید. از جمله آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا * وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً}}﴾}}<ref>«ای یحیی، کتاب (آسمانی) را با توانمندی بگیر! و ما به او در کودکی (نیروی) داوری دادیم * و از نزد خویش مهر و پاکیزگی ارزانی داشتیم و او پرهیزگار بود»؛ سوره مریم، آیات ۱۲-۱۳.</ref> دلالت دارد که به حضرت یحیی{{ع}} در دوران کودکی، نبوت و حکمت داده شده است که ملازمه آن، علم کثیر و خارق‌العاده می‌باشد. علامه می‌فرماید: مراد از حُکم، علم به معارف حق الهی و کشف حقایقی که در پرده غیب است و از نظر عادی پنهان است می‌باشد، و این علم در حالی به او داده شده که کودکی نابالغ بوده است. مراد از حنان یک نوع گرایش و انجذاب مخصوصی است میان یحیی و پروردگارش، که در غیر او سابقه و مانند ندارد و مقصود از زکات این است که خدا به او لطف دارد و امور او را خودش اصلاح می‌نماید و او هم در زیر سایه عنایت خدا رشد و نمو می‌کند، و یا این است که او نسبت به خدا عشق می‌ورزد، و مجذوب پروردگار خویش است و بر همین اساس جذبه و عشق، رشد و نمو می‌کند، و مقصود از نمو، نمو روح است.<ref>طباطبایی، ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۳-۲۴.</ref> همچنین آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}}<ref>«(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است»؛ مریم، آیه۳۰.</ref> دلالت بر علوم خارق‌العاده حضرت مسیح در گهواره می‌کند. عیسی{{ع}} در گهواره با جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ}}﴾}} به عبودیت خود برای خدا اعتراف نمود و در جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|آتَانِيَ الْكِتَابَ}}﴾}} از دادن انجیل از سوی خدا به او خبر داد، و در جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}} به نبوت خود اعلام فرمود<ref>کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۸۸.</ref>»<ref>[[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص۱۴۹-۱۵۱.</ref>.
::::::«امام در شکم مادر، بعد از چهل روز از انعقاد نطفه می‌شنود و وقتی زاده شد برای او یک عمودی از نور میان آسمان و زمین ساطع می‌شود که به وسیله آن، اعمال تمام مخلوقات بر روی زمین و تمام دنیا و آنچه در آن است را می‌بیند و چیزی از آن بر وی پوشیده نمی‌ماند و سپس عمود دیگری از نور از سوی خدا بر وی تابیده می‌شود تا هرگاه اراده کند علوم بیشتری از غیب بر وی منکشف گردد.<ref>همان، ج۹، ص۴۵۱.</ref> بعضی از اصحاب امام جواد{{ع}} به عرض رسانیدند که جمعی در امامت شما به جهت کمی سن گفت‌وگو دارند. حضرت فرمود: خدای تعالی به سوی داوود وحی فرستاد که سلیمان را خلیفه خود گرداند و حال آن‌که سلیمان طفلی بود که گوسفند می‌چرانید و خدای تعالی سلیمان را در این سن، وارث پدر او در خلافت گردانید.<ref>[[شریف لاهیجی]]، تفسیر شریف لاهیجی، ج۳، ص۴۱۱.</ref> قرآن نیز اشاره دارد که به برخی انبیا در دوران کودکی، علوم وافری اعطا گردید. از جمله آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا * وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً}}﴾}}<ref>«ای یحیی، کتاب (آسمانی) را با توانمندی بگیر! و ما به او در کودکی (نیروی) داوری دادیم * و از نزد خویش مهر و پاکیزگی ارزانی داشتیم و او پرهیزگار بود»؛ سوره مریم، آیات ۱۲-۱۳.</ref> دلالت دارد که به حضرت یحیی{{ع}} در دوران کودکی، نبوت و حکمت داده شده است که ملازمه آن، علم کثیر و خارق‌العاده می‌باشد. علامه می‌فرماید: مراد از حُکم، علم به معارف حق الهی و کشف حقایقی که در پرده غیب است و از نظر عادی پنهان است می‌باشد، و این علم در حالی به او داده شده که کودکی نابالغ بوده است. مراد از حنان یک نوع گرایش و انجذاب مخصوصی است میان یحیی و پروردگارش، که در غیر او سابقه و مانند ندارد و مقصود از زکات این است که خدا به او لطف دارد و امور او را خودش اصلاح می‌نماید و او هم در زیر سایه عنایت خدا رشد و نمو می‌کند، و یا این است که او نسبت به خدا عشق می‌ورزد، و مجذوب پروردگار خویش است و بر همین اساس جذبه و عشق، رشد و نمو می‌کند، و مقصود از نمو، نمو روح است.<ref>طباطبایی، ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۳-۲۴.</ref> همچنین آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}}<ref>«(نوزاد) گفت: بی‌گمان من بنده خداوندم، به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر کرده است»؛ مریم، آیه۳۰.</ref> دلالت بر علوم خارق‌العاده حضرت مسیح در گهواره می‌کند. عیسی{{ع}} در گهواره با جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ}}﴾}} به عبودیت خود برای خدا اعتراف نمود و در جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|آتَانِيَ الْكِتَابَ}}﴾}} از دادن انجیل از سوی خدا به او خبر داد، و در جمله {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَجَعَلَنِي نَبِيًّا}}﴾}} به نبوت خود اعلام فرمود<ref>کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۸۸.</ref>»<ref>[[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص۱۴۹-۱۵۱.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
==پرسش‌های وابسته==
==پرسش‌های وابسته==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{پرسش‌های وابسته}}