امامت از دیدگاه غلات: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
{{امامت}}
{{امامت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث امامت در کلام اسلامی و مرتبط با مدخل [[امامت]] است. مدخل‌های وابسته به این بحث:</div>
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[امامت در کلام اسلامی]]''' و از فروع مدخل کلان '''[[امامت]]''' است. مدخل‌های وابسته به این بحث:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امامت در قرآن]] | [[امامت در حدیث]] | [[امامت در کلام اسلامی]] | [[امامت در فلسفه اسلامی]] | [[امامت در عرفان اسلامی]]</div>
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امامت از دیدگاه امامیه]] | [[امامت از دیدگاه اسماعیلیه]] | [[امامت از دیدگاه زیدیه]] | [[امامت از دیدگاه اهل سنت]] | [[امامت از دیدگاه غلات]] | [[امامت از دیدگاه خوارج]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امامت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امامت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
*تاریخ‌ اندیشه‌ و فعالیتهای‌ دینی‌ و سیاسی‌ [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] چنانکه‌ باید هنوز مورد مطالعه همه‌ جانبه‌ قرار نگرفته‌ است‌ و از این‌رو، به‌ درستی‌ نمی‌توان‌ تاریخ‌ دقیق‌ ظهور اندیشه‌های‌ آنان‌ را به‌ دست‌ داد. درباره موضوع‌ امامت‌، پیش‌ از هر چیز باید به‌ این‌ نکته‌ توجه‌ داشت‌ که‌ اندیشه [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] در ارتباط مستقیم‌ با موضوع‌ امامت‌ قرار دارد و از این‌ رو، بررسی‌ تاریخ‌ شکل‌گیری‌ و اندیشه‌های‌ دینی‌ و سیاسی‌ غلات‌، در حقیقت‌ بررسی‌ موضوع‌ امامت‌ در میان‌ ایشان‌ است‌، با این‌همه‌، نباید از یاد برد که‌ [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] گرچه‌ در بستر اختلافات‌ دینی‌ - سیاسی‌ در قرن‌ اول‌ هجری‌ به‌ صحنه‌ آمدند، ولی‌ در طول‌ زمان‌ و در طی‌ تحول‌ در اندیشه‌های‌ خود و تحت‌ تأثیر شرایط سیاسی‌ و اجتماعی‌ و محیطی‌، دگرگونیهای‌ فکری‌ فراوانی‌ را شاهد بودند که‌ عمده‌ترین‌ آن‌ تحول‌ اندیشه [[امامت‌]] محوری‌ در میان‌ آنان‌ به‌ منظومه‌ای‌ فکری‌ و کلامی‌از نوع‌ ویژه خود بود. در این‌ منظومه دینی‌ درباره اساسی‌ترین‌ محور اندیشه اسلامی‌، یعنی‌ توحید، سخن‌ بسیار رفته‌ بود و با توجه‌ به‌ هندسه معرفت‌ دینی‌ آنان‌ و جایگاه‌ توحید و ارتباط آن‌ با اندیشه [[امامت‌]]، طبعاً درباره مسائل‌ دیگر الهیات‌ از جمله‌ [[وحی]] و [[نبوت]] و ارتباط انسان‌ با خدا، و نیز اندیشه معاد و روز واپسین‌ مواضعی‌ اتخاذ شده‌ بود<ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>.
*تاریخ‌ اندیشه‌ و فعالیتهای‌ دینی‌ و سیاسی‌ [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] چنانکه‌ باید هنوز مورد مطالعه همه‌ جانبه‌ قرار نگرفته‌ است‌ و از این‌رو، به‌ درستی‌ نمی‌توان‌ تاریخ‌ دقیق‌ ظهور اندیشه‌های‌ آنان‌ را به‌ دست‌ داد. درباره موضوع‌ امامت‌، پیش‌ از هر چیز باید به‌ این‌ نکته‌ توجه‌ داشت‌ که‌ اندیشه [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] در ارتباط مستقیم‌ با موضوع‌ امامت‌ قرار دارد و از این‌ رو، بررسی‌ تاریخ‌ شکل‌گیری‌ و اندیشه‌های‌ دینی‌ و سیاسی‌ غلات‌، در حقیقت‌ بررسی‌ موضوع‌ امامت‌ در میان‌ ایشان‌ است‌، با این‌همه‌، نباید از یاد برد که‌ [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] گرچه‌ در بستر اختلافات‌ دینی‌ - سیاسی‌ در قرن‌ اول‌ هجری‌ به‌ صحنه‌ آمدند، ولی‌ در طول‌ زمان‌ و در طی‌ تحول‌ در اندیشه‌های‌ خود و تحت‌ تأثیر شرایط سیاسی‌ و اجتماعی‌ و محیطی‌، دگرگونیهای‌ فکری‌ فراوانی‌ را شاهد بودند که‌ عمده‌ترین‌ آن‌ تحول‌ اندیشه [[امامت‌]] محوری‌ در میان‌ آنان‌ به‌ منظومه‌ای‌ فکری‌ و کلامی‌از نوع‌ ویژه خود بود. در این‌ منظومه دینی‌ درباره اساسی‌ترین‌ محور اندیشه اسلامی‌، یعنی‌ توحید، سخن‌ بسیار رفته‌ بود و با توجه‌ به‌ هندسه معرفت‌ دینی‌ آنان‌ و جایگاه‌ توحید و ارتباط آن‌ با اندیشه [[امامت‌]]، طبعاً درباره مسائل‌ دیگر الهیات‌ از جمله‌ [[وحی]] و [[نبوت]] و ارتباط انسان‌ با خدا، و نیز اندیشه معاد و روز واپسین‌ مواضعی‌ اتخاذ شده‌ بود<ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>.
*آنچه‌ در میان‌ گروهها و محافل‌ مختلف‌ [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] در سده‌های‌ نخستین‌ جلب‌نظر می‌کند، صورت‌پردازی‌ تاریخی‌متناسب‌ با اعتقادات‌ در میان‌ آنان‌ است‌. در این‌ تاریخ‌نگری‌ اعتقادی‌ طبعاً اسطوره‌ای‌، موضوع‌ [[امامت‌]]، محوری‌ترین‌ جایگاه‌ را در "تاریخ‌ مقدس‌" از آن‌ خود کرده‌ است‌؛ ادوار پیش‌ از "تاریخ‌" و پس‌ از "تاریخ‌" در این‌ تاریخ‌نگری‌ مقدس‌ نقش‌ اساسی‌ را داراست‌؛ به‌ طوری‌ که‌ از یک‌ سو تصویری‌ که‌ غلات‌ از عالم‌ِ پیش‌ از این‌ جهان‌ عرضه‌ می‌کرده‌اند و نقشی‌ که‌ برای‌ [[امامان]]{{عم}} در آن‌ می‌یافته‌اند، با اندیشه آنان‌ درباره خدا و نحوه ظهور اسماء و صفات‌ باری‌ تعالی‌ و تجلی‌ نور الهی‌ در مخلوقات‌ متناسب‌ است‌؛ از سوی‌ دیگر تصویرپردازی‌ غلات‌ از مراحل‌ِ بعد از "تاریخ‌" که‌ در موضوع‌ رجعت‌ خود را نشان‌ می‌دهد، چنانکه‌ می‌دانیم‌ یکی‌ از محوری‌ترین‌ اندیشه‌های‌ غلات‌ را می‌سازد. منظر آخرت‌شناسی‌ غلات‌، هدف‌ و غایت‌ تاریخ‌ و جهان‌ و انسان‌ را نشان‌ می‌دهد و در واقع‌ فلسفه تاریخ‌ را تبیین‌ می‌کند. تاریخ‌ در کنار روشنیهای‌ خود که‌ همانا زنجیره هدایت‌ انبیا و اوصیای‌ ایشان‌ است‌، شاهد ظلمتها و تاریکیهایی‌ است‌ که‌ به‌ سبب‌ دوری‌ از محور هدایت‌ انبیا و اوصیای‌ آنان‌، ایجاد شده‌ است‌ و در نهایت‌، در پس‌ تاریخ‌، نور بر ظلمت‌ چیره‌ می‌شود و جهان‌ را نورانیت‌ فرامی‌گیرد. در این‌ تفکر ثنویت‌ اندیش‌، مفاهیم‌ مهدویت‌، غیبت‌ و رجعت‌ حتی‌ گاه‌ مستند به‌ سنتهای‌ اسلامی‌بالیده‌ و فربه‌ شده‌ است‌. مهدویت‌ در اندیشه [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]]، وظیفه نهایی‌ زنجیره انبیا و اوصیا و [[امامان]]{{عم}} را برعهده‌ دارد و از این‌ رو، محوریت‌ اندیشه [[امامت‌]] را می‌توان‌ در این‌ بخش‌ از تصویر پردازی‌ِ اسطوره‌ای‌ و ایدئولوژیک‌ غلات‌ از تاریخ‌ باز یافت‌. غلات‌ همچنین‌ در منظومه دینی‌ خود و در تحلیل‌ باطنی‌ خود از شریعت‌، دیگر بار نقش‌ اساسی‌ را برای‌ [[امامت‌]] قائل‌ می‌شده‌اند و اندیشه اباحی‌ آنان‌ درست‌ در ارتباط مستقیم‌ با منظری‌ بود که‌ نسبت‌ به‌ موضوع‌ امامت‌ داشتند. اساساً برای‌ غلات‌ جوهره ایمان‌ چیزی‌ جز "معرفت‌" نبود و مراد از معرفت‌ نیز شناخت‌ [[امام]] بود؛ چه‌، آنان‌ معتقد بودند که‌ شناخت‌ صحیح‌ نسبت‌ به‌ خداوند، در گرو معرفت‌ حقیقت‌ امامت‌ است‌. طبعاً در این‌ منظومه فکری‌ جایگاه‌ ایمان‌ و کفر نیز نسبت‌ به‌ [[امام]] در نظر گرفته‌ می‌شد<ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>.
*آنچه‌ در میان‌ گروهها و محافل‌ مختلف‌ [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]] در سده‌های‌ نخستین‌ جلب‌نظر می‌کند، صورت‌پردازی‌ تاریخی‌متناسب‌ با اعتقادات‌ در میان‌ آنان‌ است‌. در این‌ تاریخ‌نگری‌ اعتقادی‌ طبعاً اسطوره‌ای‌، موضوع‌ [[امامت‌]]، محوری‌ترین‌ جایگاه‌ را در "تاریخ‌ مقدس‌" از آن‌ خود کرده‌ است‌؛ ادوار پیش‌ از "تاریخ‌" و پس‌ از "تاریخ‌" در این‌ تاریخ‌نگری‌ مقدس‌ نقش‌ اساسی‌ را داراست‌؛ به‌ طوری‌ که‌ از یک‌ سو تصویری‌ که‌ غلات‌ از عالم‌ِ پیش‌ از این‌ جهان‌ عرضه‌ می‌کرده‌اند و نقشی‌ که‌ برای‌ [[امامان]]{{عم}} در آن‌ می‌یافته‌اند، با اندیشه آنان‌ درباره خدا و نحوه ظهور اسماء و صفات‌ باری‌ تعالی‌ و تجلی‌ نور الهی‌ در مخلوقات‌ متناسب‌ است‌؛ از سوی‌ دیگر تصویرپردازی‌ غلات‌ از مراحل‌ِ بعد از "تاریخ‌" که‌ در موضوع‌ رجعت‌ خود را نشان‌ می‌دهد، چنانکه‌ می‌دانیم‌ یکی‌ از محوری‌ترین‌ اندیشه‌های‌ غلات‌ را می‌سازد. منظر آخرت‌شناسی‌ غلات‌، هدف‌ و غایت‌ تاریخ‌ و جهان‌ و انسان‌ را نشان‌ می‌دهد و در واقع‌ فلسفه تاریخ‌ را تبیین‌ می‌کند. تاریخ‌ در کنار روشنیهای‌ خود که‌ همانا زنجیره هدایت‌ انبیا و اوصیای‌ ایشان‌ است‌، شاهد ظلمتها و تاریکیهایی‌ است‌ که‌ به‌ سبب‌ دوری‌ از محور هدایت‌ انبیا و اوصیای‌ آنان‌، ایجاد شده‌ است‌ و در نهایت‌، در پس‌ تاریخ‌، نور بر ظلمت‌ چیره‌ می‌شود و جهان‌ را نورانیت‌ فرامی‌گیرد. در این‌ تفکر ثنویت‌ اندیش‌، مفاهیم‌ مهدویت‌، غیبت‌ و رجعت‌ حتی‌ گاه‌ مستند به‌ سنتهای‌ اسلامی‌بالیده‌ و فربه‌ شده‌ است‌. مهدویت‌ در اندیشه [[غلات‌ شیعه‌|غُلات‌ شیعه‌]]، وظیفه نهایی‌ زنجیره انبیا و اوصیا و [[امامان]]{{عم}} را برعهده‌ دارد و از این‌ رو، محوریت‌ اندیشه [[امامت‌]] را می‌توان‌ در این‌ بخش‌ از تصویر پردازی‌ِ اسطوره‌ای‌ و ایدئولوژیک‌ غلات‌ از تاریخ‌ باز یافت‌. غلات‌ همچنین‌ در منظومه دینی‌ خود و در تحلیل‌ باطنی‌ خود از شریعت‌، دیگر بار نقش‌ اساسی‌ را برای‌ [[امامت‌]] قائل‌ می‌شده‌اند و اندیشه اباحی‌ آنان‌ درست‌ در ارتباط مستقیم‌ با منظری‌ بود که‌ نسبت‌ به‌ موضوع‌ امامت‌ داشتند. اساساً برای‌ غلات‌ جوهره ایمان‌ چیزی‌ جز "معرفت‌" نبود و مراد از معرفت‌ نیز شناخت‌ [[امام]] بود؛ چه‌، آنان‌ معتقد بودند که‌ شناخت‌ صحیح‌ نسبت‌ به‌ خداوند، در گرو معرفت‌ حقیقت‌ امامت‌ است‌. طبعاً در این‌ منظومه فکری‌ جایگاه‌ ایمان‌ و کفر نیز نسبت‌ به‌ [[امام]] در نظر گرفته‌ می‌شد<ref>[http://lib.eshia.ir/23022/10/3910 [[حسن انصاری|انصاری، حسن]]، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]</ref>.
۲۱۸٬۸۳۷

ویرایش