[[ابو عبدالله محمد بن عبدالله بن محم دبن حمدویه ضبّی]]، مشهور به «حاکم نیشابوری» و «[[ابن بیع]]» (متولد ۳۲۱ ق نیشابور، متوفی ۴۰۵ ق)، تحصیلات دینی خود را در محضر اساتیدی همچون : [[ابوعمرو سماک]]، [[ابوالعباس اصم]] و [[احمد بن سلمان نجاد]] به اتمام رساند. او به تألیف کتب دینی و جمع‌آوری احادیث مبادرت ورزیده است و چندین جلد کتاب به رشته تحریر درآورده است. ''«[[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک علی الصحیحین]]»''، ''«فضائل الشافعی»''، ''«تاریخ علماء نیشابور»'' و ''«تاریخ نیشابور»'' برخی از این آثار است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6441/7043/85422/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%B1%DA%A9-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D9%86 پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه]</ref>
| مداخل مرتبط = [[حاکم نیشابوری در معارف و سیره رضوی]]
</onlyinclude>
| پرسش مرتبط =
}}
== آشنایی اجمالی ==
[[ابو عبدالله محمد بن عبدالله بن محم دبن حمدویه ضبّی]]، مشهور به «حاکم نیشابوری» و «[[ابن بیع]]» در سال ۳۲۱ در [[شهر]] [[نیشابور]] به [[دنیا]] آمد<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> تحصیلات خویش را از اوان [[کودکی]] به [[تشویق]] و [[حمایت]] [[پدر]] و دایی خود آغاز کرد<ref> تاریخ الاسلام ۲۸ / ۱۲۲.</ref> و به این منظور به مناطق گوناگونی چون [[همدان]]، [[مرو]]<ref>الانساب ۱ / ۴۳۲.</ref> [[عراق]]، [[حجاز]]، ماوراءالنهر و [[ری]] [[مسافرت]] کرد و به گفته خویش از دو هزار استاد بهره [[علمی]] برد. <ref>تبیین کذب المفتری ۲۲۶.</ref>
او طی دو مرحله در ایام [[جوانی]] و میان‌سالی وارد [[بغداد]] شد و از محدثانی چون [[ابوعمرو سماک]]، [[ابوالعباس اصم]] و [[احمد بن سلمان]] نجاد و بسیاری دیگر علومی را فرا گرفته و [[حدیث]] شنیده است. <ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> [[علم فقه]] را نیز از [[ابوسهل صعلکی]]<ref>وفیات الاعیان ۴ / ۲۸۰.</ref> و [[ابوسهل حنفی]] فرا گرفت.
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
حاکم، از [[پیشوایان]] و [[فقها]] و [[محدثان]] برجسته و بزرگ عصر خویش<ref>تبیین کذب المفتری ۲۲۶.</ref> و فردی مورد [[اعتماد]] بود<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> در شهرهایی چون ماوراءالنهر، عراق و ری [[املای حدیث]] می‌‌کرد<ref>تبیین کذب الفتری ۲۲۷.</ref> و [[شاگردان]] بسیاری از وی استفاده کرده‌اند از آن میان افرادی چون [[دارقطنی]]<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> و [[ابن ابی الفوارس]]<ref>المنتظم ۱۵ / ۱۰۹.</ref> که خود نیز از بزرگان [[فقه]] و حدیث‌اند می‌‌توان نام برد.
* [[:رده:آثار حاکم نیشابوری|آثار حاکم نیشابوری]]
{{پایان مدخل وابسته}}
حاکم علاوه بر [[مناصب]] و مراتب علمی از [[مشاغل]] [[اجتماعی]] به دور نبوده و در سال ۳۵۹ در ایام [[دولت]] سامانیه و [[وزارت]] [[ابوجعفر عتبی]] [[قضاوت]] [[شهر]] نَسَا واقع در ترکمنستان کنونی را برعهده داشت.
[[مذهب]] وی [[شافعی]] بود، <ref>طبقات الشافعیة الکبری ۴ / ۱۵۵.</ref> با این حال برخی او را متمایل به [[شیعه]] دانسته<ref> تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳؛ المنتظم ۱۵ / ۱۰۹.</ref> و گفته‌اند در [[باطن]] [[تعصب]] بسیاری بر [[مذهب شیعه]] داشت، اگرچه به ظاهر پیرو [[اهل سنت]] و شافعی بود. <ref>تاریخ الاسلام ۲۸ / ۱۳۲.</ref> گویند: حاکم نیشابوری دارای ۱۵۰۰ تصنیف بوده که بعضی از آنها عبارت است از: تاریخ علماء نیشابور، المستدرک علی الصحیحین، <ref>تبیین کذب المفتری ۲۲۷.</ref> تاریخ نیشابور، الاکلیل، المدخل، تراجم الشیوخ، الصحیح، فضائل الشافعی، تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم، معرفة علوم حدیث و علومه و کتبه، <ref>الاعلام ۶ / ۲۲۷.</ref> الاربعین در باب حدیث، امالی العشیات، رحلتان الی الحجاز و العراق، السیاق فی ذیل [[تاریخ]] نیشابور، فضائل العشرة المبشره، فضائل فاطمة الزهرا علیهاالسلام، فوائد الشیوخ، المبتداء من اللآلی الکبری، المدخل الی علم الصحیح. <ref>هدیة العارفین ۲ / ۵۹.</ref> وی بنابر مشهور در سال ۴۰۵ در نیشابور درگذشت<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۴؛ المنتظم ۱۵ / ۱۱۰.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۳، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref>
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳''']]
{{پایان منابع}}
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:اعلام]]
[[رده:معرفی اجمالی پدیدآورندگان آثار امامت و ولایت]]
