سوره حج: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

== ویژگی‌های سوره حج ==

# دارای ۷۸ [[آیه]] به عدد [[کوفی]]، ۷۴ آیه به عدد شامی، ۷۵ آیه به عدد [[بصری]]، ۷۶ آیه به عدد [[مدنی]] و ۷۷ آیه به عدد مکی، ۱۲۹۱ یا ۱۲۸۲ کلمه و ۵۰۷۰ یا۵۳۱۵ حرف است.

# در [[ترتیب نزول]]، یکصد و سومین سوره و پس از [[سوره نور]] و پیش از [[سوره منافقون]] نازل شده، و در [[قرآن کریم]]، بیست و دومین سوره است.

# از نظر کمیت، از سور [[مثانی]] و شامل نیم جزء [[قرآن]] است.

# ششمین سوره‌ سجده‌دار است که [[تلاوت]] آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! رکوع و سجود کنید و پروردگارتان را بپرستید و کار نیکو انجام دهید باشد که رستگار گردید» سوره حج، آیه ۷۷.</ref> باعث [[سجده]] [[مستحب]] می‌شود.

# گفته‌اند دو یا سه آیه [[منسوخ]] دارد.

# درباره محل [[نزول]] این سوره [[اختلاف]] است؛ برخی آن را مکی می‌دانند و برخی دیگر مدنی؛ جز [[آیات]] {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ وَلا نَبِيٍّ إِلاَّ إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ لِيَجْعَلَ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِّلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ آمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ وَلا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي مِرْيَةٍ مِّنْهُ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً أَوْ يَأْتِيَهُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَقِيمٍ }}<ref>«و ما پیش از تو هیچ فرستاده و هیچ پیامبری نفرستادیم مگر اینکه چون آرزو می‌کرد (که دعوتش فراگیر شود) شیطان در آرزوی وی (با وسوسه افکندن در دل مردم خلل) می‌افکند آنگاه خداوند آنچه را که شیطان می‌افکند، از میان برمی‌دارد سپس آیات خود را استوار می‌گرداند و خداوند دانایی فرزانه است. تا آنچه را شیطان (در دل‌ها) می‌افکند آزمونی برای بیماردلان و سنگدلان کند و ستمگران در ستیزه‌ای ژرف به سر می‌برند. و تا کسانی که دانش یافته‌اند بدانند که این (قرآن) راستین، از سوی پروردگار توست پس به آن ایمان آورند آنگاه دل‌های آنها در برابر آن فروتن گردد و بی‌گمان خداوند راهنمای مؤمنان به راهی راست است. و کافران هماره در آن شک دارند تا آنکه ناگاه رستخیز یا عذاب روزی بی‌دنباله بر آنان سر برسد» سوره حج، آیه ۵۲-۵۵.</ref> که گفته‌اند بین [[مکه]] و [[مدینه]] نازل شد. گروهی دیگر نیز این [[سوره]] را ترکیبی از [[مکی و مدنی]] می‌دانند.

== [[احکام فقهی]] [[سوره]] ==

# وجوب [[طواف]] [[خانه خدا]] در [[حج]]؛

== مباحث عمده سوره ==

# برخی از [[نشانه‌های قیامت]] و مسئله [[بعث]] و [[حشر]] و نشر؛

# بیان [[خلقت انسان]] و مراحل مختلف [[رشد]] و [[تکامل]] [[آدمی]]؛

# داستان [[زندگی]] برخی از [[پیامبران]] گذشته و یادی از آنان؛

# تبیین و تشریع برخی از مسائل [[فقهی]]<ref>سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱، صفحه ۴۴۸؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۴، صفحه ۳۳۸؛ حمد، غانم قدوری، رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه، جلد۱، صفحه ۳۲۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۱۴، صفحه ۳؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۴۸و(۴۱-۴۳)؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۱۵۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۵.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۸۶۸.</ref>