نظارت بر دولت: تفاوت میان نسخه‌ها

== نظارت حق و وظیفه شهروندان ==

یکی از [[وظایف شهروندی]]، [[احساس مسئولیت]] نسبت به [[رفتار]] و عملکرد دولتی است که به [[نمایندگی]] از طرف [[مردم]] وظایفی بر عهده دارد. مردم نه تنها [[حق نظارت]] بر [[رفتار]] [[دولت]] را دارند، بلکه [[وظیفه]] ملی و [[دینی]] آنان نظارت بر دولت است. به [[دلیل]] اهمیت این [[حق]]، بلکه وظیفه، در درس‌های [[آینده]] به صورت مستقل سخن خواهیم گفت. ماهیت [[قدرت]] ایجاب می‌کند که همواره تحت [[نظارت]] باشد. در [[فرهنگ اسلامی]]، فلسفۀ اعتبار شرایطی مثل [[عصمت]] و [[عدالت]] در [[زمامدار]] [[جامعه]] همین است. اما این نظارت درونی به معنای [[بی‌نیازی]] [[صاحبان قدرت]] از نظارت بیرونی نیست. [[جعل]] [[تکلیف]] [[امر به معروف و نهی از منکر]] در [[ادیان الهی]] و [[شریعت اسلام]] بر همین [[فلسفه]] [[استوار]] است. تکلیف امر به معروف و نهی از منکر هرچند قلمرو وسیعی دارد، به این معنا که هم مردم نسبت به یکدیگر چنین وظیفه‌ای دارند، هم دولت نسبت به مردم و هم مردم نسبت به دولت، اما تکلیف [[امر و نهی]] [[دولتمردان]] توسط مردم اهمیت و [[ارزش]] بیشتری دارد، نه فقط به خاطر آثار و [[برکات]] فراوانی که دارد، بلکه به خاطر [[دشواری‌ها]] و خطراتی که در پی دارد. به‌گونه‌ای که اظهار یک گفتار حق در برابر پیشوای [[جائر]]، [[برترین]] نوع [[جهاد]] خوانده شده است<ref>پیامبر اکرم {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ‏ أَفْضَلَ‏ الْجِهَادِ كَلِمَةُ عَدْلٍ‏ عِنْدَ إِمَامٍ‏ جَائِرٍ}} (کلینی، کافی، ج۵، ص۶۰).</ref>.