ابان بن تغلب در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]] هردو فرموده‌اند: وی [[امام علی بن الحسین]] و [[امام محمد باقر]] و [[امام جعفر صادق]] {{عم}} را [[ملاقات]] و از آنان [[روایت]] کرده است<ref>ر. ک: رجال النجاشی، ص۱۰؛ طوسی، الفهرست، ص۱۷، رقم ۵۱.</ref>. از [[امام صادق]] {{ع}} روایت شده که به [[ابان بن عثمان]] فرمود: به‌راستی [[ابان بن تغلب]] سی هزار [[حدیث]] از من روایت کرده است، آنها را از او روایت کن<ref>رجال النجاشی، ص۱۲.</ref>. وی در [[زمان]] [[حیات]] امام صادق {{ع}} در سال ۱۴۱ ه‍‌. ق از [[دنیا]] رفته است<ref>رجال النجاشی، ص۱۳.</ref> و باتوجه به اینکه عصر [[صحابه]] تا سال ۱۱۰ ه‍‌. ق ادامه داشته است، امکان اینکه وی برخی از [[صحابه رسول خدا]] {{صل}} را دیده باشد و در نتیجه از [[تابعین]] به شمار آید، وجود دارد.

نجاشی خبر داده که [[ابو زرعه]] او را در کتاب [[ذکر من روی عن جعفر بن محمد {{ع}} من التابعین و من قاربهم]] ذکر کرده و گفته است: از [[انس بن مالک]] روایت کرده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۰.</ref>. گرچه ذکر وی در آن کتاب برای [[اثبات]] [[تابعی]] بودن وی کافی نیست؛ زیرا در آن کتاب کسانی که تابعی نبوده و نزدیک به عصر تابعین بوده‌اند نیز ذکر شده است، ولی روایت وی از انس می‌تواند [[شاهد]] تابعی بودن وی باشد؛ البته در [[تهذیب الکمال]] و [[تهذیب التهذیب]] روایت وی از انس نقل نشده و [[ذهبی]] نیز گفته است: وی از تابعین به شمار نیامده است<ref>ر. ک: ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۳۰۸، رقم ۱۳۱؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۱، ص۲۹۸؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۱، ص۸۱.</ref>، ولی باتوجه به آنچه نجاشی خبر داده، درست نبودن گفتۀ ذهبی و ذکر نشدن همۀ مروی عنه‌های وی در دو کتاب یادشده، معلوم می‌شود. [[آقا بزرگ تهرانی]] نیز عنوان «تابعی» را در معرفی او آورده است<ref>ر. ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۱، ص۲۰۵، رقم ۴۶۳۲.</ref>.

بدون تردید وی از [[شیعیان]] برجسته و [[پیروان راستین]] [[ائمه اطهار]] {{عم}} بوده است.

[[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]] در معرفی وی فرموده‌اند: در بین [[اصحاب]] ما منزلتی بزرگ دارد و از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] کرده‌اند که به وی فرمود: در [[مسجد]] [[مدینه]] بنشین و برای [[مردم]] [[فتوا]] بده؛ زیرا دوست دارم که در بین شیعیانم مانند تو دیده شود و از [[امام صادق]] {{ع}} روایت کرده‌اند که فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]]! [[مرگ]] [[ابان]] دلم را به درد آورد<ref>رجال النجاشی، ص۱۰؛ طوسی، الفهرست، ص۱۷.</ref>. [[کشی]]روایت کرده که امام صادق {{ع}} به ابان فرمود: با [[اهل]] مدینه مجالست کن؛ زیرا دوست دارم در بین شیعیان ما مانند تو دیده شود<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۶۲۲، ح۶۰۳.</ref>.

نجاشی از [[عبدالرحمان بن حجاج]] روایت کرده است که گفت: در مجلس [[ابان بن تغلب]] بودیم، [[جوانی]] به وی گفت: ای [[ابو سعید]]، چه تعداد از [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} با [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} همراه بودند؟ ابان به او گفت: گویا می‌خواهی [[فضیلت علی]] {{ع}} را به افرادی از صحابۀ [[رسول خدا]] {{صل}} که از او [[پیروی]] کرده‌اند، بشناسی‌؟ آن شخص گفت: آری چنین است.

ضمن روایتی دیگر از وی نقل کرده که گفت: [[شیعیان]] کسانی هستند که وقتی [[مردم]] دربارۀ آنچه از [[رسول خدا]] {{صل}} نقل می‌شود، [[اختلاف]] کردند، به سخن علی {{ع}} تمسّک می‌کنند و وقتی دربارۀ آنچه از علی {{ع}} نقل می‌شود، اختلاف کردند، به سخن [[جعفر بن محمد]] {{ع}} تمسّک می‌جویند<ref>رجال النجاشی، ص۱۲.</ref>. رجال‌شناسان [[اهل تسنن]] نیز به [[شیعه]] بودن وی تصریح دارند. [[ذهبی]] گفته است: «[[شیعی]] جلد، لکنه [[صدوق]]<ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۱، ص۵.</ref>؛ شیعه‌ای محکم و [[مقاوم]] است، ولی بسیار [[راستگو]] است» و از [[ابن عدی]] نقل کرده که گفته است: {{عربی|"كان غالياً في التشيع"}}<ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۱، ص۵.</ref>؛ در شیعه‌گرایی زیاده‌رو بوده است». [[ابن حجر]] از ابن عدی نقل می‌کند که درباره وی گفته است: هرچند [[مذهب]] او شیعه می‌باشد، ولی در [[روایت]] [[شایسته]] است و اشکالی در او نیست<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۱، ص۸۱.</ref><ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۱۷.</ref>

باتوجه به آنچه در بیان مذهب وی نقل شد، معلوم می‌شود وثاقت وی نیز [[قطعی]] و مورداتفاق است. افزون بر آن، کشی با سند خویش از مسلم بن ابی حیّه روایت کرده است که [[امام صادق]] {{ع}} به من فرمود: برای شنیدن [[حدیث]] به نزد [[ابان بن تغلب]] بیا؛ زیرا او از من حدیث فراوانی شنیده است؛ پس آنچه را از من برای تو روایت کرد، از من روایت کن<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۶۲۲ و ۶۲۳، ح۶۰۴.</ref>.

[[شیخ طوسی]] فرموده است: [[ثقه]] و جلیل‌القدر است<ref>طوسی، الفهرست، ص۱۷.</ref>. [[ابن داوود]] حلی گفته است: آقا و [[فقیه]] عصر خود و مورد [[اعتماد]] [[ائمه]] {{عم}} بوده است<ref>ابن داوود الحلّی، کتاب الرجال، ص۲۹.</ref> و از رجال‌شناسان اهل تسنن [[ابن سعد]]، [[احمد بن حنبل]] و طبق نقل ابن حجر، [[یحیی بن معین]]، [[ابو حاتم رازی]] و [[نسائی]] او را توثیق کرده‌اند<ref>ر. ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۶۰؛ ابن حنبل، العلل و معرفة الرجال، ج۳، ص۲۸۲؛ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۸۱، ص۲۸۲.</ref>. داوودی نیز گفته است: {{عربی|"فيه تشیّع مع ثقة"}}<ref>داوودی، طبقات المفسرین، ج۱، ص۱، رقم ۱.</ref>. [[ابن حجر عسقلانی]] گفته است: {{عربی|"ثقة، تكلم فيه للتشيع"}}<ref>ابن حجر، تقریب التهذیب، ج۱، ص۵۰.</ref><ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۱۷-۲۱۸.</ref>