ابوالغوث بن حصین خثعمی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۲۶

مقدمه

خثعم قبیله‌ای از عرب قحطانی است که به زید بن کهلان بن سبأ نسب می‌برند^[۱]. محل اسکان ابوالغوث را عرج از نواحی فزع گفته‌اند که نزدیک مدینه است^[۲]. تنها روایت او را عطاء خراسانی^[۳] چنین نقل کرده که ابوالغوث به رسول خدا (ص) گفت: پدرم پیر و فرتوت است و حج بر او واجب شده، ولی نمی‌تواند بر مرکب قرار گیرد. آیا می‌توانم به نیابت از او حج به جا آورم؟ پیامبر فرمود: "آری و به نیابت از میت نیز می‌توانی". پرسید: همچنین برخی از خویشان ما مرده‌اند و وصیت هم به انجام حج نکرده‌اند. آیا می‌توان به جای آنان حج گزارد؟ فرمود: "آری و اجر و ثواب خواهید برد". ابوالغوث پرسید: روزه و صدقه چطور؟ فرمود: "می‌توان به نیابت از میت روزه گرفت و صدقه داد، ولی صدقه دادن بهتر از روزه گرفتن است"^[۴]. در جای دیگر نقل شده که پدرش مرده بوده است^[۵]. این حدیث به نقل از ابونعیم^[۶] دارای اندکی اضافات است. از نظر روایی بر این حدیث ایراد شده که عطاء خراسانی، ابوالغوث را ندیده و روایت مرسل است^[۷]. در برخی نقل‌ها، سؤال کننده، حصین بن عوف آمده است^[۸] و ابن حجر بدون هیچ اشاره‌ای، این روایت را در هر دو مدخل (ابوالغوث و حصین بن عوف) آورده است. نکته قابل توجه اینکه در این مدخل مورد بحث، ابن حجر این روایت را به نقل از ابن ماجه نقل کرده است. در روایت ابن عباس، سؤال کننده به صورت مجهول ("سُئل رجلا" = مردی سؤال کرد) آمده است^[۹] و در نقل دیگر از ابن عباس، زنی از خثعم نقل شده است^[۱۰]. نسائی^[۱۱] هر در روایت (ابوالغوث و زن خثعمیه) را نقل کرده و هر چند متن دو روایت بسیار شبیه هم است، ولی دلیلی بر اشتباه راویان در برشمردن نام صحابی به شمار نمی‌آید ^[۱۲]^[۱۳]

منابع

هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «ابوالغوث بن حصین خثعمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس

↑ ر. ک: ابن حزم، ص۳۳۰.
↑ ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.
↑ وفات عطاء بن ابی مسلم خراسانی، ص۱۳۳؛ ر. ک: خلیفة بن خیاط، ص۳۳۲. عطاء بن ابی مسلم؛ تاریخ یحیی بن معین، ج۲، ص۳۳۰.
↑ ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۹؛ بیهقی، ج۴، ص۳۳۵ و ج۶، ص۲۷۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.
↑ ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱.
↑ ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳.
↑ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.
↑ ابن ماجه، ج۲، ص۹۷۰.
↑ نسائی، ج۵، ص۱۱۸؛ ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.
↑ ابن ادریس، ج۱، ص۶۳۱؛ علامه حلی، مختلف، ج۴، ص۳۱۹؛ همو، تذکره، ج۷، ص۱۱۹؛ شانی، ج۲، ص۱۲۴؛ سمرقندی، ج۱، ص۳۸۵؛ احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۱۲؛ ترمذی، ج۲، ص۲۰۳.
↑ نسائی، ج۵، ص۱۱۸.
↑ ر. ک: ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.
↑ هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «ابوالغوث بن حصین خثعمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۶۵.

[1] ر. ک: ابن حزم، ص۳۳۰.

[2] ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.

[3] وفات عطاء بن ابی مسلم خراسانی، ص۱۳۳؛ ر. ک: خلیفة بن خیاط، ص۳۳۲. عطاء بن ابی مسلم؛ تاریخ یحیی بن معین، ج۲، ص۳۳۰.

[4] ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۹؛ بیهقی، ج۴، ص۳۳۵ و ج۶، ص۲۷۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.

[5] ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱.

[6] ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳.

[7] ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.

[8] ابن ماجه، ج۲، ص۹۷۰.

[9] نسائی، ج۵، ص۱۱۸؛ ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.

[10] ابن ادریس، ج۱، ص۶۳۱؛ علامه حلی، مختلف، ج۴، ص۳۱۹؛ همو، تذکره، ج۷، ص۱۱۹؛ شانی، ج۲، ص۱۲۴؛ سمرقندی، ج۱، ص۳۸۵؛ احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۱۲؛ ترمذی، ج۲، ص۲۰۳.

[11] نسائی، ج۵، ص۱۱۸.

[12] ر. ک: ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.

[13] هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «ابوالغوث بن حصین خثعمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == مقدمه ==
-[[خثعم]] قبیله‌ای از [[عرب]] [[قحطانی]] است که به [[زید بن کهلان بن سبأ]] [[نسب]] می‌برند<ref>ر. ک: ابن حزم، ص۳۳۰.</ref>. محل اسکان ابوالغوث را عرج از نواحی فزع گفته‌اند که نزدیک [[مدینه]] است<ref>ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.</ref>. تنها [[روایت]] او را [[عطاء خراسانی]]<ref>وفات عطاء بن ابی مسلم خراسانی، ص۱۳۳؛ ر. ک: خلیفة بن خیاط، ص۳۳۲. عطاء بن ابی مسلم؛ تاریخ یحیی بن معین، ج۲، ص۳۳۰.</ref> چنین نقل کرده که ابوالغوث به [[رسول خدا]]{{صل}} گفت: پدرم پیر و فرتوت است و [[حج]] بر او [[واجب]] شده، ولی نمی‌تواند بر مرکب قرار گیرد. آیا می‌توانم به [[نیابت]] از او حج به جا آورم؟ [[پیامبر]] فرمود: "آری و به نیابت از میت نیز می‌توانی". پرسید: همچنین برخی از [[خویشان]] ما مرده‌اند و [[وصیت]] هم به انجام حج نکرده‌اند. آیا می‌توان به جای آنان حج گزارد؟ فرمود: "آری و [[اجر]] و [[ثواب]] خواهید برد". ابوالغوث پرسید: [[روزه]] و [[صدقه]] چطور؟ فرمود: "می‌توان به نیابت از میت روزه گرفت و صدقه داد، ولی [[صدقه دادن]] بهتر از روزه گرفتن است"<ref>ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۹؛ بیهقی، ج۴، ص۳۳۵ و ج۶، ص۲۷۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.</ref>. در جای دیگر نقل شده که پدرش مرده بوده است<ref>ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱.</ref>. این [[حدیث]] به نقل از [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳.</ref> دارای اندکی اضافات است. از نظر [[روایی]] بر این حدیث ایراد شده که عطاء خراسانی، ابوالغوث را ندیده و روایت مرسل است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.</ref>. در برخی نقل‌ها، سؤال کننده، [[حصین بن عوف]] آمده است<ref>ابن ماجه، ج۲، ص۹۷۰.</ref> و [[ابن حجر]] بدون هیچ اشاره‌ای، این روایت را در هر دو مدخل (ابوالغوث و حصین بن عوف) آورده است. نکته قابل توجه اینکه در این مدخل مورد بحث، ابن حجر این روایت را به نقل از [[ابن ماجه]] نقل کرده است. در [[روایت]] [[ابن عباس]]، سؤال کننده به صورت مجهول ({{عربی|"سُئل رجلا"}} = مردی سؤال کرد) آمده است<ref>نسائی، ج۵، ص۱۱۸؛ ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.</ref> و در نقل دیگر از ابن عباس، زنی از [[خثعم]] نقل شده است<ref>ابن ادریس، ج۱، ص۶۳۱؛ علامه حلی، مختلف، ج۴، ص۳۱۹؛ همو، تذکره، ج۷، ص۱۱۹؛ شانی، ج۲، ص۱۲۴؛ سمرقندی، ج۱، ص۳۸۵؛ احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۱۲؛ ترمذی، ج۲، ص۲۰۳.</ref>. [[نسائی]]<ref>نسائی، ج۵، ص۱۱۸.</ref> هر در روایت (ابوالغوث و [[زن]] خثعمیه) را نقل کرده و هر چند متن دو روایت بسیار شبیه هم است، ولی دلیلی بر [[اشتباه]] [[راویان]] در برشمردن نام [[صحابی]] به شمار نمی‌آید <ref> ر. ک: ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.</ref><ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوالغوث بن حصین خثعمی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۶۵.</ref>
+[[خثعم]] قبیله‌ای از [[عرب]] [[قحطانی]] است که به [[زید بن کهلان بن سبأ]] [[نسب]] می‌برند<ref>ر. ک: ابن حزم، ص۳۳۰.</ref>. محل اسکان ابوالغوث را عرج از نواحی فزع گفته‌اند که نزدیک [[مدینه]] است<ref>ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.</ref>. تنها [[روایت]] او را [[عطاء خراسانی]]<ref>وفات عطاء بن ابی مسلم خراسانی، ص۱۳۳؛ ر. ک: خلیفة بن خیاط، ص۳۳۲. عطاء بن ابی مسلم؛ تاریخ یحیی بن معین، ج۲، ص۳۳۰.</ref> چنین نقل کرده که ابوالغوث به [[رسول خدا]] {{صل}} گفت: پدرم پیر و فرتوت است و [[حج]] بر او [[واجب]] شده، ولی نمی‌تواند بر مرکب قرار گیرد. آیا می‌توانم به [[نیابت]] از او حج به جا آورم؟ [[پیامبر]] فرمود: "آری و به نیابت از میت نیز می‌توانی". پرسید: همچنین برخی از [[خویشان]] ما مرده‌اند و [[وصیت]] هم به انجام حج نکرده‌اند. آیا می‌توان به جای آنان حج گزارد؟ فرمود: "آری و [[اجر]] و [[ثواب]] خواهید برد". ابوالغوث پرسید: [[روزه]] و [[صدقه]] چطور؟ فرمود: "می‌توان به نیابت از میت روزه گرفت و صدقه داد، ولی [[صدقه دادن]] بهتر از روزه گرفتن است"<ref>ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۹؛ بیهقی، ج۴، ص۳۳۵ و ج۶، ص۲۷۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.</ref>. در جای دیگر نقل شده که پدرش مرده بوده است<ref>ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۱.</ref>. این [[حدیث]] به نقل از [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۳.</ref> دارای اندکی اضافات است. از نظر [[روایی]] بر این حدیث ایراد شده که عطاء خراسانی، ابوالغوث را ندیده و روایت مرسل است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۶۳.</ref>. در برخی نقل‌ها، سؤال کننده، [[حصین بن عوف]] آمده است<ref>ابن ماجه، ج۲، ص۹۷۰.</ref> و [[ابن حجر]] بدون هیچ اشاره‌ای، این روایت را در هر دو مدخل (ابوالغوث و حصین بن عوف) آورده است. نکته قابل توجه اینکه در این مدخل مورد بحث، ابن حجر این روایت را به نقل از [[ابن ماجه]] نقل کرده است. در [[روایت]] [[ابن عباس]]، سؤال کننده به صورت مجهول ({{عربی|"سُئل رجلا"}} = مردی سؤال کرد) آمده است<ref>نسائی، ج۵، ص۱۱۸؛ ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.</ref> و در نقل دیگر از ابن عباس، زنی از [[خثعم]] نقل شده است<ref>ابن ادریس، ج۱، ص۶۳۱؛ علامه حلی، مختلف، ج۴، ص۳۱۹؛ همو، تذکره، ج۷، ص۱۱۹؛ شانی، ج۲، ص۱۲۴؛ سمرقندی، ج۱، ص۳۸۵؛ احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۱۲؛ ترمذی، ج۲، ص۲۰۳.</ref>. [[نسائی]]<ref>نسائی، ج۵، ص۱۱۸.</ref> هر در روایت (ابوالغوث و [[زن]] خثعمیه) را نقل کرده و هر چند متن دو روایت بسیار شبیه هم است، ولی دلیلی بر [[اشتباه]] [[راویان]] در برشمردن نام [[صحابی]] به شمار نمی‌آید <ref> ر. ک: ابن حجر، فتح، ج۴، ص۵۸.</ref><ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوالغوث بن حصین خثعمی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۶۵.</ref>
 == منابع ==