آیه بینه و شاهد

این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیات امامت امام علی است. آیه بینه و شاهد از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه بینه و شاهد در کلام اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

آیه بینه و شاهد
﴿أَفَمَنْ كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَيَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ ...﴾
ترجمه آیه
پس آیا کسی که از سوی پروردگارش برهانی دارد و گواهی از (خویشان) وی پیرو اوست ...
مشخصات آیه
بخشی از	آیهٔ ۱۷ سورهٔ هود از جزء ۱۲ قرآن کریم
محتوای آیه
شأن نزول آیه	درخواست مشرکان مکه از پیامبر برای آوردن شاهدی بر نبوت خویش
دلالت آیه	اثبات حقانیت نبوت پیامبر خاتم(ص) }

مقدمه

﴿أَفَمَنْ كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَيَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً أُولَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَنْ يَكْفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ فَلَا تَكُ فِي مِرْيَةٍ مِنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ﴾.

آیه ۱۷ سوره هود، در سیاق احتجاج با کافرینی است که آسمانی بودن قرآن و رسالت نبوی را انکار می‌کردند. خداوند برای اثبات حقانیت قرآن، آنان را به تحدی فرا می‌خواند که اگر می‌توانند، ده سوره مثل قرآن بیاورند (هرچند در آیات دیگر، این تحدی به یک سوره تنزل یافت). این آیه رسول خدا (ص) را صاحب بینه و بصیرتی الهی معرفی می‌کند که دیگران با بهره‌گیری از دلالت و روشنایی آن، به نور هدایت وارد می‌شوند. چنین بصیرتی نه از طریق متعارف، بلکه با عنایت الهی به رسول اکرم (ص) اعطا شده است.

آیه شریفه، دلیل دوم بر حقانیت رسول خدا (ص) را وجود شاهدی بر حقانیت مقام رسالت نبوی بیان می‌دارد که از خانواده او است. از آنجا که شاهد بر رسالت و نبوت و بصیرت الهی رسول خدا (ص) - که همگی اموری غیبی هستند- خود باید در مرتبه اشراف بر آن امر باشد تا شهادتش مقبول قرارگیرد، چنین شاهدی از بیت رسول خدا (ص)، منحصر در وجود حضرت علی (ع) است؛

شکل منطقی برهان را می‌توان به صورت قیاس اقترانی زیر ارائه نمود:

اولاً، کسی که شاهد برمقام نبوت و رسالت رسول خدا (ص) باشد، باید مانند حضرتش در بصیرت الهی قرار داشته باشد.

ثانیاً، کسی که مانند حضرت در بینه و بصیرت الهی است، صاحب علوم ربانی و عصمت الهی است.

نتیجه آنکه: شاهد بر نبوت و رسالت نبوی (ص)، مانند ایشان معصوم به عصمت الهی و صاحب علوم لدنی است.

در مورد اثبات امامت خاصه نیز می‌توان قیاسی استثنایی را با بهره‌گیری از آیه ترتیب داد؛ به این ترتیب که: خداوند فرمود ﴿يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ﴾؛ بنابراین، شاهد بر بینه بودن حضرتش می‌باید علاوه بر دارا بودن مقام علم وعصمت الهی، از اهل بیت رسول خدا (ص) نیز باشد که در روایات اهل بیت (ع)، به امامان معصوم (ع) تطبیق داده شده است. بنابراین می‌توان گفت: اگر در میان اصحاب رسول خدا (ص) کسی جز حضرت علی (ع) صاحب مقام علم و عصمت الهی می‌بود، لازم می‌آمد که رسول خدا (ص) او را معرفی نماید و یا خود اظهار کند و تاریخ آثار این علوم او را بیان نماید؛ ولی کسی چنین اظهاری را ننمود. پس این مقام، که همانا مقام امامت در فرهنگ اهل بیت (ع) است، متعین در حضرت علی (ع) می‌باشد.

شأن نزول

مقالهٔ اصلی: شأن نزول آیه بینه

پرسش‌های وابسته

• آیه بینه چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)

منابع

1. فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶