جز
جایگزینی متن - 'اهل مدینه' به 'اهل مدینه'
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} ==اختلاف الفقها== تلاف الفقها، عنوان شاخه‌ای از علم فقه است که در آن به مقایسه آرای فقیهان پرداخته می‌شود. در سخن از پیشینه اختلاف الفقها، باید سرآغاز آن را با پیدایش...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
بدون سخن از [[متن حدیث]] {{متن حدیث|اخْتِلَافُ أُمَّتِي رَحْمَةٌ}}، شواهد نشان از آن دارند که [[تفکر]] ارائه شده در آن، در اواخر سده ۱ [[قمری]] از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است؛ چه آن هنگام که برخی [[نگرانی]] خود را از تشتت آرای [[فقیهان]] بیان داشتند و از [[خلیفه]] [[فقیه]] [[عمر بن عبدالعزیز]] درخواستند تا [[مردم]] را بر مذهبی واحد گرد آورد، او از این امر ناخرسند بود و با نامه‌هایی که به سرزمین‌های مختلف ارسال داشت، اختلاف میان [[مذاهب]] بومی را پذیرا شد. تحلیل نظری این برخورد را در گفتار عالم [[کوفی]] معاصر وی، [[عون بن عبدالله]] می‌توان یافت که اگر اختلاف آرا در میان باشد، گونه‌ای از امکان [[انتخاب]] برای مکلفان وجود خواهد داشت. | بدون سخن از [[متن حدیث]] {{متن حدیث|اخْتِلَافُ أُمَّتِي رَحْمَةٌ}}، شواهد نشان از آن دارند که [[تفکر]] ارائه شده در آن، در اواخر سده ۱ [[قمری]] از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است؛ چه آن هنگام که برخی [[نگرانی]] خود را از تشتت آرای [[فقیهان]] بیان داشتند و از [[خلیفه]] [[فقیه]] [[عمر بن عبدالعزیز]] درخواستند تا [[مردم]] را بر مذهبی واحد گرد آورد، او از این امر ناخرسند بود و با نامه‌هایی که به سرزمین‌های مختلف ارسال داشت، اختلاف میان [[مذاهب]] بومی را پذیرا شد. تحلیل نظری این برخورد را در گفتار عالم [[کوفی]] معاصر وی، [[عون بن عبدالله]] می‌توان یافت که اگر اختلاف آرا در میان باشد، گونه‌ای از امکان [[انتخاب]] برای مکلفان وجود خواهد داشت. | ||
از میانه سده ۲ قمری، همزمان با آغاز دوره تدوین در [[فقه]] و تألیف آثاری در زمینه‌های گوناگون آن، این نکته نیز به خوبی [[احساس]] می‌شد که کنار هم آوردن آرای پیشینیان می‌تواند در مسیر [[اجتهاد]]، راه را هموار کند. [[قاضی]] [[ابویوسف]] در یکی از آثار خود با عنوان اختلاف [[ابی حنیفه]] و [[ابن ابی لیلی]] به بررسی اختلاف نظرهای [[فقهی]] این دو فقیه برجسته [[مکتب]] [[کوفه]]، پرداخت. [[محمد بن حسن]] [[شیبانی]] نیز در کتاب الحجه به تفصیل به بررسی استدلالی اختلاف آرای میان فقیهان مکتب [[ابوحنیفه]] و حجازیان پرداخت. در اواخر سده ۲ قمری، باید از نوشته [[مورخ]] پرآوازه، [[محمد بن عمر واقدی]] با عنوان کتاب الاختلاف یاد کرد که به [[گواهی]] [[ابن ندیم]] در آن اختلاف [[اهل | از میانه سده ۲ قمری، همزمان با آغاز دوره تدوین در [[فقه]] و تألیف آثاری در زمینه‌های گوناگون آن، این نکته نیز به خوبی [[احساس]] می‌شد که کنار هم آوردن آرای پیشینیان می‌تواند در مسیر [[اجتهاد]]، راه را هموار کند. [[قاضی]] [[ابویوسف]] در یکی از آثار خود با عنوان اختلاف [[ابی حنیفه]] و [[ابن ابی لیلی]] به بررسی اختلاف نظرهای [[فقهی]] این دو فقیه برجسته [[مکتب]] [[کوفه]]، پرداخت. [[محمد بن حسن]] [[شیبانی]] نیز در کتاب الحجه به تفصیل به بررسی استدلالی اختلاف آرای میان فقیهان مکتب [[ابوحنیفه]] و حجازیان پرداخت. در اواخر سده ۲ قمری، باید از نوشته [[مورخ]] پرآوازه، [[محمد بن عمر واقدی]] با عنوان کتاب الاختلاف یاد کرد که به [[گواهی]] [[ابن ندیم]] در آن اختلاف [[اهل مدینه]] و [[اهل کوفه]] را در ابواب گوناگون فقه بررسی کرده بود. | ||
دوره‌ای بسیار مهم در [[تاریخ]] تدوین اختلاف [[فقها]]، نیمه دوم سده ۳ قمری و آغاز سده ۴ قمری است که [[روزگار]] تألیف مشهورترین کتب در این موضوع و اغلب با عنوان [[اختلاف]] الفقهاست. حرکتی که در این دوره آغاز شده بود، در سده‌های پس از آن شاید با استقبال کمتر استمرار یافت و به [[کوشش]] [[پیروان]] [[مذاهب]] گوناگون، آثاری در این رشته پدید آمد؛ این کتاب‌ها بر خلاف نوشته‌های سده ۳ [[قمری]]، بیشتر عنوان‌های الخلاف و الخلافیات یا عناوین استحسانی بر خود داشتند. گفتنی است که در هزار سال گذشته، آثاری نیز پدید آمده‌اند که در آنها تنها آرای [[ابوحنیفه]] و [[شافعی]] مقایسه شده‌اند و در سویی دیگر باید کتاب‌هایی را علاوه کرد که در [[اختلافات]] داخلی میان [[فقیهان]] یک [[مذهب]] نوشته شده‌اند. از این دست کتاب‌ها می‌توان به التقریب [[ابوالحسین]] قدوری در مسائل مورد اختلاف میان ابوحنیفه و اصحابش، و مختلف الشیعة [[علامه حلی]] در اختلاف آرای میان [[فقیهان امامیه]] اشاره کرد. | دوره‌ای بسیار مهم در [[تاریخ]] تدوین اختلاف [[فقها]]، نیمه دوم سده ۳ قمری و آغاز سده ۴ قمری است که [[روزگار]] تألیف مشهورترین کتب در این موضوع و اغلب با عنوان [[اختلاف]] الفقهاست. حرکتی که در این دوره آغاز شده بود، در سده‌های پس از آن شاید با استقبال کمتر استمرار یافت و به [[کوشش]] [[پیروان]] [[مذاهب]] گوناگون، آثاری در این رشته پدید آمد؛ این کتاب‌ها بر خلاف نوشته‌های سده ۳ [[قمری]]، بیشتر عنوان‌های الخلاف و الخلافیات یا عناوین استحسانی بر خود داشتند. گفتنی است که در هزار سال گذشته، آثاری نیز پدید آمده‌اند که در آنها تنها آرای [[ابوحنیفه]] و [[شافعی]] مقایسه شده‌اند و در سویی دیگر باید کتاب‌هایی را علاوه کرد که در [[اختلافات]] داخلی میان [[فقیهان]] یک [[مذهب]] نوشته شده‌اند. از این دست کتاب‌ها می‌توان به التقریب [[ابوالحسین]] قدوری در مسائل مورد اختلاف میان ابوحنیفه و اصحابش، و مختلف الشیعة [[علامه حلی]] در اختلاف آرای میان [[فقیهان امامیه]] اشاره کرد. | ||
برخی از کتاب‌های تألیف شده در باب [[اختلاف الفقها]] که به اعتبار تقدم در تألیف یا رواج کتاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند، عبارتند از: | برخی از کتاب‌های تألیف شده در باب [[اختلاف الفقها]] که به اعتبار تقدم در تألیف یا رواج کتاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند، عبارتند از: | ||