سوره انسان در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'واحدی' به 'واحدی')
خط ۹: خط ۹:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
[[سوره انسان]] نود و ششمین یا نود و هشتمین [[سوره]] در [[ترتیب نزول]] است که پس از [[سوره الرحمن]] و پیش از [[سوره طلاق]] نازل شده است<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۱۳؛ الاتقان، ج ۱، ص۱۸ ـ ۱۹.</ref> و درباره [[خلقت]]، [[رفتار]]، [[ثواب و عقاب]] [[انسان]] است. این سوره دارای ۳۱ [[آیه]] و ۲۴۰ کلمه است<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۰۸؛ بصائر ذوی‌التمییز، ج ۱، ص۴۹۳.</ref>. وجه تسمیه این سوره به [[انسان]] برای آن است که کلمه انسان در [[آیات]] {{متن قرآن|هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا}}<ref>«آیا بر آدمی پاره‌ای از روزگار گذشت که چیزی سزیده یادکرد نبود؟» سوره انسان، آیه ۱.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا}}<ref>«ما انسان را از نطفه‌ای برآمیخته آفریدیم، او را می‌آزماییم از این رو شنوا و بینایش گردانیده‌ایم» سوره انسان، آیه ۲.</ref> آمده است و همچنین محتوای سوره درباره انسان است. نام دیگر این سوره {{متن قرآن|هَلْ أَتَى}} است چون با همین کلمه آغاز شده است. نام دیگر این سوره «دهر» است چون این کلمه در [[آیه]] اول آمده است. و چون بیشتر [[آیات]] آن به بیان وصف [[ابرار]] اختصاص یافته به آن سوره «ابرار» نیز گفته‌اند<ref>مجمع‌البیان، ج۱۰، ص۶۰۸؛ التبیان، ج۱۰، ص۲۰۴.</ref>. برخی «امشاج» را نیز از نام‌های این سوره دانسته‌اند که ظاهرا برگرفته از واژه «امشاج» در آیه دوم آن است<ref>التحریر والتنویر، ج ۲۹، ص۳۶۹.</ref>.
[[سوره انسان]] نود و ششمین یا نود و هشتمین [[سوره]] در ترتیب نزول است که پس از [[سوره الرحمن]] و پیش از [[سوره طلاق]] نازل شده است<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۱۳؛ الاتقان، ج ۱، ص۱۸ ـ ۱۹.</ref> و درباره [[خلقت]]، [[رفتار]]، ثواب و عقاب [[انسان]] است. این سوره دارای ۳۱ [[آیه]] و ۲۴۰ کلمه است<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۰۸؛ بصائر ذوی‌التمییز، ج ۱، ص۴۹۳.</ref>. وجه تسمیه این سوره به [[انسان]] برای آن است که کلمه انسان در [[آیات]] {{متن قرآن|هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا}}<ref>«آیا بر آدمی پاره‌ای از روزگار گذشت که چیزی سزیده یادکرد نبود؟» سوره انسان، آیه ۱.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا}}<ref>«ما انسان را از نطفه‌ای برآمیخته آفریدیم، او را می‌آزماییم از این رو شنوا و بینایش گردانیده‌ایم» سوره انسان، آیه ۲.</ref> آمده است و همچنین محتوای سوره درباره انسان است. نام دیگر این سوره {{متن قرآن|هَلْ أَتَى}} است چون با همین کلمه آغاز شده است. نام دیگر این سوره «دهر» است چون این کلمه در [[آیه]] اول آمده است. و چون بیشتر [[آیات]] آن به بیان وصف [[ابرار]] اختصاص یافته به آن سوره «ابرار» نیز گفته‌اند<ref>مجمع‌البیان، ج۱۰، ص۶۰۸؛ التبیان، ج۱۰، ص۲۰۴.</ref>. برخی «امشاج» را نیز از نام‌های این سوره دانسته‌اند که ظاهرا برگرفته از واژه «امشاج» در آیه دوم آن است<ref>التحریر والتنویر، ج ۲۹، ص۳۶۹.</ref>.


درباره پیوند این سوره با سوره پیشین گفته‌اند: [[خداوند]] [[سوره قیامت]] را با [[آفرینش انسان]] از نطفه به پایان برده و این سوره را نیز با [[خلقت انسان]] آغاز کرده است<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص۶۰۸؛ اسرار ترتیب القرآن، ص۱۴۹.</ref>. فواصل آیات این سوره به «الف» است<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۱، ص۴۹۳.</ref>. [[مدنی]] یا مکّی بودن این سوره با [[عنایت]] به [[شأن]] نزولی که برای آن گفته‌اند از اهمیتی فوق العاده برخوردار شده و بحث‌های گسترده‌ای را به خود اختصاص داده است<ref>اسباب النزول، ص۳۸۴؛ المحرر الوجیز، ج ۱۶، ص۱۸۲؛ زاد المسیر، ج ۸، ص۴۲۷.</ref>. [[شیعه]] و بسیاری از [[اهل سنت]] با ارائه شواهدی، مدنی بودن همه سوره یا دست‌کم ۲۲ آیه ابتدای آن را ثابت کرده‌اند<ref>زاد المسیر، ج ۸، ص۴۲۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص۷۷؛ تفسیر ثعالبی، ج ۳، ص۴۱۹.</ref>. برخی از اهل سنت نیز همه سوره را مکی دانسته‌اند<ref>تفسیر مقاتل، ج ۴، ص۵۱۹؛ فی ظلال القرآن، ج ۶، ص۳۷۷۷.</ref>.<ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[سوره انسان - خراسانی (مقاله)| مقاله «سوره انسان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]؛ [[سید سلمان صفوی|صفوی، سید سلمان]]، [[سوره انسان (مقاله)|مقاله «سوره انسان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۶۹۲ ـ ۶۹۴.</ref>
درباره پیوند این سوره با سوره پیشین گفته‌اند: [[خداوند]] [[سوره قیامت]] را با [[آفرینش انسان]] از نطفه به پایان برده و این سوره را نیز با [[خلقت انسان]] آغاز کرده است<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص۶۰۸؛ اسرار ترتیب القرآن، ص۱۴۹.</ref>. فواصل آیات این سوره به «الف» است<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۱، ص۴۹۳.</ref>. [[مدنی]] یا مکّی بودن این سوره با [[عنایت]] به [[شأن]] نزولی که برای آن گفته‌اند از اهمیتی فوق العاده برخوردار شده و بحث‌های گسترده‌ای را به خود اختصاص داده است<ref>اسباب النزول، ص۳۸۴؛ المحرر الوجیز، ج ۱۶، ص۱۸۲؛ زاد المسیر، ج ۸، ص۴۲۷.</ref>. [[شیعه]] و بسیاری از [[اهل سنت]] با ارائه شواهدی، مدنی بودن همه سوره یا دست‌کم ۲۲ آیه ابتدای آن را ثابت کرده‌اند<ref>زاد المسیر، ج ۸، ص۴۲۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص۷۷؛ تفسیر ثعالبی، ج ۳، ص۴۱۹.</ref>. برخی از اهل سنت نیز همه سوره را مکی دانسته‌اند<ref>تفسیر مقاتل، ج ۴، ص۵۱۹؛ فی ظلال القرآن، ج ۶، ص۳۷۷۷.</ref>.<ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[سوره انسان - خراسانی (مقاله)| مقاله «سوره انسان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]؛ [[سید سلمان صفوی|صفوی، سید سلمان]]، [[سوره انسان (مقاله)|مقاله «سوره انسان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۶۹۲ ـ ۶۹۴.</ref>
۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش