استقامت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = استقامت| عنوان مدخل  = استقامت| مداخل مرتبط = [[استقامت در قرآن]] - [[استقامت در فقه سیاسی]] - [[استقامت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==

[[قرآن]] در سطح فردی به استقامت در برابر [[وسوسه‌های شیطان]] و در سطح [[اجتماعی]] به ثبات قدم[[امر]] کرده و امام‌ خمینی نیز در دوران [[مبارزه]] و [[جنگ]] بر این مفهوم تأکید داشت. ایشان استقامت را یکی از [[آموزه‌های اسلام]] دانسته و استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده و از [[مردم]] می‌خواست در برابر [[مشکلات]] استقامت کنند.

== معنای لغوی و اصطلاحی ==

== پیشینه ==

قرآن در سطح فردی به استقامت در برابر وسوسه‌های شیطان {{متن قرآن|قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«فرمود: دعای شما پذیرفته شد پس پایداری ورزید و از روش کسانی که دانایی ندارند پیروی نکنید» سوره یونس، آیه ۸۹.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}<ref>«بگو: من تنها بشری همانند شمایم، به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است پس به او رو آورید و از او آمرزش بخواهید و وای بر مشرکان!» سوره فصلت، آیه ۶.</ref> و گاهی به [[استقامت]] در [[وفای به عهد]] و [[پیمان]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ}}<ref>«ای مؤمنان! به پیمان‌ها وفا کنید؛ (گوشت) دام‌ها  برای شما حلال است جز آنچه که (حرام بودن آنها) بر شما خوانده می‌شود، بی‌آنکه شکار کردن را در حال احرام حلال شمارید؛ بی‌گمان خداوند به آنچه اراده فرماید حکم خواهد کرد» سوره مائده، آیه ۱.</ref>، {{متن قرآن|وَأَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذَا عَاهَدْتُمْ وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ}}<ref>«و چون با خداوند پیمان بستید وفا کنید و سوگندهای خود را چون استوار کردید در حالی که خداوند را بر خود گواه  گرفته‌اید مشکنید؛ بی‌گمان خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره نحل، آیه ۹۱.</ref>،  {{متن قرآن|وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا}}<ref>«و به مال یتیم نزدیک نشوید مگر به گونه‌ای که (برای یتیم) نیکوتر است تا او به برنایی  خود برسد و به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.</ref> و گاه به استقامت در [[توحید]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ}}<ref>«و آنان را که در پی خشنودی پروردگارشان شکیبایی پیشه می‌کنند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه ما روزی آنان کرده‌ایم پنهان و آشکار می‌بخشند و به نیکی، بدی را دور می‌دارند؛ فرجام (نیک) آن سرای است،» سوره رعد، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ}}<ref>«همانان که شکیب ورزیدند و بر پروردگارشان توکّل می‌کنند» سوره نحل، آیه ۴۲.</ref> اشاره کرده است.

== نقش و جایگاه استقامت ==

از آغاز [[مبارزه]] با [[رژیم پهلوی]] پیدا بود جز با [[پایداری]] و استقامت [[ملت]] و مبارزان در برابر [[اعمال]] ضداسلامی و [[انسانی]] [[رژیم]]، راهی برای رسیدن به [[پیروزی]] نهایی نخواهد بود. امام‌ خمینی در همین زمینه بیش از هر کسی بر [[ضرورت]] ایجاد و [[تقویت روحیه]] مقاومت میان تمامی اقشار ملت تأکید می‌کرد و معتقد بود مقاومت دلیرانه در برابر [[رنج‌ها]] و سختی‌ها در راه پایداری [[انقلاب]]، یکی از نصرت‌های [[الهی]] بود که پیروزی را نصیب ملت بی‌دفاع [[ایران]] کرد.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۷ و ۱۲/۳۸۰.</ref> در این راستا می‌توان با بررسی [[اندیشه]] ایشان استقامت در راه انقلاب را در دو سطح بررسی کرد.

امام‌ خمینی در بعدی دیگر برخی گروه‌ها را نیز به استقامت دعوت کرده بود. ایشان گرچه انقلاب را بر پایه فعالیت‌ها و [[مبارزه]] انقلابیِ تمامی اقشار ملت پایه‌ریزی کرده بود؛ اما با در نظر گرفتن نقش هدایتگرانه و مؤثر گروه‌های [[مبارز]] مذهبی و دانشگاهی همواره آنان را به استقامت در راه [[مبارزه با حکومت]] [[طاغوت]] دعوت می‌کرد. ایشان نگاه ویژه‌ای به نقش روحانیت در تداوم و [[پیروزی انقلاب]] داشت و از روحانیان دعوت می‌کرد در [[اعتراض]] به برنامه‌های [[رژیم پهلوی]]، به [[مخالفت]] برخیزند<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱/۹۳ و ۱۵۱.</ref> و با تاسی از [[استقامت پیامبر]]{{صل}} در برابر [[آزار]] و اذیت‌ها<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref> و همچنین [[سیره اهل بیت]]{{ع}} در [[ایستادگی در برابر ظلم]]،<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۳، ۱۶۴ و ۱۵۸.</ref> مدافع [[اسلام]] باشند.

=== بُعد سیاسی ===

=== بُعد اقتصادی ===

=== بُعد [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] ===

== استقامت در [[جنگ]] تحمیلی ==

امام‌ خمینی عامل اصلی بالابردن توان و [[استقامت]] [[نیروهای نظامی]] را بازسازی [[معنوی]] و [[اعتقادی]] می‌دانست که [[نیروهای مسلح]] آن را در میدان‌های [[نبرد]] و [[دفاع مقدس]] به دست آورده‌اند.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۵۸–۳۵۹.</ref> ایشان در دوران دفاع مقدس از تمامی اقشار [[ملت]] و نیروهای مسلح خواست در برابر هجمه [[قدرت‌های بزرگ]] [[استقامت]] کنند که [[پیروزی]] پس از استقامت خواهد آمد.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۹۵.</ref> ایشان استقامت [[ملت ایران]] با توجه به کمبود نیروها و تجهیزات، در برابر تمامی قدرت‌های مستکبرِ [[دنیا]] در [[جنگ]] تحمیلی را نشان‌دهنده تأثیر [[مقاومت]] [[اهل بیت]]{{ع}} بر [[بینش]] [[مردم]] می‌دانست و [[معتقد]] بود همچون آن بزرگواران، زمانی باید با [[اسلحه]] و زمانی دیگر باید با [[تبلیغات]] به نبرد با [[مستکبران]] رفت.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۷–۸۸.</ref> ایشان به عنوان نمونه [[روحیه]] مقاومت و استقامت مردم [[خوزستان]]، به‌خصوص دزفول را در مقابل بمباران‌های مداوم [[رژیم بعث]] ستودنی می‌دانست<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱ و ۱۷/۴۱۲.</ref> و به [[مسئولان]] به‌ویژه [[ائمه جمعه]] و [[روحانیان]] سفارش می‌کرد مردمِ تمامیِ مناطق [[کشور]] را به استقامت در برابر مشکلاتِ جنگ [[دعوت]] کنند تا مبادا [[سستی]] و روحیه [[یاس]] در آنان پدیدار شود.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۹/۳.</ref> ایشان استقامت نیروهای مسلح اعم از [[ارتش]]، [[سپاه]] و [[بسیج]] را در جنگ مورد [[تأییدات الهی]] می‌دانست<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۳۹.</ref>.<ref>[[منیره طبرسی|طبرسی، منیره]]، [[استقامت - طبرسی (مقاله)|مقاله «استقامت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱، ص ۶۸۲ – ۶۸۷.</ref>

[[رده:استقامت]]