دعای عهد

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

مقدمه

از دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت حضرت مهدی (ع)‏ فراوان مورد سفارش قرار گرفته دعای عهد است. این دعا، در بردارنده درود ویژه از طرف خواننده دعا و نیز از سوی تمام مردان و زنان با ایمان ـ در شرق و غرب جهان و خشکی و دریا، و از پدر و مادر و فرزند خواننده دعا ـ به پیشگاه حضرت ولی عصر (ع) است. پس از آن، عهد و پیمان و بیعت با آن حضرت را تجدید می‏‌کند و پایداری بر این پیمان را تا روز قیامت اظهار می‌‏دارد. آن‏گاه از خداوند سبحانه و تعالی می‏‌خواهد که اگر مرگ وی فرابرسد، در حالی که امام زمان (ع) ظهور نکرده باشد، پس از ظهور، او را از قبر برآور و به یاری آن حضرت سعادتمند کند. بعد از آن، درخواست دیدار امام (ع) با عبارت ظریفی بیان شده است و دعا برای تعجیل ظهور و فرج و برپایی حکومت راستین و سامان یافتن جهان و زنده شدن حقایق دین و اهل ایمان، پایان‏‌بخش این دعای شریف است.

امام صادق (ع) می‌‌فرمایند: کسی که چهل صبح خداوند را با این عهد بخواند، از یاران حضرت مهدی (ع) خواهد بود و اگر پیش از ظهور از دنیا برود، خداوند او را از قبرش بیرون خواهد آورد (به اذن الهی رجعت خواهد نمود) و خداوند برای هر کلمه‌ای از این دعا هزار حسنه عطا خواهد نمود و هزار سیئه را از وی خواهد زدود و آن دعا این است: «اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ ... الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ، يَا صَاحِبَ الزَّمَان‏».

مهم‏ترین آثار مداومت بر این دعا سه چیز است:

1. ثواب کسانی را خواهد داشت که زمان ظهور، در خدمت امام (ع) می‌‏باشند؛
2. تجدید عهد، مایه ثبات و کمال محبت و اخلاص و ایمان شخص می‌‏شود؛
3. مایه توجه خاص و نظر رحمت کامل آن حضرت به بنده می‏‌شود.

چند نکته

1. دعاهایی همانند دعای عهد: دعایی در تعقیب نماز صبح از ناحیه مقدسه صادر شده است که هم ابتدا و هم فرازهای زیادی از متن آن مانند دعای عهد است، ولی موضوع آن مهدویت نیست، ابتدا و انتهای آن چنین است:«اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ ... ُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْزُقْنِي مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَيْثُ لَا أَحْتَسِبُ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَيِّباً وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّي كُلَّ غَمٍّ وَ هَمٍّ وَ أَنْ تُعْطِيَنِي مَا أَرْجُوهُ وَ آمُلُهُ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ». دعای سومی نیز وجود دارد که به موضوع توحید می‌‌پردازد و آغاز آن مانند دعای عهد است، همچنین مستحب است این دعا هنگام افطار خوانده شود. « اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الْوَاسِع‏.... وَ اجْمَعْ لَنَا خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ». دعای «اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَايَ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْه‏» در واقع خلاصه دعای عهد است و همانند دعای عهد، بهتر است پس از نماز صبح امام زمان (ع) را با آن زیارت کنیم. آغاز و پایان آن به این صورت است:« اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَايَ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ عَنْ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَات‏،.... اللَّهُمَّ هَذِهِ بَيْعَةٌ لَهُ فِي عُنُقِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة».
2. یک اربعین با دعای عهد: واژه "صبح" و "صباح" به معنای اول روز است و ظاهر تعبیرِ امام که فرمودند: «أَرْبَعِينَ صَبَاحاً»، این است که این دعا چهل روز پشت سر هم خوانده شود. قطعاً چهل روز متوالی با خداوند عهد و پیمان بستن در اطاعت و پیروی از امام زمان (ع) آثار ارزشمندی را به دنبال دارد. تجدید این عهد و تکرار این اربعین، انسان را از لغزش و انحرافِ از راه ولایت و امامت نجات می‌‌دهد و دوری از بد عاقبتی را در پی خواهد داشت، ان شاء الله.
3. آیا فقط با خواندن دعای عهد می‌‌توان یکی از یاران امام زمان (ع) شد؟ : بنابر آنچه گذشت، دعا یعنی سخن گفتن ما با خداوند. طبعاً لازم است بدانیم چه می‌‌گوییم و این عهد و پیمانی که به آن متعهد می‌‌شویم، چیست؟ آن هم عهد وثیق و محکمی که متعهد می‌‌شویم تا پای جان به آن پای بند باشیم و می‌‌گوییم: خدایا من در ابتدای این روز و همه روزهایی که بر من گذشته است، عهد و پیمان و بیعتش را که بر عهده دارم، تجدید می‌‌نمایم آن چنان که از آن روی برنگردانم و هیچ گاه از آن جدا نشوم. در ادامه این ادعا از خداوند می‌‌خواهیم که: "...خدایا مرا از کسانی قرار بده که از او دفاع می‌‌کنند و در برآوردن خواسته‌های او شتاب می‌‌کنند و دستوراتش را اطاعت می‌‌نمایند...." آیا در راه زندگی خود، خواسته‌های مولا و صاحبمان را بر خواسته خودمان مقدم می‌‌داریم؟! و در پی عمل به دستوراتش هستیم؟ اگر کسی به این عهد و پیمان پایبند باشد، قطعاً از یاران حضرت خواهد شد، سلمان به همین دلیل «مِنَّا أَهْلَ الْبَيْت‏» شد. از امام صادق (ع) پرسیدند علت اینکه از سلمان زیاد یاد می‌‌کنید، چیست؟ امام فرمود: به خاطر سه ویژگی؛ اولین آن این بود که: « إِيثَارُهُ هَوَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى هَوَى نَفْسِهِ » خواسته حضرت علی را بر خواسته خودش مقدم می‌‌داشت. روایت‌های زیادی. به روشنی بیان می‌‌کند که اگر کسی در دوران غیبت امام زمان (ع) ثابت قدم بماند، «مِنَّا أَهْلَ الْبَيْت» خواهد شد. امام کاظم (ع) می‌‌فرماید: خوشا به حال پیروان ما کسانی که در دوران غیبت قائم ما به ریسمان ما چنگ بزنند، و بر ولایت ما و برائت و دوری از دشمنانمان ثابت قدم بمانند، آنها از مایند و ما از آنها هستیم....
4. دعای عهد در یک نگاه: در مجموع می‌‌توان دعای عهد را در هفت بخش بررسی کرد:
   1. بخش اول: « اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ ...يَا حَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْت‏». بیان مجد و عظمت خداوندِ حیّ منان و ویژگی هایش، متناسب با موضوع دعا یعنی حضرت مهدی (ع).
   2. بخش دوم: «اللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلَانَا الْإِمَامَ الْهَادِيَ الْمَهْدِي‏...وَ أَحْصَاهُ كِتَابُه‏». درخواست ابلاغ درود و سلام بی‌پایان از سوی همه مؤمنین و مؤمنات عالم به محضر مولایمان حضرت مهدی (ع).
   3. بخش سوم: « اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ هَذَا الْيَوْم‏،... وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْه‏». تجدید عهد و پیمان با امام زمان (ع) در اطاعت و پیروی از او تا پای جان و شهادت در رکاب حضرتش.
   4. بخش چهارم: «اللَّهُمَّ إِنْ حَالَ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ الْمَوْت‏... مُلَبِّياً دَعْوَةَ الدَّاعِي فِي الْحَاضِرِ وَ الْبَادِي‏». درخواست رجعت در صورت مردن پیش از ظهور و لبیک به ندای حضرت مهدی (ع).
   5. بخش پنجم: « اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَة... وَ أَحْيِ بِهِ عِبَادَك‏». درخواست توفیق دیدار جمال دلربای حضرت مهدی (ع)، چندین درخواست در راه تعجیل فرج و حرکت در راه امام زمان (ع)، درخواست یاری خداوند نسبت به ولیّش، آباد کردن شهرها و زنده نمودن دل‌های بندگان به وسیله حضرت مهدی (ع).
   6. بخش ششم: «فَإِنَّكَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ ظَهَرَ الْفَسادُ .... وَ اجْعَلْهُ مِمَّنْ حَصَّنْتَهُ مِنْ بَأْسِ الْمُعْتَدِين‏ ». در این قسمت ظلم و فساد موجود در عالم مورد توجه قرار می‌‌گیرد که بر اثر کارهای بد مردم، همه جهان را فراگرفته است. بنابراین، از خداوند ظهور را درخواست می‌‌کنیم و با ذکر نسب حضرت، اقدامات و برنامه‌های ایشان در جهت نابودی باطل و احیای حق، به داد مظلومان و بی‌پناهان رسیدن، تجدید احکام بر زمین مانده قرآن، بر افراشتن پایه‌های بر زمین افتاده دین و سنت پیامبر بزرگ خدا و درخواست محفوظ ماندن ایشان از گزند دشمن بیان می‌‌شود.
   7. بخش هفتم: «اللَّهُمَّ وَ سُرَّ نَبِيَّكَ مُحَمَّداً بِرُؤْيَتِهِ ... ُ إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً وَ نَراهُ قَرِيباً يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ». در بخش پایانی با بیانی لطیف، ظهور حضرت مهدی (ع) درخواست می‌‌گردد و از خداوند می‌‌خواهیم تا به درماندگی ما که به دلیل غیبت حضرت ایجاد شده، رحم کند و غم و گرفتاری را با آمدن ایشان بر طرف کند. در جمله پایانی به یکی از آسیب‌های دوران انتظار اشاره می‌‌شود و آن، این است که زمان تحقق وعده الهی را دور بدانیم؛ بنابراین، با وجود آنکه نباید برای ظهور، زمان تعیین کرد، ولی هر صبح و شام باید منتظر ظهور و آماده باشیم و به بیان امیرالمؤمنین (ع) در امر ظهور به افراط و تفریط دچار نشویم؛ چنانچه فرمود: "نسبت به آنچه که قطعی و متوقع است، شتاب نکنید و آنچه را که فردا خواهد آورد، دیر مشمارید"

و سرانجام، با زدن دست بر پای خود، عجز و درماندگی خود را اعلام نموده و خطاب به مولایمان می‌‌گوییم: مولا جان! شتاب نما، شتاب نما، شتاب نما.

پرسش‌های وابسته

1. آیا اگر کسی چهل روز دعای عهد بخواند از یاران امام مهدی خواهد شد گرچه انسان بدی باشد؟ (پرسش)
2. زمان خواندن دعای عهد چه وقت است؟ (پرسش)
3. خواندن دعای عهد چه برکاتی دارد؟ (پرسش)

منابع

1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
2. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
3. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی