اطاعت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
بدون لینک‌دهی دستی
بدون رده
شناسه ناقص
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
== اطاعت در قرآن ==
== اطاعت در قرآن ==
{{اصلی|اطاعت در قرآن}}
{{اصلی|اطاعت در قرآن}}
واژه [[اطاعت]] و مشتقات آن ۷۸ بار در [[قرآن]] به‌کار رفته و مضمون آن از برخی [[آیات]] نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده‌ می‌شود<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>، مانند:
واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در [[قرآن]] به‌کار رفته و مضمون آن از برخی [[آیات]] نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده‌ می‌شود<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>، مانند:
# {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>؛
# {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>؛
# {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} <ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>؛
# {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} <ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>؛
خط ۲۰: خط ۲۰:
== اطاعت در روایت ==
== اطاعت در روایت ==
{{اصلی|اطاعت در حدیث}}
{{اصلی|اطاعت در حدیث}}
روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} همراه و هماهنگ با [[قرآن]]، بر [[اطاعت از خداوند]] و [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} تأکید نموده‌اند. [[ضرورت]] [[اطاعت از خداوند]] تا حد توان<ref>الکافی، ج۱۵، ص۳۰.</ref>، در همه حال<ref>عیون الحکم و المواعظ، ص۸۶.</ref> و در همۀ امور<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۵.</ref> و [[برتری]] [[اطاعت از خداوند]] نسبت به هر چیزی<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ غرر الحکم، ص۱۴۲.</ref>، برخی از عناوینی است که اهمیت [[اطاعت الهی]] را نمایان می‌سازد. روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} علاوه بر تأکید بر [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}}<ref>الزهد، ابن سعید، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱۵، ص۳۲؛ المحاسن، ج۱، ص۱۵۰؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۲۸۲.</ref>، [[اطاعت]] از [[امامان معصوم]] {{عم}} را نیز ضروری شمرده و این [[اطاعت]] را همسان با [[اطاعت از خداوند]] و رسولش دانسته‌اند<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۰۹؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۲؛ الاعتقادات، ص۱۰۴؛ الاحتجاج، ج۱، ص۶۹؛ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۴۵۱.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۲ - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>
روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} همراه و هماهنگ با [[قرآن]]، بر [[اطاعت از خداوند]] و [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} تأکید نموده‌اند. [[ضرورت]] [[اطاعت از خداوند]] تا حد توان<ref>الکافی، ج۱۵، ص۳۰.</ref>، در همه حال<ref>عیون الحکم و المواعظ، ص۸۶.</ref> و در همۀ امور<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۵.</ref> و [[برتری]] [[اطاعت از خداوند]] نسبت به هر چیزی<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ غرر الحکم، ص۱۴۲.</ref>، برخی از عناوینی است که اهمیت [[اطاعت الهی]] را نمایان می‌سازد. روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} علاوه بر تأکید بر [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}}<ref>الزهد، ابن سعید، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱۵، ص۳۲؛ المحاسن، ج۱، ص۱۵۰؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۲۸۲.</ref>، اطاعت از [[امامان معصوم]] {{عم}} را نیز ضروری شمرده و این اطاعت را همسان با [[اطاعت از خداوند]] و رسولش دانسته‌اند<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۰۹؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۲؛ الاعتقادات، ص۱۰۴؛ الاحتجاج، ج۱، ص۶۹؛ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۴۵۱.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۲ - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>


== اقسام [[اطاعت]] ==
== اقسام اطاعت ==
[[اطاعت]] بر دو گونه [[تکوینی]] و [[تشریعی]] است:
اطاعت بر دو گونه [[تکوینی]] و [[تشریعی]] است:
# [[اطاعت تکوینی]]: این [[اطاعت]] خود در دو‌ بخش قابل بررسی است: [[اطاعت تکوینی]] از [[فرمان الهی]]؛ [[اطاعت تکوینی]] از غیر [[خداوند]]
# [[اطاعت تکوینی]]: این اطاعت خود در دو‌ بخش قابل بررسی است: [[اطاعت تکوینی]] از [[فرمان الهی]]؛ [[اطاعت تکوینی]] از غیر [[خداوند]]
# [[اطاعت تشریعی]] به معنای [[فرمانبری]] ارادی از [[حکم]] و قانونی است که از ناحیه شخصِ برخوردار از حق تشریع و آمریت، اعتبار شده باشد. بدیهی است که این [[اطاعت]] در حوزه [[رفتار]] ارادی موجوداتی مختار، مانند [[انسان]] معنا می‌یابد و پذیرش آن در گرو [[نفی]] مسلک [[جبر]] و بر مبنای ارادی بودن [[اطاعت]] است که [[اطاعت]] و [[عصیان]]، [[ارزش]] یا ضد ارزش محسوب می‌شود. موارد [[اطاعت]] [[تشریعی]] عبارت‌اند از: [[اطاعت از خداوند]]؛ [[اطاعت از پیامبر اسلام]] {{صل}}؛ [[اطاعت از اولی الامر]]؛  [[اطاعت از پیامبران]] و اطاعت از شوهر<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>.
# [[اطاعت تشریعی]] به معنای [[فرمانبری]] ارادی از [[حکم]] و قانونی است که از ناحیه شخصِ برخوردار از حق تشریع و آمریت، اعتبار شده باشد. بدیهی است که این اطاعت در حوزه [[رفتار]] ارادی موجوداتی مختار، مانند [[انسان]] معنا می‌یابد و پذیرش آن در گرو [[نفی]] مسلک [[جبر]] و بر مبنای ارادی بودن اطاعت است که اطاعت و [[عصیان]]، [[ارزش]] یا ضد ارزش محسوب می‌شود. موارد اطاعت [[تشریعی]] عبارت‌اند از: [[اطاعت از خداوند]]؛ [[اطاعت از پیامبر اسلام]] {{صل}}؛ [[اطاعت از اولی الامر]]؛  [[اطاعت از پیامبران]] و اطاعت از شوهر<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>.


== اطاعت‌های مشروع و نامشروع ==
== اطاعت‌های مشروع و نامشروع ==
# '''[[اطاعت]] [[مشروع]]''' در [[درجه]] نخست، [[اطاعت از خدا]] و سپس [[اطاعت]] از کسانی است که [[خداوند]] [[دستور]] به [[اطاعت]] از آنها را داده است، مانند [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}} و همه [[پیامبران]] و [[جانشینان]] آنان و [[اطاعت]] از هر کسی که در [[شریعت]]، [[اطاعت]] آنها را در چهارچوب [[دین]] لازم شمرده شده است، همچون [[اطاعت]] [[فرزند]] از پدر و مادر و [[اطاعت]] [[زن]] از [[همسر]] و [[اطاعت]] شاگرد از استاد. در آیات قرآن کریم آثاری برای چنین اطاعتی بیان شده است مانند: مشمول [[رحمت الهی]] شدن<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۲.</ref>؛ ورود به [[بهشت]]<ref>سوره نساء، آیه ۱۳.</ref>؛ رسیدن به کامیابی بزرگ<ref>سوره احزاب، آیه ۷۱</ref>؛ قرار گرفتن در کنار [[پیامبران]] و صدیقان و [[شهداء]] و [[صالحان]]<ref>سوره نساء، آیه ۶۹.</ref> و دریافت [[پاداش]] [[نیکو]] و تضمین کم نشدن از [[پاداش اعمال]] [[صالح]]<ref>سوره فتح، آیه ۱۶.</ref>.
# '''اطاعت [[مشروع]]''' در [[درجه]] نخست، [[اطاعت از خدا]] و سپس اطاعت از کسانی است که [[خداوند]] [[دستور]] به اطاعت از آنها را داده است، مانند [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}} و همه [[پیامبران]] و [[جانشینان]] آنان و اطاعت از هر کسی که در [[شریعت]]، اطاعت آنها را در چهارچوب [[دین]] لازم شمرده شده است، همچون اطاعت [[فرزند]] از پدر و مادر و اطاعت [[زن]] از [[همسر]] و اطاعت شاگرد از استاد. در آیات قرآن کریم آثاری برای چنین اطاعتی بیان شده است مانند: مشمول [[رحمت الهی]] شدن<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۲.</ref>؛ ورود به [[بهشت]]<ref>سوره نساء، آیه ۱۳.</ref>؛ رسیدن به کامیابی بزرگ<ref>سوره احزاب، آیه ۷۱</ref>؛ قرار گرفتن در کنار [[پیامبران]] و صدیقان و [[شهداء]] و [[صالحان]]<ref>سوره نساء، آیه ۶۹.</ref> و دریافت [[پاداش]] [[نیکو]] و تضمین کم نشدن از [[پاداش اعمال]] [[صالح]]<ref>سوره فتح، آیه ۱۶.</ref>.
# '''اطاعت‌های [[نامشروع]]:''' اطاعت‌های [[نامشروع]]، دو دسته است: دسته نخست مواردی است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[یاران]] وی یا همه [[مؤمنان]] صریحاً از [[اطاعت]] [[نهی]] شده‌اند و دسته دوم مواردی که پیامدهای [[سوء]] برخی اطاعت‌های نادرست، به [[پیامبر]] یا [[مؤمنان]] گوشزد شده است مانند: [[اطاعت]] از [[کافران]]<ref>سوره فرقان، آیه۵۲.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[منافقان]]<ref>سوره احزاب، آیه ۱و ۴۸.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[تکذیب]] کنندگان<ref>سوره قلم، آیه۸.</ref>؛ [[اطاعت]] از غافلان از [[یاد خدا]] و [[پیروان]] [[هوای نفس]]<ref>سوره کهف، آیه۲۸.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[گناهکاران]]<ref>سوره انسان، آیه۲۴.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[اکثریت]]<ref>سوره انعام، آیه۱۱۶.</ref> و غیره<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
# '''اطاعت‌های [[نامشروع]]:''' اطاعت‌های [[نامشروع]]، دو دسته است: دسته نخست مواردی است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[یاران]] وی یا همه [[مؤمنان]] صریحاً از اطاعت [[نهی]] شده‌اند و دسته دوم مواردی که پیامدهای [[سوء]] برخی اطاعت‌های نادرست، به [[پیامبر]] یا [[مؤمنان]] گوشزد شده است مانند: اطاعت از [[کافران]]<ref>سوره فرقان، آیه۵۲.</ref>؛ اطاعت از [[منافقان]]<ref>سوره احزاب، آیه ۱و ۴۸.</ref>؛ اطاعت از [[تکذیب]] کنندگان<ref>سوره قلم، آیه۸.</ref>؛ اطاعت از غافلان از [[یاد خدا]] و [[پیروان]] [[هوای نفس]]<ref>سوره کهف، آیه۲۸.</ref>؛ اطاعت از [[گناهکاران]]<ref>سوره انسان، آیه۲۴.</ref>؛ اطاعت از [[اکثریت]]<ref>سوره انعام، آیه۱۱۶.</ref> و غیره<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>


== [[اطاعت خدا]] ==
== [[اطاعت خدا]] ==

نسخهٔ ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۵

اطاعت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اطاعت در لغت - اطاعت در قرآن - اطاعت در حدیث - اطاعت در اصول فقه - اطاعت در فقه اسلامی - اطاعت در حقوق اسلامی - اطاعت در معارف دعا و زیارات - اطاعت در معارف و سیره سجادی - اطاعت در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد

معناشناسی

مقالهٔ اصلی: اطاعت در لغت

اطاعت به‌معنای فرمان بردن[۱] همراه با خضوع و رغبت است[۲] در مقابل "کراهت"[۳]. همچنین به معانی دیگری نیز آمده است مانند: امرپذیری[۴]، اطاعت‌ کردن[۵]، تن دردادن و گردن‌ نهادن. اصل آن "طوع" به معنای همراهی و تسلیم[۶].[۷]

اطاعت در قرآن

مقالهٔ اصلی: اطاعت در قرآن

واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در قرآن به‌کار رفته و مضمون آن از برخی آیات نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده‌ می‌شود[۸]، مانند:

  1. ﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا﴾[۹]؛
  2. ﴿وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾ [۱۰]؛
  3. ﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ﴾[۱۱].[۱۲]

اطاعت در روایت

مقالهٔ اصلی: اطاعت در حدیث

روایت‌های اهل بیت (ع) همراه و هماهنگ با قرآن، بر اطاعت از خداوند و رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع) تأکید نموده‌اند. ضرورت اطاعت از خداوند تا حد توان[۱۳]، در همه حال[۱۴] و در همۀ امور[۱۵] و برتری اطاعت از خداوند نسبت به هر چیزی[۱۶]، برخی از عناوینی است که اهمیت اطاعت الهی را نمایان می‌سازد. روایت‌های اهل بیت (ع) علاوه بر تأکید بر اطاعت از رسول خدا (ص)[۱۷]، اطاعت از امامان معصوم (ع) را نیز ضروری شمرده و این اطاعت را همسان با اطاعت از خداوند و رسولش دانسته‌اند[۱۸].[۱۹]

اقسام اطاعت

اطاعت بر دو گونه تکوینی و تشریعی است:

  1. اطاعت تکوینی: این اطاعت خود در دو‌ بخش قابل بررسی است: اطاعت تکوینی از فرمان الهی؛ اطاعت تکوینی از غیر خداوند
  2. اطاعت تشریعی به معنای فرمانبری ارادی از حکم و قانونی است که از ناحیه شخصِ برخوردار از حق تشریع و آمریت، اعتبار شده باشد. بدیهی است که این اطاعت در حوزه رفتار ارادی موجوداتی مختار، مانند انسان معنا می‌یابد و پذیرش آن در گرو نفی مسلک جبر و بر مبنای ارادی بودن اطاعت است که اطاعت و عصیان، ارزش یا ضد ارزش محسوب می‌شود. موارد اطاعت تشریعی عبارت‌اند از: اطاعت از خداوند؛ اطاعت از پیامبر اسلام (ص)؛ اطاعت از اولی الامر؛ اطاعت از پیامبران و اطاعت از شوهر[۲۰].

اطاعت‌های مشروع و نامشروع

  1. اطاعت مشروع در درجه نخست، اطاعت از خدا و سپس اطاعت از کسانی است که خداوند دستور به اطاعت از آنها را داده است، مانند اطاعت از رسول خدا (ص) و همه پیامبران و جانشینان آنان و اطاعت از هر کسی که در شریعت، اطاعت آنها را در چهارچوب دین لازم شمرده شده است، همچون اطاعت فرزند از پدر و مادر و اطاعت زن از همسر و اطاعت شاگرد از استاد. در آیات قرآن کریم آثاری برای چنین اطاعتی بیان شده است مانند: مشمول رحمت الهی شدن[۲۱]؛ ورود به بهشت[۲۲]؛ رسیدن به کامیابی بزرگ[۲۳]؛ قرار گرفتن در کنار پیامبران و صدیقان و شهداء و صالحان[۲۴] و دریافت پاداش نیکو و تضمین کم نشدن از پاداش اعمال صالح[۲۵].
  2. اطاعت‌های نامشروع: اطاعت‌های نامشروع، دو دسته است: دسته نخست مواردی است که پیامبر اکرم (ص) و یاران وی یا همه مؤمنان صریحاً از اطاعت نهی شده‌اند و دسته دوم مواردی که پیامدهای سوء برخی اطاعت‌های نادرست، به پیامبر یا مؤمنان گوشزد شده است مانند: اطاعت از کافران[۲۶]؛ اطاعت از منافقان[۲۷]؛ اطاعت از تکذیب کنندگان[۲۸]؛ اطاعت از غافلان از یاد خدا و پیروان هوای نفس[۲۹]؛ اطاعت از گناهکاران[۳۰]؛ اطاعت از اکثریت[۳۱] و غیره[۳۲]

اطاعت خدا

توحید در اطاعت

اطاعت پیامبر

اطاعت پیامبر خاتم

اطاعت از اهل بیت

اطاعت از اولی الامر (اطاعت امام)

اطاعت از حاکم جائر

مقام افتراض طاعت

مقام مطیعان

اقسام اطاعت

اطاعت تکوینی

اطاعت تشریعی

آثار اطاعت از خدا و رسول

اطاعت‌های نامشروع

جستارهای وابسته

منابع

  1. جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، مقاله «اطاعت»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳
  2. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
  3. میرعلی، محمد علی، اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت
  4. کوشا، محمد علی، مقاله «اطاعت»، دانشنامه معاصر قرآن کریم
  5. کاظمی بنچناری، محمد، مقاله «اطاعت»، دانشنامه امام رضا ج۲

پانویس

  1. ↑ مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».
  2. ↑ مفردات، ص‌۵۲۹؛ التحقیق، ج‌۷، ص‌۱۳۸، «طوع».
  3. ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج‌۸، ص۲۴۱.
  4. ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۵۲۹.
  5. ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۰.
  6. ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۴۳۱.
  7. ↑ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، مقاله «اطاعت»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ – ۵۳۵؛ کوشا، محمد علی، مقاله «اطاعت»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
  8. ↑ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، مقاله «اطاعت»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.
  9. ↑ «و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.
  10. ↑ «و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.
  11. ↑ «و کسانی که از خداوند و پیامبرش فرمان برند و از خداوند بهراسند و از او پروا کنند کامیابند» سوره نور، آیه ۵۲.
  12. ↑ کاظمی بنچناری، محمد، مقاله «اطاعت»، دانشنامه امام رضا، ج۲.
  13. ↑ الکافی، ج۱۵، ص۳۰.
  14. ↑ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۶.
  15. ↑ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۵.
  16. ↑ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ غرر الحکم، ص۱۴۲.
  17. ↑ الزهد، ابن سعید، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱۵، ص۳۲؛ المحاسن، ج۱، ص۱۵۰؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۲۸۲.
  18. ↑ تفسیر فرات الکوفی، ص۱۰۹؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۲؛ الاعتقادات، ص۱۰۴؛ الاحتجاج، ج۱، ص۶۹؛ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۴۵۱.
  19. ↑ کاظمی بنچناری، محمد، مقاله «اطاعت»، دانشنامه امام رضا، ج۲.
  20. ↑ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، مقاله «اطاعت»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.
  21. ↑ سوره آل عمران، آیه ۱۳۲.
  22. ↑ سوره نساء، آیه ۱۳.
  23. ↑ سوره احزاب، آیه ۷۱
  24. ↑ سوره نساء، آیه ۶۹.
  25. ↑ سوره فتح، آیه ۱۶.
  26. ↑ سوره فرقان، آیه۵۲.
  27. ↑ سوره احزاب، آیه ۱و ۴۸.
  28. ↑ سوره قلم، آیه۸.
  29. ↑ سوره کهف، آیه۲۸.
  30. ↑ سوره انسان، آیه۲۴.
  31. ↑ سوره انعام، آیه۱۱۶.
  32. ↑ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، مقاله «اطاعت»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵؛ کوشا، محمد علی، مقاله «اطاعت»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
  33. ↑ جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=اطاعت&oldid=1231680»