هیئت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
نوعی [[تشکل]] مذهبی، بر محور [[عزاداری]] برای [[سیدالشهدا]] و [[ائمه]] {{عم}}. مجموعه‌هایی از [[مردم]] هر محلّه، در [[شهرها]] یا روستاها که برای [[سوگواری]] و روضه‌خوانی نسبت به [[امام حسین]] {{ع}} به‌ویژه در ایام [[عاشورا]] تشکیل می‌شود. هیئت، سنتی دیرپا و مردمی است و با بودجۀ علاقه مندان به [[امام حسین]] {{ع}} تشکیل می‌یابد. در طول سال هم فعالیت می‌کند و جلسات هیئت برگزار می‌گردد. اما [[روز عاشورا]]، برای [[سینه‌زنی]] و [[عزاداری]] از [[حسینیه]] یا محله بیرون می‌آیند و به [[حرم‌ها]] و امامزاده‌ها و تکیه‌ها می‌روند. هر هیئت، نام خاص و [[پرچم]] و علامت ویژه دارد. هیئت‌های [[عزاداری]]، گاهی متوسّلین به یکی از [[ائمه]] یا [[شهدای کربلا]] هستند. هیئت، که نوعی [[سوگواری]] گروهی است، در قدیم هم رایج بوده و [[شیعیان]] بصورت جمعی نوحه‌خوان و با تشکیلات طعام، به [[زیارت]] [[قبر حسین]] {{ع}} می‌رفتند. [[امام صادق]] {{ع}} به فائد حنّاط که خبر اینگونه زیارت‌های جمعی را بازمی‌گفت، فرمود: هر کس [[قبر حسین]] {{ع}} را [[زیارت]] کند، در حالی که به [[حقّ]] او آشنا باشد، [[خداوند]]، [[گناهان]] گذشته و آیندۀ او را می‌آمرزد<ref>بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۵.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۵۰۴.</ref> | نوعی [[تشکل]] مذهبی، بر محور [[عزاداری]] برای [[سیدالشهدا]] و [[ائمه]] {{عم}}. مجموعه‌هایی از [[مردم]] هر محلّه، در [[شهرها]] یا روستاها که برای [[سوگواری]] و روضه‌خوانی نسبت به [[امام حسین]] {{ع}} به‌ویژه در ایام [[عاشورا]] تشکیل می‌شود. هیئت، سنتی دیرپا و مردمی است و با بودجۀ علاقه مندان به [[امام حسین]] {{ع}} تشکیل می‌یابد. در طول سال هم فعالیت می‌کند و جلسات هیئت برگزار می‌گردد. اما [[روز عاشورا]]، برای [[سینه‌زنی]] و [[عزاداری]] از [[حسینیه]] یا محله بیرون می‌آیند و به [[حرم‌ها]] و امامزاده‌ها و تکیه‌ها می‌روند. هر هیئت، نام خاص و [[پرچم]] و علامت ویژه دارد. هیئت‌های [[عزاداری]]، گاهی متوسّلین به یکی از [[ائمه]] یا [[شهدای کربلا]] هستند. هیئت، که نوعی [[سوگواری]] گروهی است، در قدیم هم رایج بوده و [[شیعیان]] بصورت جمعی نوحه‌خوان و با تشکیلات طعام، به [[زیارت]] [[قبر حسین]] {{ع}} می‌رفتند. [[امام صادق]] {{ع}} به فائد حنّاط که خبر اینگونه زیارت‌های جمعی را بازمی‌گفت، فرمود: هر کس [[قبر حسین]] {{ع}} را [[زیارت]] کند، در حالی که به [[حقّ]] او آشنا باشد، [[خداوند]]، [[گناهان]] گذشته و آیندۀ او را می‌آمرزد<ref>بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۵.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۵۰۴.</ref> | ||
==هیئت‌های مذهبی=== | |||
با اینکه هیئت‌های مذهبی غالباً با محوریت [[مساجد]] شکل می‌گرفتند، با توجه به امکان تفاوت مکانی این هیئت‌ها و تشکیل شان در حسینیه‌ها و تکیه‌ها و... و نیز ابتنای آنها بر مناسبت‌های مذهبی و رونقشان در این مناسبت‌ها و همچنین تفاوت در اهدافشان با مسجد سبب می‌شود هیئت‌های مذهبی را در قالبی مستقل بررسی کنیم. | |||
اساس شکل‌گیری هیئت‌ها [[تعظیم]] [[شعائر مذهبی]] ([[شیعه]]) است که این شعائر حول [[مصائب]] و [[مدایح]] [[ائمه اطهار]]{{عم}} بر پا می‌شد و از اختصاصات [[مذهب شیعه]] به شمار می‌رود؛ به‌ویژه [[عزاداری امام حسین]]{{ع}} که موجب [[احیای حق]] و زنده نگه داشتن [[نهضت]] عاشوراست<ref>لطف الله صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۲، ص۱۳۱.</ref>. | |||
یکی از فعالیت‌های مهم هیئت‌های مذهبی تعظیم مشاهد شریفه [[اهل بیت]]{{عم}} و برپایی هیئت‌ها در این اماکن است که هم سبب [[ترویج]] ارزش‌های مذهبی می‌شد و هم آن [[مشهد]] [[شریف]] به عنوان یک مکان [[نورانی]]، مأمن [[مردم]] جهت [[اعمال]] دینیشان به شمار می‌رفت که [[نگارش]] زیارتنامه‌های متعدد از گذشته‌های دور و توصیه نحوه [[زیارت]]<ref>سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت{{عم}} در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.</ref> در همین راستا بوده است. | |||
همین اهتمام [[شیعیان]] به زیارت مراقد شریفه و تأکیدات ائمه اطهار{{عم}} و اهتمامشان در برپایی هیئت‌ها در این اماکن یا اماکنی با یاد و به نام اهل بیت{{عم}} اساساً سبب شکل‌گیری [[معماری]] و [[شهرسازی]] خاصی پیرامون این [[قبور]] و به تبع، شکل‌گیری [[فرهنگ]] خاص مذهبی پیرامون آنها شده است. به همین دلیل است که از این گونه مناطق به [[شهر]] یا روستای مذهبی یاد می‌شود؛ مانند [[شهر مقدس]] [[مشهد]] در [[خراسان]] و [[شهر قم]] و [[شهرهای مقدس]] [[کربلا]] و [[نجف]] در [[عراق]]. حضور و قوام یافتن این فرهنگ مذهبی است که [[استحکام]] ارزش‌های [[فرهنگی]] - مذهبی در آن [[شهرها]] را موجب شده و به طور معمول؛ [[امنیت فرهنگی]] این گونه شهرها در برابر [[تهاجم]] فرهنگ‌های [[بیگانه]] از استحکام و بنیاد بیشتری برخوردار است؛ مثلاً [[اجتماع]] عظیم و میلیونی [[مردم]] در [[روز]] [[اربعین]] در کربلا و در روز [[شهادت امام رضا]]{{ع}} در مشهد همراه با [[مراسم]] و [[اعمال]] خاصی و تکرار هر ساله این همایش‌های عظیم مردمی، موج خروشانی را در [[ابلاغ]] [[ارزش‌های دینی]] و [[سد]] مستحکمی در برابر تهاجمات علیه [[اعتقادات]] مردم ایجاد می‌کند<ref>سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت{{عم}} در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.</ref>.<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]] ص ۲۷۲.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | # [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | ||
# [[پرونده:IM010643.jpg|22px]] [[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|'''فقه و امنیت''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ ۲۷ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عزاداری است. هیئت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: هیئت در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد |
| سوگواری امام حسین |
| رویدادها |
|---|
| واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) |
| افراد |
| علی اکبر • علی اصغر • عباس بن علی • زینب کبری • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا |
| جای‌ها |
| حرم امام حسین • تل زینبیه • حرم عباس بن علی • گودال قتلگاه • بین الحرمین • نهر علقمه |
| مناسبت‌ها |
| تاسوعا • عاشورا • اربعین |
| مراسم |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت |
مقدمه
نوعی تشکل مذهبی، بر محور عزاداری برای سیدالشهدا و ائمه (ع). مجموعه‌هایی از مردم هر محلّه، در شهرها یا روستاها که برای سوگواری و روضه‌خوانی نسبت به امام حسین (ع) به‌ویژه در ایام عاشورا تشکیل می‌شود. هیئت، سنتی دیرپا و مردمی است و با بودجۀ علاقه مندان به امام حسین (ع) تشکیل می‌یابد. در طول سال هم فعالیت می‌کند و جلسات هیئت برگزار می‌گردد. اما روز عاشورا، برای سینه‌زنی و عزاداری از حسینیه یا محله بیرون می‌آیند و به حرم‌ها و امامزاده‌ها و تکیه‌ها می‌روند. هر هیئت، نام خاص و پرچم و علامت ویژه دارد. هیئت‌های عزاداری، گاهی متوسّلین به یکی از ائمه یا شهدای کربلا هستند. هیئت، که نوعی سوگواری گروهی است، در قدیم هم رایج بوده و شیعیان بصورت جمعی نوحه‌خوان و با تشکیلات طعام، به زیارت قبر حسین (ع) می‌رفتند. امام صادق (ع) به فائد حنّاط که خبر اینگونه زیارت‌های جمعی را بازمی‌گفت، فرمود: هر کس قبر حسین (ع) را زیارت کند، در حالی که به حقّ او آشنا باشد، خداوند، گناهان گذشته و آیندۀ او را می‌آمرزد[۱].[۲]
هیئت‌های مذهبی=
با اینکه هیئت‌های مذهبی غالباً با محوریت مساجد شکل می‌گرفتند، با توجه به امکان تفاوت مکانی این هیئت‌ها و تشکیل شان در حسینیه‌ها و تکیه‌ها و... و نیز ابتنای آنها بر مناسبت‌های مذهبی و رونقشان در این مناسبت‌ها و همچنین تفاوت در اهدافشان با مسجد سبب می‌شود هیئت‌های مذهبی را در قالبی مستقل بررسی کنیم. اساس شکل‌گیری هیئت‌ها تعظیم شعائر مذهبی (شیعه) است که این شعائر حول مصائب و مدایح ائمه اطهار(ع) بر پا می‌شد و از اختصاصات مذهب شیعه به شمار می‌رود؛ به‌ویژه عزاداری امام حسین(ع) که موجب احیای حق و زنده نگه داشتن نهضت عاشوراست[۳]. یکی از فعالیت‌های مهم هیئت‌های مذهبی تعظیم مشاهد شریفه اهل بیت(ع) و برپایی هیئت‌ها در این اماکن است که هم سبب ترویج ارزش‌های مذهبی می‌شد و هم آن مشهد شریف به عنوان یک مکان نورانی، مأمن مردم جهت اعمال دینیشان به شمار می‌رفت که نگارش زیارتنامه‌های متعدد از گذشته‌های دور و توصیه نحوه زیارت[۴] در همین راستا بوده است.
همین اهتمام شیعیان به زیارت مراقد شریفه و تأکیدات ائمه اطهار(ع) و اهتمامشان در برپایی هیئت‌ها در این اماکن یا اماکنی با یاد و به نام اهل بیت(ع) اساساً سبب شکل‌گیری معماری و شهرسازی خاصی پیرامون این قبور و به تبع، شکل‌گیری فرهنگ خاص مذهبی پیرامون آنها شده است. به همین دلیل است که از این گونه مناطق به شهر یا روستای مذهبی یاد می‌شود؛ مانند شهر مقدس مشهد در خراسان و شهر قم و شهرهای مقدس کربلا و نجف در عراق. حضور و قوام یافتن این فرهنگ مذهبی است که استحکام ارزش‌های فرهنگی - مذهبی در آن شهرها را موجب شده و به طور معمول؛ امنیت فرهنگی این گونه شهرها در برابر تهاجم فرهنگ‌های بیگانه از استحکام و بنیاد بیشتری برخوردار است؛ مثلاً اجتماع عظیم و میلیونی مردم در روز اربعین در کربلا و در روز شهادت امام رضا(ع) در مشهد همراه با مراسم و اعمال خاصی و تکرار هر ساله این همایش‌های عظیم مردمی، موج خروشانی را در ابلاغ ارزش‌های دینی و سد مستحکمی در برابر تهاجمات علیه اعتقادات مردم ایجاد می‌کند[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۵.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۵۰۴.
- ↑ لطف الله صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۲، ص۱۳۱.
- ↑ سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت(ع) در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.
- ↑ سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت(ع) در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.
- ↑ نباتیان، محمد اسماعیل، فقه و امنیت ص ۲۷۲.
| سنت‌ها و مراسم‌ها |  | |
|---|---|---|
| روضه‌ها | ||
| تعزیه‌ها | ||
| مناسبت‌ها | ||
| مکان‌ها | ||
| کتاب‌ها | ||
| آداب | ||
| مرثیه‌ها | ||
| وابسته | ||